Америка Кушма Штатлары

Төньяк Америкада урнашкан дәүләт
(АКШ битеннән юнәлтелде)

Америка Кушма Штатлары (ингл. United States of America), еш кына кыскача АКШ (ингл. USA), Кушма Штатлар (ингл. United States, U.S.) яки гади Америка (ингл. America) диелә — Төньяк Америкада урнашкан дәүләт. Мәйданы буенча дөньяда дүртенче урында тора (9 518 900 км²). Халык саны буенча дөньяда өченче урында тора (304 млн. кеше). Башкаласы — Вашингтон шәһәре. Дәүләт төзелеше буенча төркеме — федератив президент республикасы.

Америка Кушма Штатлары
Flag of the United States.svg
Байрак
Greater coat of arms of the United States.svg
Илтамга
Шигарь In God We Trust Edit this on Wikidata
Башкала Вашингтон, Колумбия округы
Халык саны 331 449 281 (1 апрель 2020, Җанисәп, Перепись населения США 2020 года) Edit this on Wikidata
Нигезләнгән 12 май 1784 Edit this on Wikidata
Сәгать кушагы UTC−06:00, UTC−07:00, UTC−08:00, UTC−09:00, UTC−12:00, UTC−11:00, UTC−04:00, UTC+10:00, UTC+12:00, UTC−05:00, Самоа сәгать кушагы, Стандарт атлантик вакыт, Үзәк вакыт зонасы, Аляска вакыт зонасы, Тау сәгать кушагы, Чаморро вакыт зонасы
Рәсми тел инглиз теле
География
Мәйдан 9,826,675 км²
Координатлар 39.828175°N 98.5795°W Edit this on Wikidata
Сәясәт
Канун чыгару органы АКШ Кәнгрисе
Дәүләт башлыгы исеме АКШ президенты
Дәүләт башлыгы Джозеф Байден
Башлык исеме АКШ президенты
Хөкүмәт башлыгы Джозеф Байден
Карта
Икътисад
Акча берәмлеге АКШ доллары
Эшсезлек дәрәҗәсе 6.7% (декабрь 2013)
Туу күрсәткече 1.8615 (2014)[1]
КПҮИ 0.921 (2021)[2]
Яшәү озынлыгы 78.69024 ел (2015, 2016)[3]
Пинсә яше 66 яшь
Джини коэффициенты 47.7 (2011)
Башка мәгълүмат
Ярдәм телефоннары
  • 9-1-1
  • Электр аергычы төре NEMA 1-15,[4] NEMA 5-15[4]
    Автомобил хәрәкәте ягы уң
    Челтәр көчәнеше 120 вольт
    Телефон коды +1
    ISO 3166-1 коды US[5]
    ХОК коды USA
    Интернет домены .us
    Bu mäqäläneñ latin älifbasındağı igezäge bar.

    Америка Кушма Штатлары төньякта Канада белән, көньякта Мексика белән чиктәш. Көнбатыштан Тын океан белән, ә көнчыгыштан исә Атлантик океан белән юыла. Административ яктан ил 50 штатка һәм 1 федераль округка (Колумбия) бүленә.

    Географик мәгълүматҮзгәртү

     
    Капитолий

    Географик урнашуҮзгәртү

    РельефҮзгәртү

    Файдалы казылмаларҮзгәртү

    ТарихҮзгәртү

     
    Штатларның АКШ ка керү динамикасы

    Административ бүленүҮзгәртү

    Беренче дәрәҗәдә Америка Кушма Штатлары штатларга бүленәләр.

    Штатлар үз чиратында округларга бүленәләр. АКШда 3141 округ бар. АКШ штатлары:

    Айдахо  
    Айова  
    Алабама  
    Аляска  
    Аризона  
    Арканзас  
    Вайоминг  
    Вашингтон  
    Вермонт  
    Виргиния  
    Висконсин  
    Гавайлар  
    Делавэр  
    Джорджия  
    Көнбатыш Виргиния  
    Иллинойс  
    Индиана  
    Калифорния  
    Канзас  
    Кентукки  
    Колорадо  
    Коннектикут  
    Луизиана  
    Массачусетс  
    Миннесота  
    Миссисипи  
    Миссури  
    Мичиган  
    Монтана  
    Мэн  
    Мэриленд  
    Небраска  
    Невада  
    Нью-Гэмпшир  
    Нью-Джерси  
    Нью-Йорк  
    Нью-Мексико  
    Огайо  
    Оклахома  
    Орегон  
    Пенсильвания  
    Род-Айленд  
    Төньяк Дакота  
    Төньяк Каролина  
    Теннесси  
    Техас  
    Флорида  
    Көньяк Дакота  
    Көньяк Каролина  
    Юта  

    ИкътисадҮзгәртү

    ХалыкҮзгәртү

    АКШ җирләренә беренче кешеләр 10 мең ел элек килеп урнашкан дип санала. Алар Себер аша Аляскага күчүче кабиләләр булган дип фаразлана. XVII гасырга кадәр алар кыйтгада доминант халык булып торалар. Хәзерге америкалылар бу территорияләргә урта гасырларда гына килеп урнашалар, АКШның бүгенге халкы XVII—XX гасырларда Европа илләреннән килеп урнашучыларның берләшүеннән барлыкка килә. Боларның күбесе — Көнбатыш Европадан һәм Африкадан чыккан иммигрантлар. Хәзерге вакытта америкалылар арасында европеоид расасы өстенлек алып тора. Икенче урында афроамерикалылар, аннары — латиноамерикалылар.

    Халык саныҮзгәртү

    Дәүләт төзелешеҮзгәртү

    Дәүләт төзелеше буенча АКШ - федератив президент республикасы.

    МәдәниятҮзгәртү

    Кораллы көчләрҮзгәртү

      Төп мәкалә: АКШ Кораллы көчләре
     
    Америка солдатлары Багдадта

    АКШның саклану бюджеты 700 миллиард доллар тәшкил итә, әмма аның зур өлеше фәнни тикшеренүләргә һәм яңа системнар уйлап чыгаруга тотыла[6].

    Моны да карагызҮзгәртү

    ИскәрмәләрҮзгәртү

    1. http://data.uis.unesco.org/index.aspx?queryid=239; ЮНЕСКО-ның статистика институты.
    2. https://hdr.undp.org/data-center/human-development-index#/indicies/HDI; Отчёт о развитии человечества; чыгару датасы: 2022.
    3. http://data.uis.unesco.org/Index.aspx?DataSetCode=DEMO_DS; ЮНЕСКО-ның статистика институты.
    4. 4,0 4,1 "World Plugs"; тикшерү датасы: 10 июнь 2016; мөхәррир: Халыкара иликтер тихникасы кәмисиясе.
    5. https://www.iso.org/obp/ui/#iso:code:3166:US; ISO 3166-1; өч хәрефле ISO 3166-1 коды: USA; тикшерү датасы: 15 сентябрь 2018; стандарт ISO: 3166; ISO 3166-1 (санлы): 840; ике хәрефле ISO 3166-1 коды: US.
    6. АКШ күзләве: Кытай тиздән кораллануда иң алдынгы ил булачак

    СылтамаларҮзгәртү