Красноярск

(Кызыл Яр битеннән юнәлтелде)

Красноя́рск, Кызыл Яр[32]Көнчыгыш Себернең иң эре икътисади һәм мәдәни үзәкләрнең берсе, Красноярск крае административ үзәге. Шәһәр Енисей елгасының ике ярларында урнаша.

Красноярск
рус. Красноярск
Байрак[d]
Нигезләнү датасы 19 август 1628
Сурәт
Рәсми исем Красноярск
Кушамат/тәхәллүс Город «чёрного неба»[1]
Рәсми тел рус теле
Дөнья кисәге Азия
Дәүләт  Россия[2]
Нәрсәнең башкаласы Городской округ город Красноярск[d][2]
Административ-территориаль берәмлек Городской округ город Красноярск[d][2]
Сәгать поясы UTC+07:00
Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы Енисей
Хөкүмәт башлыгы Әдһәм Акбулатов[d]
Халык саны 1 092 851 (2021)
Административ бүленеше Ленинский район[d], Железнодорожный район[d], Кировский район[d], Октябрьский район[d], Свердловский район (Красноярск)[d], Советский район[d] һәм Центральный район[d]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек 287 метр
Кардәш шәһәр Кремона[3], Омск[4][5], Чанчунь[d][6][7], Дацин[d][8], Харбин[9], Хэйхэ[d][10], Иркутск[11], Истәраушан[12], Калининград[13][14][15], Казан[16], Кызыл[17], Мирный районы[d][18], Могилёв[19], Мәскәү[20], Норилск[21], Новосибирск[22], Онионта[23], Цицикар[d][24], Сәмәрканд[12], Санкт-Петербург[20][25], Саянск[26], Томск[27], Чабаксар[28], Улан-Батор[29], Жилина[30] һәм Су-Сент-Мари[d][31]
Нәрсә белән чиктәш Емельяновский район[d] һәм Берёзовский район[d]
Бүләкләр
Октябрь Инкыйлабы ордены
Мәйдан 348 ± 1 км²
Почта индексы 660000–660136
Рәсми веб-сайт admkrsk.ru
Харита сурәте
Феноменның икътисады экономика Красноярска[d]
Җирле телефон коды 391
Шәрәфле ватандашлар төркеме [d]
Монда җирләнгәннәр төркеме [d]
Объектның күренешләре өчен төркем [d]
Карта
 Красноярск Викиҗыентыкта

2019 елда Красноярскида 29нче Кышкы Универсиада үткәрелә.[33]

2021 елның 21 маеннанХезмәт даны шәһәре.[34]

География

үзгәртү

Красноярск Енисей елгасының ике ярында, урманлы дала зонасында, Көнбатыш Себер тигезлеге, Урта Себер яссы таулыгы һәм Саян таулары тоташкан урынында урнашкан.

Новосибирскидан башка шәһәрләр кадәр ераклыгы (автоюллар буенча)
Тум ~ 586 км<br$2 />Ханты-Мансийск ~ 2828 км Лесосибирск ~ 317 км<br$2 />Енисейск ~ 354 км
Әчинск ~ 176 км<br$2 />Кемерово ~ 526 км<br$2 />Новосибирск ~ 785 км<br$2 />Мәскәү ~ 4140 км
 
Җилләр розасы
Канск ~ 247 км<br$2 />Братск ~ 896 км<br$2 />Нерюнгри ~ 3082 км
Дивногорск ~ 24 км<br$2 />Новокузнецк ~ 748 км<br$2 />Барнавыл ~ 1023 км<br$2 />Горно-Алтайск ~ 1076 км Абакан ~ 423 км Иркутск ~ 1059 км<br$2 />Улан-Удэ ~ 1498 км

Климат

үзгәртү
  • Уртача еллык температура — +1,6 °C
  • Уртача еллык җил тизлеге — 2,3 м/с
  • Уртача еллык һава дымлылыгы — 68%

Бөтен метеокүзәтчелек тарихы буенча иң югары температура 1892 елда тәшкил ителгән — 36,9 °C,[35] иң түбән 1921 елда (−41,9 °C).[35]

