Википедия:Proyekt:Baş bit/Tanılğan şäxes

(Википедия:Tanılğan şäxes/Namzätlär битеннән юнәлтелде)

Bu baş bittäge "tanılğan şäxeslär" turındağı bülegendä urnaştırır öçen avtomatik yañartu qalıpların buldıru proyektı.
Qalıplarda kürsätü öçen namzätlär turında mäğlümat könneñ waqiğalar, tuular yäki wafatlar büleklärennän saylap alına.

Bu kön belän bäyle tanılğan şäxes

Bu qalıplarğa mäğlümat kertü kriteriyları

үзгәртү

Monda urnaştırılğan mäğlümat Википедия:Проект:Ел көннәре proyektı çiklärendä buldırılğan bitlärdän igezäklärennän saylana.

Quyılğannar

үзгәртү
Ay Baş bit'tä avtomatik yañartıluçı Tanılğan şäxes proyektı qalıpları isemlege
Ğinwar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Fevral 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29
Mart 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Aprel 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
May 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
İyün 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
İyül 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Avgust 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Sentäber 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Oktäber 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31
Noyäber 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Dekäber 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31


Ağımdağı ay

үзгәртү

1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30

 
Mäskäw konservatoriäsendä uqığan çaqta 1924

Sara Ğärif qızı Sadıykova (1.11.1906,   Qazan,   Qazan gubernası,  /  Rusiä İmperiäse - 7.06.1986, Qazan,   TASSR,  /  SSRB)Tatarstan tarixında berençe xatın-qız kompozitor.

1938 yılda Sara Sadıykova   Mäskäw konservatoriäse qarşındağı Tatar opera studiäsendä uquın tämamlağaç, yaña oyışqan Tatar akademiä däwlät opera häm balet teatrınıñ berençe solistları arasında bula. Salix Säydäşev anıñ üzenä köylär yazıp qararğa kiñäş birä. Ul 1942 yılda Äxmät Yerikäy süzlärenä «Kötäm sine» tangosın yazuı belän kompozitor bularaq eşen başlap cibärä.

Üzeneñ icat ğömerendä ul 400gä yaqın cır, 30dan artıq spektaklgä muzıka, instrumental äsärlär yaza, ike muzıkal komediä icat itä.

Üzgärtü
 
Karađorđe

Karadjordje, yä Karađorđe (Kirill älifbasında: Карађорђе), (3 noyäber 176813 iyül 1817) ul Ğosman İmperiäsenä qarşı Berençe Serb Fetnäse citäkçese, Serbiäneñ Karadjordjević näselenä nigez saluçı bulğan. Đorđe (George) Petrović (Ђорђе Петровић) bulıp tua. Qoñğırt çäçle buluı säbäple, Đorđe'ğa Qara (Törekçä: Kara) quşamatı birelä.

Karadjordje Viševci awılında tua häm balaçağında kötüçe bulıp eşli. 1787 yılda Törekne üterüdän soñ ul Habsburglar Austriäsenä qaça häm Freikorps'qa kerep, 1787-1791 yıllardağı Austro-Törek Suğışında qatnaşa. Sistova solıxınnan soñ, ul Serbiägä qayta häm Topolada urnaşıp, mal kötep, säwdä belän şöğellänep, görlep yäşi häm oçraqlı räweştä Hayduklarğa quşa. Däwamı...


Üzgärtü
 

Martin Lüter (10.11.1483 - 18.02.1546,   Aysleben,  /   Saksoniä elektoratı,  /  İzge Rim imperiäse)xristian dine belgeçe, Bibliäne alman telenä tärcemäçeläreneñ berse.
Erfurt Universitetınnan irek sänğät magistrı däräcäsen ala. Avgustin monastırendä monax näzeren qabul itä, Wittenberg Universitetında uqıta başlıy.
Reformatsiäne başlap cibärüçe . Anıñ xörmätenä protestantizmnıñ ber yünäleşe Lüteranlıq dip atalğan.


