Һинд дине төшенчәләре исемлеге

Биредә Һинд дине төшенчәләре һәм концепцияләре глоссарие китерелгән. Исемлектә Һинд диненнән һәм Һинду традицияләреннән алынган концепцияләр китерелгән, алар Санскрит телендә һәм шулай ук Һиндстан телләрендә чагыла. Бу исемлекнең төп максаты булып концепцияне бер яки ике юлда аңалатып махсус концепцияләрне табу яки беркетеп кую җиңел булу һәм бер урында Һинд дине концепцияләренә белешмә тәэмин итү.

A

• Абхиманью (अभिमन्यु): Арджуна һәм Субһадраның угылы, ул Патша Виратаның кызына Уттарага өйләнгән булган. Ул Курукшетра сугышында Каурава сугышчылары тарафыннан гадел түгел үтерелгән булган.
• Ачарья (आचार्य): Укытучы яки гуру.
• Ачьюта (अच्युत): Шри Вишнуның синонимы.
• Адһиратһа (अधिरथ): Карнаның үги әтисе.
• Ади Шанкара (आदि शङ्कर): Адвайта Веданта фәлсәфәсе принципларын берләштергән беренче Һинд дине фәлсәфәчесе.
• Адити (अदिति): Күк, аң, үткән, киләчәк һәм муллык Алиһәсе.
• Адвайта Веданта (अद्वैत वेदान्त): Еш монистик яки нә-дуалистик дип аталган Һинд дине фәлсәфәсе мәктәбе, ул бөтен (Брахман)нан үз Атманының күренмәвенә карый.
• Агастья (अगस्त्य): Пандавалар аның тормыш хикәясен өйрәткән бөек олы фикер иясе, аның хатыны Лопамудра үзе дә олы фикер иясе булган.
• Агһасура (अघासुर): Камса тарафыннан Кришнага каршы җибәрелгән аждаһа.
• Агнеястра (आग्नेयास्त्र): Агнеястра ул утлар остазы Агни Илаһы тарафыннан башланган ут сугыш коралы.
• Агни (अग्नि): Изге Һинду ут Илаһы.
• Агниһотра (अग्निहोत्र): Агни Илаһына ут корбаны.
• Аһи (अहि): ягъни ("елан"), Вритра, Ведаларда шулай ук Аһи дип мәгълүм, ул Зәрдөштлек риваятьләрендә Ажи Даһака буларак мәгълүм һәм аның өч башы бар дип әйтелә.
• Ахамкара (अहंकार): үз эгосының идентификациясе булган берәүнең эгосына караган Санскрит төшенчәсе.
• Аһимса (अहिंसा): Көч кулланмау һәм тормышка ихтирам яклы дини концепция.
• Айравата (ऐरावत): Индраның филе.
• Аджасат (अजसत): Дэвадатта белән Будданы үтерергә заговор ясаган патшазадә
• Аджаташатру (अजातशत्रु): Дошмансыз, бар мәхлукатларның дусты, Юдхиштхираның эпитеты.
• Акампана (अकम्पन): Мәгънәсе (җиңеп булмаслык) - Равананың ана ягыннан абыйсы, Хануман тарафыннан тотып үтерелгән ракшаса.
• Акшаяпатра (अक्षयपत्र): Юдхиштхирага Кояш Илаһы тарафыннан беркайчан да бетми торган ризык тәэмин ителеше булган гаҗәеп йөрү чарасы.
• Алара Калама (अलर) : Будда тарафыннан эзләнгән олы фикер иясе
• Аламбаса (अलम्बस): Дурьодһананың Ракшаса дусты, ул аның көчләренә кушылган, әмма Сатьяки аны сугыш кырыннан качарга мәҗбүр иткән.
• Амаравати (अमरावती): Индраның шәһәре
• Амаркантак (अमरकंटक): Амаркантак Һиндстанда, көнчыгыш Мадхья Прадешта уникаль, табигый мирас даирәсе. Бу Виндһьяларның һәм Сатпураларның очрашу ноктасы һәм аның таяну ноктасы булып Майкал Калкулыклары булып тора. Бу Нармада Елгасы, Соне Елгасы һәм Җоһила Елгасы агып чыккан урын.
• Амба (अम्बा), Амбика (अम्बिका), Амбалика (अम्बालिका): Патша Шалвага гашыйк булган Бенарес патшасының олы кызы
• Амрит (अमृत): Амброзия, Илаһлар ризгы, ул аны ашаганнарны үлемсез итә.
• Ананта (अनन्त): Ананта боларны аңлатырга мөмкин: 1. Балараманың авызыннан килеп чыккан мең башлы нага 2. Катьяяна сутраның авторы һәм комментаторы 3. Ананта хәзерге Һиндстанның Раджастханның Шехавати төбәгенең исеме булган.
• Андһака (अंधक): Андһака Шиваның шәйтани угылы ул тир тамчысыннан барлыкка китерелгән булган. Ул сукыр булып туган булган. Тумышыннан соң Андһака Хираньякшага тәрбиягә бирелгән булган, чөнки аның угыллары булмаган. Соңрак Андһака Хираньякшаның патшалыгының патшасы булып киткән.
• Анга (अंग): Млеччха патшалары, Каураваның тәэмин итүчесе.
• Ангада (अंगद): маймыл хуҗаларының берсе; Валиның угылы
• Анируддһа (अनिरुद्ध): Прадьюмнаның угылы (Шатругһананың реинкарнациясе ул Чарумати һәм Ушага өйләнгән
• Анджаликастра (अंजलिका): Индраның илаһи астрасы, аның белән Арджуна Карнаны үтергән
• Анджана (अंजना): Хануманның әнисе
• Аншумат (अंशुमत): Бик көчле арбада сугышучы
• Анусуйя (अनुसूया): Сати Анусуйя олы фикер иясе Атриның хатыны һәм Даттатрейяның (दत्तात्रेय) әнисе, ул кайбер Һиндулар (көнбатыш Һиндстанда) тарафыннан Илаһи Өчлек Брахма, Вишну һәм Шиваның чагылышы дип санала.
• Апсаралар (अपसरा): Күк нимфалары, Индра сараеның биюче кызлары
• Акуила (अक्विला): Гаруданың; илаһи бөркетнең эквивалент исеме
• Арани (अरणि): ышкып ут кабызу өчен кулланылган агачның өске һәм өске кисәге.
• Араньяка (आरण्यक): Фәлсәфә, корбан турында сүз алып бара торган Һинду Шрути өлеше.
• Арджуна (अर्जुन): бөек Һиндстан эпосы Маһабһаратамның төп каһарманы. Ул Һиндстанның бөек эпосы Маһабһаратамның иң яхшы укчысы һәм бөек сугышчысы булган. Ул шулай ук җиңелмәс сугышчы булган.
• Артха (अर्थ): Байлык, кеше тормышының максатларының берсе, башкалары Дхарма, (хакыйкатькә тугърылык), Кама (теләкләрне канәгатьләндерү), Мокша (Һинд дине) (рухи коткару).
• Арундһати (अरुंधति): Васиштха олы фикер иясенең хатыны. Ул Кардама Праджапати һәм аның һәм аның хатыны Дэвахутиның кызларының берсе булып тора.
• Артһа-ратһи (अर्थ-रथी ) : Карна. Классификация вакытында Бхишма Карнаны Артха-ратхи (ярым сугышчы) дип атаган, чөнки Карнаның отылганнан соң сугыш кырыннан очып китү начар гадәте булган (тормышын саклап калу өчен).
• Арья: 'Асыл яки тәкъвалы.' Борынгы Ведик бһараталар кабиләсе өчен башка исем, аларның төп көндәш кабиләсе Дасалар булган.
• Асаманджа (असमंज): Саграның угылы
• Аштавакра (अष्टवक्र): яшүсмер чагында ук мәшһүр булган галим.
• Ашта Лакшми: Лакшми Алиһәсенең сигез аспекты, байлыкның сигез чыганагының символы булып тора
• Ашваттһама (अश्वत्थामां): Дроначарьяның улы һәм Каурава көченең иң олы җитәкчесе. 8 Чирандживиларның берсе.
• Ашвиннар (अश्विन): илаһи игезәкләр
• Ашвамедһа (अश्वमेध): ат корбаны
• Ашвамедһа Яджна (अश्वमेध यज्ञ): ат корбаны
• Ашвапати (अश्वपति): Бхарата һәм Шатругһнаның абыйсы
• Ашвасена (अश्वसेन): Хандававана утка салынганда Индра тарафыннан сакланып калган Нага Такшаканың угылы.
• Асита (असित): комарлы уеннарны уйнау җимерә торган һәм барлык акыллы кешеләр аннан читтә торырга тиеш дип уйлаган олы фикер иясе.
• Асмака (अस्मक): Абһиманйюга һөҗүм иткән Каурава сугышчысы
• Астра (अस्त्र): Изге дан җырлау куәтеннән алынган корал.
• Асуралар: Куәт өчен көндәшлек итә торган Һинд текстлары башланган риваять Илаһ
• Атиратһи (अतिरथी): төрле коралларны кулланучы һәм бер үк вакытта 60 000 солдат яки 12 ратхи белән сугыша ала торган сугышчы белгеч.
• Атимаһаратһи (अतिमहारथी): Барлык төр стратегияләре һәм сугыш кораллары буенча сугышчы; барлык вьюхаларны кору һәм җимерү буенча оста һәм бер үк вакытта 8640000 солдат, яки 12 Маратхи белән сугышырга сәләтле сугышчы. Ул шулай ук караңгыда, төнлә, иллюзияләргә каршы сугышырга сәләтле һәм сугышны отарга сәләтле булырга тиеш. Арджуна, Кришна, Рама, Хануман һәм Мегһанада Атимаһаратхилар булган.
• Атман (आत्मा): аскатлам метафизик үз, кайвакыт рух яки җан дип тәрҗемә ителә.
• Айодхья (अयोध्या): яулап алынмас Кошала илендә шәһәр

