Википедия:Proyekt:Baş bit/Tanılğan şäxes

Bu baş bittäge "tanılğan şäxeslär" turındağı bülegendä urnaştırır öçen avtomatik yañartu qalıpların buldıru proyektı.
Qalıplarda kürsätü öçen namzätlär turında mäğlümat könneñ waqiğalar, tuular yäki wafatlar büleklärennän saylap alına.

Bu kön belän bäyle tanılğan şäxes

Djakomo Puççini (22.12.1858, Lukka qalası, / Toskana böyek gertsoglığı - 22.11.1924, Brüssel şähäre, Бельгия байрагы Belgiä)italian opera kompozitorı.
Fortunato Maci muzıka mäktäbendä, Milan konservatoriäsendä uqığan.
Muzıkada "verizm" yünäleşeneñ kürenekle wäkile.


Bu qalıplarğa mäğlümat kertü kriteriyları

үзгәртү

Monda urnaştırılğan mäğlümat Википедия:Проект:Ел көннәре proyektı çiklärendä buldırılğan bitlärdän igezäklärennän saylana.

Quyılğannar

үзгәртү
Ay Baş bit'tä avtomatik yañartıluçı Tanılğan şäxes proyektı qalıpları isemlege
Ğinwar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Fevral 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29
Mart 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Aprel 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
May 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
İyün 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
İyül 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Avgust 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Sentäber 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Oktäber 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Noyäber 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Dekäber 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31


Ağımdağı ay

үзгәртү

1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31

 

Musa Aqyeget (03.12.1864, Çanbar öyäzeneñ Qaybıl awılı,   Penza gubernası,  /  Rusiä İmperiäse - 24.09.1923, İstanbul,   Törkiä) — tatar ğälime, iqtisatçı, yazuçı.
Penzadağı rus gimnaziäsen 1884 yılda yaxşı däräcä belän tämamlağan yäş yeget, Mäskäw, bulmasa Qazan universitetı na uqırğa kerergä teli. Ğärizaları qabul itelmägäç, nätiçädä 1891 yılda İstanbulda yuğarı belemen alıp, iqtisad häm rus tele uqıtuçısı, şulay uq tamojnya cawaplı xezmätkäre bularaq eş itä.
1886 yılda Qazanda bastırılğan “Xisametdin menla” poveste tatar ädäbiäteneñ formalaşuında berençe yul kürsätüçe äsär dip sanala.


Üzgärtü
 

Firdäwes Ğäripova (07.12.1941,   TASSRnıñ Döbyaz rayonı Qodaş awılı,   RSFSR,  /  SSRB - 4.11.2014,   Tatarstan Respublikası başqalası Qazan,   Rusiä Federatsiäse) — tatar tel belgeçe.
Tatar onomastikası, toponimikası häm gidronimiäse ölkälären öyrängän, pedagoglar äzerlägän oluğ ğalimä. Filologiä fännäre doktorı (1992), prafisır (1993). Tatarstannıñ häm Rusiäneñ atqazanğan fän eşleklese (1995, 2003).


Üzgärtü
 

Märziä Dawıtova (08.12.1901,   Ästerxan gubernası administrativ üzäge Ästerxan şähäre,  /  Rusiä İmperiäse - 6.1.1962,  /  Azärbaycan SSR başqalası Baqı şähäre,  /  SSRB ) — sovet aktrisası, SSRBnıñ xalıq artistı.
Xezmät yulın 1917 yılda Ästerxan tatar drama teatrı säxnäsendä başlıy. Äzeri aktörı bulğan ire Abbas-Mirza Şärifzadä Stalin zolımı qorbanı buluğa qaramastan, berniçä tapqır Azärbaycan Yuğarı şurasına deputat bulıp saylana. SSRB däwlät büläge - Stalin isemendäge premiäse iäse.


Üzgärtü
 

Mars İdelbaev (09.12.1945,   Başqort ASSRnıñ Baymaq rayonı İşbirde awılı,   RSFSR,  /  SSRB)yazuçı, filologiä ğälime.
1983 yıldan üzeneñ alma-materında eşli, filologiä fännäre doktorı (2001), prafisır.
BR atqazanğan mäğärif xezmätkäre (1995). R.Ğäripov premiäse laureatı (2006).


