Wikipedia

Рама

Рама яки Рам (IPAc-en:|ˈ|r|ɑː|m|ə;[10] Санскрит телендә: राम, IAST: Rāma), шулай ук Рамачандра буларак мәгълүм, Һинд динендә төп Ходай булып тора. Ул Вишну Ходаеның җиденче аватары булып тора, Кришна һәм Гаутама Буддһа белән иң популяр инкарнацияләрнең берсе булып тора.[11][12][13] Һинд диненең Рама үзәкле традициясендә ул Иң Олы Җан булып таныла.[14]

Рама
санскр. राम
санскр. रामचन्द्र
Сурәт
Җенес ир-ат
Туу датасы билгесез
Туу урыны Айодхья[d][1]
Үлем датасы билгесез
Үлем урыны Sarayu[d][2]
Үлем төре табигый үлем[d][3]
Үлем сәбәбе батып үлү[d][4]
Ата Дашаратха[d][5]
Ана Каушалья[d][5]
Кардәш Лакшмана[d][6], Бхарата[d][6], Шатругхна[d][6] һәм Шанта[d][7]
Ире яки хатыны Сита[d]
Балалар Куша (Рамаяна)[d] һәм Лава (Рамаяна)[d]
Ыруг Ikshvaku dynasty[d]
Нәрсә өчен гәүдәләндереш Вишну
Иконографический атрибут колчан[d] һәм лук[d]
Телгә алынган хезмәтләр Рамаяна[8] һәм Рамачаритаманаса[d][9]
Коралланыш лук со стрелами[d]
Коллаж
Commons Creator бите Rama
 Рама Викиҗыентыкта
Косаланың Патшасы, Һинд дине Ходае Вишнуның җиденче аватары Рама (Дэванагари язуы белән: राम). Әтисе: Дашаратха, әнисе: Каусалья, үги әнисе: Кайкейи. Сыену урыны:Вайкунтха, Айодхья һәм Сакет. Сугыш коралы: Җәя һәм ук. Бертуганнары: Лакшмана
Бһарата
Шатругһна
Шанта. Бәйрәмнәр:Рама Навами, Виваһа Панчами, Дипавали, Дусшеһра. Туу урыны: Айодхья, Косала (хәзерге көн Уттар Прадеш, Һиндстан. Лава (угылы), Куша (угылы). Династиясе: Рагһуванши-Икшваку династиясе-Сурьяванша.

Рама Айодхьяда Каушальяда һәм Дашаратхада туган булган, Косала хөкемдары гаиләсендә. Аның туганнарына Лакшмана, Бһарата һәм Шатругһна керә. Ул Ситага өйләнгән булган. Гәрчә патша гаиләсендә туса да, аның тормышы Һинд дине текстларында көтелмәгән үзгәрешләр булган дип тасвирланган, мәсәлән, ярлы һәм авыр шартларга куылу, әхлакый сораулар һәм мораль дилеммалар куелу.[15] Шәйтан-патша Рама Ситаны урлаганнан соң, аннан соң Рама һәм Лакшмананың билгеле һәм эпик тырышулары булган, алар азатлыкка ирешкәннәр һәм авырлыкларга карамастан явыз Равананы тар-мар иткәннәр. Раманың, Ситаның һәм аларның дусларының бөтен тормыш хикәясе аллегорик рәвештә шәхеснең вазыйфаларын, хокукларын һәм иҗтимагый җаваплыкларын тасвирлый. Ул модель персонажлар аша дхарманы һәм дхармик тормышны сурәтли.[15][16]

Рама аеруча Вайшнавизмда әһәмиятле. Ул борынгы Һинд дине эпосы Рамаянада үзәк фигура булып тора, бу текст тарихи рәвештә Көньяк Азия һәм Көньяк-Көнчыгыш Азия мәдәниятләрендә популяр булып тора.[17][18][19] Аның борынгы риваятьләре бһасья (комментарларны) һәм киңәйтелгән икенчел әдәбиятны җәлеп иткән һәм тамаша сәнгатьләрен илһамландырган. Бу текстларның икесе, мәсәлән, Адһьятма Рамаяна – Рамананди монастырьлары тарафыннан нигез булып саналган рухи һәм теологик трактат,[20] һәм Рамчаритманас – һәр елның көзендә Һиндстанда меңнәрчә Рамилила фестиваль тамашаларын илһамландыра торган популяр трактат.[21][22][23]

Рама риваятьләре шулай ук Җәйничелек һәм Буддачылык текстларында бар, гәрчә ул бу текстларда кайвакыт Паума яки Падма дип атала,[24] һәм аның тәфсиллелекләре Һинду юрамаларыннан шактый аерылып тора.[25]

Этимология һәм номенклатурасы

үзгәртү

Рама ике контекстуаль мәгънә белән Ведик Санскрит сүзе. Бер контекстта ул Монье Монье-Уильямс раслаганча "Артхававеда"да бар, аның мәгънәсе "кара, караңгы" һәм ул "ратри" төшенчәсенә карый, аның мәгънәсе төн. Башка контекстта ул башка Ведик текстларда бар, сүзнең мәгънәсе "рәхәт китерүче, сокландыргыч, матур, сөйкемле".[26][27] Сүз кайвакыт төрле Һиндстан телләре һәм диннәрендә суффикс буларак кулланыла, мәсәлән, Пали һәм Буддачылык текстларында, биредә -рама кушма сүзгә "акылны рәхәтләндерүче" мәгънәсен өсти.[28]

Беренче исем буларак Рама Ведик әдәбиятта очрый, ул ике патронимик исем белән ассоциацияләнә - Маргавейя һәм Аупатасвини - алар төрле шәхесләрне чагылдыра. Өченче шәхси исем "Рама Җамадагнья" ул Һинд дине традициясендә "Ригведа"ның 10.110 гимнының фараз ителгән авторы.[26] Рама сүзе борынгы әдәбиятта ихтирам итә торган төшенчәләрдә өч шәхес өчен очрый:[26]

  1. Парашу-рама, Вишнуның алтынчы аватары. Ул "Ригведа" данының "Рама Җамадагнья"сына бәйле.
  2. Рама-чандра, Вишнуның җиденче аватары һәм борынгы Рамаянада аның даны турында язылган.
  3. Бала-рама, шулай ук Халаюдха дип атала, Кришнаның олы абыйсы буларак, шуларның икесе дә Һинд дине, Буддачылык һәм Җәйничелектә очрый.

Рама исеме Һинд дине текстларында мифик риваятьләрдә кабат-кабат төрле галимнәр һәм патшалар өчен очрый.[26] Сүз шулай ук Ведик әдәбиятның борынгы Упанишадалар һәм Араньякалар катламында очрый, шулай ук музыкада һәм пост-Ведик әдәбиятта, әмма кемдер "сокландыргыч, матур" яки "караңгылык, төн" контекстында.[26]

Рама исемле Вишну аватары шулай ук башка исем астында мәгълүм. Ул Рамачандра дип атала (матур, гүзәл ай[27]), яки Дасаратхи (Дасаратханың улы), яки Рагһава (Һинду космологиясендә Кояш династиясе Рагхуның токымы).[26][29]

Раманың өстәмә исемнәренә Рамавиджя (Ява телендә), Пһреаһ Реам (Кхмер телендә), Пһра Рам (Лаос телендә һәм Тхаи телендә), Мегат Сери Рама (Малай телендә), Раджа Бантуган (Маранао), Рамуду (Телугу телендә), Рамар (Тамил телендә).[30] Вишну саһасранамада Рама Вишнуның 394-енче исеме. Кайбер Адвайта Веданта тарафыннан илһамландырган текстларда, Рама Иң Олы Брахманның метафизик концепциясен аңлата, ул мәңге балкучы рухи Үз (Атман, җан), анда йогилар дуалистик булмаган рәвештә ләззәт табалар.[20]

Рама сүзенең тамыры ram-, аның мәгънәсе "туктарга, тик торырга, ял итәргә, рәхәтләнергә".[27]

Дуглас Адамс буенча, Санскрит сүзе Рама шулай ук башка Һинд-Европа телләрендә бар, мәсьәлән, Тохар телләрендә ram, reme, *romo-, монда аның мәгънәсе "тәэмин итәргә, тыныч итәргә", "шәһадәт булырга, ачык итеп күрсәтергә".[27][31] "Кара, караңгы, корым" мәгънәсендә ул шулай ук башка Һинд-Европа телләрендә очрый, мәсьәлән, *remos яки Иске Инглиз телендә romig.

Риваятьләр

үзгәртү

Бу кыска тасвирлама "Рамаяна"дан һәм Буддачылыкның һәм Җәйничелекнең башка тарихи мифология эчтәлекле текстларына нигезләнгән традицион риваятьләргән нигезләнгән. Шелдон Поллок буенча Рама фигурасы "Һинд риваятьләренең башка борынгырак морфемаларын" үз эченә кертә, мәсьәлән, "Бали" һәм "Намучи" риваятьләрен. Борынгы олы фикер иясе Вальмики бу морфемаларны "Рамаяна"ның чагыштыруларында кулланган, мәсьәлән, 3.27, 3.59, 3.73, 5.19 һәм 29.28 бүлекләрендә.[32]

Тууы

үзгәртү

Рама Чайтра ай календаренең аенда туган булган (Март - Апрель), бу көн бөтен Һиндстан буйлап "Рам Навами" буларак бәйрәм ителә. Бу Һинд дине календаренда дүрт Навратриларның берсе белән туры килә, атап әйткәндә, "Васантха Навратри" белән.[33]

Борынгы Рамаяна эпосының Балахандасында Рама һәм аның туганнары Айодхьяда Сарайю Елгасы ярларындагы шәһәр, Каушалья һәм Дашаратхада туган дип раслана.[34][35] Рамаянаның Җәйничелек юрамаларында, мәсьәлән, Вималасуриның Паумачарийясында (турыдан-туры мәгънәдә Падманың гамәлләре), шулай ук Раманың иртә тормыш детальләре искә алына. Җәйничелек текстлары төрлечә даталана, әмма күбрәк безнең эраның 500-енче елга кадәр, әмма иң фараз ителгәне безнең эраның беренче 500 гасырлар эчендә.[36] Дашаратха Косаланың патшасы, һәм Икшвакуларның Кояш династиясенең өлеше булганнар. Аның анасының исеме Каушалья турыдан-туры мәгънәдә ул Косаладан икәнен аңлата. Косала патшалыгы шулай ук Буддачылык һәм Җәйничелек текстларында, Борынгы Һиндстанның уналты "Маһа җанападалар"ның берсе һәм Җәйничеләр һәм Буддачылык тарафдарларының әһәмиятле дини сәфәр кылу урыны буларак искә алына.[34][37] Шулай да, хәзерге Айодхья чынлап та "Рамаяна"да һәм башка Һиндстан текстларында искә алынган Айодхья һәм Косала белән шул ук шәһәрме икәне турында галимнәр бәхәсе бара.