Б

• Бинод: Бират акыллы угылының әтисе
• Бират: Бинод Тимсина һәм Ганга Тимсинаның акыллы угылы
• Бабһруваһана: Бабһруваһана Арджунаның хатыны Читрангададан угылы булган.
• Бадарикашрам (बद्रीकाश्रम): Бадарикашрам Һималайяларда изге янында Вишнуның изге урыны, аеруча Вишнуның Нара-Нараяна дуаль формасы.
• Баһлика (बाह्लिक), Дашарна (दशर्ण): Патшалары Калинга, Магадһа булган Пандаваларга, Матсья, Панчала, Салва патшалыгына дустанә патшалыклар.
• Баһу (बाहु): Кояш расасы патшасы. Ул иленнән Хайһайя һәм Талаҗанга кабиләләрен куган яки җиңгән. Ул Сагара патшасының әтисе.
• Баһука (बाहुक): Наланың үзгәртелгән исеме, Айодхья патшасы Ритупарнаның арба йөртүчесе. Шулай ук Баһу патшасының башка исеме.
• Баладэва (बलदेव): Баларама Шри Кришнаның өлкән туганы.
• Баларама (बलराम): Ходай Кришнаның өлкән туганы һәм Шешанаганың манифестациясе.
• Баларама (बलराम): Ходай Махавишну Вайкунтхада яшәгән мең капюшонлы елан Шешаның аватары яки инкарнациясе.
• Бали: Ходай Вишну тарафыннан тар-мар ителгән шәйтан.
• Бакасура (बकासुर): Экачакарпура шәһәре янында мәгарәдә яши торган гаять күп ашый торган, рәхимсез һәм котычкыч ракшаса яки шәйтан, аны Бхима гражданнарның җиңеләюенә үтергән.
• Банасура (बाणासुर): Банасура Бали шәйтанының улы һәм мең куллы асура булган. Ул куәтле һәм көчле асура булган. Барлык кешеләр һәм хәтта җир патшасы һәм күк Дэвалары аннан курыккан булган. Банасура Шива Илаһы тарафдары булган. Аның Уша Алиһәсе дигән матур кызы булган.
• Беһула (बेहुला): Саһаның кызы, Ничһани Нагарның сәүдәгәреr;Манаса Дэви хикәясендә искә алынган Лакшминдарага өйләнә, ул Шиваның кызы.
• Банасена: Карна һәм Врушалиның улы. Ул Бһима тарафыннан үтерелгән булган.
• Бһадра (भद्र): Гаять көчле фил
• Бһадракали (भद्रकाली): Бһадракали шулай ук нәзек Кали буларак мәгълүм, ул Дакша Шиваны һөҗүм иткәннән соң Дэвиның ярсуыннан барлыкка килгән. Ул Вирабһадраның хатыны.
• Бһагадатта (भगदत्त): Праджйотиша, Каураваның шурадашы.
• Бһагаван (भगवान): Илаһларга һәм бөек ришиларга мөрәҗәгать итү формасы, мәсьәлән, Бһагаван Шри Кришна, Нарада, Вьяса. "Изге яки алкышланган берәү" дигәнне аңлатучы Санскрит сүзе. Ул ихтирам итү титулы, еш "Ходай" дип тәрҗемә ителә һәм Илаһка карый.
• Бхагават-гита (भगवद् गीता ): эпик шигыре Маһабһаратамның өлешендә булган җыр, Бхишма-парваның 23-40 кадәр бүлекләрендә урнашкан. Һинд диненең һәм Һинд дине фәлсәфәсенең изге тексты.
• Бһагавати (भगवती): шулай ук Парвати, Шиваның хатыны
• Бһагиратһа (भगीरथ):Дилипаның угылы, Шивага табынган һәм Ганганы иңдергән Косала патшасы.
• Бхаджан (भजन): Һинду тугърылык җыры. Бхакти хәрәкәтендә бхаджаннар җырлавына зур әһәмият бирелә.
• Бхакти (भक्ति): Гамәл (хезмәт) тарафыннан чагыла торган интенсив тугърылыкны аңлатучы Санскрит төшенчәсе. Бхактины практикалый торган шәхес бхакта дип атала.
• Бхакти-йога (भक्ति योग): Бхакти дип аталган Илаһка мәхәббәт тугърылыгын үстерүнең рухи практикасы.
• Бхарадваджа (भरद्वाज): риши, Явакрида әтисе.
• Бхарата (भरत): мәгънәсе "тәэмин итәргә яки тәэмин ителергә"). Бһарат болар булырга мөмкин 1. Агниның исеме 2. Рудраның исеме 3. Адитьяларның берсе 4. Душьянта һәм Шакунталаның угылы Император Бхарата, 5. Дашаратһаның угылы Раманең кече туганы Бхарата 6. Натьяшастраның авторы Бхарата Муни 7. Бһарата (Бһагавата), Бһагавата пурана буенча Ришабһа Дэва исемле изге патшаның йөз угылларының иң олысы.
• Бһарата (भारत): Мәгънәсе ("Бһарата токымы"). Бһарата түбәндәгеләргә карый торган булырга мөмкин: 1. Бһараталар, Ригведаның Арий кабиләсе 2. Маһабһаратамның төп өлешен тәшкил иткән иртә эпос (мөгаен киңәйтелгән эпосның якынча чиреген тәшкил итә) 3. Һиндстан Җөмһүрияте (тиешлечә дип шулай языла: Bhārata GaNarājya, भारत गणराज्य).
• Бһаргава (भार्वग): Карнаның илаһи сугыш коралы
• Бһаумасур (भौमासुर): Кришна тарафыннан үтерелгән шәйтан
• Бһима (भीम): Пандаваларның икенчесе, ул физик куәттә камил булган һәм Җил Илаһы буларак туган. Ул сугышта 100 Каураваларны үтергән.
• Бһишма (भीष्म): Бһишма Шантануның угылы һәм елга Алиһәсе Ганганың угылы, Куру Патшалыгының бөек рыцаре һәм империя йортының сакчысы.
• Бхишмака (भीष्मक): Кундалпурның раджасы һәм Рукмининың әтисе.
• Бходжа (भोज): Кришна кабиләсенә караган Ядава кланының бер өлеше.
• Бһуманью :Бһаратһа угылының исеме. Ул Бһараттан Һиндстан императоры булып киткән.
• Бһуминиджайя (भुमिंजय): Виратаның угылы Уттара патшазадәнең башка исеме. Ул Бриһаннала арба йөртүчесе булып Каурава армияләре белән сугышырга барган.
• Бһурисрвас (भुरिश्र्वस): Бһурисравас Балһиканың патшазадәсе һәм Каураваларның шурадашы булган, ул Маһабһарата бөек сугышында үтерелгән булган.
• Бһута: Өрәк, шәйтан, гоблин. Зиратларда яшәүче, агачларда качучы, үле тәннәрне яшәртүче һәм кешеләрне дөрес юлдан яздыра һәм ашый.
• Бибһатсу (बिभत्सु): Арджуна исемнәрнең берсе, ягъни намуссыз гамәлләргә чыдый алмаучы.
• Брахма (ब्रह्मा): Галәмне барлыкка китерүче, Һинду барлыкка китерүче Ходае һәм Тримурти өчлегенең берсе, башкалары булып Вишну һәм Шива тора. Аның исемен Һинд дине фәлсәфәсенең Иң Олы Галәм рухы Брахман белән ялгыш тәңгәл китермәскә кирәк.
• Брахмастра (ब्रह्मास्त्र): илаһи корал сугышы, аңа каршы торып булмый, ул Ходай Брахма үзе тарафыннан бирелгән булган.
• Браһмачари (ब्रह्मचारिन): өйрәнүгә һәм хезмәткә тугъры дини җитәкчесе белән яши торган гаилә кормаган дини өйрәнчек.
• Брахмачарья (ब्रह्मचर्य): Целибат, сафлык; Ведик өйрәнүнең сафлык һәм целибат әһәмиятле булган тормыш баскычы.Браһмачарья сүзе Брахмага омтылып тормышны алып баруның символы булып тора, яки башка сүзләр белән Һинду өйрәнчеге
• Брахмадатта (ब्रह्मदत्त): Бенаресның патшасы
• Брахман (ब्राह्मण): үзгәрми торган чиксез, имманент һәм трансцендет чынлык концепциясенә бирелгән исем, ягъни бөтен булган нәрсәнең Илаһи Нигезе.
• Брамин (ब्राह्ममन): Һинду Һинду каста системасында галимнәрдән, каһиннәрдән һәм рухи остазлардан торучы варна.
• Брадж (ब्रज): Брадж (шулай ук Бридж яки Браджбһуми) Һиндстанның Матһура-Вриндаван тирәле Уттар-Прадешта төбәк. Ул Кришнаның җире дип таныла һәм Санскрит враджа сүзеннән алынган.
• Бриһдасва (बृहदास्व): Пандаваларга урманда сыену вакытында зиярәт кылган олы фикер иясе, ул аларга комарлы нокталы шакмак уенында патшалыгын оттырган һәм хатыны Дамаянтины каргышка күрә калдырган әмма соңыннан икесенә дә янә ия булган Нишадһаның патшасы Наланы искә алган.
• Бриһадратһа (बृहद्रथ): Магадһа өстеннән хөкем итә торган өч полкның җитәкчесе, бөек каһарман буларак ат казынган һәм Каши Раджасының ике игезәк кызына өйләнгән. Аның ике хатыны һәр берсе олы фикер иясе Каусика тарафыннан бирелгән мангоның яртысын ашаганнар һәм һәрберсе бала тудырган. Ракшаси чүплектән ике ташландык өлешне алган һәм алар очраклы рәвештә бергә кушылып юан бала булган, ул аны патшага күрсәтеп баласы дип әйткән, ул соңыннан Җарасһандһа буларак мәгълүм булган.
• Бриһадьюмна (बृहद्युम्न): патша, олы фикер иясе Раибһьяның өйрәнчеге.
• Бриһаннала (बृहन्नल): Инкогнито булып Виртатаның сараенда яшәгәндә Арджунаның фаразланган исеме. Ул Вирата патшалыгының принцессасы Уттарага сәнгатьләр өйрәткән.
• Бриһаспати (बृहस्पति): Качаның әтисе һәм Дэваларның каһине
• Бриһатбала (बृहत्बल): Каурава армиясенең ятьмәсенә тотылган Абһиманьюга чакыру ясаган сугышчы.
• Бриндаван (बृन्दावन): Ходай Кришна балачагыз уздырган булган борынгы урман урынында тәбәктә шәһәр. Ул Брадж төбәгендә урнашкан.