Üzgärtü
 

Ülmäsqol Şakirov (10.12.1922, Böre öyäze Asaw awılı,   Başqort ASSR,   RSFSR,  /  SSRB - 20.08.1998, Baltaç rayonı Asaw awılı,   Başqortstan,   Rusiä Federatsiäse)Sovetlar Berlege qaharmanı, udmurt.
Böyek Watan suğışı başlanuğa 18 yäştä Qızıl Ğäskär saflarına alına. 1944 yılda Belarusiäne azat itü öçen bäreleşlärdä qılğan batırlıqları säbäple büläklänä.
7 sıynıf betergän kileş, demobilizatsiädän soñ kolxoz başlığı, mäktäptä fizkultura uqıtuçısı bularaq eşli.


Üzgärtü
 
Andrey Makareviç, 2007 yıl

Andrey Makareviç (рус. Андрей Вадимович Макаревич) (11 dekäbr 1953, Mäskäw) - Sovet häm Räsäy cırçısı, muzıkantı, şağire, rässame, prodüsere, rok-törkeme "Maşina Vremeni" citäkçese, Atqazanğan Räsäy artistı (1991), Xalıq Räsäy artıstı (1999) A. Makareviç 11 dekäbrendä 1953 yılda Mäskäwdä tuğan. Ätise Vadim Makareviç (belorus-polyak milläte) - Böyek Watan suğışınıñ veteranı, suğış ğäribe, Karel frontında qatnaşuçı, suğıştan soñ näqeşçe häm uqıtuçı bulıp eşlägän. Änise Ninä Makarevıç (Şuylovıç, yähüd milläte) - tabibä (ftiziätr) bulıp eşlägän.


Üzgärtü
 

Ädiä Sitdıyqova (12.12.1913, Sarapul öyäze Mordıbi awılı,   Noqrat gubernası,  /  Rusiä İmperiäse - 29.05.2000,   Başqortstan başqalası   Ufa şähäre,   Rusiä Federatsiäse) — rässam.
1937 yılda RSFSR sänğät fondınıñ Ufadağı ostaxanälärenä täräzä yuuçı bulıp eşkä urnaşa, şunda eşläwçe rässamnarnıñ xezmätlären öyränep, qulına pumala ala.
BASSR atqazanğan, xalıq rässamı. Salawat Yulayev premiäse laureatı.
Anı «Başqortstan Sezannı» dip yörtälär.


Üzgärtü
 

Henrix IV (13.12.1553,   Po,  /  Navarra patşalığı - 14.05.1610,   Parij,   Frantsuz imperiäse)Burbonnar näselennän  /  Navarra patşalığı häm  /  Frantsiä patşalığı patşası.
Änise anı protestantlıq ruxında tärbiyäli. Protestantlar belän katoliklarnı tatulaştırır öçen Karl IX señlese Margarita Valua ğa öylänä.
Varfolomey tönendäge suyışta isän qalğan Henrix berniçä tapqır din alıştıra. Katoliklıqnı qabul itkäç, Nant färmanın imzalawınnan soñ Hugenotlar suğışların tuqtatuğa ireşä.


Üzgärtü
 

Tixo Brage (14.12.1546,   Skania provintsiäsendäge Knutstorp qäğäse,   Daniä,  /  Daniä-Norvegiä berlege - 24.10.1601,  /  Bohemiä patşalığı başqalası   Praga şähäre,  /  Habsburg monarxiäse,  /  İzge Rim imperiäse)daniäle astronomiä ğälime.
Awrupada berençelärdän bulıp tögäl astronomik küzätülär alıp bara başlıy, bu qıytğadan kürengän yoldızlar katalogın tözi.