Яшьлеге, гаиләсе һәм дуслары

үзгәртү
 
Рама Һинд дине сәнгатьләрендә һәм текстларында барлык тере мәхлукатлар өчен кайгырта торган мәрхәмәтле шәхес итеп тасвирлана.[38]

Рама "Рамаяна"ның "Балаханда" секциясе буенча өч туганы булган. Алар Лакшмана, Бхарата һәм Шатругһна булганнар.[39] Текстның сакланып калган кулъязмаларында аларның яшь шаһзадәләр буларак өйрәтелүләре һәм белем алулары тасвирлана, әмма бу кыскача. Рама әдәпле, үз-үзен контрольдә тотучы, яхшы яшь кеше итеп тасвирлана, ул һәрвакыт башкаларга ярдәм итәргә әзер. Аның белем алуына Веда, Веданга һәм шулай ук хәрби сәнгатьләр кергән.[40]

Раманың үскән еллары башка Һинд дине текстларында, мәсьәлән, Тулсидасның "Рамавали"сында күбрәк детальләр белән тасвирланган. Калып Кришна өчен табылганнарга охшаш, әмма Тулсидас поэмаларында Рама йомшаграк һәм тыйнак интроверт, ә Кришна кебек шук уйнаучы түгел.[39]

Рамаянада Патша Җанака оештырган җәядән ату бәйгесе искә алына, анда Сита һәм Рама очрашалар. Рама бәйгедә ота, шул ук вакытта Җанака Сита һәм Раманың туена риза була. Сита Рама белән аның әтисе Дашратха башкаласына күчә.[39] Сита Раманың туганнарын бертуганы һәм ике кузинасы белән таныштыра һәм алар бөтенесе өйләнә һәм кияүгә чыга.[40]

Рама һәм аның туганнары башка җирдә булганда, Бхаратаның әнисе һәм патша Дашаратханың икенче хатыны Кайкейи патшага ул сорган нәрсә белән килешергә вәгъдә иткәне турында искә төшерә. Дашаратха исенә төшерә һәм шулай эшләргә ризалаша. Ул таләп иткәнчә Рама ундүрт ел Дандака урманында качкын булып яшәргә тиеш.[40] Дашаратха аның таләбенә һафалана. Аның улы Бхарата һәм башка гаилә әгъзалары аның таләбе шулай булгач күңелсезләнәләр. Рама раслаганча аның әтисе сүзен тотарга тиеш, һәм ул җир яки күк материаль рәхәтләре өчен сорамаячак дип өсти һәм ул куәт яки берәр нәрсә башка артыннан кумаячагын өсти. Ул карары турында хатыны белән сөйләшә һәм һәркемгә вакыт тиз уза дип сөйли. Сита аның белән урманда яшәр өчен китә, бертуган Лакшмана аларга качу вакытында якын туганын караганда кушыла.[40]

Куылуы һәм сугыш

үзгәртү
 
Рама урманга кача.
 
Равананың туганы Супарнакха Раманы нәфес итеп Ситага хыянәт иттермәкче була. Ул баш тарта (өстә).

Рама Косала патшалыгыннан читкә бара, Ямуна елгасын кичә һәм башта Читракутада, Мандакини елгасы буйларында, Васиштха олы фикер иясе сыену урынында кала.[41] Бу урын Һинд дине традициясендә Уттар Прадеш һәм Мадхья Прадеш чикләрендә Читракут, Мадхья Прадеш дип ышаныла. Төбәктә күп Рама гыйбадәтханәләре бар һәм ул әһәмиятле Вайшнава дини сәфәр кылу урыны булып тора.[41] Текстларда Ведик ришиларның (олы фикер ияләренең) сыену урыннары тасвирлана, мәсьәлән, Атри, һәм Раманың урманнарда йөрүе, гади тормыш алып баруы, шәйтаннардан төрле ашрамнарда яшәүче аскетларны яклавы һәм арындыруы тасвирлана.[41][42]

 
Сулда Җатайю аңа ярдәм итәргә тырышканда, Равананың Ситаны коткаруы. 9-ынчы гасыр Прамбанан барельефы, Ява, Индонезия.

Ун ел йөрү һәм көрәшүдән соң Рама Годавари елгасы ярларында Панчаватига килә. Бу төбәктә төрле шәйтаннар (ракшасалар) булган. Бер көнне Шурпанакха дигән шәйтан хатыны Раманы күргән, аңа гашыйк булган һәм аны вәсвәсәләргә тели.[40] Рама аннан баш тарта. Шурпанакха үч итеп Ситага яный. Гаиләсен яклап, энесе Лакшмана Шурпанакханың борынын һәм колакларын кисеп ала. Көч куллану циклы эскалацияләнгән һәм соңында патша Раванага килеп җиткән, ул Шурпанакханың бертуганы булган. Равана гаиләсе Панчаватига гаиләсе өчен үч алырга килә, Ситаны күрә, җәлеп ителә һәм аны патшалыгы Ланкага урлый (бу хәзерге Шри Ланка дип ышаныла).[40][42]

 
Хануман Шри Рама белән Урманда очраша.

Рама һәм Лакшмана аның урлануын ачыклыйлар, Ситаның куркынычсызлыгы өчен борчылалар, аның югалуы һәм Равананың чакыруына җавап бирә алмауга күрә төшенкелеккә биреләләр. Аларның көрәше яңа биеклекләргә җитә. Алар көньякка таба сәяхәт итәләр, маймыллар гаскәре маршалын Сугриваны очраталар һәм Сугриваның министры булган Хануман кебек тугъры командирларны җәлеп итәләр.[43] Шул ук вакытта Равана Ситаны вәсвәсәләргә тырыша һәм аны кәнизәге итәргә маташа. Сита моннан баш тарта. Равана ярсулана. Рама ахыр чиктә Ланкага барып җитә, күп отышлар һәм отылулар булган сугышта сугыша, әмма соңыннан Равана җиңеп чыга, Равананы һәм явызлык көчләрен үтерә һәм хатыны Ситаны коткара. Алар Айодхьяга кайталар.[40][44]

Сугыштан соң хөкеме һәм үлеме

үзгәртү

Раманың Айодхьяга кайтуы аның таҗ кию церемониясе белән бәйрәм ителә. Ул Рама паттабхишека дип атала, һәм хөкем үзе Рама раджья гадел хөкемдарлык дип тасвирлана.[45][46] Күпләр ышануынча Рама кайткач кешеләр шатлыкларын фейерверклар белән бәйрәм иткәннәр, һәм аның кайтуы белән Дивали фестивале бәйле.

Раманың патша булып башлавыннан соң, Сита Равана белән булганда үзе барган дигән гайбәт тарала башлаган; Сита каршы килеп аның урлануы көч кулланып дип әйткән. Рама гайбәтләргә хатыныннан ваз кичеп җава бирә һәм аны "Агни" (ут) алдында сынау үтәргә сораган. Ул шулай эшли һәм сынауны үтә. "Рамаяна"да һәм башка төп текстларда Рама һәм Сита бергә бәхетле итеп Айодхьяда яшиләр, аларның Лув һәм Куш дигән игезәк угыллары була.[42] Шулай да, кайбер юрамаларда, хикәя аерылып тора һәм фаҗигале, Сита аның ире аңа ышанмагач кайгыдан үлә, бу Ситаны әхлак каһарманы итә һәм укучыны Рама турында әхлакый сораулар белән калдыра.[47][48] Бу юрамаларда, Ситаның үлеме Раманың батуына китерә. Үлемнән соң, ул киләчәк тормышында аңа кушыла.[49] "Тхири Рама" дигән Рама тормышының Мьянма юрамасында Рама батып үз-үзенә кул сала.[50]

Туры килмәүләр

үзгәртү

Ходай Рама риваятьләре төбәк буенча һәм манускриптлар буенча бик нык аерылып тора. Уртак нигез, сюжет, грамматика һәм явызлык һәм сугыш белән ассоциацияләнгән төп кыйммәтләр булып коррект юрама юк һәм шулай ук тикшереп карарлык бердәнбер борынгы юрама да юк. Паула Ричман буенча "Һиндстанда, көньяк-көнчыгыш Азиядә һәм шуннан читтә" йөзләрчә юрамалар бар.[51][52] Юрамалар төбәк буенча локаль алдан әйтүләр һәм тарихларны чагылдырып төрле һәм "чын" юрамадан "төрле сөйләүләрнең тайпылыш"лары дип атала, бу Ричман һәм Рамануджан буенча, Рама хикәясенең барлык локаль юрамалары чын булганнан шактый аерылып тора.[51]

Хикәяләр детальләрдә аерылып тора, бигрәк тә әхлак соравы аңлаешлы, әмма тиешле этик җавап ачык түгел яки бәхәсләнгән урында.[53][54] Мәсьәлән, шәйтан хатыны Шурпанакха Раманы вәсвәсә кылыр өчен хатын кыяфәтен ала, аннары Рама аннан баш тарткач, яшерен килә һәм бәйләнә, Лакшмана тиешле этик җавап алдына килә. Һиндстан традициясендә Ричман раслаганча, иҗтимагый кыйммәт булып "гаскәри беркайчан да хатынга тия алмавы" булып тора.[53] Рама һәм Лакшмананың җавап детальләре һәм аларны гадел итеп тануның берничә юрамасы бар. Охшаш рәвештә алар Айодхьяга җиңеп кайткач Раманың Ситага каршы белән гайбәтләр белән эш итүнең төрле юрамалары бар, гайбәтләр объектив рәвештә тикшерелә алмау һәм исәпкә алынмаска алмаудан чыгып.[55] Охшаш рәвештә юрамалар күп башка махсус вакыйгалар буенча аерылып тора, мәсьәлән, Рама, Сита һәм Лакшмананың ничек вафат булулары.