В

• Вагдэви: Сарасвати Дэвиның башка исеме.
• Вараха (वराह): Һинд дине Ходай Башы Вишнуның кабан формасында өченче аватары. Ул Җирне (Притхвины) алган һәм хикәядә Галәм океаны дип тасвирланганның төбенә алып барган шәйтан.
• Вайсампаяна (वैशंपायन): Яджур Веданың баштагы остазы булган мәшһүр олы фикер иясе. Ул бөек Вьясаның өйрәнчеге булган, аннан ул Маһабһаратамны өйрәнгән, шуннан соң ул аны фестивальдә Патша Джанамеджайя II-гә яттан укыган.
• Вайшнава (वैष्णव): Дурйодһана тарафыннан урманда башкарылган корбан. Яяти, Патша Мандһата, Бһарата һәм башкалар шулай ук аны башкарган.
• Вайшнава мантра (वैष्णव मंत्र): Вишнуның каршы тормаслык куәтен бирә торган әйтелеш.
• Вайшнавизм (वैष्णव धर्म): Вишнуизм Һинд диненең традициясе ул башка мәктәпләрдән Вишнуга һәм аның ассоциациацияләнгән аватарларына, күбесенчә Рама һәм Кришнага иң элек һәм иң олы Илаһ булып табыну белән аерылып тора.
• Кубера (वैश्रावण): Равананың өлкән абыйсы, аңа Рама Равананың үлеменнән соң Пушпаканы кайтарган.
• Вайшья (वैश्य): Һинд дине традициясендә сәүдәгәрләрдән, һөнәр ияләреннән һәм җир биләүчеләрдән гыйбарәт варна.
• Вайвасвата Ману (वैवस्वत मनु): Вайвасвата Ману (шулай ук Ману Вайвасвате) 14 Мануларның берсе. Ул хәзерге Манвантараның токымы дип таныла, ул хәзерге Кальпаның 14-енең 7-енчесе дип таныла һәр кальпа Брахманың көнен тәшкил итә. Ул Саранья һәм Вивасваттан туган булган һәм Матсья Пурананың эпохасы вакытында Дравида Патшалыгының патшасы булган. Ул Сурьяванша патшалар расасының нигезләүчесе булган.
• Ваджраһану (वज्रहनु): Равана генералларының берсе.
• Ваджраюдһа (वज्रयुद्ध): Патша Индра Висварупаны үтергән корал.
• Валала (वलाल): Бһиманың Вирата сарай янында пешекче булып эшләгәндә фараз ителгән исеме.
• Вали (वाली): Рамаянада биш бөек маймылларның берсе, Индраның улы, Кишкиндһаның маймыл патшасы һәм Сугриваның рәхимсез өлкән туганы. Ул Рама тарафыннан үтерелгән булган.
• Вальмики (वाल्मिकी): Маһариши Вальмки Һинду Рамаяна эпосының авторы, ул Айодхья патшаларына бәйле, Раманың шлока үлчәмена уйлап чыгарган замандашы, ул Куша һәм Лавага Рамаянаны өйрәткән.
• Вамадева (वामदेव): Вамадева Шива Илаһының “саклаучы” аспектының исеме, ул чагылдыра торган биш аспектларның берсе. Шулай ук Дашаратханың каһиннәренең берсе.
• Вамана (वामन): Вишнуның бишенче аватары. Ул тулысынча кеше формасына ия Вишнуның беренче аватары, гәрчә ул кәрлә although брамин булса да.
• Банасура (बाणासुर): Банасур кебек үк мең куллы асура куәтле һәм куркыныч. Ул Балиның угылы булган. Бана Шиваның тарафдары булган. Банасураның Уша дип аталган матур кызы булган.
• Ванапрастха (वानप्रस्थ): Двиджа тормышының өченче баскычы, дөньяви вазифалардан ваз кичеп урманга китәргә таләп ителә. Материаль теләкләреннән ваз кичкәннән соң урманда яши торган шәхес.
• Ванди: Митһиланың сарай яны шагыйре, ул олы фикер иясе Аштавакра тарафыннан бәхәстә отылганнан соң океанда үзен батырып Варунаның сыену урынына барган.
• Вараха (वाराह): Вишнуның өченче аватары, ул кабан формасында килгән.
• Вардһана (वर्धमान): Купу башкаласы Хастинапураның төньяк капкасы.
• Варна (वर्ण): мәгънәсе - төс, варна Һинд дине язмаларында бирелгән табигый дүрт җәмгыять сыйныфларына карый: брахманнар, кшатрия, вайшья һәм шудра.
• Варанавата (वारणावत): Пандавалар тарафыннан соралган провинцияләрнең берсе, Пандавалар балавыз йортында торырга соралган урман, бу йортка Пандавалар йоклаганда үтерелергә төн уртасында ут төртмәкчеләр иде.
• Варшнейя: Айодхья патшасы Ритупарнаның арба йөртүчесе, аның юлдашы Баһука булган.
• Варуна (वरुण): Күк, яңгыр һәм күк океаны Илаһы, шулай ук закон һәм аскы дөнья Илаһы.
• Варуни (वरुणी): хәмер Алиһәсе.
• Васава (वासव): Индра тарафыннан Карнага бирелгән үлем угы исеме.
• Васиштха (वशिष्ठ): Васиштха җиде ихтирам ителгән олы фикер ияләренең (яки Саптариши җитәкчесе һәм Сурьявамшаның Раджгурусы булган. He was the manasaputra of Brahma. Аның илаһи сыеры Камадһэну һәм аның танасы Нандини булган, ул хуҗаларына теләгән нәрсәне бирә алган. Аның хатыны Арундһати.
• Васудһана (वसुधन): Уникенче Көн сугышында җиңелгән башка сугышчы.
• Васудэва (वसुदेव): Ядуның токымы, Роһини һәм Дэвакиның ире. Кришнаның эпитеты. Аның мәгънәсе Васудэваның угылы һәм Галәмгә үтеп керә торган иң олы рух.
• Васуки: Паталада яшәүче Нагаларның яки еланнарның патшасы. Ул Илаһлар һәм Асуралар тарафыннан океаннан май язганда Мандара Тавы тирәли боҗра өчен кулланылган булган.
• Ватапи: Ватапи һәм Илвала, ике Ракшаса, я Храда, я Випрачиттиның угыллары. Алар Рамаянада Дандака урманында яши торган дип искә алынган.
• Вайю (वायु): Һава һәм җил илаһы, ул шулай ук Бхима һәм Хануманның әтисе.
• Веда (वेद): Тулаем алганда борынгы Индо-Арий дини әдәбият тупланмасына карый, алар Һинд дине тарафдарлары тарафыннан ачылган белем дип таныла. Күп Һиндулар Веда барлыкка килү алдыннан да булган дип ышаналар.
• Веда Вьяса (वेद व्यास): Вьяса, Маһабһаратаның авторы.
• Ведһалар : Барлыкка китерүчеләр Тридэв, Тримурти, Брахма-Вишну-Махеш
• Вибһандака: дөньядан ваз кичкән һәм урманда кечкенә баласы Ришьяшринга белән яшәгән аскет.
• Вибһишана (विभीषण): Вибһишана ракшаса булган, Равананың туганы. Ул асыл характерлы булган һәм Ситаны урлаган һәм Раванага аны Рамага кайтарырга киңәш иткән.
• Вичитравирья (विचित्रवीर्य): Вичитравирья Бхишманың ярым туганы Сатьявати һәм патша Сантануның кече угылы булган. Вичитравирьяның өлкән туганы Читрангада Сантануны Хастинапура тәхетендә алыштырган. Баласыз үлгәч, Вичитравирья патша булып киткән. Аның ике угылы Дһритараштра һәм Панду булган.