Üzgärtü
 

Märyam Wälieva (15.12.1917, Layış öyäze Biektaw awılı,   Qazan gubernası,   RSFSR - 17.04.1998, Biektaw rayonı Konstantinovka awılı,   Tatarstan Respublikası,   Rusiä Federatsiäse) — berençe tatar traktorçı-qızlardan berse..
Repressiälängän mulla qızı. 24 yıl däwamında aldınğı traktorçılar brigadasın citäkli. Küp tapqır kommunistlar firqäsı çaralarında qatnaşqan delegat.


Üzgärtü
 

Covanni Pierluici da Palestrina (17.12.1525, Palestrina - 02.02.1594, Rim,  /  Papalar däwläte)italian kompozitorı.
Renessans däwereneñ iñ böyek polifonistlarınnıñ berse. Rim muzıkal mäktäbeneñ iñ kürenekle wäkile.


Üzgärtü
 

Edit Piaf (18.12.1915,   Parij,   İl-de-Frans regionı - 10.10.1963,   Gras,   Alp-Maritime departamentı,   Frantsiä) — cırçı, aktrisa.
2 yäştä yätim qala, 3 yäştä suqır ikäne açıqlana. Parij uramnarında cırlap üsä. 1935 yıl közendä kabareda cırlıy başlawınnan soñ tanıla başlıy. Şarl Aznavur häm küp başqa yäş cırçılarınıñ karyerasında zur rol uynıy.


Üzgärtü
 

Ferdinand Büisson (20.12.1841,   Parij - 16.02.1932,   Waz departamentınıñ Thieuloy-Saint-Antoine kommunası,   Frantsiä)frantsuz möğallime, säyäsätçe.
Keşe xoquqları, xalıqara duslıq häm tınıçlıq tarafdarı, patsifist. Universitet professorı, Parijnıñ 17 rayonındağı yätimnär yortı, soñraq şähärneñ bar urta mäktäpläre mödire. Frantsuz dönyawilıq xäräkäteneñ kürenekle wäkile. Tınıçlıq öçen Nobel premiäse laureatı.


Üzgärtü
 

Mixeil Saakaşvili (21.12.1967,  /  Görci SSR başqalası Tbilisi,  /  SSRB)görci çığışlı   Görcistan häm   Ukraina säyäsätçese.
Sovet ğäskärdäge xärbi xezmäten Borıspil hawa alanında çik saqçısı bularaq uza,   Kievtağı Taras Şevçenko isemendäge universitetınıñ xalıqara mönäsäbätlär fakultetın tämamlıy. Östämä belemne   AQŞta häm   Frantsiädä ala.
1995 yılda Eduard Şevardnadze firqäsennän parlamentqa saylana, 2001 yılda Berdäm Xalıq Frontı isemle säyäsi firqäsen buldıra.
"Gölçäçäk inqıylabı"nıñ citäkçeläreneñ berse,   Görcistannıñ öçençe prezidentı. Yevromäydannı yaqlıy, Ukrainanıñ   Ädis ölkäse ğämäldäge gubernatorı.



Üzgärtü
 

Djakomo Puççini (22.12.1858,   Lukka qalası,  /  Toskana böyek gertsoglığı - 22.11.1924,   Brüssel şähäre,   Belgiä)italian opera kompozitorı.
Fortunato Maci muzıka mäktäbendä,   Milan konservatoriäsendä uqığan.
Muzıkada "verizm" yünäleşeneñ kürenekle wäkile.


Üzgärtü
 

Akihito (23.12.1933,   Tokio,  /  Yapunstan imperiäse)  Yaponiäneñ ğämäldäge imperatorı.
Xäzer ul dönyada berdänber idärä itüçe imperator bulıp tora, üz dinastiäsendä 125-nçe.
Biologiä häm ixtiologiä belän mawığa.


Üzgärtü
Файл:С.Романова.jpg

Svetlana Romanova (24.12.1952, Potsdam okrugı üzäk qalası Potsdam,     Alman Demokratik Cömhüriäte) /  SSRB häm   Rusiä Federatsiäse drama artistı.
1995 yıldan birle V. Qaçalov isemendäge Qazan Zur drama teatrı artistı. Qazan däwlät mädäniät institutında uqita.
Tuqay büläge häm küp başqa mökäfätlär iäse.
İre Aleksandr Slavutskiy - tanılğan rejissör, ulı İlya - artist.