Юрамалар һәм туры килмәүләр Һинд дине традицияләрендә табылган текстларга чикләнмәгән. Җәйничелек традициясендә Рама хикәясе шулай ук автор һәм дин буенча, детальләрдә, әхлакый эшләнергә тиешләрдә һәм хәтта исемнәрдә аерылып тора - борынгырак юрамалар Рама урынына Падма исеме кулланыла, шул ук вакытта соңгырак Җәйничелек текстларында бары тик Рама сүзе кулланыла.[56]

Даталау

үзгәртү
 
Рама кыйссасы Эллора Мәгарәләрендә иң зур Шива гыйбадәтханәсендә 8-енче гасыр рельеф сәнгать әйбере буларак ташта киселгән, бу аның Һиндстан җәмгыятенә әһәмиятен күрсәтә.[57]

Раманың тарихта булуы, һәм аның кайчан яшәве, әгәр дә аның чын шәхесне чагылдыруы төрле авторлар арасында бәхәсләнә. Кайбер Һинд дине текстларында Рама "Трета Юга"да яки "Двапара Юга"да яшәгән дип раслана бу кайбер авторлар тарафыннан фараз ителгәнчә якынча безнең эрага кадәр 5000 ел, шул ук вакытта башкалар Рама безнең эрага кадәр 102, 67 яки 8-дә яшәгән дип фаразлыйлар. Прото- һәм борынгы Һиндстан тарихында специальләшкән Һинд дине археологы Хасмукх Дһираҗлал Санкалья буенча болар барысы да "саф уйланмалар".[58]

Артур Боннер буенча "нәрсә булган булырга мөмкин" ул Гупта Империясенең иртә патшасы Сарайю елгасында башкласын төзегән, бу яңа шәһәрне Айодхья дип атаган, һәм Рама нәкъ шул урында "миллионнарча еллар элек" туган дип расланган булган, шулай итеп династия Ходайлар белән кушылган, һәм бу ышану Һиндстанда Гупта Империясе беткәннән соң киң таралган булган.[59]

Раманың эпик хикәясе Рамаянаның хәзерге формада төзелеше безнең эрага кадәр 7-енче һәм 4-енче гасырлар арасында даталана.[60][61] "Рамаяна" буенча басылган эшләре өчен мәшһүр Оксфорд Университетының Санскрит теленең Профессоры Джон Броккингтон буенча оригиналь текст борынгырак заманнарда иҗат ителгән һәм борынгырак вакытта авыздан сөйләп тапшырылган булган, һәм хәзерге галимнәр безнең эрага кадәр 1-енче меңьеллыкта берничә гасыр тәкъдим иткәннәр. Броккингтон карашы буенча "эшнең теленә, стилена һәм эчтәлегенә нигезләнеп аны безнең эрага кадәр якынча 5-енче гасыр дип фаразларга була, һәм бу нигезле фараз."[62]

Иконографиясе

үзгәртү

Рама иконографиясе Вишну аватарлары белән уртак элементларга ия, әмма берничә элементлар аерылып тора. Аның беркайчан да ике кулдан артык булмый, ул уң кулында "бана" (ук) тота яки аның янында шул ук бар, ә сул кулында аның "дһанус"ы (җәя).[63] Аның өчен иң киңәш ителгән сурәт - ул "трибханга" позасында (өч мәртәбә бөгелгән "S" формасы). Ул кара, зәңгәр яки караңгы төстә сурәтләнгән, типик рәвештә кызыл төсмерле кием кия. Аның хатыны һәм бертуганы иконографиянең өлеше булып тора, Лакшмана сул ягында, ә Сита Раманың һәрвакыт уңында, икесе дә саргылт-алтынсу тән төсе белән.[63]

Фәлсәфәсе һәм символизмы

үзгәртү

Раманың тормыш кыйссасы символизм белән үрелгән. Шелдон Поллок буенча Һиндстан текстларында Рама тормышы шедевр итеп сөйләнеп тормышны һәм дөньяны чагылдыру, концепциясен булдыру һәм аңлау өчен кысалар тәкъдим итә. Бөтен дөнья буйлап башка эпослар һәм дини кыйссалар кебек үк, ул тормыш өчен әһәмиятлегә бәйле нәрсә булган, чөнки ул "мәдәнияткә ул нәрсә икәнен әйтә". Раманың тормышы көнбатыш яхшы һәм начар арасында сугыштан катлаулырак, биредә үлемсез куәтле Ходайлар һәм үлеме булган көрәшүче кешеләр арасында ачык аерма бар. Һиндстан традициясендә, бигрәк тә Рама кыйссасында кыйсса илаһи кеше, үлемле Ходай турында бара, алар бергә инкорпорацияләнеп трансцендент халәткә киләләр.[64]

Олырак торган җан иясе яманга яманлык бирми,

бу берәү үтәргә тиеш нәрсә;

изгелекле шәхесләрнең бизәге аларның үз-үзләрен тотышы.

(...)
Затлы җан һәрвакыт мәрхәмәтле булачак,

хәтта башкаларга җәрәхәт ясаучыларга да.

Рамаяна 6.115, Вальмики.

Шәхес буларак, Рама идеаль шәхеснең хасиятләренең чагылышы булып тора (пурушоттама).[48] Ул индивидуаль шәхес омтылган барлык дәрәҗәләргә ия, һәм ул барлык әхлак бурычларын үти. Рама марьяда пурушоттама яки Дһарма яклаучыларының иң яхшысы.[65]

Родрик Хиндери буенча, 2, 6 һәм 7 китаплар әхлакый тәгълиматы өчен искә алына.[54][66] Раманың "уйлаучы йөрәк" ысулын булдыру өчен карашларында "мантыйк буенча фикер йөртү һәм эмоцияләр" комбинацияләнгән. Икенчедән, ул әйтелгәне һәм эшләгәне аша "характер әхлагын" булдыру өчен "үзаң һәм гамәл" берлеген булдыра. Өченчедән, Раманың тормышы әхлакны яшәү эстетикасы белән комбинацияли.[66] Раманың һәм аның кешеләре кыйссасы "явызлыкка явызлык белән җавап кайтарырга ярыймы" турында сораулар күтәрә һәм шуннан соң Һинд дине кысаларында бер диапазон сораулар күтәлә, мәсьәлән карма һәм дхарма мәсьәләләре.[67]

Раманың тормышы һәм комментарлары берәү тормышын тулысынча яшәргә һәм омтылырга тиеш булганын ассызыклый, һәм өч тормыш максаты да бик әһәмиятле булганын: алкыш (дһарма), теләкләр (кама), һәм законлы байлыкка ирешү (артха). Рама шулай ук берәүнең чын вазыйфалары, чын кызыксынулары һәм законлы ләззәтләрен тәфсилләп аңлауга ирешергә һәм исәпкә алырга тиеш дип өсти, мәсьәлән, "Рамаяна"ның 4.38 секциясендә.[38]

Әдәби чыганаклар

үзгәртү
 
Вальмики Рамаянаны төзи.

Рамаяна

үзгәртү

Рама тормышының беренчел чыганагы булып риши Вальмики тарафыннан төзелгән Санскрит эпосы "Рамаяна" булып тора.

 
Рама (өстән сулдан өченче) Вишнуның Дашаватарында (ун инкарнациясендә) сурәтләнгән. Джайпурдан сурәт, хәзер Виктория һәм Альберт Музеенда.

Эпосның Һиндстан төбәкләре буенча күп юрамалары бар. Мадхвачарья тарафдарлары ышануынча "Рамаяна"ның борынгырак юрамасы, "мула-Рамаяна" элек булган. Мадһва традициясе аны Вальмики юрамасыннан авторитетлырак дип саный.

