1990 ел
XX гасырның елы
(1990 yıl битеннән юнәлтелде)
1990 (бер мең тугыз йөз туксанынчы) ел — кәбисә булмаган ел, милади тәкъвим буенча дүшәмбе көнне башлана. Бу безнең эраның 1990 елы, II меңьеллыкның 990 елы, XX гасырның 90 елы, XX гасырның 9 унъеллыгының 10 елы, 1990 елларның 1 елы. 1990 елдан бирле 34 ел үтте.
- Халыкара укый-яза белү елы (БМО).
Еллар |
---|
1986 · 1987 · 1988 · 1989 — 1990 — 1991 · 1992 · 1993 · 1994 |
Унъеллык |
1970-еллар · 1980-еллар — 1990-еллар — 2000-еллар · 2010-еллар |
Гасырлар |
XIX гасыр — XX гасыр — XXI гасыр |
Милади тәкъвим | 1990 MCMXC |
Юлиан тәкъвим | 1989—1990 (14 гыйнвардан) |
Юлиан тәкъвим византия эрасы белән |
7498—7499 (14 сентябрьдән) |
Римны нигезләгәннән башлап | 2742—2743 (4 майдан) |
Яһүдләр тәкъвиме |
5750—5751 ה'תש"ן — ה'תשנ"א |
Һиҗри тәкъвим | 1410—1411 |
Борынгы әрмәннәр тәкъвиме | 4482—4483 (11 августтан) |
Әрмәннәрнең чиркәү тәкъвиме | 1439 ԹՎ ՌՆԼԹ
|
Кытай тәкъвиме | 4686—4687 (27 гыйнвардан) 己巳 — 庚午 сары елан — ак ат |
Хәбәш тәкъвим | 1982 — 1983 |
Борынгы һинд тәкъвиме | |
- Викрам-самват | 2046—2047 |
- Шака самват | 1912—1913 |
Шәмси тәкъвим | 1368—1369 |
Буддачылык тәкъвиме | 2533 |
Япон ел исәбе | 2 ел Хэйсэй |
Вакыйгалар
үзгәртү- Беренче татар рок-төркеме Сак-Сок (Чаллы) барлыкка килгән.
- 20 гыйнвар — Азәрбайҗан башкаласы Бакы каласына совет гаскәре кертелә.
- 23 гыйнвар — «Украиннар кырым татарлары яклы» рәсми булмаган организация оеша.
- 12 март — совет телевидениесендә «Чалы кошы» романы буенча куелган телевизион сериал премьерасы.
- 21 март — Намибия бәйсезлеге игълан ителә.
- 27 март — Лондонда, Бейкер-стрит урамында, 221, Шерлок Холмс музее ачыла.
- 15 апрель — Кырымтатар театры Кырымда беренче спектаклен күрсәтә.
- 25 апрель — Самар шәһәрендә «Бердәмлек» газетасының беренче саны дөнья күрде.
- 26 апрель — Түбән Камада мөстәкыйль татар газетасының (Туган як) беренче саны чыккан.
- 15 май — Кырымга кырым татарларның кайту программасы раслана.
- 29 май — Борис Ельцин РСФСР Югары Советы җитәкчесе буларак сайлана.
- 6 июнь — СБКФ Татарстан обкомы бюросы карары белән «Татар-информ» мәгълүмат агентлыгы оештырылган.
- 20 июнь — Алмания парламенты башкаланы Берлинга күчерергә карар кыла.
- 23 июнь — Кырым татарлары сөргеннән кире Кырымга кайта башлыйлар.
- 27 июль — Молдавия парламенты Гагаузия автономиясен кире кага.
- 8 август — булачак Россия Федерациясе президенты Борис Ельцинның Казанга тарихи сәфәре.
- 9 август — «Эхо Москвы» радиостанциясе теркәлә.
- 17 август — «Шәһри Казан» газетасының беренче саны басыла.
- 19 август — Көнчыгыш Германия ФАҖ конституциясен кабул итә.
- 24 август — Казанда күпмеңле Татар милли хәрәкәте митингы ТССР Югары Шурасыннан Татарстанның Дәүләт Суверенитеты турында Декларацияне кабул итүне таләп итте.
- 30 август — Татарстан суверенлыгы турында декларация кабул ителә.
- 12 сентябрь — Алмания берләшү килешүен имзалый.