Üzgärtü
 

Morad Rämzi (25.12.1855, Minzälä öyäze Älmät awılı,   Irınbur gubernası,  /  Rusiä İmperiäse - 2.04.1934, İli Qazax ölkäseneñ Çöçäk qalası,  /  Könçığış Törkistan yäki Şeñcan,   Qıtay Cömhüriäte) — möselman törki mäğrifätçese.
Qor'än xäfizı — Qazan, Cayıq, Taşkent häm Mädinädä belem ala; Taşkent, Mäkkä häm Çöçäktä uqıta.
Sufiçılıq belän qızıqsına, tärcemälär yasıy, tatar tarixı buyınça arxiv materiallarnı tuplıy.


Üzgärtü
 

İsxaq Qazakov (26.12.1876,   Qazan gubernası administrativ üzäge   Qazan,  /  Rusiä İmperiäse - 16.10.1939,   TASSR administrativ üzäge Qazan,   RSFSR,  /  SSRB ) — tatar ictimaği eşleklese, säyäsätçe.
Uqıtuçılıq hönären üzläşterep, mäktäp mödire däräcäsenä ireşä.
VKP(b) äğzalığına kerä, Täteştä gazeta möxärrire bularaq eşli.
Watandaşlar suğışı çorınnan idäräçelek eşlärendä qatnaşa, TASSR üseşenä zur öleş kertä.


Üzgärtü
 

Marlen Ditrix (27.12.1901,  /  Brandenburg provintsiäseneñ   Şöneberg qalası,  /  Prussiä patşalığı,  /  Alman imperiäse - 6.05.1992,   Parij,   Frantsiä)alman cırçısı häm kino yoldızı.
Skripka uynawın hönär bularaq öyränä, tik beläzek buının zıyanlatu arqasında xıyalınnan waz kiçergä mäcbür bula.
  Berlin häm   Venada teatr häm kino artistı bularaq eşli başlıy.
1930 yıldağı Zäñgär Färeştä (alm. Der blaue Engel) filmındağı kabare cırçısı rolendağı çığışı kitergän xalıqara tanıluı arqasında Holliwud kinostudiäläre tarafınnan täqdimnär ala başlıy häm   AQŞqa küçä.


Üzgärtü
 

Näbilä Wälitova (28.12.1928,   Başqort ASSRnıñ Bäläbäy kantonı Sıyırışbaş awılı,   RSFSR,  /  SSRB - 11.10.2006,   Voronej ölkäse başqalası   Voronej şähäre,   Rusiä Federatsiäse)balet artistı, möğällim, baletmeyster.
Leningrad xoreografiä uquxanäsen tämamlağaç, Başqort opera häm balet teatrında solist bularaq eşli başlıy.
Voronej opera häm balet teatrına küçkäç, cirle kölliätendä uqıta başlıy. Teatr baş baletmeysterı, soñraq balet sänğät citäkçese bulıp eşli.


Üzgärtü
 

Djeyms Preskott Djoul (29.12.1818,   Lankaşir graflığı Salford qalası - 11.10.1889,   Çeşir graflığı Seyl qalası,   Angliä,   Böyekbritaniä)ingliz fizika ğalime.
Balaçağınnan elektr belän qızıqsına. Üskäç, ğailäläre totqan sıra peşerü şirkatendäge bu yörtkeçen elektr yörtkeçe belän almaştıru mömkinlegen tikşerä başlıy.
Ğomumi energiä saqlanu qanunın açıp, termodinamika üseşenä zur öleş kertkän.


Üzgärtü
 

Daniä Agişeva (30.12.1980,  /  Üzbäk SSR başqalası Taşkent,  /  SSRB)tatar millätle   Rusiä Federatsiäse kino artistı.
Mäskäw däwlät universitetınıñ roman-alman bülegen tämamlıy.
  Mäskäwdä ere reklama agentlığında eşli. Biü belän şöğellänä.