Рамаянаның юрамалары күпчелек төп Һиндстан телләрендә бар; Раманың тормышы, гамәлләре һәм илаһи фәлсәфәсен сөйли торган мисалларга Рамаватарам эпос поэмасы керә, һәм Рама тормыш тарихының дәвам булган киңрәк таралган юрамалары:[68]

Бу эпос бөтен Һиндстан буйлап бар, төрле телләрдә һәм мәдәни традицияләрдә.[70]

Адхьятма Рамаяна

үзгәртү

Адхьятма Рамаяна соң Санскрит тексты ул Рамаяна текстының рухилыгын өстенлеген алга сөрә. Ул Брахманда Пурананың соңгы өлеше эченә куелган һәм аның якынча өчтән бер өлешен тәшкил итә.[71] Текст фәлсәфи рәвештә Рама Ходае Бхактисын һәм Шактизмны Адвайта Веданта белән килештереп карый, 65-тән күбрәк бүлек һәм 4500-тән артык шигырьдән тора.[72][73]

Текстта Рама Брахман буларак чагылдырылган (метфаизик чынлык), абстракт кыйммәтләр һәм рухи иделлар Раманың барлык аспектлары һәм атрибутлары булып чагыла.[73] Адхьятма Рамаяна Рамаянаны берәүнең үз җанын үзе өйрәнү символизмына Адвайта терминологиясеннән алынган метафоралар белән тасвирлап күчерә.[73] Текст мәшһүр чөнки ул Тулсидасның мәшһүр "Рамчаритманас"ына йогынты ясаган,[71][73] һәм Бһанубхакта Ачарьяның "Рамаяна"ның Непали телендә иң популяр юрамасын илһамландырган.[74] Бу шулай ук Тхунчатх Эжутхачан тарафыннан Малаялам теленә тәрҗемә ителгән булган, бу телнең нигезләвенә китергән.

Рамачаритманас

үзгәртү

Рамаяна - Санскрит тексты булып тора, шул ук вакытта Рамачаритаманаса "Рамаяна"ны төньяк Һиндстанда киң аңлашыла торган Һинди теленең асаба диалектында янә сөйли.[75] [76][77][78] Рамачаритаманаса 16-ынчы гасырда Тулсидас тарафыннан иҗат ителгән булган.[75][79][80] Популяр текст Бхакти хәрәкәте кысаларында эпос кыйссасын синтезлау өчен билгеле, шул ук вакытта оригиналь риваятьләр һәм фикерләр шәхси Ходай өчен рухи бхакти (тугъры мәхәббәт) чагылышына трансформацияләнә.[75][81]

Тулсидас Адхьятма Рамаяна белән илһамландырылган булган, биредә Рама һәм "Вальмики Рамаяна"ның башка персонажлары башка атрибутлары белән ("сагуна" хикәясе) рухи төшенчәләргә һәм атрибутларсыз ("ниргуна" чынлыгы) "Атман" (җан, үз, Брахман)га күчерелгән булган.[71][73][82] Капур буенча, "Рамчаритманаса"да Раманың тормыш кыйссасында мифология, фәлсәфә һәм дини ышанулар тормыш хикәсенә, әхлак законына, универсаль кеше кыйммәтләренә комбинацияләнә.[83] Үзенең диалогларында ул кеше дилеммалары, үз-үзеңне тотышыңның идеаль стандартлары, яратучының вазифалары, һәм үзара җаваплылык турында бәхәсләшә. Ул тамашачыларны тормышларын рухи яссылыкта күрергә, алкышлыларны дәвам итәргә өнди, һәм басылганнарны дәва бальзамы белән дәвалый.[83]

Рамачаритманас һәр елны көз белән башкарыла торган Рамага нигезләнгән пьеса буларак билгеле, бу атна буе бара торган "Рамила" сәнгатьләр фестивале дәвамында була.[23] "Рамачаритманас"ка нигезләнгән "Рамаяна"ны "сәхнәгә кую" 2008 елда ЮНЕСКО тарафыннан Кешелекнең Мәдәни Мирасы итеп танылган.[84]

Йога Васиштха

үзгәртү

Кеше тырышлыгы үзеңне яхшырту өчен кулланылырга мөмкин һәм Ходайлар тарафыннан мәңге язмыш дигән нәрсә юк.
"Йога Васиштха" (Васиштха Раманы өйрәтә).

Йога Васиштха ул Санскрит тексты ул Патшазадә Рама һәм Ади Шанкара тарафыннан Һинду фәлсәфәнең Веданта мәктәбенең беренче олы фикер иясе дип аталган Васиштха арасында әңгәмә итеп төзелгән.[85] Тулаем текстта 29 000-нән артык шигырь бар.[85] Текстның кыска юрамасы Лагһу Йогавасиштhа дип атала hәм анда 6000 шигырь бар.[86] Аны тәмамлауның төгәл гасыры билгеле түгел, әмма фараз ителгәнчә якынча 6-ынчы гасырдан 14-енче гасырга кадәр, әмма текст юрамасы 1-енче меңьеллыкта булган булырга охашаган.[87]

Йога Васиштха тексты алты китаптан тора.[88] Беренче китапта Раманың тормыш табигате белән канәгатьләнмәве турында язылган.[88] Икенчесе Рама персонажы аша азат ителүгә омтылуны һәм шундый омтылуга ирешкәннең табигатен тасвирлый.[88] Өченче һәм дүртенче китапларда расланганча азат ителү рухи тормыш аша килә, ул үз өстеңнән тырышлык куюны таләп итә, һәм кыйссаларга кертелгән космологияне һәм метафизиканы тәкъдим итә.[88] Бу ике китап азат ихтиярны һәм кешенең иҗади көчен ассызыклау өчен мәгълүм.[88][89] Бишенче китапта медитация һәм аның шәхесне азат итәргә көче турында сөйләнә, ә соңгы китапта яктыртылган һәм алкышлы Раманың халәте тасвирлана.[88][90]

Йога Васиштха Ведантик фәлсәфәнең иң әһәмиятле текстларның берсе дип таныла.[91] Дэвид Гордон Вайт раслаганча текст урта гасыр Адвайта Веданта галимнәре өчен Йога буенча белешмә булып хезмәт иткән.[92] Вайт буенча, Йога Васиштха Һиндстан Йога мәдәниятендә 12-енче гасырга кадәр доминацияләнгән иң популяр текстларның берсе булган.[92]

Башка текстлар

үзгәртү

Рама буенча башка тарихи Һинд дине текстларга Тулсидасның Бхусунди Раманайя, Прасанна рагһава, һәм Рамавали керә.[39][93] Безнең эраның җиденче гасырында Гуҗаратта яшәгән Бхаттиның Санскрит телендә Бхаттикавья поэмасында шул ук вакытта Панининың "Аштадхьяи" грамматик мисаллары турында янә сөйләү бар һәм шулай ук Пракрит теленең һәм сөйләмнең төп шәхесләре турында бар.[94]

Башка тарихи һәм хронологик мәшһүр текст ул Калидасаның "Рагхувамса"сы.[95] Аның кыйссасы "Рамаяна"ның күп детальләрен раслый, әмма аның төрле элементлары бар. Ул Раманың Куша дигән улы вакытында Айодхья башкала булмаган дип искә ала, әмма соңрак ул аңа кайткан һәм аны янә башкала итеп ясаган. Бу текст мәшһүр, чөнки текстта шигърият нәзек һәм Һинд традициясе буенча "Махакавья" дип атала, һәм күп галимнәр комментарларын җәлеп иткән. Ул шулай ук мәшһүр чөнки Калидасаның яшәү вакытын 4-енче һәм 5-енче гасырлар арасында булган дип әйтәләр һәм Калидаса вакытына Рамаяна риваяте инде булган дип фараз ителә.[95]

Махабхаратада "Рамаяна" сюжеты бар. Җәйничелек традициясендә шулай ук Раманың киң әдәбияты бар, әмма гомуми рәвештә анда ул Падма дип атала, мәсьәлән Вималасуриның "Паумачария"сында.[36] Рама һәм Сита шулай ук Буддачылыкның Җатака хикәяләрендә искә алына, мәсьәлән, "Дашаратха - Җатака"да (461 номерлы хикәя), әмма бераз башкачарак әйтелеш белән, мәсьәлән, Лакшмана урынына Лакһана һәм "Рама" урынына "Рама-пандита".[96][97][98]

"Вишну Пурана"ның 4 бүлегендә, "Падма Пурана"ның 112 бүлегендә, "Гаруда Пурана"ның 143 бүлегендә һәм "Агни Пурана"ның 5-енчедән 11-енчегә кадәр бүлекләрендә Рама тормышы кыйссасы бар.[99] Шуңа өстәп, Рама кыйссасы "Махабхарата"ның "Вана Парма"сына кертелгән, бу "Рамаяна"ның күпкә борынгырак икәненең шәһадәте булып тора, һәм ул борынгы вакытларда "Махабхарата" эпосында сөйләнелгән булган.[100]

Йогынтысы

үзгәртү
 
Рамаянаның Бирма юрамасы - Яма Затдвата Рама (Яма) һәм Сита (Тһида).

Рама кыйссасы Көньяк Азия һәм Көньяк-Көнчыгыш Азия буенча зур иҗтимагый-мәдәни һәм илһам йогынтысы ясаган.
Борынгы Санскрит эпосы "Вальмики Рамаяна" кебек популяр, йогынты ясый торган, кабатлана торган һәм уңышлы әдәбият әсәрләре әз.