• Видарбһа: Бирар һәм мөгаен аны якындагы Бедерны кертә, аның исеме мөгаен Видарбһа сүзенең кыскартылмасы. Башкаласы Кундинапура булган, хәзерге "Кундапур" Амраватидан якынча кырык миля көнчыгышка таба.
• Видура (विदुर): Видура Хастинапура патшабикәләренә патшабикә Амбика һәм патшабикә Амбаликага хезмәт иткән кыз. Панадваларның дусты. Кришнадан ул Пандаваларның иң ышанылган киңәшчесе булган һәм ул аларны кабат-кабат Дурьодхананың планнары турында кисәтеп куйган.
• Виджайя (विजय): Арджуна исемнәренең берсе, чөнки Арджуна җиңелмәс сугышчы булган.
• Виджаядашами (विजयादशमी): Һинд дине көз Ашвин аеның якты ике атнасында (Шукла Пакша) бәйрәм ителгән фестиваль. Ул башта Дусшеһра буларак мәгълүм булган. Шул ук көнне Арджуна барлык Каурава сугышчыларын һәм аларны армиясен тар-мар иткән. Ул аның (Виджай) көне булып ул Виджая дашами буларак популяр булып киткән.
• Викарна (विकर्ण): Дһритараштраның улы, Драупадиның өлешен законсыз дип игълан иткән, чөнки Юдһитштһира үзе кол булган һәм бөтен хокукларын югалткан. Шулай итеп Кауравалар Драупадины законлы итеп отмаганнар
• Викрамадитья (विक्रमादित्य): Викрамадитья олы фикере, батырлыгы һәм бөеклеге өчен мәшһүр Уджджайнның риваять патшасы. "Викрамадитья" титулы Һиндстан тарихында күп патшаларга кулланылган, шуларның Гупта Патшасы Чандрагупта II билгеле.
• Викукши: Кояш расасы патшасы, ул әтисе Икшвакуның варисы булган. Аны Сасада ягъни 'куян ашаучы' дип атаганнар. Ул әтисе тарафыннан сунарга һәм корбан тәкъдиме өчен ит алу өчен җибәрелгән булган. Арыган һәм ач булып ул куянны ашаган һәм Васиштха каһине бу гамәл ризыкны пычратылган дип атаган, чөнки бары тик калдыклар булган.
• Винда (विन्द), Анувинда (अनुविन्द): Аванти Патшалыгының ике бертуган патшасы, Каурава ягында бөек солдатлар алар Юдһманью тарафыннан тар-мар ителгән булган.
• Виндһьялар (विन्ध्य): Виндһьялар үзәк Һиндстанда калкулыклар сырты, географик рәвештә ул Һиндстан суб-континентын төньяк Һиндстанга (Һинд-Ганга үзәне) һәм Көньяк Һиндстанга бүлә.
• Вирата (विराट): Матсья патшасы, бу илне Бһима тарафыннан унөч ел куылу вакытында инкогнито яшәү өчен тәкъдим ителгән булган.
• Вирабхадра (वीरभद्र): Вирабхадра Шиваның бераз гына чәченнән сикереп чыккан шәйтан булган. Шива Дакшаның корбан биүенә чакырлмагач канәгать булмаган һәм аның хатыны Сати Алиһәсе эчендәге утны кабызган һәм Дакшаның табаннары астына үле булып төшкән. Шива ярсуланып башыннан чәчен йолыккан һәм энергия белән ялкынланып җиргә ташлаган. Аннан куркыныч Вирабһадра шәйтаны сикереп чыккан. Шива юнәлешендә, Вирабхадра Дакша җыелышы уртасында давыл буларак Шиваның ганалары белән пәйда булган һәм корбан савытларын ваткан, тәкъдим итүләрне пычраткан, каһиннәрне рәнҗеткән һәм ахыр чиктә Дакшаның башын кисеп алган.
• Вирадха (विराध): Ситаны урлаган ярсулы ракшаса.
• Вирасен: Нишадха патшасы раджа Наланың әтисе.
• Вирочана (विरोचन): Прахлада угылының асурасы һәм Балиның әтисе. Ул шулай ук Дрисана дип атала. Җирдән сөт сауганда, Вирочана Асураларның танасы булып гамәл кылган.
• Вишну (विष्णु): Күпчелек Һиндулар табына торган Илаһ формасы. Вайшнавалар өчен ул бердәнбер Иң Ахыр Чынлык яки Ходай. Тримурти ышануында ул Тримуртида Илаһның икенче аспекты (шулай ук Һинду Өчлеге дип атала), Брахма һәм Шива белән бергә. Саклаучы буларак мәгълүм булып ул иң мәшһүр итеп аватарлары белән идентификацияләнә, аеруча Кришна һәм Рама белән.
• Вишвакарма (विश्वकर्मा): Вишвакарма барлык һөнәр ияләренең һәм архитекторланың төп Илаһы булып тора. Ул бөтен Галәмнең илаһи һөнәр иясе һәм барлык Ходайлар сарайларының рәсми төзүчесе. Вишвакарма шулай Илаһларның барлык очучы арбаларның һәм аларның сугыш коралларының конструкторы.
• Вишвамитра (विश्वामित्र): Брахмариши Вишвамитра яки Вишвамитра Һиндстанда борынгы заманнардан бирле иң ихтирамлы риши яки олы фикер ияләрнең берсе булган. Башта ул Кшатрия булган, әмма аскезалар башкылып Брахмариши титулына ия булган. Ул шулай ук Гаятри Мантраны кертеп Ригведаның 3 мандаласының күбесенең авторы дип әйтелә.
• Висока (विसोक): Бхиманың арба йөртүчесе.
• Вишварупа (विस्वरुप): Тваштаның улы ул Илаһларның остазы булып киткән, Брихаспати Индра тарафыннан рәнҗетелеп киткән.
• Вивимсати (विविस्मति): Каурава каһарманы һәм Дурьодхананың туганы.
• Вишварупа (विस्वरुप): бөтен нәрсәгә үтеп керүче, бөтен нәрсәне керткән форма. Тасвирлама өчен Бхагавата-гитаның унберенче бүлеген карарга мөмкин.
• Вриддһакшатра (वृद्घक्षत्र): Синдхуның патшасы, Арджуна Джаядратханың башын чабып аткач шуның башы әтисе Вриддһакшатраның тезләренә төшкән.
• Врика (वृक): сугышта төшкән Панчала патшазадәсе.
• Врикастһала (वृकस्थल): Пандавалар тарафыннан соралган провинцияләрнең берсе. Бу провинция һәм шәһәр Куру Патшалыгының көньяк өлешендә урнашкан. Кришна Врикастһала шәһәренә зиярәт кылган (Һарьянаның Гургаон районында) һәм анда бер төн чатырларда кунган.
• Вриндаван: Матһураның районында урман, анда Кришна яшьлеген көтүчеләр Гопала исеме астында уздырган.
• Вриша (वृष), Ачала(अचल): Шакуниның туганнары.
• Вришдарбһа (वृषदर्भ): Бенаресның, "Патша, күгәрчен һәм бөркет" хикәясе белән ассоциацияләнгән.
• Вришни (वृषणि): Ядуның токымы, һәм Кришна аның буенча Варшанейя исемен алган баба.
• Вришнилар, (वृषणि): Вришни токымы, Мадхуның улы, аның бабасы Ядуның өлкән улы булган. Кришна Ай расасының бу тармагына караган. Дварака кешеләре Вришнилар буларак мәгълүм булган. Бу расаның кабилә әгъзалары Пандаваларга тугъры булган, алар Шри Кришна белән куылу вакытына Пандаваларга зиярәт кылганнар.