Üzgärtü
 

Sir Aleks Fergüson (31.12.1941,   Glazgo,   Şotlandiä,   Böyekbritaniä) — şotland futbolçısı, trener.
16 yäştä tuğan şähäreneñ Queen's Park häwäskär futbol taqımında forward bularaq çığışlar yasıy başlıy.
26 yıl däwamında Mançester Yunaytednı citäkli (1986-2013).
1999 yılda Yelizaveta II malikäse Fergüsonnı fidaqärlekkä kertkän.


Üzgärtü

Kiläçäk ay

үзгәртү

1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31

 
Stepan Bandera

Stepan Andrey ulı Bandera (ukrainça Степан Андрійович Бандера, 1909-1959) - Ukraina säyäsi eşleklese, ukrain millätçelegeneñ nigezläwçese häm ideologı, faşist Almaniä belän xezmättäşlek itüçe, suğış cinäyätçese, anıñ citäkçelegendä 5 million Könbatış Ukrainada torğan watandaşlar üterelgän Könbatış Ukrainada (Galitsiä) ukrain milli xäräkäteneñ citäkçeläreneñ berse, Ukrainanın bäysezlege öçen sovet häm bäysez Ukrain däwlätenen bar başqa doşmannarına qarşı köräşkän Ukrain millätçeläre oyışmasınıñ (Організація українських націоналістів (ОУН)) başlığı. Ukrainnarnı vengrlaştıru, poläkläşterü häm ruslaştıruğa, şulay uq kommunist ideologiäsenä qarşı köräşkän, küp qarşılıq tudırğan şäxes.

Avstro-Vengriä imperiäsenä kergän Galitsiä häm Lodomeriä patşalığın Kaluş rayonındağı Uxrınıv Strın (Uxrynyv Stryn ) isemle awılda (bügenge könge Ukraina) tua. Ätise Andriy Bandera, cirle ukrain grek-katolik çirkäwenen ber ruxanie, änise Miroslava şul uq awılındağı başqa ruxaninen qızı. Stepan balaçağın Uxrıniv Starıi awılında ätiläre-babaları yortında ütkärä. 1922 yılnın yazında änise ülä. 1927 yılda mäktäpne betergäç Çexoslovakiäneñ Podebradı şähärendäge Ukrain iqtisad häm texnologiä kölliätenä kerä, tik Poläk xökümäte ana ildän çığu öçen kiräkle käğäzlärne birmi. 1928 yılda Ukrain milläte şäxeslärenä açıq bulğan çikle uqu programmalar isemlegennän saylap, Bandera Lviv politexnik institutınıñ agronomiä programmasın buyınça uqırğa kerä.

Mäktäp häm yuğarı uqu yortında törle millätçe törkemnärdä aktiv qatnaşa. Polşa xökümätlärenen ukrainnarnı poläklaştıruğa, iqtisadi yaqtan poläk monopolialarğa qarşı köräşe däwamında terroristlıq aktların qullanuları öçen 1934 yılda qulğa alına. 1936-1939 yılda Polşa törmälärendä utıra. Stepan Bandera 1941 yılnın 30 iyün Lviv şähärendä yasalğan Bäysez Ukrain däwlätenen iğlan itelüe öçen cawaplı. Proklamatsiädän çigenergä telämägän Bandera 1941 yılnın 6 iyüldä qulğa alına häm 1944 yılnın sentäber ayına qädär Zaksenhauzen kontslagerendä utıra. 1959 yılda KGB agentı Bogdan Staşinskiy tarafınnan üterelä.


Üzgärtü
 

Kuzebay Gerd (02.01.1898, Malmıj öyäze Zur Dokya awılı,   Noqrat gubernası,  /  Rusiä İmperiäse - 1.11.1937, Sandarmox,  /  Karel ASSR,   RSFSR,  /  SSRB)udmurt şağire.
Seminariäne beterügä, awıl uqıtuçısı bularaq eşli.
Malmıj tarix cämğiätendä aktiv qatnaşa, udmurt folklorın häm etnografiäsen, şulay uq mari xalqınıñ riwäyätlären tuplaw belän dä şöğellänä.
1920 yılda ul udmurt telendä «Muş» («Bal qortı») dip ataluçı balalar öçen berençe jurnal çığara başlıy.


