Салкын сугыш (Холо́дная война́)[1]1946 елдан башлап 1991 елга кадәр дәвам иткән, ССРБ - аның союздаш илләре һәм АКШ - аның союздаш илләре арасында барган глобаль геосәяси, хәрби, икътисади һәм идеологик каршылык[2][3][4]. «Сугыш» атамасы бу очракта шартлы кулланыла, чөнки ул чын мәгънәсендә кораллы низаг булмый, шулай да шул чорда булган кайбер кораллы сугышларны әлеге «салкын сугыш» төшенчәсенә кертәләр.

Салкын сугыш

1959 ел
Дата

1946 елның 5 марты1991 елның 26 декабре

Урын

дөнья

Сәбәп

ике дәүләтләр төркеменең идеологик һәм сәяси каршылыгы

Нәтиҗә

Капиталистик лагир җиңүе, ССРБ таркалуы, ИЯИ таркалуы, Варшава килешүенең гамәлдән чыгуы, Алманиянең берләшүе

Көндәшләр
ВКО һәм ИЯИ:

ССБР байрагы ССРБ
Албания байрагы Албания
(1956 елга кадәр)
Болгария байрагы Болгария
Венгрия байрагы Маҗарстан
Калып:Байрак/АДҖ Алмания Демократик Җөмһүрияте
Польша байрагы Польша
Румыния байрагы Румыния
Чехословакия байрагы Чехословакия


Куба байрагы Куба (1961 елдан)
Кытай байрагы Кытай Халык Җөмһүрияте
КХДҖ байрагы Корея Халык Демократик Җөмһүрияте
Ангола байрагы Ангола (1975 елдан)
Вьетнам байрагы Вьетнам
Лаос байрагы Лаос
Монголия байрагы Монголия
Әфганстан байрагы Әфганстан (1978 елдан)
Югославия байрагы Югославия


Мисыр байрагы Мисыр (1952—1972)
Сүрия байрагы Сүрия
Гыйрак байрагы Гыйрак
Ливия байрагы Ливия (1969 елдан)
Калып:Байрак/ФАО Фәлистыйнны азат итү оешмасы
Әлҗәзаир байрагы Алжир
Мозамбик байрагы Мозамбик
Хәбәшстан байрагы Хәбәшстан (1974 елдан)
 Конго
Һиндстан байрагы Һиндстан
Индонезия байрагы Индонезия (1959—1965)
Никарагуа байрагы Никарагуа (1979—1990)
Кения байрагы Кения
Сенегал байрагы Сенегал
Мали байрагы Мали (1968 елга кадәр)
Мьянма байрагы Мьянма
Камбоджа байрагы Кампучия (1975 елдан)
Шри-Ланка байрагы Шри-Ланка
Бангладеш байрагы Бангладеш


ГДА
26 июль хәрәкәте
Вьетминь
Патет Лао
Вьетконг
Кызыл кхмерлар

ЯХА

ААХХ
ККАХО
ФММАФ

НАТО һәм АИҖ:

АКШ байрагы АКШ
Бельгия байрагы Бельгия
Бөек Британия байрагы Бөекбритания
Франция байрагы Франция (1966 елга кадәр)
Алмания Федератив Җөмһүрияте байрагы (1990 елга кадәр) Алмания Федератив Җөмһүрияте (1955 елдан)
Греция байрагы Греция
Дания байрагы Дания
Исландия байрагы Исландия
Испания байрагы Испания
Италия байрагы Италия
Канада байрагы Канада
Люксембург байрагы Лүксимбур
Нидерландлар байрагы Нидерландлар
Норвегия байрагы Норвегия
Португалия байрагы Португалия
Төркия байрагы Төркия


Япония байрагы Япония
Кытай Республикасы байрагы Кытай Җөмһүрияте
Көньяк Корея байрагы Көньяк Корея
Аустралия байрагы Австралия
Яңа Зеландия байрагы Яңа Зеландия
Калып:Байрак/Көньяк Вьетнам Көньяк Вьетнам (1976 елга кадәр)
Таиланд байрагы Таиланд
Малайзия байрагы Малайзия
Израиль байрагы Исраил
Иран байрагы Иран (1979 елга кадәр)
Пакистан байрагы Пакьстан
Согуд Гарәбстаны байрагы Согуд Гарәбстаны
КАҖ байрагы КАҖ
Заир байрагы Заир
Бәһрәйн байрагы Бәһрәйн
Катар байрагы Катар
Калып:Байрак/Күвәйт Күвәйт
Берләшкән Гарәп Әмирлекләре байрагы БГӘ
Оман байрагы Оман
Калып:Байрак/Тамил-Илам Тамил-Илам


УБА
Белорусия байрагы Кара мәче
Польша байрагы АһБ
Болгария байрагы Горян хәрәкәте
АБХХ
ААМФ
ММХ
Калып:Байрак/Җиһад Әфган моҗәһәдләре
Никарагуа байрагы Контрас

Сәргаскәрләр
билгесез билгесез
Яклар көчләре
билгесез билгесез
Югалтулар
билгесез билгесез

Каршылыкның нигезе идеологиядә була. Салкын сугышның төп сәбәбе — капиталистик һәм социалистик модельләр арасында булган тирән упкын. Икенче бөтендөнья сугышында җиңү яулаган ике зур мәмләкәт дөньяны үз карашлары буенча төзәргә тели.

Файл:Coldwarvic.jpg
Cold War Service Medal — Медаль «Салкын сугышта җиңү» (АКШ)

Искәрмәләр үзгәртү

  1. Написание со строчной буквы без кавычек холодная война даётся по словарю: Лопатин В. В. Прописная или строчная? Орфографический словарь. — Эксмо, 2009.
  2. Егорова, 2017
  3. Холодная война // Оксфордская Иллюстрированная Энциклопедия Всемирная история (с 1800 г. и до наших дней). — Весь мир, ИД «Инфра-М», Oxford University Press, 2000
  4. Холодная война // Д. Дэвид, Джери Дж. Большой толковый социологический словарь, 2001