– Роберт Голдмэн, Санскрит Профессоры, Беркелейда Калифорния Университеты[17]

Оксфорд профессоры һәм Боден Санскрит галиме Артур Энтони Макдонелл буенча, Һинду текстларында сөйләнгән Рама фикерләре кешеләрнең тормышына һәм фикерләренә кимендә ике ярым меңьеллык дәвамында йогынты ясаганнар.[101][102] Аларның йогынтысы шәхси үз анализдан мәдәни фестивальләргә һәм җәмәгать тамашаларына кадәр булган.[17] Голдман әйтүенчә аның кыйссалары "сурәт, фильм, сынчылык, марионетка курчак тамашаларын, күләгә уеннарын, романнарны, поэмаларны, ТВ сериалларны һәм пьесалар" өчен илһам чыганагы булып торган.[101]

Һинд дине

үзгәртү

Рама Навами

үзгәртү

Рама Навами Раманың тууын бәйрәм итә торган яз фестивале. Фестиваль яз Навратриның өлеше булып тора, ул традицион Һинд дине календаренда Чайтра аеның якты яртысының тугызынчы көненә туры килә. Бу типик рәвештә һәр елны Грегориан календаре буенча Март яки Апрель айларына туры килә.[103][104]

Көнне гыйбадәтханәләрдә Рама риваятьләрен уку яки өйдә Рама кыйссаларын укып үткәрәләр. Кайбер Вайшнав Һиндулар гыйбадәтханәгә баралар, башкалар өйләрендә дога укыйлар, һәм кайберәүләр музыка Пуджа һәм аартиның өлеше буларак бхаджанда яки киртанда катнашалар.[105] Җәмәгать иганә чаралары һәм волонтер табыннары әзерли. Фестиваль күп Һиндулар өчен әхлакый чагылыш чарасы булып тора.[106][107] Кайберәүләр бу көнне врата (ашаудан тыелу) яки елгага коену белән билгелиләр.[106][108][109]

Бу көнне мәшһүр бәйрәм итүләр Айодхья, Ситамархида,[110] Җанакпурдһам (Непал), Бһадрачалам, Вонтимитта, Кодандарама Гыйбадәтханәсе һәм Рамешварамда була. Берничә урында Рама, Сита, аның бертуганы Лакшмана һәм Хануман өчен "Шобһа ятралар" буларак арба процессияләре яки Ратха-Ятралар була.[106][111][112] Айодхьяда күпләр изге Сарайю елгасына чумалар һәм соңыннан Рама гыйбадәтханәсенә баралар.[109]

Рама Навами көне шулай ук Карнатакада һәм Андһра Прадешта Угади белән башланган Васантхотхсавам (Яз фестивале) дип аталган тугыз көн яз фестивале ахырын билгели. Бу көннең кайбер вакыйгалары - ул Телангананың Бхадрадри Котхагудем районында Годавари елгасы ярларында Бхадрачаламда Кальянам (гыйбадәтханә каһиннәре тарафыннан башкарылган церемониаль өйләнү), яггери һәм борыч белән әзерләнгән татлы эчемлек булган "Панакам"ны әзерләү һәм өләшү, процессия һәм Рама гыйбадәтханәсен бизәү.

Рамила һәм Дуссеһра

үзгәртү
 
Һиндстанның төньяк, үзәк һәм көнбатыш штатларында Рамила пьесасы Навратри вакытында авыл артистлары тарафыннан уйнала (өстә).

Раманың тормышы һәр елны көз белән театр тамашалары һәм фейерверклар белән уйнала. Бу Рамлила дип атала, һәм тамаша Рамаянадан соң бара яки күбрәк таралган булганча Рамчаритманастан соң.[113] Ул меңнәрчә ел дәвамында башкарыла.[21] Рамага бәйле тамаша һәм бию чаралары Һиндстанда Навратри фестивале вакытында куела.[114] Яхшы һәм Яман арасында риваять сугышын куюдан соң, Рамлила бәйрәм итүләренең кульминациясе Дуссеһрада Дасара, Виджаядашами төнге фестиваленда була, шул вакытта гигант гротекс Явызлык сурәтләре, мәсьәлән, Равана шәйтанның яндырыла, типик рәвештә фейерверклар белән.[84][115]

Рамлила фестивальләре ЮНЕСКО тарафыннан 2008 елда "Кешелекнең Аерылгысыз Мәдәни Мирасы" дип игълан ителгән булган. Рамлила бигрәк тә Уттар-Прадеш, Уттаракһанд, Бихар һәм Мадхья-Прадеш тарихи әһәмитяле Һинду шәһәрләрендә - Айодхьяда, Варанасида, Вриндаванда, Алморада, Сатнада һәм Мадхубанида билгеле.[84][116] Эпос һәм аның театр тамашасы безнең эраның 1-енче меңьеллыгында көньяк-көнчыгыш Азиягә күчкән һәм Рамаянага нигезләнгән Рамлила Индонезиянең башкару сәнгатьләренең өлеше, бигрәк тә Бали, Мьянма, Камбоджа һәм Таиланд Һинду җәмгыятьләрендә.[117]

Дивали

үзгәртү

Һиндстанның кайбер өлешләрендә Раманың Айодхьяга кайтуы һәм аның таҗ кию церемониясе Дивалины бәйрәм итү өчен төп сәбәп була, ул шулай ук "Утлар Фестивале" буларак мәгълүм.
Гайанада Дивали махсус чара буларак билгеләнә һәм күп фанфаралар белән бәйрәм ителә. Ул дөньяның бу өлешендә милли бәйрәм буларак карала һәм Хөкүмәтнең кайбер министрлары шулай ук бәйрәм итүләрдә публик рәвештә катнашалар. Виджаядашими кебек үк, Дивали Һиндстанның төрле җәмәгатьләре тарафыннан Раманың Айодхьяга кайтуы вакыйгаларын искә алу өчен бәйрәм ителә. Мәсьәлән, күп җәмгатьләр Дивалиның бер көнен Кришнаның Наракасур шәйтанын Җиңүен Дивалиның бер көне итеп бәйрәм итәләр.

Көньяк-көнчыгыш Азиядә Һинду сәнгатьләр

үзгәртү
 
Рама кыйссасы Камбоджада, Ангкор Ватта сәнгать рельефларда төп өлеш булып тора. Рамаянаның төп дәвамнары шулай ук Явада, Индонезиядә бар.[118]

Раманың тормыш кыйссасы, Санскритның язма формасында - Рамаяна һәм авыз иҗаты формасында көньяк-көнчыгыш Азиягә безнең эраның беренче меңьеллыгында килгән.[119] Рама кабул ителгән күп фикерләрнең һәм мәдәни темаларның берсе булган, башкалары Буддһа, Шива һәм башка күп Брахманик һәм Буддист фикерләр һәм кыйссалар.[120] Рама һәм башка мәдәни фикерләр аеруча Явада, Балида, Малайяда, Бирмада, Таиландта, Камбоджада һәм Лаоста үскән.[120]

Рамаяна Санскриттан борынгы Ява теленә якынча безнең эраның 860-ынчы елда тәрҗемә ителгән булган, шул ук вакытта тамаша сәнгатьләре мәдәнияте фараз ителгәнчә күбесенчә авыз иҗаты традициясеннән Рамага нигезләнгән бию һәм тамашаларның Тамил һәм Бенгаль юрамаларын илһамландырган дип фараз ителә.[119] Бу тамаша сәнгатьләрнең иң иртә шәһадәте булып Кытай язмалары буенча безнең эраның 243 елга карый. Рама тормышының бию һәм музыка белән бәйрәм итүдән башка көньяк-көнчыгыш Азиядә төзелгән Һинду гыйбадәтханәләрда, мәсьәлән, Йогьякарта (Ява) янында Прамбанан, һәм Блитар янында Панатаранда (көнчыгыш Ява), Рама тормышының киң рельефлары күрсәтелгән.[119][121] Раманың тормышы көньяк-көнчыгыш Азиядә популяр булган.[122]

14-енче гасырда Айуттхайя Патшалыгы һәм аның башкаласы Айуттхайя Һинду изге шәһәре Айодхья хөрмәтенә аталган булган, дәүләтнең рәсми дине Тхеравада Буддизмы булган.[123][124] Хәзерге эрага дәвам итеп, Таи патшалары Рама дип аталган булган, бу исем "Рамакиен"ның Рамасы белән илһамландырылган булган - бу Констанс Джоунс һәм Джеймс Райан буенча Санскрит "Рамаяна"ның асаба юрамасы булган. Мәсьәлән, Патша Чулалонгкорн (1853-1910) шулай ук Рама V буларак мәгълүм, шул ук вакытта тәхеткә 2016 елда варис булган Патша Ваджиралонгкорнның исеме Рама Х.[125]

Мәшһүр Рама гыйбадәтханәләре:

Шулай ук карарга мөмкин

үзгәртү
  Викиҗыентыктагы медиафайллар?
  «Индуизм» порталы

Билгеләмәләр

үзгәртү

Цитаталар

үзгәртү

Әдәбият

үзгәртү
  • Chapple, Christopher (1984). "Introduction". The Concise Yoga Vāsiṣṭha. Translated by Venkatesananda, Swami. Albany: State University of New York Press. ISBN 0-87395-955-8. OCLC 11044869.
  • Das, Krishna (15 February 2010), Chants of a Lifetime: Searching for a Heart of Gold, Hay House, Inc, ISBN 978-1-4019-2771-4
  • "Navratri – Hindu festival". Encyclopedia Britannica. 21 February 2017. Retrieved 21 February 2017.
  • Flood, Gavin (17 April 2008). The Blackwell Companion to Hinduism. Wiley India Pvt. Limited. ISBN 978-81-265-1629-2.
  • Hertel, Bradley R.; Humes, Cynthia Ann (1993). Living Banaras: Hindu Religion in Cultural Context. SUNY Press. ISBN 978-0-7914-1331-9.
  • Miller, Kevin Christopher (2008). A Community of Sentiment: Indo-Fijian Music and Identity Discourse in Fiji and Its Diaspora. ProQuest. ISBN 978-0-549-72404-9.
  • Leslie, Julia (2003). Authority and meaning in Indian religions: Hinduism and the case of Vālmīki. Ashgate Publishing, Ltd. ISBN 0-7546-3431-0.
  • Morārībāpu (1987). Mangal Ramayan. Prachin Sanskriti Mandir.
  • Poddar, Hanuman Prasad (2001). Balkand. 94 (in Awadhi and Hindi). Gorakhpur, India: Gita Press. ISBN 81-293-0406-6.
  • James G. Lochtefeld (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: N-Z. The Rosen Publishing Group. ISBN 0-8239-2287-1.
  • Lutgendorf, Philip (1991). The Life of a Text: Performing the Rāmcaritmānas of Tulsidas. University of California Press. ISBN 978-0-520-06690-8.
  • Naidu, S. Shankar Raju (1971). A Comparative Study of Kamba Ramayanam and Tulasi Ramayan. University of Madras.
  • Platvoet, Jan. G.; Toorn, Karel Van Der (1995). Pluralism and Identity: Studies in Ritual Behaviour. BRILL. ISBN 90-04-10373-2.
  • Rocher, Ludo (1986). The Puranas. Otto Harrassowitz Verlag. ISBN 978-3447025225.
  • Schomer, Karine; McLeod, W. H. (1 January 1987), The Sants: Studies in a Devotional Tradition of India, Motilal Banarsidass, ISBN 978-81-208-0277-3
  • Stasik, Danuta; Trynkowska, Anna (1 January 2006). Indie w Warszawie: tom upamiętniający 50-lecie powojennej historii indologii na Uniwersytecie Warszawskim (2003/2004). Dom Wydawniczy Elipsa. ISBN 978-83-7151-721-1.
  • Varma, Ram (1 April 2010). Ramayana : Before He Was God. Rupa & Company. ISBN 978-81-291-1616-1.
  • Zimmer, Heinrich (1953) [April 1952], Campbell, Joseph (ed.), Philosophies Of India, Routledge & Kegan Paul Ltd, ISBN 978-81-208-0739-6