Üzgärtü
Con Ronald Ruel Tolkin (03.01.1892,   Bloemfontein,  /  Azat Oranj Däwläte - 2.09.1973,   Dorset graflığı Bournemouth qalası,   Angliä,   Böyekbritaniä)ingliz yazuçısı, lingvist, filolog.

Kübräk «Xobbit» häm «Baldaqlar xökemdarı» trilogiäse avtorı bularaq mäğlüm.
Tolkin Oksford universitetında ingliz tele häm ädäbiäte professorı bula. 1972 yılnıñ 28 martında Yelizaveta II qararı buyınça Britaniä imperiäse Ordenı komandorı isemenä layıq bula.


Üzgärtü
 

Alime Abdenanova (04.01.1924,  /  Qırım ASSR Keriç qalası,   RSFSR,  /  SSRB - 5.04.1944, Aqmäscit, Qırım,  /  Öçençe reyx)Qızıl Ğäskär suğışçısı.
Böyek Watan suğışı çorı qırımtatar millätle sovet küzätçese. Berençe möselman çığışlı   Rusiä Federatsiäse qaharmanı.


Üzgärtü
 

Xuan Karlos I (05.01.1938, Rim,   İtaliä)1975-2014 yıllarda   İspaniä patşası.
Yuğarı belemen   Madrid uqu yortlarında ala,   Gretsiä häm   Daniä şahzadä bikäse Sofiä belän öylänä.
İlne Francisco Franco tudırğan rejimınnan demokratiägä küçeşendä citäkli. 2008 yılda İberoamerikanınıñ iñ populär liderı dip bilgelänä.
Täxetne ulı Felipe VI şahzadäsenä tapşıra.


Üzgärtü
 

İrina Şäyxelislamova (06.01.1986, Çiläbe ölkäse Yamanyılğa qalası,   RSFSR,  /  SSRB)  Rusiä Federatsiäse fotomodele.
İrina üzeneñ ekzotik qiäfäte tatar näselennän çığışı belän bäyli.
Kriştianu Ronaldu, soñraq Bredli Kuper belän yaqın romantik mönäsäsäbätlärdä toruı bilgele.
2015 yılnıñ oktäber ayınnan birle   xalıqara süzçese.


Üzgärtü
 

Djeremi Renner (07.01.1971,   Stanislaus okrugı   Modesto qalası,   Kaliforniä ştatı,   AQŞ) — kinoakt'or.
Kinofilmnar töşerü sänäğätendäge karyerasın 1995 yılda başlıy, 2008 yılda kiñ tanıla.
Kız balasın üsterä, äti-äniläre kebek ük üze dä ayırılğan.
Dustı belän yortlarnı tözekländerü şirkätne totalar.


Üzgärtü
 

Güzäl Urazova (08.01.1982, Perm ölkäse Barda rayonı administrativ üzäge Barda awılı,   RSFSR,  /  SSRB) — tatar estrada cırçısı.
Qazan däwlät mädäniät häm sänğät universitetınıñ vokal bülegen tämanlıy.
İcatı arqasında   Tatarstan Respublikası atqazanğan artistı däräcäsenä iteşä.


Üzgärtü
 

Simona de Bovuar (09.01.1908 - 14.04.1986,   Parij,   Frantsiä)frantsuz yazuçısı, feminist xäräkäteneñ ideologı.
Ekzistentsializm fälsäfä yünäleşeneñ tarafdarı, kisken inqıylabi qaraşlı bula, xätta sotsialist yäşeren törkemendä qatnaşa.
Jan-Pol Sartrnıñ iptäş qızı häm fikerdäşe.
Vyetnam suğışında xärbi cinäyätlär turında kürsätülärne tıñlaw öçen Bertran Rassel tarafınnan xalıqara tanılğan zıyalılardan oyıştırılğan "Xärbi cinäyätlärne tikşerenülär buyınça Xalıqara Mäxkämä"dä qatnaşa.