Красноярск климаты
Күрсәткеч Гый Фев Мар Апр Май Июн Июл Авг Сен Окт Ноя Дек Ел
Абсолют максимум, °C 6,5 8,5 17,5 31,4 34,0 34,8 36,5 35,1 31,3 24,5 13,6 8,6 36,5
Уртача максимум, °C −11,4 −8 −0,2 7,8 17,1 22,4 24,8 21,8 14,4 6,4 −3,4 −9,4 6,9
Уртача температура, °C −15,5 −12,8 −5,7 2,5 10,9 16,2 19,1 15,7 9,9 2,0 −7,2 −13,4 1,6
Уртача минимум, °C −19,2 −16,9 −10,1 −2,6 4,7 10,3 13,4 10,8 4,8 −1,6 −10,6 −17,1 −2,8
Абсолют минимум, °C −52,8 −41,6 −38,7 −25,7 −11,2 −3,6 3,3 −1,2 −9,6 −25,1 −42,3 −47 −52,8
Явым-төшем нормасы, мм 18 13 16 32 45 63 76 67 50 43 38 30 491
Чыганак: «Погода и климат»
 

Красноярск 1628 елда воевода Афанасий Дубенский тарафыннан Кызыл-җар (Кызыл яр) урочищесында Красноярский острог исеме астында нигезләнгән.[36]

Шәһәр статусын Красноярск 1690 елда ала. Каланың тиз үсеше 1735 елда Себер тракты төзелешенә туры килә.

1708 елдан Себер губернасында, 1719 елдан Тубыл провинциясендә, 1724 елдан Енисей провинциясендә. 1764 елдан Иркутск губернасы, 1784 елдан Колыван наместниклыгының өяз шәһәре. 1796-1804 елларда Тубыл губернасы, 1804 елдан Тум губернасы составында. 1822 елдан — Енисей губернасы үзәге.

1856 елда Красноярскда 5 чиркәү, 1045 йорт һәм 144 лавка (кибет) булган.

1840[37] 1856[36] 1897[38] 1926[36] 1931[36] 1939[36] 1959[39] 1970[40] 1979[41] 1989[42] 2002[43] 2010[44]
6 888 26 699 ~60 400 ~69 300 ~82 800 ~186 100 412 375 648 113 796 305 912 629 909 341 973 891

Милли состав (2010): руслар — 90,8%, украиннар — 1,7%, татарлар — 1,2%.[45]

 
Җәмигъ мәчете
Христианлык
  • Православие
  • Католик дине
  • Протестантлык
  • Иске йолачылык
Ислам
Иудаизм
  • Синагога
һ.б

Шәһәрдә туган танылган кешеләр

үзгәртү

Шәһәрдә вафат танылган кешеләр

үзгәртү

Эчке бүленеш

үзгәртү
 
  1. Тимер Юл районы
  2. Киров районы
  3. Ленин районы
  4. Октябрь районы
  5. Свердлов районы
  6. Совет районы
  7. Үзәк районы

Мәгариф

үзгәртү
 
Себер федераль университетының «А» корпусының бинасы

Красноярскида 147 мәктәп, 22 ПТУ, 16 укуханә, 22 техникум, 29 югары уку йорт бар.

Югары уку йортлары

үзгәртү
  • Себер федераль университеты
  • В. П. Астафьев исемле Красноярск дәүләт педагогика университеты
  • Красноярск дәүләт аграр университеты
  • В. Ф. Войно-Ясенецкий исемле Красноярск дәүләт медица университеты
  • Красноярск музыка һәм театр дәүләт академиясы
  • М. Ф. Решетнёв исемле Себер дәүләт аэрокосмик университеты
  • Себер дәүләт технологик университеты
  • Себер юридик институты
  • Красноярск тимер юл транспорты институты
  • Көнчыгыш Себер туризм институты
  • Красноярск дәүләт сәнгать институт
  • Красноярск иҗтмагый фәннәр институты
  • Себер эшкуарлык, идарә итү һәм психологии институты

Шуның өстәвенә, шәһәрдә башка югары уку йортларның филиаллары да эшлиләр.

Красноярск спорты

үзгәртү

Спорт чаралары киләчәктә

үзгәртү

2019 Кышкы Универсиада Красноярскида узачак.