Шулай ук укырга мөмкин

үзгәртү
  • Jain Rāmāyaṇa of Hemchandra (English translation), book 7 of the Trishashti Shalaka Purusha Caritra, 1931
  • Ramayana, translated in English by Griffith, from Project Gutenberg
  • Willem Frederik Stutterheim (1989). Rāma-legends and Rāma-reliefs in Indonesia. Abhinav Publications. ISBN 978-81-7017-251-2.
  • Vyas, R.T. (ed.) Vālmīki Rāmāyaṇa, Text as Constituted in its Critical Edition, Oriental Institute, Vadodara, 1992.
  • Valmiki Ramayana, Gita Press, Gorakhpur, India.
  • Ramesh Menon, The Ramayana: A Modern Retelling of the Great Indian Epic ISBN 0-86547-660-8
  • F.S. Growse, The Ramayana of Tulsidas
  • Jonah Blank, Arrow of the Blue-Skinned God: Retracing the Ramayana Through India ISBN 0-8021-3733-4
  • Kambar, Kamba Ramayanam.

Тышкы сылтамалар

үзгәртү
  • Rama at Encyclopædia Britannica
  • Rama and Sita in Wonoboyo, Willem van der Molen (2003), Brill (10th century Indonesian treasure discovered in 1990)


Искәрмәләр

үзгәртү
  1. ↑ https://books.google.com/books?id=KZRgAQAAQBAJ&pg=PA238
  2. ↑ Dussehra Special: Why did Ram ensure Lakshman dies before him
  3. ↑ Lord Rama Death - How did Lord Rama Die?
  4. ↑ https://books.google.com/books?id=iiCEDgAAQBAJ — Taylor & Francis.
  5. ↑ 5,0 5,1 https://books.google.co.in/books?id=WWlsWQ8foNgC&pg=PA51
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 https://books.google.co.in/books?id=5kl0DYIjUPgC
  7. ↑ https://books.google.co.in/books?id=DH0vmD8ghdMC
  8. ↑ https://books.google.com/books?id=DWX43jnbOngC
  9. ↑ વિકિસ્રોત: મુક્ત સાહિત્યસ્રોત — 2012.
  10. ↑ "Rama". Random House Webster's Unabridged Dictionary.
  11. ↑ King, Anna S. (2005). The intimate other: love divine in Indic religions. Orient Blackswan. pp. 32–33. ISBN 978-81-250-2801-7. https://books.google.com/?id=0FvH1aCXETwC. 
  12. ↑ Matchett, Freda (2001). Krishna, Lord or Avatara?: the relationship between Krishna and Vishnu. 9780700712816. pp. 3–4. ISBN 978-0-7007-1281-6. https://books.google.com/?id=1oqTYiPeAxMC. 
  13. ↑ James G. Lochtefeld (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: N-Z. The Rosen Publishing Group. pp. 72–73. ISBN 978-0-8239-3180-4. https://books.google.com/books?id=g6FsB3psOTIC. 
  14. ↑ Tulasīdāsa; RC Prasad (Translator) (1999). Sri Ramacaritamanasa. Motilal Banarsidass. pp. 871–872. ISBN 978-81-208-0762-4. https://books.google.com/books?id=VV7leonJ8aQC&pg=PA871. 
  15. ↑ 15,0 15,1 William H. Brackney (2013). Human Rights and the World's Major Religions, 2nd Edition. ABC-CLIO. pp. 238–239. ISBN 978-1-4408-2812-6. https://books.google.com/books?id=KZRgAQAAQBAJ&pg=PA238. 
  16. ↑ Roderick Hindery (1978). Comparative Ethics in Hindu and Buddhist Traditions. Motilal Banarsidass. pp. 95–124. ISBN 978-81-208-0866-9. https://books.google.com/books?id=-FswBLvTkvQC&pg=PA95. 
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 Vālmīki; Robert P Goldman (Translator) (1990). The Ramayana of Valmiki: Balakanda. Princeton University Press. p. 3. ISBN 9781400884551. https://books.google.com/books?id=DWX43jnbOngC. 
  18. ↑ Dimock Jr, E.C. (1963). «Doctrine and Practice among the Vaisnavas of Bengal». History of Religions 3 (1): 106–127. DOI:10.1086/462474.
  19. ↑ Marijke J. Klokke (2000). Narrative Sculpture and Literary Traditions in South and Southeast Asia. BRILL. pp. 51–57. ISBN 90-04-11865-9. https://books.google.com/books?id=fx3mpR4uKmkC&pg=PA51. 
  20. ↑ 20,0 20,1 Ramdas Lamb (2012). Rapt in the Name: The Ramnamis, Ramnam, and Untouchable Religion in Central India. State University of New York Press. pp. 28–32. ISBN 978-0-7914-8856-0. https://books.google.com/books?id=R51OEErb9g8C&pg=PA28. 
  21. ↑ 21,0 21,1 Schechner, Richard (1977). «The Ramlila of Ramnagar [India]». The Drama Review: TDR 21 (3): 51–82. DOI:10.2307/1145152.
  22. ↑ James G. Lochtefeld (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: 2 Volumes. The Rosen Publishing Group. p. 389. ISBN 978-0-8239-3180-4. https://books.google.com/books?id=g6FsB3psOTIC. 
  23. ↑ 23,0 23,1 Jennifer Lindsay (2006). Between Tongues: Translation And/of/in Performance in Asia. National University of Singapore Press. pp. 12–14. ISBN 978-9971-69-339-8. https://books.google.com/books?id=Ks-nUAO_fJgC&pg=PA12. 
  24. ↑ Roshen Dalal (2010). Hinduism: An Alphabetical Guide. Penguin Books. pp. 337–338. ISBN 978-0-14-341421-6. https://books.google.com/books?id=DH0vmD8ghdMC&pg=PA338. 
  25. ↑ Peter J. Claus; Sarah Diamond; Margaret Ann Mills (2003). South Asian Folklore: An Encyclopedia : Afghanistan, Bangladesh, India, Nepal, Pakistan, Sri Lanka. Taylor & Francis. p. 508. ISBN 978-0-415-93919-5. https://books.google.com/books?id=ienxrTPHzzwC&pg=PA508. 
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 26,3 26,4 26,5 Monier Monier Williams, राम, Sanskrit English Dictionary with Etymology, Oxford University Press, page 877
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 27,3 Asko Parpola (1998). Studia Orientalia, Volume 84. Finnish Oriental Society. p. 264. ISBN 978-951-9380-38-4. https://books.google.com/books?id=jkBZAAAAMAAJ. 
  28. ↑ Thomas William Rhys Davids; William Stede (1921). Pali-English Dictionary. Motilal Banarsidass. p. 521. ISBN 978-81-208-1144-7. https://books.google.com/books?id=0Guw2CnxiucC&pg=PA521. 
  29. ↑ Henk W. Wagenaar; S. S. Parikh (1993). Allied Chambers transliterated Hindi-Hindi-English dictionary. Allied Publishers. p. 528. ISBN 978-81-86062-10-4. https://books.google.com/books?id=_kWROaer5UsC&pg=PA528. 
  30. ↑ Rajarajan, R.K.K. (2001) (in en). Sītāpaharaṇam: Changing thematic Idioms in Sanskrit and Tamil. In Dirk W. Lonne ed. Tofha-e-Dil: Festschrift Helmut Nespital, Reinbeck, 2 vols., pp. 783-97. pp. 783–797. ISBN 3885870339. https://www.researchgate.net/publication/263747582_Sitapaharanam_Changing_thematic_Idioms_in_Sanskrit_and_Tamil. 
  31. ↑ Adams; Douglas Q. Adams (2013). A Dictionary of Tocharian B: Revised and Greatly Enlarged. Rodopi. p. 587. ISBN 978-90-420-3671-0. https://books.google.com/books?id=EWziAAAAQBAJ&pg=PA587. 
  32. ↑ Vālmīki; Sheldon I. Pollock (2007). The Rāmāyaṇa of Vālmīki: An Epic of Ancient India. Araṇyakāṇḍa. Motilal Banarsidass. pp. 41 with footnote 83. ISBN 978-81-208-3164-3. https://books.google.com/books?id=h1g6fWIu-kAC. 
  33. ↑ Robin Rinehart (2004). Contemporary Hinduism: Ritual, Culture, and Practice. ABC-CLIO. pp. 139, 388. ISBN 978-1-57607-905-8. https://books.google.com/books?id=hMPYnfS_R90C. 
  34. ↑ 34,0 34,1 A. W. P. Guruge (1991). The Society of the Ramayana. Abhinav Publications. pp. 51–54. ISBN 978-81-7017-265-9. https://books.google.com/books?id=WWlsWQ8foNgC&pg=PA51. 
  35. ↑ Valmiki Ramayana, Bala Kanda
  36. ↑ 36,0 36,1 John Cort (2010). Framing the Jina: Narratives of Icons and Idols in Jain History. Oxford University Press. pp. 313 note 9. ISBN 978-0-19-973957-8. https://books.google.com/books?id=MDBpq23-0QoC. 