Üzgärtü
 

Lüdmila Radçenko (11.11.1978, Omsk ölkäse administrativ üzäge Omsk şähäre,   RSFSR,  /  SSRB)Rusiä modele, İtaliä televideniyesı alıp baruçısı, rässam.
1996 yılda tuğan ölkäse güzällek bäygesendä ciñgäç, Mäskäw häm Sankt Peterburgta teletapşırularda qatnaşa başlıy. 2000 yılda İtaliägä küçä.
Räsem sänğate belän qızıqsına, xezmätläre kürgäzmälärdä häm galereyälärdä kürsätelä. Nyu Yorkta bu ölkädä uqıp çığa.



Üzgärtü
 

Sün Yat-sen (12.11.1866, 广东省 Guangdong provintsiäseneñ 中山市 Zhongshan şähäre,   Çin imperiäse - 12.03.1925, Xanbalıq,   Qıtay Cömhüriäte) — qıtay inqıylabçısı.
Gomindan firqäsenä nigez saluçı, 1912 yılda Qıtay Cömhüriäteneñ berençe (waqıtlı) prezidentı bularaq saylana.
Eçke säyäsi köräş arqasında, 1913-1917 yıllarda  /  Yapunstan imperiäsendä möxäcirlektä yäşap ala. 1940 yılda (ülgäç) "millät atası" atamasına layıq bula.



Üzgärtü
Mikki Maus (18.11.1928,   AQŞ)Wolt Disney tarafınnan uylap çığarılğan multiplikatsion filmnar personajı.

Anıñ uñışı arqasında Wolt Disney studiäse barlıqqa kilä.
Mikki Mausnıñ 50-nçe tuğan könendä Holliwudnıñ Dan alleyäsında yoldızı urnaştırıldı.


Üzgärtü

Kiläçäk ay

үзгәртү

1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31

 

Musa Aqyeget (03.12.1864, Çanbar öyäzeneñ Qaybıl awılı,   Penza gubernası,  /  Rusiä İmperiäse - 24.09.1923, İstanbul,   Törkiä) — tatar ğälime, iqtisatçı, yazuçı.
Penzadağı rus gimnaziäsen 1884 yılda yaxşı däräcä belän tämamlağan yäş yeget, Mäskäw, bulmasa Qazan universitetı na uqırğa kerergä teli. Ğärizaları qabul itelmägäç, nätiçädä 1891 yılda İstanbulda yuğarı belemen alıp, iqtisad häm rus tele uqıtuçısı, şulay uq tamojnya cawaplı xezmätkäre bularaq eş itä.
1886 yılda Qazanda bastırılğan “Xisametdin menla” poveste tatar ädäbiäteneñ formalaşuında berençe yul kürsätüçe äsär dip sanala.


Üzgärtü
 

Firdäwes Ğäripova (07.12.1941,   TASSRnıñ Döbyaz rayonı Qodaş awılı,   RSFSR,  /  SSRB - 4.11.2014,   Tatarstan Respublikası başqalası Qazan,   Rusiä Federatsiäse) — tatar tel belgeçe.
Tatar onomastikası, toponimikası häm gidronimiäse ölkälären öyrängän, pedagoglar äzerlägän oluğ ğalimä. Filologiä fännäre doktorı (1992), prafisır (1993). Tatarstannıñ häm Rusiäneñ atqazanğan fän eşleklese (1995, 2003).


Üzgärtü
 

Märziä Dawıtova (08.12.1901,   Ästerxan gubernası administrativ üzäge Ästerxan şähäre,  /  Rusiä İmperiäse - 6.1.1962,  /  Azärbaycan SSR başqalası Baqı şähäre,  /  SSRB ) — sovet aktrisası, SSRBnıñ xalıq artistı.
Xezmät yulın 1917 yılda Ästerxan tatar drama teatrı säxnäsendä başlıy. Äzeri aktörı bulğan ire Abbas-Mirza Şärifzadä Stalin zolımı qorbanı buluğa qaramastan, berniçä tapqır Azärbaycan Yuğarı şurasına deputat bulıp saylana. SSRB däwlät büläge - Stalin isemendäge premiäse iäse.


Üzgärtü
 

Mars İdelbaev (09.12.1945,   Başqort ASSRnıñ Baymaq rayonı İşbirde awılı,   RSFSR,  /  SSRB)yazuçı, filologiä ğälime.
1983 yıldan üzeneñ alma-materında eşli, filologiä fännäre doktorı (2001), prafisır.
BR atqazanğan mäğärif xezmätkäre (1995). R.Ğäripov premiäse laureatı (2006).


