Берләшкән Гарәп Әмирлекләре

көньяк-көнбатыш Азиядә, Гарәбстан ярымутравының көнчыгыш өлешендә урнашкан дәүләт
(БГӘ битеннән юнәлтелде)

Берләшкән Гарәп Әмирлекләре (БГӘ, гарәп. الإمارات العربية المتحدة’Әл-’Има̄ра̄т ’әл-ʻАраби́йя ’әл-Мутта́һида) — көньяк-көнбатыш Азиядә, Гарәбстан ярымутравының көнчыгыш өлешендә урнашкан дәүләт. Көнбатышта һәм көньякта Согуд Гарәбстаны белән, көньяк-көнчыгышта һәм төньяк-көнчыгышта Оман белән чиктәш.

Берләшкән Гарәп Әмирлекләре
Flag of the United Arab Emirates.svg
Байрак
Emblem of the United Arab Emirates.svg
Илтамга
Башкала Әбү-Дәби шәһәре
Халык саны 9 890 400 (2020) Edit this on Wikidata
Нигезләнгән 1971 Edit this on Wikidata
Сәгать кушагы UTC+04:00
Рәсми тел гарәп теле
География
Мәйдан 83,600 км²
Координатлар 24.4°N 54.3°E Edit this on Wikidata
Сәясәт
Канун чыгару органы Федераль милли шурасы
Дәүләт башлыгы Мухаммад бен Зайд аль-Нахайян
Хөкүмәт башлыгы Мөхәммәт бин Рәшит әл-Мәктүм
Карта
Икътисад
Акча берәмлеге БГӘ дирһәме
Эшсезлек дәрәҗәсе 4% (2014)[1]
Туу күрсәткече 1.784 (2014)[2]
КПҮИ 0.911 (2021)[3]
Яшәү озынлыгы 77.256 ел (2016)[4]
Пинсә яше 65 яшь
Джини коэффициенты 26 (2018)[5]
Башка мәгълүмат
Ярдәм телефоннары
  • 112
  • 997 (янгын сакчылары)[6]
  • 998 (ашыгыч тыйб ярдәме)[6]
  • 9-9-9 (пүлисә)[6]
  • Электр аергычы төре Europlug,[7] тип D,[7] BS 1363[7]
    Автомобил хәрәкәте ягы уң[8]
    Челтәр көчәнеше 220 вольт
    Телефон коды +971
    ISO 3166-1 коды AE
    ХОК коды UAE
    Интернет домены .ae, امارات.

    Берләшкән Гарәп Әмирлекләре халкының саны 4,8 млн. кеше, боларның 70 % кадәр — көньяк һәм көньяк-көнчыгыш Азиядән эшчеләр. Җирле халык күбесенчә суннит мөселманнары белән тәкъдим ителгән. Берләшкән Гарәп Әмирлекләре 7 әмирлектән тора: Әбу-Даби, Гаҗман, Дөбәй, Рәэсел-Хәймә, Өммел-Кайвәйн, Фөҗәйрә һәм Шарҗә. Башкала — Әбу-Даби шәһәре.[9]

    ГеографияҮзгәртү

     
    Берләшкән Гарәп Әмирлекләренең харитасы

    Берләшкән Гарәп Әмирлекләре көнбатышта һәм көньякта Согуд Гарәбстаны белән, көньяк-көнчыгышта һәм төньяк-көнчыгышта Оман белән чиктәш. Мәйданы 83 600 км².

    Идарә-җир төзелешеҮзгәртү

    Берләшкән Гарәп Әмирлекләре — җиде әмирлектән торган федерация дәүләте. Һәр бер әмирлек — тулы монархияле кечкенә дәүләт.

    Әмирлек Гарәп
    исеме
    Мәркәз Мәйдан,
    км²
    Халык,
    кеше
    Әбу-Даби أبو ظبي Әбу-Даби 67 340 1 463 491
    Гаҗман عجمان Гаҗман 259 260 492
    Дөбәй دبي Дөбәй 3 885 2 262 000
    Рәэсел-Хәймә رأس الخيمة Рәэсел-Хәймә 1 683 191 753
    Өммел-Кайвәйн أم القيوين Өммел-Кайвәйн 777 59 098
    Фөҗәйрә الفجيرة Фөҗәйрә 1 166 118 933
    Шарҗә الشارقة Шарҗә 2 590 656 941

    ТарихҮзгәртү

    VII нче гасырда монда урнашкан кечкенә шейхлыклар Ислам динен кабул итеп, Гарәп халифатына керделәр. Шул чорда Дөбәй, Шарҗә, Фөҗәйрә шәһәрләре барлыкка килделәр. Халифат кечсезләнүе белән, шәехлыкларның автономиясе үсте. XXI нче гасырларда Гарәбстан ярымутравының көнчыгыш өлеше карматлар дәүләтенә керде, ә аның таркалуыннан соң Оман шаукымы астына ләкте.

    XV нче гасырның ахырында бу җирләрдә хуҗа булып Европа ныкланды.

    ДинҮзгәртү

    Берләшкән Гарәп Әмирлекләрендә рәсми дин — ул халыкның 76 % ы тотучы ислам дине. Ил халкының 9 % ын христианнар, якынча 10 % ын һинд дине яки буддачылык тарафдарлары һәм 5 % ын башка диннәр вәкилләре алып тора[10].

    Берләшкән Гарәп Әмирлекләре халкының 85 % ы бу илнең гражданнары булып тормый. Чит ил кешеләре Көньяк һәм Көньяк-Көнчыгыш Азиядән, Якын Көнчыгыш, Европа, Үзәк Азия, Бәйсез Дәүләтләр Берлеге һәм Төньяк Америкадан килгән.

    Британия шаукымыҮзгәртү

    Бәйсез дәүләтҮзгәртү

    СәясәтҮзгәртү


     
    Берләшкән Гарәп Әмирлекләренең әмирлекләре
     
    Әбу-Даби | Гаҗман | Дөбәй | Рәэсел-Хәймә | Өммел-Кайвәйн | Фөҗәйрә | Шарҗә
    1. http://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.ZS.
    2. http://data.uis.unesco.org/index.aspx?queryid=239; ЮНЕСКО-ның статистика институты.
    3. https://hdr.undp.org/data-center/human-development-index#/indicies/HDI; Отчёт о развитии человечества; чыгару датасы: 2022.
    4. http://data.uis.unesco.org/Index.aspx?DataSetCode=DEMO_DS; ЮНЕСКО-ның статистика институты.
    5. https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI.
    6. 6,0 6,1 6,2 "International Numbering Resources Database"; подзаголовок: ITU-T E.129 National-only numbers linked with emergency services and other services of social value; тикшерү датасы: 10 июль 2016; мөхәррир: Халыкара телекоммуникацияләр береге.
    7. 7,0 7,1 7,2 "World Plugs"; тикшерү датасы: 10 июнь 2016; мөхәррир: Халыкара иликтер тихникасы кәмисиясе.
    8. http://chartsbin.com/view/edr.
    9. Берләшкән Гарәп Әмирлекләренә яңа керү кагыйдәләре
    10. UAE's Federal Competitiveness and Statistics Authority (FCSA) 2020 елның 28 апрель көнендә архивланган.(ингл.)