Кардәш шәһәрләр

үзгәртү

Галерея

үзгәртү

Искәрмәләр

үзгәртү
  1. Словарь топонимических перифраз: названия российских городовСПб: Алетейя, 2022. — ISBN 978-5-00165-489-6
  2. 2,0 2,1 2,2 ОКТМО. 179/2016. Сибирский ФО — 2016.
  3. http://www.admkrsk.ru/sites/eng/rel/Pages/Cremona.aspx
  4. http://www.admkrsk.ru/citytoday/foreign/cooperation/Pages/omsk.aspx
  5. http://admomsk.ru/web/en/city/international/russian#krasnoyarsk
  6. Foreign Relations. Changchun
  7. Sister Cities.
  8. http://www.admkrsk.ru/sites/eng/rel/Pages/Daqing.aspx
  9. http://www.admkrsk.ru/sites/eng/rel/Pages/Harbin.aspx
  10. http://www.admkrsk.ru/sites/eng/rel/Pages/Heihe.aspx
  11. http://www.admkrsk.ru/citytoday/foreign/cooperation/Pages/Иркутск.aspx
  12. 12,0 12,1 http://www.admkrsk.ru/sites/eng/rel/pages/default.aspx
  13. http://www.admkrsk.ru/citytoday/foreign/cooperation/Pages/kaliningrad.aspx
  14. https://www.klgd.ru/city/twins/
  15. https://www.klgd.ru/city/pasport_07052021.pdf
  16. http://www.admkrsk.ru/citytoday/foreign/cooperation/Pages/kazan.aspx
  17. http://www.admkrsk.ru/citytoday/foreign/cooperation/Pages/kyzyl.aspx
  18. http://www.admkrsk.ru/citytoday/foreign/cooperation/Pages/Мирнинский-район.aspx
  19. http://www.admkrsk.ru/sites/eng/rel/Pages/Mogilev.aspx
  20. 20,0 20,1 http://www.admkrsk.ru/citytoday/foreign/cooperation/Pages/default.aspx
  21. http://www.admkrsk.ru/citytoday/foreign/cooperation/Pages/norilisk.aspx
  22. http://www.admkrsk.ru/citytoday/foreign/cooperation/Pages/novosibirsk.aspx
  23. http://www.admkrsk.ru/sites/eng/rel/Pages/Oneonta.aspx
  24. http://www.admkrsk.ru/sites/eng/rel/Pages/Qiqihar.aspx
  25. http://www.admkrsk.ru/citytoday/foreign/cooperation/Pages/petersburg.aspx
  26. http://www.admkrsk.ru/citytoday/foreign/cooperation/Pages/sayansk.aspx
  27. http://www.admkrsk.ru/citytoday/foreign/cooperation/Pages/Томск.aspx
  28. http://www.admkrsk.ru/citytoday/foreign/cooperation/Pages/cheboksary.aspx
  29. http://www.admkrsk.ru/sites/eng/rel/Pages/Ulan-Bator.aspx
  30. http://www.admkrsk.ru/sites/eng/rel/Pages/Zilina.aspx
  31. http://www.admkrsk.ru/sites/eng/rel/Pages/Sault-St--Marie.aspx
  32. https://tatkniga.ru/upload/item/1674/preview/5-gilazov-5tom.pdf
  33. Красноярск стал столицей зимней Универсиады-2019
  34. Указ Президента Российской Федерации от 20.05.2021 № 304 «О присвоении почетного звания Российской Федерации „Город трудовой доблести“».
  35. 35,0 35,1 Климат Красноярска. Погода и климат. әлеге чыганактан 2011-08-22 архивланды. 28 марта 2010 тикшерелгән.
  36. 36,0 36,1 36,2 36,3 36,4 http://www.mojgorod.ru/krsnjar_kraj/krasnojarsk/
  37. Статистические таблицы о состоянии городов Российской империи, 1840
  38. http://demoscope.ru/weekly/ssp/emp_lan_97_uezd.php?reg=598
  39. 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  40. 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  41. 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  42. 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  43. 2002 елгы Бөтенроссия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  44. Чыганакка җибәрү хатасы: Неверный тег <ref>; для сносок gks.ru не указан текст
  45. архив күчермәсе, archived from the original on 2015-09-15, retrieved 2013-09-24 

Тышкы сылтамалар

үзгәртү