Г

• Гаджасура (गजासुर): Гаджасура (фил шәйтаны) Нила шәйтанына карый торган исем, ул фил формасын алган һәм Шиваны һөҗүм иткән. Ул Ганапати тарафыннан үтерелгән булган.
• Ганапати (गणपति): Территория хуҗасы, теләкләр башкаручысы, сәүдәгәрләр Илаһы, Шива һәм Парватиның икенче улы. Вьясаның сәркатибе, ул туктамыйча һәм икеләнмичә Вьяса тарафыннан сөйләнелгән Маһабһаратам хикәясен язып куярга риза булган.
• Ганга (गंगा): Төньяк Һиндстанда изге елга, Һиндулар тарафыннан Алиһә дип ышаныла (Һинд динендә Ганга карагыз), инглизчә шулай ук Ganges дип атала, Ганганың туу хикәясе Рама һәм Лакшманага Вишвамитра тарафыннан сөйләнелгән булган.
• Ганеша (गणेश): Яхшы уңыш Илаһы, аны фил башыннан танып була.
• Ганеша Чатуртхи (गणेश चतुर्थी): Ганеша Чатуртхи Шива һәм Парватиның улы Ганеша дөньяга бөтен тугърылары өчен килә. Ул Ходай Ганешаның туган көне булып тора. Фестиваль Бһаадрапада Һинд календаре аенда бәйрәм ителә һәм шукла чатуртхида башлана.
• Гандһари (गांधारी): Дхритараштраның хатыны һәм Каураваларның патшабикә анасы.
• Гандһарвалар (गंधर्व): Музыкада белгечләр булган күк мәхлукатлары сыйныфы.
• Гандива (गाण्डीव): Арджунаның күк җәясе.
• Гангадвара (गंगद्वार): олы фикер иясе Агастья һәм аның хатыны аскезаны башкарган урын.
• Гаруда (गरुड): ул риваять зур мифик кош яки кош-сыман мәхлукат, Һинд дине һәм Буддачылык риваятьләрендә дә очрый.
• Гаури (गौरी): Гаури яки Дакшаяни ул өйләнү тугърылыгы һәм озак яшәү Алиһәсе; аңа аеруча хатыннар тарафыннан ирләреның тормыш озын булсын өчен табыналар. Дэви аспекты буларак, Дакшаяни Шива хатыны булып тора.
• Гһатоткача (घटोत्‍कच): Бхиманың Хидима җиниясенән угылы.
• Гиривраджа (गिरिव्रज): Кекайя патшалыгында Раджагриһа дип аталган бай шәһәр.
• Гита (गीता): Бхагавад-гитаны карагыз
• Гопалар (गोप): эквивалент көтүче малайлар
• Гопала (गोपाल): көтүләр һәм төркемнәр Ходае буларак аның килеп чыгышын күрсәтүче Кришна исеме.
• Гопилар (गोपी): Гопи Санскрит килеп чыгышлы сүз, мәгънәсе 'көтүче кызлар'.
• Говардхан (गोवर्धन): Говардхан Һиндстанның Вриндаван шәһәре янында урнашкан калкулык.
• Говинда (गोविन्द): Шри Кришна һәм Вишнуның эпитетларының берсе; мәгънәсе сыер көтүчесе һәм Кришнаның тау көтүчеләр колониясе Гокулада яшәвенә карый
• Грихастха (गृहस्थ): ир кешенең дүрт фазасының икенчесе (Пурушартха), шул вакытта кеше өйләнә һәм йорт хуҗасы тормышын алып бара һәм балалары була.
• Гуһа (Картикейя) (गुह): Нишадһалар патшасы
• Гуру (गुरु): ихтирам ителгән укытучы, рухи остаз. Хәзерге заман Һиндстанда, "Гуру" титулы һәм төшенчәсе гомуми "акыллы кеше" мәгънәсендә киң кулланыла.
• Гуру Пурнима (गुरु पूर्णिमा): Тулы ай көне, Пурнима ул Һинд дине тарафдарлы тарафыннан традицион рәвештә Гуру Пурнима буларак , Һинд дине календарендә бәйрәм ителә. Бу көнне тугърылар гуруларына пуджаны (табынуны) тәкъдим итәләр.

