Dmitriy Mendeleyev

Бу мәкаләнең кирилл әлифбасындагы игезәге бар.

Mendeleyev Dmitri İvanoviç (Urısça: Менделеев Дмитрий Иванович) (1834-1907), ximik, ensiklopädist-ğälim, cämäğät eşleklese, Peterburg Fanıñ möxbir äğzası (1876.).

Mendeleyev süräte

Ximik elementläreneñ anıñ iseme belän atalğan periodik qanunın aça (1869.) Ülçäw berämlege häm ülçäw buyınça Baş Pulatnı oyıştıruçı (1893.) häm anıñ berençe direktorı (xäzer Mendeleyev isemendäge metrologiä fänni-tikşerenü institutı). 1857-1890. yıllarda Peterburg Universitätendä, prafisır (1865.). Ber ük waqıtta 1864-1872. Yıllarda Peterburg Texnologiä İnstitutında prafisır.

Fundamental xezmätläre ğomumi ximiä, ximik texnologiä, fizika, metrologiä, hawada oçu, meteorologiä, awıl xucalığı, iqtisad, xalıq mäğärife h.b. ölkälärgä qarıy. Räsäydä organik ximiädän berençe däreslek (1861.), "Ximiä nigezläre" digän klassik xezmät (1868-1871. yıllarda 1. basma) autorı.

Tötensez darı tören uylap taba, berençe partiyası Bondúg awılındağı ximiä zavodında eşlänä, şunda ximik texnologiä buyınça konsultant bula.

Berençe Urıs ximiä cämğiäten oyıştıruçılarnıñ berse (1868., xäzer Mendeleyev isemendäge Räsäy ximiä cämğiäte). Dönyanıñ törle illärendäge 90nan artıq fännär akademise, fänni cämğiätlär, universitätlär, institutlar äğzası häm şäräfle äğzası.

101. ximik element, Aydağı krater, Kuril utrawlarındağı vulkan, su astı qíası anıñ iseme belän atala. Sovet berlege FA 1962. Yılda ximiä häm ximiä texnologísı ölkäsendä iñ yaxşı xezmätlärgä Mendeleyev isemendäge büläk häm altın medal buldıra.