Üzgärtü
 

Sergey Eyzenşteyn (10.01.1898,   Riga,  /  Rusiä İmperiäse - 11.02.1948, Mäskäw,  /  SSRB) — rejissör, rässam, stsenarist, sänğät teoretiğı, uqıtuçı.
"Potemkin bronälı köymäse" filmı arqasında tanıla.
VGİK professorı, kino teoriäsenä bağışlanğan kitaplar avtorı.
RSFSRnıñ atqazanğan sänğät eşleklese, ike tapqır Stalin premiäse iäse.

.


Üzgärtü
 

Gökdeniz Qaradeniz (11.01.1980, Файл:Giresunbel.JPG Giresun,   Törkiä)törek futbolçısı.
Törkiä cıyılma komandasınıñ elekkege uyınçısı,   Tatarstan Respublikası başqalası   Qazan şähäreneñ «Rubin» futbol klubı yartı saqçısı.


Üzgärtü
 

Şarl' Perro (12.01.1628 - 16.05.1703,   Parij,  /  Frantsiä patşalığı)frantsuz yazuçısı, şağir häm tänqitçe.
Bötendönya balalarına «Kölgenä», «Çitekle mäçe», «Qızıl Qalfaq» häm Qaz anası äkiätläre cıyıntığına kerüçe başqa äkiätlär avtorı bularaq tanılğan.


Üzgärtü
Karina Abdullina (13.01.1976,  /  Qazaq SSR başqalası Almatı şähäre,  /  SSRB)  Qazaqstan häm   Rusiä Federatsiäse estrada cırçısı.

Tanılğan opera cırçıları näsele wäkile.
6 yäştä maxsus muzıka mäktäbenä uqırğa kerä.
Şiğerlär häm köylär yaza, kinoda töşkäne bar.


Üzgärtü
 

Tolmaçev tuğannar (Mariä häm Anastasiä, 14.01.1997,   Kursk ölkäse administrativ üzäge   Kursk şähäre,   Rusiä Federatsiäse) — rus cırçıları.
Balalar öçen 2006 Yevrovidenie cır bäygese ciñüçeläre, 2014 yılğı olılar bäygesendä 7 nçe urın aldılar.
6 yäştän «Sverçok» estrada studiäsendä cırlıylar.


Üzgärtü
 

Martin Lüter King (15.01.1929,   Corciä ştatı başqalası   Atlanta şähäre - 4.04.1968,  Tennessi ştatı   Memfis şähäre,   AQŞ) — afroamerikan wäğäzçese.
AQŞ qaratänle xäräkäteneñ berençe aktiv eşleklese häm AQŞta qaratänle keşelär watandaşlar xoquqları öçen berençe kürenekle köräşçese.
AQŞ cämğiäten demokratiäläşterügä zur öleş kertkäne öçen 1964 yılda Martin Tınıçlıq öçen Nobel premiäsenä layıq bulğan.


Üzgärtü
 

Sulla (16.01.138 yıl (b. e. q.), Rim - 19.08.78 yıl (b. e. q.), Puteoli,   Rim Respublikası )Borınğı Rim däwlät häm säyäsät eşleklese.
Rim mäñge diktatorı, qanlı bastırularnı oyıştıruçı, däwlät tärtiplären yañartuçı.
Räximsez izüçe bulıp Sulla üz teläge belän çiksez xäkimlektän baş tartqan, şuşı ğädätsez waqiğa tarixta qalğan.


Üzgärtü
 
1992,   Manila/  Filipin:   Ukraina öçen çığışı.

Alisä Ğällämova (18.01.1972,   TASSR başqalası Qazan,   RSFSR,  /  SSRB) –   Rusiä Federatsiäseneñ tatar şahmatçısı, xalıqara grossmeister, 1988 Awrupa häm 2010 dönya çempionı.   Qazanda yäşi.


Üzgärtü
 

Ogüst Kont (19.01.1798,   Monpelye - 5.09.1857,   Parij,   Frantsiä)frantsuz fälsäfäçese.
Sotsiologiä fänenä häm fälsäfi pozitivizmğa nigez saluçı.