Д

• Дарука : Шри Кришнаның арба йөртүчесе.
• Дадһичфчи: Дадһичи Атхарванның улы Ведик патша булган, ул бөек риши булып киткән. Дадһича сөякләрен Вритраны җимерү өчен биргән, бу Асураларның җитәкчесе булып киткән брамин.
• Дайтьялар (दैत्य): Дайтьялар Дитиның һәм олы фикер иясе Кашьяпаның балалары булган. Алар Илаһларга көрәшүче гигантлар расасы булган.
• Дакша (दक्ष): маһир берәү, борынгы барлыкка китерүче Илаһ, Праджапатилар, ришилар һәм адитьяларның берсе һәм Брахма улы.
• Дакшаяни (दाक्षायणी): Дакшаяни өйләнү тугърылыгы һәм озак булуның Алиһәсе; аңа бигрәк тә хатын-кызлар ирләрнең озак тормышын эзләү өчен табыналар. Дэви аспекты буларак Дакшаяни Шива хатыны булып тора. Дакшаяниның башка исемнәре булып Гаури, Ума, Сати, Апарна, Лалитха, Шивакамини тора.
• Дамаянти (दमयंती): Ул Маһабһаратамда хикәясе сөйләнгән Наланың хатыны.
• Дандака (दंडक): Патшалык һәм урман, шул ук исеме булган, Равана хөкеме астында колониаль дәүләт булган. Равананың губерганторы Кхара бу провинция белән хөкем иткән. Ул Дандака урманында барлык Ракшаса кабиләләренең ныгытмасы булган
• Дашаратха (दशरथ): Айодхьяның патшасы һәм Раманың әтисе.
• Дашаарна (दशार्ण): Патшасы Бхиманы саклап калу нияте белән Бхгадаттаның филенә һөҗүм иткән ил.
• Дашарна (दशार्ण): Дашарна Мандсаур янында Малва янында борынгы Һинд патшалыгы булган. Чеди патшалыгы патшабикәсе һәм Дамаянтиның әнисе Дашарнаның кызлары булган.
• Дэвадатта (देवदत्‍त): Арджунаның кабырчыгы исеме.
• Дэва (देव): Илаһ яки Ходай өчен Санскрит сүзе. Ул ярым-Ходай, Илаһ яки иң олы камиллекле теләсә-нинди табигыйдан өстен мәхлукат буларак интепретацияләнергә мөмкин.
• Дэварата (देवर‍त): Яджнавалкьяның әтисе, Илаһлар аңа бөек җәяне биргән һәм Илаһлар да, асуралар да, гандхарвалар да, ракшасалар да, кешеләр дә аны тарта алмаган.
• Джапа : тугъры мантраны яки Илаһ исемен кабатлый торган рухи дисциплина. Кабатлау тавыш белән, яки бары тик иреннәрне селкетеп акылга булырга мөмкин.
• Дэваки (देवकी): Ходай Кришнаның әнисе.
• Дэвала (देवल): Ялганлау һәм намуслы булмауны мөмкинчелеге булганга күрә шакмаклы сөяк уенын тәнкыйтьләп аны комарлы уенның явыз формасы дип игълан иткән олы фикер иясе.
• Дэваврата (देवव्रत): Сантану һәм Ганганың сигезенче баласы, ул вакытында сугыш коралларын ясауның остазы булган һәм Веданы һәм Ведантаны өйрәнгән һәм шулай ук Шукрага билгеле булган фәннәрне Ювраджа (варис), әмма соңрак целибатка әйләнгән һәм Бхишма буларак мәгълүм булган.
• Дэваяни (देवयानी): Шукрачарьяның матур кызы, шәйтаннарның остазы, ул Дэваларның остазы Бриһаспатиның угылы Качага гашыйк булган.
• Дэвендра (देवेन्‍द्र): я Индра, Илаһлар патшасы.
• Дэви (देवी): Дэваның хатын-кыз юрамасы, ягъни хатын-кыз Алиһә. Дэви Шактизмда Иң Олы Алиһә дип таныла.
• Дханвантари (धन्‍वंतरी): Һинд дине Ходае Вишнуның аватары. Дханвантари Ведаларда Илаһларның табибы буларак дип тасвирлана һәм Аюрведа даруы Илаһы булып тора.
• Дхарма (धर्म): Хаклы үз-үзеңне тотыш. Законны, кагыйдәне яки фазифаны аңлата ала. Дхарма белән гармониядә яшәгән мәхлукатлар мокшага таба тизрәк хәрәкәтләнәләр.
• Дхармагрантхи (धर्मग्रंथी): Вирата сараенда Накуланың фараз ителгән исеме.
• Дхармананда (धर्मनन्‍द): Дхарманың яктыртылганы, Дхарма яки Яманың улының Юдхиштхираның исеме.
• Дһананджайя (धनन्‍जय): Арджунаның исемнәренең берсе.
• Дһанусакша (धनुसक्ष): Медһавидан олы фикер иясе, кайчандыр рәнҗетелгән Баладһи олы фикер иясенең улы. Ул үгез формасын алган һәм тауны сөзгән һәм аны кисәкләргә ваткан.
• Дһаумья (धौम्‍य): Пандаваларның алар Куруджангала урманына сыенуы вакытында юлдашы булган остазы, ул Яма Раджка, Үлем Ходаена Сама гимннарын җырлаган.
• Дһриштадьюмна (धृष्‍टद्‍युम्‍न): Пандава куәтләренең иң олы җитәкчесе һәм Драупадиның игезәк ир туганы.
• Дһриштакету (धृष्‍टकेतु): Дһриштакету бу мәгънәләр булырга мөмкин 1. Дһриштадьюмнаның угылы. 2. Шишупаланың угылы, Чеди Патшалыгы патшасы һәм Пандаваларның шурадашы. 3. Кекайяларның патшалсы, шулай ук Пандаваларның шурадашы. 4. Сатьядһритиның угылы. 5. Нриганың угылы.
• Дһритараштра (धृतराष्‍ट्र): Вичитравирья һәм Амбиканың иң олы угылы, сукыр булып туган, Дурьодһананың әтисе.
• Дһартараштралар (धार्तराष्‍ट्र): Дһритараштра угыллары
• Дһрува (ध्रुव): Дһрува Ходай Вишну Ходаеннан Тимерказык Йолдызы буларак (Санскрит телендә Дһрува Накшатра) мәңге булу һәм дан

алкышын алган. Дһрува тормышының хикәясе балаларга еш сүздә тору, тугърылык, ныклык һәм батырчылык мисалы буларак сөйләнә.