- 20 сентябрь — Украина дәүләт суверенитеты турында декларация кабул ителә.
- 21 сентябрь — Минтимер Шәймиев Татарстан өлкә комитетында кәнәфиен калдырып, КПСС эшеннән китә.
- 29 сентябрь — Чукот автоном округы Магадан өлкәсеннән чыгуы турында игълан итә.
- 10 октябрь — Башкортстан үзен ССРБ составындагы союздаш җөмһүрият буларак игълан итә.
- 15 октябрь — Михаил Горбачев Нобель премиясе белән бүләкләнә.
- 22 октябрь — Кыргызстан суверенитеты турындагы канун кабул ителә.
- 12 ноябрь — Япониянең яңа императоры Акихитоның рәсми коронациясе.
- 7 декабрь — Горький өлкәсе татар газетасы «Туган як» чыга башлады.
- 15 декабрь — Кыргызстан Югары Советы Дәүләт суверенитеты турындагы декларацияне кабул итә.
Туулар
үзгәртүШулай ук карагыз: Төркем:1990 елда туганнар
- 31 март — Рушан Рамазанов, билбаулы көрәш буенча дөнья чемпионы (2008).
- 9 апрель — Кристен Стюарт, АКШ актрисасы.
- 15 апрель — Эмма Уотсон, британ актрисасы.
- 18 май — Динар Хөснетдинов, Әлмәт театры һәм кино актеры.
- 10 август — Юто Хишияма, лингвист, Идел буе халыклары телләрен өйрәнүче
- 12 сентябрь — Ләйсән Фәтхетдинова, язучы, журналист.
- 19 октябрь — Булат Ибраһим, шагыйрь, 2014 елдан Татарстан Язучылар берлеге әгъзасы.
Вафатлар
үзгәртүШулай ук карагыз: Төркем:1990 елда вафатлар
- Рашат Гайнанов, татар галиме, әдәбият белгече.
- Илдус Ахунҗанов, әдәби тәнкыйтьче.
- 4 гыйнвар — Галия Нигъмәтуллина, Камал театры актрисасы, ТАССР халык артисты.
- 19 гыйнвар — Әфзал Шамов, татар язучысы, тәрҗемәче.
- 9 фиврәл — Мәрьям Рахманкулова, татар җырчысы, композитор.
- 19 март — Мәэмүн Сутюшев, татар рәссамы, Татарстанның халык рәссамы.
- 6 әпрᴎл — Гәүһәр Камалова, Татар академия театры артисты.
- 25 май — Галләм Морзаханов, Советлар Берлеге Каһарманы.
- 4 июнь — Мәрьям Бикбулатова, гамәли бизәлеш сәнгате остасы.
- 21 июнь — Садри Ахун, татар сынчысы.
- 6 ауᴦыс — Бакый Урманче, күренекле татар сынчысы, рәссам, архитектор.
- 24 ауᴦыс — Сергей Довлатов, рус-америка язучысы.
- 13 сентябрь — Мәхмүт Хәсәнов, татар язучысы, драматург, публицист.
- 26 сентябрь — Альберто Моравиа, итальян язучысы, новеллист, журналист.
- 1 ноябрь — Максим Дмитриев, Советлар Берлеге каһарманы, танкчы.
Г. Тукай исемендәге дәүләт премиясе лауреатлары
үзгәртү- Ибраһим Сәлахов, татар язучысы («Колыма хикәяләре» романы өчен)[1].
- Мөхәммәт Мәһдиев, татар язучысы («Кеше китә — җыры кала», «Торналар төшкән җирдә», «Бәхилләшү» повестьлары өчен)[2].
Нобель премиясе лауреатлары
үзгәртү- Физика өлкәсендә Нобель премиясе — Джером Фридман, Генри Кендалл, Ричард Тейлор.
- Химия өлкәсендә Нобель премиясе — Элайс Джеймс Кори.
- Физиология һәм медицина өлкәсендә Нобель премиясе — Джозеф Марри, Эдуард Донналл Томас.
- Әдәбият өлкәсендә Нобель премиясе — Октавио Пас.
- Икътисад өлкәсендә Нобель премиясе — Гарри Марковиц, Мертон Миллер, Уильям Шарп.
- Тынычлык өчен Нобель премиясе — Михаил Горбачев.
Шулай ук карагыз
үзгәртүВикиҗыентыктагы медиафайллар? |