Üzgärtü
 

Ülmäsqol Şakirov (10.12.1922, Böre öyäze Asaw awılı,   Başqort ASSR,   RSFSR,  /  SSRB - 20.08.1998, Baltaç rayonı Asaw awılı,   Başqortstan,   Rusiä Federatsiäse)Sovetlar Berlege qaharmanı, udmurt.
Böyek Watan suğışı başlanuğa 18 yäştä Qızıl Ğäskär saflarına alına. 1944 yılda Belarusiäne azat itü öçen bäreleşlärdä qılğan batırlıqları säbäple büläklänä.
7 sıynıf betergän kileş, demobilizatsiädän soñ kolxoz başlığı, mäktäptä fizkultura uqıtuçısı bularaq eşli.


Üzgärtü
 
Andrey Makareviç, 2007 yıl

Andrey Makareviç (рус. Андрей Вадимович Макаревич) (11 dekäbr 1953, Mäskäw) - Sovet häm Räsäy cırçısı, muzıkantı, şağire, rässame, prodüsere, rok-törkeme "Maşina Vremeni" citäkçese, Atqazanğan Räsäy artistı (1991), Xalıq Räsäy artıstı (1999) A. Makareviç 11 dekäbrendä 1953 yılda Mäskäwdä tuğan. Ätise Vadim Makareviç (belorus-polyak milläte) - Böyek Watan suğışınıñ veteranı, suğış ğäribe, Karel frontında qatnaşuçı, suğıştan soñ näqeşçe häm uqıtuçı bulıp eşlägän. Änise Ninä Makarevıç (Şuylovıç, yähüd milläte) - tabibä (ftiziätr) bulıp eşlägän.


Üzgärtü
 

Ädiä Sitdıyqova (12.12.1913, Sarapul öyäze Mordıbi awılı,   Noqrat gubernası,  /  Rusiä İmperiäse - 29.05.2000,   Başqortstan başqalası   Ufa şähäre,   Rusiä Federatsiäse) — rässam.
1937 yılda RSFSR sänğät fondınıñ Ufadağı ostaxanälärenä täräzä yuuçı bulıp eşkä urnaşa, şunda eşläwçe rässamnarnıñ xezmätlären öyränep, qulına pumala ala.
BASSR atqazanğan, xalıq rässamı. Salawat Yulayev premiäse laureatı.
Anı «Başqortstan Sezannı» dip yörtälär.


Üzgärtü
 

Henrix IV (13.12.1553,   Po,  /  Navarra patşalığı - 14.05.1610,   Parij,   Frantsuz imperiäse)Burbonnar näselennän  /  Navarra patşalığı häm  /  Frantsiä patşalığı patşası.
Änise anı protestantlıq ruxında tärbiyäli. Protestantlar belän katoliklarnı tatulaştırır öçen Karl IX señlese Margarita Valua ğa öylänä.
Varfolomey tönendäge suyışta isän qalğan Henrix berniçä tapqır din alıştıra. Katoliklıqnı qabul itkäç, Nant färmanın imzalawınnan soñ Hugenotlar suğışların tuqtatuğa ireşä.


Üzgärtü
 

Tixo Brage (14.12.1546,   Skania provintsiäsendäge Knutstorp qäğäse,   Daniä,  /  Daniä-Norvegiä berlege - 24.10.1601,  /  Bohemiä patşalığı başqalası   Praga şähäre,  /  Habsburg monarxiäse,  /  İzge Rim imperiäse)daniäle astronomiä ğälime.
Awrupada berençelärdän bulıp tögäl astronomik küzätülär alıp bara başlıy, bu qıytğadan kürengän yoldızlar katalogın tözi.


Üzgärtü
 

Märyam Wälieva (15.12.1917, Layış öyäze Biektaw awılı,   Qazan gubernası,   RSFSR - 17.04.1998, Biektaw rayonı Konstantinovka awılı,   Tatarstan Respublikası,   Rusiä Federatsiäse) — berençe tatar traktorçı-qızlardan berse..
Repressiälängän mulla qızı. 24 yıl däwamında aldınğı traktorçılar brigadasın citäkli. Küp tapqır kommunistlar firqäsı çaralarında qatnaşqan delegat.