  37. ↑ John Cort (2010). Framing the Jina: Narratives of Icons and Idols in Jain History. Oxford University Press. pp. 160–162, 196, 314 note 14, 318 notes 57–58. ISBN 978-0-19-973957-8. https://books.google.com/books?id=MDBpq23-0QoC. , Quote (p. 314): "(...) Kosala was the kingdom centered on Ayodhya, in what is now east-central Uttar Pradesh."
  38. ↑ 38,0 38,1 Roderick Hindery (1978). Comparative Ethics in Hindu and Buddhist Traditions. Motilal Banarsidass. pp. 106–107. ISBN 978-81-208-0866-9. https://books.google.com/books?id=-FswBLvTkvQC&pg=PA98. 
  39. ↑ 39,0 39,1 39,2 39,3 James G. Lochtefeld, 2002, 555 бит.
  40. ↑ 40,0 40,1 40,2 40,3 40,4 40,5 40,6 Roshen Dalal (2010). Hinduism: An Alphabetical Guide. Penguin Books. pp. 326–327. ISBN 978-0-14-341421-6. https://books.google.com/books?id=DH0vmD8ghdMC. 
  41. ↑ 41,0 41,1 41,2 Roshen Dalal (2010). Hinduism: An Alphabetical Guide. Penguin Books. pp. 99, 326–327. ISBN 978-0-14-341421-6. https://books.google.com/books?id=DH0vmD8ghdMC. 
  42. ↑ 42,0 42,1 42,2 Roderick Hindery (1978). Comparative Ethics in Hindu and Buddhist Traditions. Motilal Banarsidass. pp. 98–99. ISBN 978-81-208-0866-9. https://books.google.com/books?id=-FswBLvTkvQC&pg=PA98. 
  43. ↑ B. A van Nooten William (2000). Ramayana. University of California Press. ISBN 978-0-520-22703-3. https://books.google.com/?id=4Wzg6wFJ5xwC. 
  44. ↑ Goldman Robert P (1996). The Ramayana of Valmiki. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-06662-2. https://books.google.com/?id=sFmsrEszbxgC. 
  45. ↑ Ramashraya Sharma (1986). A Socio-political Study of the Vālmīki Rāmāyaṇa. Motilal Banarsidass. pp. 2–3. ISBN 978-81-208-0078-6. https://books.google.com/books?id=9Vo0OJtO6DQC&pg=PA2. 
  46. ↑ Gregory Claeys (2010). The Cambridge Companion to Utopian Literature. Cambridge University Press. pp. 240–241. ISBN 978-1-139-82842-0. https://books.google.com/books?id=sFCuoqykV9QC&pg=PA240. 
  47. ↑ Roderick Hindery (1978). Comparative Ethics in Hindu and Buddhist Traditions. Motilal Banarsidass. p. 100. ISBN 978-81-208-0866-9. https://books.google.com/books?id=-FswBLvTkvQC&pg=PA100. 
  48. ↑ 48,0 48,1 Hess, L. (2001). «Rejecting Sita: Indian Responses to the Ideal Man's Cruel Treatment of His Ideal Wife». Journal of the American Academy of Religion 67 (1): 1–32. DOI:10.1093/jaarel/67.1.1. PMID 21994992. Проверено 2008-04-12.
  49. ↑ Northrop Frye (2015). Northrop Frye's Uncollected Prose. University of Toronto Press. p. 191. ISBN 978-1-4426-4972-9. https://books.google.com/books?id=AV-zCAAAQBAJ&pg=PA191. 
  50. ↑ Dawn F. Rooney (2017). The Thiri Rama: Finding Ramayana in Myanmar. Taylor & Francis. p. 49. ISBN 978-1-315-31395-5. https://books.google.com/books?id=iiCEDgAAQBAJ. 
  51. ↑ 51,0 51,1 Paula Richman (1991). Many Rāmāyaṇas: The Diversity of a Narrative Tradition in South Asia. University of California Press. pp. 7–9 (by Richman), pp. 22–46 (Ramanujan). ISBN 978-0-520-07589-4. https://books.google.com/books?id=XkifYfljHP4C&pg=PA7. 
  52. ↑ A.N. Jani (2005). Kodaganallur R.S. Iyengar. ed. Asian Variations in Ramayana: Papers Presented at the International Seminar on 'Variations in Ramayana in Asia. Sahitya Akademi. pp. 29–55. ISBN 978-81-260-1809-3. https://books.google.com/books?id=CU92nFk5fU4C&pg=PA29. 
  53. ↑ 53,0 53,1 Paula Richman (1991). Many Rāmāyaṇas: The Diversity of a Narrative Tradition in South Asia. University of California Press. pp. 10–12, 67–85. ISBN 978-0-520-07589-4. https://books.google.com/books?id=XkifYfljHP4C&pg=PA7. 
  54. ↑ 54,0 54,1 Monika Horstmann (1991). Rāmāyaṇa and Rāmāyaṇas. Otto Harrassowitz Verlag. pp. 9–21. ISBN 978-3-447-03116-5. https://books.google.com/books?id=40A6s8l1lqQC. 
  55. ↑ Paula Richman (1991). Many Rāmāyaṇas: The Diversity of a Narrative Tradition in South Asia. University of California Press. pp. 11–12, 89–108. ISBN 978-0-520-07589-4. https://books.google.com/books?id=XkifYfljHP4C&pg=PA7. 
  56. ↑ Umakant P. Shah (2005). Kodaganallur R.S. Iyengar. ed. Asian Variations in Ramayana: Papers Presented at the International Seminar on 'Variations in Ramayana in Asia. Sahitya Akademi. pp. 57–76. ISBN 978-81-260-1809-3. https://books.google.com/books?id=CU92nFk5fU4C&pg=PA29. 
  57. ↑ Kapila Vatsyayan (2004). Mandakranta Bose. ed. The Ramayana Revisited. Oxford University Press. pp. 335–339. ISBN 978-0-19-516832-7. https://books.google.com/books?id=2Ar2Qfr-UeQC&pg=PA339. 
  58. ↑ Dhirajlal Sankalia, Hasmukhlal (1982). The Ramayana in historical perspective. Macmillan India. pp. 4–5, 51. 
  59. ↑ Bonner, Arthur (1990). Averting the Apocalypse: Social Movements in India Today. Duke University Press. p. 354. ISBN 9780822310488. 
  60. ↑ Swami Parmeshwaranand, Encyclopaedic Dictionary of Puranas - Volume 1, 2001. p. 44
  61. ↑ Simanjuntak, Truman (2006). Archaeology: Indonesian Perspective : R.P. Soejono's Festschrift. p. 361. 
  62. ↑ John Brockington; Mary Brockington (2016). The Other Ramayana Women: Regional Rejection and Response. Routledge. pp. 3–6. ISBN 978-1-317-39063-3. https://books.google.com/books?id=GgQzDAAAQBAJ&pg=PA3. 
  63. ↑ 63,0 63,1 T. A. Gopinatha Rao (1993). Elements of Hindu iconography. Motilal Banarsidass. pp. 189–193. ISBN 978-81-208-0878-2. https://books.google.com/books?id=MJD-KresBwIC. 
  64. ↑ Vālmīki; Sheldon I. Pollock (2007). The Rāmāyaṇa of Vālmīki: An Epic of Ancient India. Araṇyakāṇḍa. Motilal Banarsidass. pp. 41–43. ISBN 978-81-208-3164-3. https://books.google.com/books?id=h1g6fWIu-kAC. 
  65. ↑ Gavin Flood (2008-04-17). THE BLACKWELL COMPANION TO HINDUISM. ISBN 978-81-265-1629-2. https://books.google.com/?id=LexraSEgRfIC&printsec=frontcover&dq=The+Blackwell+Companion+to+Hinduism#v=onepage&q=%22best%20of%20upholders%20of%20dharma%22&f=false. 
  66. ↑ 66,0 66,1 Roderick Hindery (1978). Comparative Ethics in Hindu and Buddhist Traditions. Motilal Banarsidass. pp. 100–101. ISBN 978-81-208-0866-9. https://books.google.com/books?id=-FswBLvTkvQC&pg=PA100. 
  67. ↑ Roderick Hindery (1978). Comparative Ethics in Hindu and Buddhist Traditions. Motilal Banarsidass. pp. 103–106. ISBN 978-81-208-0866-9. https://books.google.com/books?id=-FswBLvTkvQC&pg=PA100. 
  68. ↑ Constance Jones; James D. Ryan (2006). Encyclopedia of Hinduism. Infobase Publishing. p. 355. ISBN 978-0-8160-7564-5. https://books.google.com/books?id=OgMmceadQ3gC. 
  69. ↑ Roshen Dalal (2010). Hinduism: An Alphabetical Guide. Penguin Books. p. 4. ISBN 978-0-14-341421-6. https://books.google.com/books?id=DH0vmD8ghdMC. 
  70. ↑ "The Oral Tradition and the many 'Ramayanas'" 2021 елның 25 февраль көнендә архивланган., Moynihan @Maxwell, Maxwell School of Syracuse University's South Asian Center
  71. ↑ 71,0 71,1 71,2 John Nicol Farquhar (1920). An Outline of the Religious Literature of India. Oxford University Press. pp. 324–325. https://books.google.com/books?id=wRMaAAAAMAAJ. 
  72. ↑ Rocher, 1986, 158-159 with footnotes битләр.
  73. ↑ 73,0 73,1 73,2 73,3 73,4 RC Prasad (1989). Tulasīdāsa's Sriramacharitmanasa. Motilal Banarsidass. pp. xiv-xv, 875–876. ISBN 978-81-208-0443-2. https://books.google.com/books?id=BiYt00x5tcQC&pg=PA875. 