• Дһумракша (धुमराक्ष): Равана тарафыннан билгеләнгән соры күзле ракшаса, аны Хануман үтергән.
• Дилипа (दिलीप): Аншумат угылы һәм Бһагиратһа әтисе.
• Дипавали (दीपावली, दिवाली): турыдан-туры мәгънәдә лампалар рәте. Һинд динендә октябрь уртасы һәм ноябрь уртасы арасында 5 көнлек фестиваль. Популяр рәвештә ул Яктырткычлар Фестивале буларак мәгълүм.
• Драупади (द्रौपदी): Панчала Патшасы Друпаданың кызы. Ул Дһришьядьюмнаның кызы булган. Ул алар бөтенлесен уртаклашачак дип ант иткәнгә биш Пандавага кияүгә чыккан, гәрчә Арджуна аны Сваямварада отса да.
• Дрона (द्रोण): Бхишма тарафыннан табылган брахман, Бһарадваджа дигән брахманның улы; Крипаның кызтуганына өйләнгән һәм алардан Ашватхама дигән угыл туган; Парашурама дигән остаздан хәрби эшне өйрәнгән. Соңрак ул сугыш коралларын куллануда Каурава һәм Пандава патшазадәләренә остаз булган. Ул Маһабһаратам сугышында Дһриштадьюмна сугышында үтерелгән булган.
• Друпада (द्रुपद): Панчала патшасы, Дронаның дусты, Пандаваларның хатыны булган Драупадиның әтисе
• Дуһсасана (दुःशासन): Юдхиштхира тарафыннан отылганнан соң Драупадины җыелыш залына өстерәгән Дурьодһананың туганы. Соңыннан ул Кришна Драупадиның ярдәменә килгәч бирешкән. Пандава Бхима аны Курукшетра сугышында үтергән һәм анты буенча канын эчкән.
• Дурдһара (दुर्धर): Бхима тарафыннан сугышта үтерелгән Дһритараштра угылы.
• Дурга (दुर्गा): Дэви формасы, иң олы Алиһә. Ул күпсанлы сугыш кораллары тоткан килеш һәм мудралар күрсәткән итеп арсланда сурәтләнә.
• Дурджайя (दुर्जय): Карнаның тормышын саклар өчен Бхимага һөҗүм итәргә җибәрелгән, әмма үлгән Дурьодхананың иртуганы.
• Дурмарша (दुर्मर्श): Бхима тарафыннан үтерелгән Дхритараштра угылы.
• Дурмата (दुर्मत): Бхима тарафыннан үтерелгән Дхритараштра угылы.
• Дурмукһа (दुर्मुख): Каурава ягында арбалы сугышчы.
• Дурваса (दुर्वास): Каураваларга зиярәт иткән ярсуы өчен мәгълүм борынгы олы фикер иясе. Дурьодхана аны кузеннары - Пандаваларга алар ярсуына дучар булачак ният белән зиярәт итәргә сораган.
• Дурвишаһа (दुर्विषह): Каурава ягында сугышучы гаскәри.
• Дурйодһана (दुर्योधन): Сукыр патша Дһритараштраның Гандһари Патшабикәсеннән өлкән угылы, бер йөз Каурава туганнарының иң олысы һәм Пандавларга төп каршы торучы.
• Душкарма (दुष्कर्म): Каурава ягына карый торган сугышчы.
• Душьянта (दुष्यंत): Пуру Патшасы токымы булган Ай расасының данлыклы патшасы. Ул Шакунталаның ире булган, аның аннан Бһарата дигән улы булган. Душьянта һәм Шакунтала мәхәббәте Шакунталаның аннан аерылуы һәм аның балык эчендә балдак буларак ачылуы Калидасаның мәшһүр пьесасы Шакунталаның эчтәлеге булып тора.

Душьянта һәм Шакунталаның мәхәббәтләре, бер-берсеннән аерылуы һәм ачыш аша балык карынында балдакны табу Калидасаның Шакунтала пьесасының төп сюжеты булып тора.

• Дуссаһа (दुस्सह): Бхима тарафыннан үтерелгән Дһритараштра угылы.
• Двайта (द्वैत): Шри Мадһвачарья тарафыннан дуалистик космологияне яклаучы һәм Илаһ һәм җаннар арасында кырыс аерманы ассызыклаучы Һинд дине фәлсәфәсе тармагы.
• Двайтавана (द्वैतवन): Двайта Урамы яки Двайтавана Камьяка Урманының көньягында урнашкан. Анда Двайта күле дип аталган күл булган. Ул Куруджангаланың көньяк-көнбатыш шәһәр яннарында , чүлгә чикләр янында (Харьянага Тһар чүленең төньяк киңәюендә) (3,176). Ул шулай ук Сарасвати елгасы ярларында урнашкан (ул анда Бһогвати буларак мәгълүм) (3-24,176).
• Двайтаяна (द्वैतायन): Каурава һәм сыерлар үскән һәм яшәгән урман.
• Дварака (द्वारका): Кришна Матһурада сугыштан олырак яхшы өчен ваз кичкән һәм Дваракада яши башлаган. Вришни кешеләрен Дваракада калдырып, Кришна Матһурага кайткан һәм Камсаны үтергән (әни буенча абыйсын) һәм Калаяван шәйтанын үтергән һәм Уграсенны (әни буенча дәү әтисен) Матһураның патшасы иткән.
• Дьюматсена (द्‍युमतसेन): Шалваларның патшасы һәм Сатьяванның әтисе.

И

• Индра : Ригведаның төп Илаһы, Һава торышы һәм сугыш Илаһы һәм шулай ук Һинд динендә Сваргалока Ходае.
• Ишвара : Ходайның Һинд дине фәлсәфи концепциясе, иң Олы Җанга карый, ул бар нәрсәнең Хөкемдары булып тора. Һинд дине монотеистик мәгънәдә Олы Ходайга мөрәҗәгать итәр өчен Ишвара төшенчәсен куллана.

Л

• Лакшми : Муллык, байлык һәм яхшы уңыш Алиһәсе. Ул Вишну хатыны һәм Дэви аспекты.

M

• Маһабһаратам : Һиндстанның ике төп борынгы Санскрит эпосларның берсе, икечесе Рамаяна. Маһабһаратам Һиндстанда дини һәм фәлсәфи әһәмияткә ия; аеруча аның бүлекләрнең берсе (Бһишмапарва) булган Бхагавад Гита һәм Һинд диненең изге тексты булып.
• Мантра : дини иҗек яки шигырь, типик рәвештә Санскрит телдә. Алар гадәттә тугърыда бер ноктага игътибарны җәлеп итүче рухи каналлар, сүзләр һәм вибрацияләр буларак кулланалар. Башка максатларга байлыкны җыю, куркынычтан арындыру яки дошманнардан арындыру тора. Мантралар җырлау аша башкарыла.
• Матсья : балык формасында килүчеВишнуның беренче аватары.
• Митра : Адитьяларның берсе.
• Мокша (Һинд дине) : Үлемнәр һәм янә туулар самсаралар циклыннан коткаруга карый. Югарырак Һинд дине фәлсәфәсендә ул нинди дә булса вакыт, пространство һәм сәбәп (карма) аңлавының феноменаль булуның трансценденциясе

Н

• Нарасимха : Вишнуның дүртенче аватары. Ул кешенең һәм арсланның кушылган формасы.

• Нирвана : турыдан-туры мәгънәдә "туктау" һәм/яки "сүнү", ул йогинның азат ителүгә омтылуның кульминациясе. Һинд дине нирвана сүзен мокша халәтен тасвирлау өчен куллана, ул якынча күккә эквивалент.

O

Ом

• Ом : (Шулай ук Аум, ॐ) Һинд динендә иң изге иҗек, беренче мәртәбә Ведик традициядә очрый. Иҗекне кайвакыт "удгитһа" яки "пранава мантра" (иң элек мантра) дип атыйлар; ул беренче тавыш дип аталганга гына күрә түгел, әмма шулай ук күпчелек мантралар аның белән башланганга күрә.