Üzgärtü
 

Covanni Pierluici da Palestrina (17.12.1525, Palestrina - 02.02.1594, Rim,  /  Papalar däwläte)italian kompozitorı.
Renessans däwereneñ iñ böyek polifonistlarınnıñ berse. Rim muzıkal mäktäbeneñ iñ kürenekle wäkile.


Üzgärtü
 

Edit Piaf (18.12.1915,   Parij,   İl-de-Frans regionı - 10.10.1963,   Gras,   Alp-Maritime departamentı,   Frantsiä) — cırçı, aktrisa.
2 yäştä yätim qala, 3 yäştä suqır ikäne açıqlana. Parij uramnarında cırlap üsä. 1935 yıl közendä kabareda cırlıy başlawınnan soñ tanıla başlıy. Şarl Aznavur häm küp başqa yäş cırçılarınıñ karyerasında zur rol uynıy.


Üzgärtü
 

Ferdinand Büisson (20.12.1841,   Parij - 16.02.1932,   Waz departamentınıñ Thieuloy-Saint-Antoine kommunası,   Frantsiä)frantsuz möğallime, säyäsätçe.
Keşe xoquqları, xalıqara duslıq häm tınıçlıq tarafdarı, patsifist. Universitet professorı, Parijnıñ 17 rayonındağı yätimnär yortı, soñraq şähärneñ bar urta mäktäpläre mödire. Frantsuz dönyawilıq xäräkäteneñ kürenekle wäkile. Tınıçlıq öçen Nobel premiäse laureatı.


Üzgärtü
 

Mixeil Saakaşvili (21.12.1967,  /  Görci SSR başqalası Tbilisi,  /  SSRB)görci çığışlı   Görcistan häm   Ukraina säyäsätçese.
Sovet ğäskärdäge xärbi xezmäten Borıspil hawa alanında çik saqçısı bularaq uza,   Kievtağı Taras Şevçenko isemendäge universitetınıñ xalıqara mönäsäbätlär fakultetın tämamlıy. Östämä belemne   AQŞta häm   Frantsiädä ala.
1995 yılda Eduard Şevardnadze firqäsennän parlamentqa saylana, 2001 yılda Berdäm Xalıq Frontı isemle säyäsi firqäsen buldıra.
"Gölçäçäk inqıylabı"nıñ citäkçeläreneñ berse,   Görcistannıñ öçençe prezidentı. Yevromäydannı yaqlıy, Ukrainanıñ   Ädis ölkäse ğämäldäge gubernatorı.



Üzgärtü
 

Djakomo Puççini (22.12.1858,   Lukka qalası,  /  Toskana böyek gertsoglığı - 22.11.1924,   Brüssel şähäre,   Belgiä)italian opera kompozitorı.
Fortunato Maci muzıka mäktäbendä,   Milan konservatoriäsendä uqığan.
Muzıkada "verizm" yünäleşeneñ kürenekle wäkile.


Üzgärtü
 

Akihito (23.12.1933,   Tokio,  /  Yapunstan imperiäse)  Yaponiäneñ ğämäldäge imperatorı.
Xäzer ul dönyada berdänber idärä itüçe imperator bulıp tora, üz dinastiäsendä 125-nçe.
Biologiä häm ixtiologiä belän mawığa.


Üzgärtü
Файл:С.Романова.jpg

Svetlana Romanova (24.12.1952, Potsdam okrugı üzäk qalası Potsdam,     Alman Demokratik Cömhüriäte) /  SSRB häm   Rusiä Federatsiäse drama artistı.
1995 yıldan birle V. Qaçalov isemendäge Qazan Zur drama teatrı artistı. Qazan däwlät mädäniät institutında uqita.
Tuqay büläge häm küp başqa mökäfätlär iäse.
İre Aleksandr Slavutskiy - tanılğan rejissör, ulı İlya - artist.