Üzgärtü
 

Federiko Fellini (20.01.1920, Файл:Rimini-Stemma.png Rimini - 31.10.1993, Rim,   İtaliä)italian kinorejissörı.
Biş "Oskar" büläge, Kann kinofestivaleneñ "Altın palma botağı" premiäseneñ iäse.
İkençe bötendönya suğışına barmas öçen Fellini awıruğa salına.


Üzgärtü
 

Güzäl Manürova (24.01.1978,   Mordva ASSR'nıñ Saransk şähäre,   RSFSR,  /  SSRB) — tatar köräşçese.
Klassik köräş belän 2000 yılda   Mäskäwdä şöğellänä başlıy.
  Rusiä Federatsiäse häm   Qazaqstan cıyılma taqımnarı öçen çığışlar yasıy.


Üzgärtü
 

Anders Fog Rasmussen (26.01.1953, Djurs Nørre rayonı Ginnerup awılı, Randers graflığı,   Daniä)Daniäle säyäsätçe.
Elekke Daniä xökümäte başlığı (Liberal firqäse, 2001-09).
2009-2014 yıllarda   NATO general särkätibe.


Üzgärtü
 

Wolfgang Amadey Motsart (27.01.1756,   Zaltsburg arxiyepiskoplığı başqalası   Zaltsburg - 5.12.1791,   Avstriä ertsgertsoglığı başqalası   Vena,  /  İzge Rim imperiäse)Avstriäle kompozitor, muzıkant häm dirijör.
Zamandaşları fenomenal xäterenä häm improvizatsiägä sälätenä iä bulğanın belderä.
Muzıkağa mäxäbbät häm sälät Motsartta 3 yäştä barlıqqa kilä


Üzgärtü
 

Dilä Yenikeyeva (28.01.1951,   Başqort ASSR başqalası Ufa,   RSFSR,  /  SSRB) — psixiätriä tabibı, yazuçı.
Tanılğan Qazan tabibları ğäiläsendä tua, yuğarı belemen Mäskäwdä ala häm şunda uq eşlärgä qala.
Psixologiä, psixonevrologiä häm seksologiä belgeçe, meditsina fännäre kandidatlığına dissertatsiäsen Leningradta yaqlıy.
Şulay uq detektiv häm fänni-populär romannar avtorı bularaq tanıla.


Üzgärtü
 

Anton Çexov (29.01.1860,  Yekaterinoslav gubernası qalası   Taganrog,  /  Rusiä İmperiäse - 15.07.1904,  / Baden böyek hertsoglığı qalası  Badenweiler,  /  Alman imperiäse) — rus yazuçısı, dramaturg.
Hönäre buyınça - tabib. Dönyanıñ iñ mäşhür ädipläreneñ berse.
26 yıllıq icatı däwamında 900 törle äsär yazğan.


Üzgärtü
 

Franklin Delano Ruzvelt (30.01.1882,   Nyu York ştatı Hayd Park qalası - 12.04.1945,   Corciä ştatı Worm-Springs qalası,   AQŞ) — amerikan säyäsätçese, 32 nçe prezidentı.
"Yaña kurs" reformaların ütkärgäç ilen qatlawlı iqtisadi krizistan çığara. İkedän kübräk (4) çorğa saylanğan berdänber AQŞ prezidentı.
Ruzvelt eşçänlege häm sälätläre Hitlerğa qarşı Berdämlegen oyıştıruda, İkençe bötendönya suğışındağı uñışlarında,   BMOnı buldıruda, suğıştan soñ dönyä tärtiben urnaştıruda zur röl' uynağan.



Üzgärtü
 

Klod Helvetsiy (31.01.1715 - 26.12.1771,   Parij,  /  Frantsiä patşalığı)mäğrifätçelek çorı frantsuz fälsäfäçese.
Monteskye häm Volter, Didro häm Holbax belän aralaşuı arqasında fänni eşlär belän şöğellänä başlıy.
«Aqıl turında» digän xezmäte üzenä feodallar häm ruxanilar tarafınnan açı näfrät tudıra, patşa ämere buyınça tıyıla torğan kitaplar rätenä kertelä häm yandırılıp yuq itelä.


Üzgärtü
}