П

• Парашурама : Вишнуның алтынчы аватары, ул шунда балта тотучы формасында шул заманның бозык патшаларын бетерер өчен килгән.

• Парвати : Мәхәббәт Алиһәсе, Шива хатыны һәм Ганеша әнисе.

• Пурушартһа : Кеше тормышының дүрт төп максаты. Иң түбәненнән иң олысына кадәр тезелгән тәртиптә бу максатлар болай: мәхәббәт (кама), дөньяви статус һәм саклык (Артһа), шәхси законлык һәм иҗтимагый әхлак (Дхарма) һәм Реинкарнация циклыннан азат ителү (Мокша).

Р

• Рама : Вишнуның җиденче аватары. Раманың тормышы һәм каһарман гамәлләре Санскрит эпосы Рамаянада язылган.
• Рамаяна : Вальмики тарафыннан язылган Һинд дине смрити өлеше. Бу җиде “канда”да (китап бүлекләре) 24 000 шигырьле эпос Рагһувамса патшазадәсе, Айодһьяның Рамасы турында тасвирлый, аның хатыныwhose wife Ситаны урлый.
• Рудра : Ригведа давыл, сунар, үлем, табигать һәм җил Ходае. Рудра Шиваның иртә формасы һәм Шива саһасранамада Шиваның исеме.
• Руру : Праматиның улы һәм Чьявананың оныгы. Ул Вайвасвата Мануның оныгына, Прамадвара кызына өйләнгән.

С

• Садһана : Садһу яки Садһакат тарафыннан мокшага ирешү өчен рухи күнегү, мокша ул туулар һәм үлемнәр (Самсара) циклыннан азат ителү, яки Дэвадан алкышлау алу кебек махсус максат.
• Самадхи : Йогик медитациядә кулланыла торган төшенчә. Самадхи шулай ук үлгән кешене хәтерләү өчен структура өчен Һинди теле сүзе булып тора.
• Самкһья : Пуруша һәм Пракрти арасында дуализмны ассызыклый торган фәлсәфә мәктәбе.
• Самсара : Һинд фәлсәфәсе традицияләрендә реинкарнация яки янә туу традицияләренә карый торган төшенчә.
• Сарасвати : Белем бирү Алиһәсе яки Брахманың хатыны.
• Сита  : Вишнуның җиденче аватары Раманың хатыны.
• Смарта : Адвайта фәлсәфәсе яклы һәм барлык Ходайлар Ишварның манифестациясе дип санаган Һинд дине дини деноминациясе.
• Сома : Һиндулар арасында әһәмияткә ия ритуаль эчемлек. Ул Ригведада еш искә алына, анда аның энергетик яки токсик сыйфатлары турында гимннар күп бар.
• Сурья : Өч төп Ведик Илаһларның берсе булган Кояш Илаһы.
• Сутра : Афоризмга яки булган китап яки тест формасында шундый афоризмнар тупланмасына карый.

T

• Талл (टल्ल): Равананың киңәшчелләренең берсе
• Тара (तारा): Тара Алиһәсе мәкаләсен карагыз
• Тарагам (तारगम): ул ун мең еретик риши яшәгән урман исеме, алар Галәм мәңге, җаннарның хуҗасы юк һәм эшләрне генә башкару азат ителүгә китерә дип өйрәткәннәр. Шива аларга сабак өйрәткән һәм алар аның тарафдарлары булып киткәннәр. Бу риваять Шиваның биюе белән ассоциацияләнә.
• Таракасур (तारक): Шиваның беренче улы. Кумара тарафыннан үтерелгән шәйтан.
• Тандава (ताण्डव): Шиваның Галәми биюе.
• Тантра (तंत्र): Һинд дине ритуаллар һәм Йога эзотерик традициясе. Тантра Ведалар моделе буенча ихтияри ритуаллар һәм хезмәт текстлары һәм сызыклар тупланмасы буларак хасланырга мөмкин.
• Тантрипала: Вирата сарай янында Сахадэваның фараз ителгән исеме.
• Тарпана яки Тарпан (तर्पण ): Питру Пакша вакытында башкарылган үлем ритуалы, изге йола.
• Тилоттама (तिलोत्तमा): Тилоттама Апсара булган. Ул Вишвакарма тарафыннан сезам орлыкларыннан барлыкка китерелгән дип әйтелә. Ул асура Сунда һәм Упасунда арасында үзара җимерүне китереп чыгару өчен җаваплы.
• Трипура (त्रिपुरा): Трипура (Санскрит телендә мәгънәсе өч шәһәр) архитектор Майясура тарафыннан төзелгән булган. Алар байлык, куәт һәм дөньяны тоту бөек шәһәрләре булган, әмма аларның тәкъвасыз табигатенә күрә Майяның шәһәрләре Ходай Шива тарафыннан җимерелгән булган.
• Тришира (त्रिसिर): Тришира, өч башлы берәү дигәнне аңлата, бу Рамаянада искә алынган асура. Ул Равананың җиде угылларның берсе, һәм аның иртуганнары булып Индраджит, Праһаста, Атикайя, Акшаякумара, Дэвантака һәм Нарантака тора.
• Тулсидас (तुलसीदास): Госвами Тулсидас (1532 - 1623) Һинд дине шагыйре һәм фәлсәфәчесе, эпосларны гади телгә тәрҗемәчесе. Тулсидас унике китапны язган һәм Һинди шагыйрьләренең иң бөеге һәм иң мәшһүре дип таныла.

Ш

• Шакти : Дэви аспекты һәм Илаһилекнең хатын-кыз көченең актив, динамик принциплары буларак күрү. • Шрути : Һинд дине язмалары каноны. Ышану буенча шрутиларның авторы юк; ә ул ришилар тарафыннан ишетелгән “Галәм хакыйкать тавышлары”ның Илаһи язмасы. • Шива : Шиваизмда Ишвара яки Ходай формасы. Шива гадәттә Śiva "җимерүче" буларак һәм Тримуртиның өченче Илаһы буларак мәгълүм. • Шудра : Һинд дине традициясендә дүрт кастасының иң түбәнгесе һөнәрчеләр, җыештыручылар һәм хезмәтчеләрдән тора.

• Шәйтаннар: Гадәттә явыз рухлар буларак тасвирланган табигатьтән өстен мәхлукат. Шәйтан еш сихерләргә мөмкин һәм куркынычсыз булмаган көч буларак сурәтләнә, алар шәйтаннар белән һәрдаим сугышта булган.

Х

• Хануман: Вишнуның җиденче аватары Рамага хатыны Ситаны Ракшаса патшасы Раванадан коткарырга ярдәм иткән Ванара.

Э

• Экачакра (एकचक्र): Пандавалар әниләре Кунти белән лаклы йорт януыннан качкан һәм урманда сыенып яшәгән шәһәре.
• Экалавья (एकलव्य): Нишада кабиләләренең яшь шаһзадәсе, ул Дрона аннан ваз кичүенә кармастан бөек Арджунага параллель сәләт дәрәҗәсенә ирешә. Ул түбән каста әгъзасы булган һәм Дроначарьяның гурукуламында өйрәнергә теләгән.

Һ

• Һинд дине язмасы: Күбесенчә Санскрит телендә язылган изге Һинд дине текстлары. Һинд дине язмалары ике төркемгә бүленгән: Шрути – ишетелгән (ягъни ачылган түгел) һәм Смрти истә булган нәрсә (ягъни традиция, ачылган мәгълүмат түгел).

• Һинд дине: Ведада нигезләнгән һәм Ведик диннең туры токымы булган дөньякүләм дини традиция. Ул практикалары бик төрле булган күп дини традицияләрне һәм шулай ук төрле секталарны һәм фәлсәфәләрне эченә кертә.