Üzgärtü
 

Morad Rämzi (25.12.1855, Minzälä öyäze Älmät awılı,   Irınbur gubernası,  /  Rusiä İmperiäse - 2.04.1934, İli Qazax ölkäseneñ Çöçäk qalası,  /  Könçığış Törkistan yäki Şeñcan,   Qıtay Cömhüriäte) — möselman törki mäğrifätçese.
Qor'än xäfizı — Qazan, Cayıq, Taşkent häm Mädinädä belem ala; Taşkent, Mäkkä häm Çöçäktä uqıta.
Sufiçılıq belän qızıqsına, tärcemälär yasıy, tatar tarixı buyınça arxiv materiallarnı tuplıy.


Üzgärtü
 

İsxaq Qazakov (26.12.1876,   Qazan gubernası administrativ üzäge   Qazan,  /  Rusiä İmperiäse - 16.10.1939,   TASSR administrativ üzäge Qazan,   RSFSR,  /  SSRB ) — tatar ictimaği eşleklese, säyäsätçe.
Uqıtuçılıq hönären üzläşterep, mäktäp mödire däräcäsenä ireşä.
VKP(b) äğzalığına kerä, Täteştä gazeta möxärrire bularaq eşli.
Watandaşlar suğışı çorınnan idäräçelek eşlärendä qatnaşa, TASSR üseşenä zur öleş kertä.


Üzgärtü
 

Marlen Ditrix (27.12.1901,  /  Brandenburg provintsiäseneñ   Şöneberg qalası,  /  Prussiä patşalığı,  /  Alman imperiäse - 6.05.1992,   Parij,   Frantsiä)alman cırçısı häm kino yoldızı.
Skripka uynawın hönär bularaq öyränä, tik beläzek buının zıyanlatu arqasında xıyalınnan waz kiçergä mäcbür bula.
  Berlin häm   Venada teatr häm kino artistı bularaq eşli başlıy.
1930 yıldağı Zäñgär Färeştä (alm. Der blaue Engel) filmındağı kabare cırçısı rolendağı çığışı kitergän xalıqara tanıluı arqasında Holliwud kinostudiäläre tarafınnan täqdimnär ala başlıy häm   AQŞqa küçä.


Üzgärtü
 

Näbilä Wälitova (28.12.1928,   Başqort ASSRnıñ Bäläbäy kantonı Sıyırışbaş awılı,   RSFSR,  /  SSRB - 11.10.2006,   Voronej ölkäse başqalası   Voronej şähäre,   Rusiä Federatsiäse)balet artistı, möğällim, baletmeyster.
Leningrad xoreografiä uquxanäsen tämamlağaç, Başqort opera häm balet teatrında solist bularaq eşli başlıy.
Voronej opera häm balet teatrına küçkäç, cirle kölliätendä uqıta başlıy. Teatr baş baletmeysterı, soñraq balet sänğät citäkçese bulıp eşli.


Üzgärtü
 

Djeyms Preskott Djoul (29.12.1818,   Lankaşir graflığı Salford qalası - 11.10.1889,   Çeşir graflığı Seyl qalası,   Angliä,   Böyekbritaniä)ingliz fizika ğalime.
Balaçağınnan elektr belän qızıqsına. Üskäç, ğailäläre totqan sıra peşerü şirkatendäge bu yörtkeçen elektr yörtkeçe belän almaştıru mömkinlegen tikşerä başlıy.
Ğomumi energiä saqlanu qanunın açıp, termodinamika üseşenä zur öleş kertkän.


Üzgärtü
 

Daniä Agişeva (30.12.1980,  /  Üzbäk SSR başqalası Taşkent,  /  SSRB)tatar millätle   Rusiä Federatsiäse kino artistı.
Mäskäw däwlät universitetınıñ roman-alman bülegen tämamlıy.
  Mäskäwdä ere reklama agentlığında eşli. Biü belän şöğellänä.


Üzgärtü
 

Sir Aleks Fergüson (31.12.1941,   Glazgo,   Şotlandiä,   Böyekbritaniä) — şotland futbolçısı, trener.
16 yäştä tuğan şähäreneñ Queen's Park häwäskär futbol taqımında forward bularaq çığışlar yasıy başlıy.
26 yıl däwamında Mançester Yunaytednı citäkli (1986-2013).
1999 yılda Yelizaveta II malikäse Fergüsonnı fidaqärlekkä kertkän.


Üzgärtü
}