  74. ↑ R. Barz (1991). Monika Horstmann. ed. Rāmāyaṇa and Rāmāyaṇas. Otto Harrassowitz Verlag. pp. 32–35. ISBN 978-3-447-03116-5. https://books.google.com/books?id=40A6s8l1lqQC. 
  75. ↑ 75,0 75,1 75,2 Ramcharitmanas, Encyclopaedia Britannica (2012)
  76. ↑ Lutgendorf, 1991
  77. ↑ Miller, 2008, p. 217
  78. ↑ Varma, 2010, p. 1565
  79. ↑ Poddar, 2001, pp. 26–29
  80. ↑ Das, 2010, p. 63
  81. ↑ Schomer, McLeod, 75 бит.
  82. ↑ Schomer, McLeod, 31, 74-75 with footnotes, Quote: "What is striking about the dohas in the Ramcharitmanas however is that they frequently have a sant-like ring to them, breaking into the very midst of the saguna narrative with a statement of nirguna reality". битләр.
  83. ↑ 83,0 83,1 A Kapoor (1995). Gilbert Pollet. ed. Indian Epic Values: Rāmāyaṇa and Its Impact. Peeters Publishers. pp. 181–186. ISBN 978-90-6831-701-5. https://books.google.com/books?id=EVnK3q48dL0C&pg=PA181. 
  84. ↑ 84,0 84,1 84,2 Ramlila, the traditional performance of the Ramayana, UNESCO
  85. ↑ 85,0 85,1 Chapple, 1984, pp. ix-xi
  86. ↑ Leslie, 2003, pp. 105
  87. ↑ Chapple, 1984, p. x
  88. ↑ 88,0 88,1 88,2 88,3 88,4 88,5 Chapple, 1984, pp. xi-xii
  89. ↑ Surendranath Dasgupta, A History of Indian Philosophy, Volume 2, Cambridge University Press, ISBN 978-0521047791, pages 252-253
  90. ↑ Venkatesananda, S (Translator) (1984). The Concise Yoga Vāsiṣṭha. Albany: State University of New York Press. ISBN 0-87395-955-8. 
  91. ↑ Pandit Rajmani Tigunait, Irene Petryszak (2002), The Himalayan Masters: A Living Tradition, pp 37, ISBN 978-0-89389-227-2
  92. ↑ 92,0 92,1 White, David Gordon (2014). The "Yoga Sutra of Patanjali": A Biography. Princeton University Press. pp. xvi-xvii, 51. ISBN 978-0691143774. 
  93. ↑ Edmour J. Babineau (1979). Love of God and Social Duty in the Rāmcaritmānas. Motilal Banarsidass. pp. 85–86. ISBN 978-0-89684-050-8. https://books.google.com/books?id=StMdQuS37QcC&pg=PA85. 
  94. ↑ Fallon, Oliver. 2009. Bhatti's Poem: The Death of Rávana (Bhaṭṭikāvya). New York: Clay Sanskrit Library [1] 2019 елның 7 июль көнендә архивланган.. ISBN 978-0-8147-2778-2 | ISBN 0-8147-2778-6 |
  95. ↑ 95,0 95,1 Roshen Dalal (2010). Hinduism: An Alphabetical Guide. Penguin Books. p. 323. ISBN 978-0-14-341421-6. https://books.google.com/books?id=DH0vmD8ghdMC. 
  96. ↑ H. T. Francis; E. J. Thomas (1916). Jataka Tales. Cambridge University Press (Reprinted: 2014). pp. 325–330. ISBN 978-1-107-41851-6. https://books.google.com/books?id=WYjRAwAAQBAJ. 
  97. ↑ E.B. Cowell; WHD Rouse (1901). The Jātaka: Or, Stories of the Buddha's Former Births. Cambridge University Press. pp. 78–82. https://books.google.com/books?id=PtdAAQAAMAAJ&pg=PA57. 
  98. ↑ Jaiswal, Suvira (1993). «Historical Evolution of Ram Legend». Social Scientist 21 (3 / 4 March April 1993): 89–96.
  99. ↑ Rocher, 1986, 84 with footnote 26 бит.
  100. ↑ J. A. B. van Buitenen (1973). The Mahabharata, Volume 2: Book 2: The Book of Assembly; Book 3: The Book of the Forest. University of Chicago Press. pp. 207–214. ISBN 978-0-226-84664-4. https://books.google.com/books?id=2QG_ZgsM13IC. 
  101. ↑ 101,0 101,1 Robert Goldman (2013), The Valmiki Ramayana 2020 елның 28 октябрь көнендә архивланган., Center for South Asia Studies, University of California at Berkeley
  102. ↑ P S Sundaram (2002). Kamba Ramayana. Penguin Books. pp. 1–2. ISBN 978-93-5118-100-2. https://books.google.com/books?id=EPTcCd32pJIC. 
  103. ↑ James G. Lochtefeld (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: N-Z. The Rosen Publishing Group. p. 562. ISBN 978-0-8239-3180-4. https://books.google.com/books?id=g6FsB3psOTIC. 
  104. ↑ The nine-day festival of Navratri leading up to Sri Rama Navami has bhajans, kirtans and discourses in store for devotees 2009 елның 7 апрель көнендә архивланган. Indian Express, Friday, March 31, 2006.
  105. ↑ Ramnavami 2012 елның 4 ноябрь көнендә архивланган. The Times of India, Apr 2, 2009.
  106. ↑ 106,0 106,1 106,2 Ram Navami BBC.
  107. ↑ President and PM greet people as India observes Ram Navami today. IANS. news.biharprabha.com. 8 April 2014 тикшерелгән.
  108. ↑ Ramnavami Govt. of India Portal.
  109. ↑ 109,0 109,1 Hindus around the world celebrate Ram Navami today, DNA, 8 Apr 2014
  110. ↑ Sitamarhi, Encyclopedia Britannica (2014), Quote: "A large Ramanavami fair, celebrating the birth of Lord Rama, is held in spring with considerable trade in pottery, spices, brass ware, and cotton cloth. A cattle fair held in Sitamarhi is the largest in Bihar state. The town is sacred as the birthplace of the goddess Sita (also called Janaki), the wife of Rama."
  111. ↑ On Ram Navami, we celebrate our love for the ideal 2009 елның 7 апрель көнендә архивланган. Indian Express, Monday, March 31, 2003.
  112. ↑ Shobha yatra on Ram Navami eve 2009 елның 7 апрель көнендә архивланган. Indian Express, Thursday, March 25, 1999.
  113. ↑ James G. Lochtefeld, 2002, 389 бит.
  114. ↑ Encyclopedia Britannica, 2015
  115. ↑ Ramlila Pop Culture India!: Media, Arts, and Lifestyle, by Asha Kasbekar. Published by ABC-CLIO, 2006. ISBN 1-85109-636-1. Page 42.
  116. ↑ James G. Lochtefeld, 2002, 561-562 битләр.
  117. ↑ Mandakranta Bose (2004). The Ramayana Revisited. Oxford University Press. pp. 342–350. ISBN 978-0-19-516832-7. https://books.google.com/books?id=2Ar2Qfr-UeQC. 
  118. ↑ Willem Frederik Stutterheim (1989). Rāma-legends and Rāma-reliefs in Indonesia. Abhinav Publications. pp. 109–160. ISBN 978-81-7017-251-2. https://books.google.com/books?id=OoitUqGk8PAC. 
  119. ↑ 119,0 119,1 119,2 James R. Brandon (2009). Theatre in Southeast Asia. Harvard University Press. pp. 22–27. ISBN 978-0-674-02874-6. https://books.google.com/books?id=g-tAlBV5_LkC. 
  120. ↑ 120,0 120,1 James R. Brandon (2009). Theatre in Southeast Asia. Harvard University Press. pp. 15–21. ISBN 978-0-674-02874-6. https://books.google.com/books?id=g-tAlBV5_LkC. 
  121. ↑ Jan Fontein (1973), The Abduction of Sitā: Notes on a Stone Relief from Eastern Java, Boston Museum Bulletin, Vol. 71, No. 363 (1973), pp. 21-35
  122. ↑ Kats, J. (1927). «The Ramayana in Indonesia». Bulletin of the School of Oriental and African Studies 4 (03). DOI:10.1017/s0041977x00102976.
  123. ↑ Francis D. K. Ching; Mark M. Jarzombek; Vikramaditya Prakash (2010). A Global History of Architecture. John Wiley & Sons. p. 456. ISBN 978-0-470-40257-3. https://books.google.com/books?id=ciywCgAAQBAJ. , Quote: "The name of the capital city [Ayuttaya] derives from the Hindu holy city Ayodhya in northern India, which is said to be the birthplace of the Hindu god Rama."
  124. ↑ Michael C. Howard (2012). Transnationalism in Ancient and Medieval Societies: The Role of Cross-Border Trade and Travel. McFarland. pp. 200–201. ISBN 978-0-7864-9033-2. https://books.google.com/books?id=6QPWXrCCzBIC. 
  125. ↑ Constance Jones; James D. Ryan (2006). Encyclopedia of Hinduism. Infobase Publishing. p. 443. ISBN 978-0-8160-7564-5. https://books.google.com/books?id=OgMmceadQ3gC&pg=PA443. 
Бу мәкалә Татар Википедиясенең сайланган мәкаләләр рәтенә керә.
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Рама&oldid=4071444