Чиң династиясе
(Çin imperiäse битеннән юнәлтелде)
Чиң (Цин) династиясе (манҗурча 
дайциң гурун, кыт. трад. 大清, пиньинь: Qīng Cháo) — Кытайда хакимлек иткән манҗур императорлары династиясе (1644—1912).
| Чиң империясе кыт. трад. 大清國 Империя | |||||||
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| Гимн «Алтын кубок» | |||||||
| Башкала | Мукден (1636 — 1644) Пекин (1644 — 1912) | ||||||
| Тел(ләр) | манҗур теле, кытай теле, монгол теле, төрки (уйгыр) теле һ.б. төбәк телләре | ||||||
| Акча берәмлеге | Көмеш лян (1636 — 1835) Кытай юане (1835 — 1912) | ||||||
| Мәйдан | 14,7 млн. км² (1790 ел) | ||||||
| Халык | 383 100 000 | ||||||
| Идарә итү төре | Абсолют монархия | ||||||
| Нәсел | Айсин Гёро | ||||||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg)
Чиң империясе тарихын дүрт эре дәвергә бүлергә мөмкин:
- Манҗурларның Кытайга бәреп кирганннән Миң дәүләт чикләрендә Чиң режимны урнаштырылганган кадәр (1644—83; Шунҗи һәм Канси хакимлеге);
- 1780-елларныннан 1870-елларынача — Кытайда Чиң режимының тотрыклылануы һәм Халхадаги монголлар, Амурдагы рус авыллары, Җуңгар ханлыгы, Тибет, Көнчыгыш Төркистан, Вьетнам, Бирма, Непал һәм башкаларга карата баскынчылык эшләре (Канси, Юңҗең, Чәнлуң хакимлекләре);
- 1870-еллардан 19 гасырның азагына кадәр, ягъни Чиң монархиясе 19 гасыр уртасында капиталистик дәүләтләре агрессиясе нәтиҗәсендә эчен низагларның көчәеше (Чәнлуң, Җачиң, Даогуаң, Шәнфең, Тунҗи, Гуаңшу хакимлекләре) дав-ри;
- 1894—1895 еллардагы япон—кытай сугышыннан Чиңларның тәхеттән ваз кичкәнгә кадәр булган дәвер. Чиң империяси империалистик давлатларның ярыммөстәгъмәрәгә әйләнгән. Шинхәй инкыйлабы нәтиҗәсендә Чиң династиясе бәреп төшерелгән (соңгы императоры Пу И 1912 елның 12 февральдә тәхеттән рәсми рәвештә ваз кичкән).