Америкада ислам
Америкада ислам (гарәп. الإسلام في الأمريكتين) – Ислам Төньяк һәм Көньяк Американың барлык илләрендә һәм территорияләрендә азчылык дине (континент халкының 0,2 ― 0,4 % ы). Төньяк Америка халкының 1 % чамасын, ә Латин Америкасы һәм Кариб диңгезе бассейны халкының 0,1 % ын мөселманнар тәшкил итә [1]. Төньяк Америкада мөселманнар 3.655.500 кеше, Көньяк Америкада 638.000 кеше, Үзәк Америкада 40.350 кеше һәм Кариб бассейнында 15.340 кеше.
| Америкада ислам | |
| Дөнья кисәге | Америка |
|---|---|
2010 елгы халык санын алу мәгълүматлары буенча, Суринамда мөселманнарның төбәк халкы арасында иң югары проценты күзәтелә ― 15,2 % яки 85 637 кеше. Шуңа да карамастан, халык санын алуда дин турында сорау булмау сәбәпле, бәяләр аерыла торган Кушма Штатларда, кагыйдә буларак, иң күп мөселманнар яши дип санала: якынча 3,45 миллион кеше [2]), бу – АКШ халкының гомуми саныннан 1,1 % ы чамасы [3]. Кариб диңгезе бассейны илләрендә мөселманнарның күбесе, коллык тыелганнан соң, Һиндстан субконтинентыннан эшче буларак ялланып килгәннәр[4]. Башка күрше илләрдән аермалы буларак, мөселманнар Суринамга Голландия колониясеннән (хәзерге Индонезия) күчеп килгән.
Кушма Штатларда ислам динен кабул иткән иң зур мөселман этник төркем булып XX гасырда ислам кабул иткән африкалы американнар, шул исәптән Ислам милләте буларак билгеле сәяси-дини оешма йогынтысында кабул иткәннәре дә, санала. Әмма Көньяк Америкада мөселман халкы, нигездә, Леванттан, шул исәптән Ливан һәм Сириядән килгән, югары катлаудан чыккан мөһаҗирләрдән тора[5].
Америкада шигыйлар үзгәртү
Шигый мөселманнар Төньяк һәм Көньяк Америка мөселманнарының 15-20 % ын тәшкил итә[6]. 786 000 мөселман-шигыйлар Кушма Штатларда яши[7]. Америка шигый мөселман җәмгыятенең нигезен дөньяның төрле почмакларыннан, мәсәлән, Көньяк Азия, Европа, Якын Көнчыгыш һәм Көнчыгыш Африка төбәкләреннән чыккан мөһаҗирләр салган[8][9]. Шигыйлар бик күп чаралар үткәрә һәм Америка Ислам үзәге һәм Төньяк Америкада шигыйларның Итна-Ашери мөселман җәмгыяте (ингл. North America Shia Ithna-Asheri Muslim Communities Organization, NASIMCO) кебек берничә оешмага берләшә[10].
Илләр буенча мөселманнар үзгәртү
Американың төрле илләрендә мөселманнарның саны төрлечә. Түбәндә төрле мәгълүмат чыганаклары (Pew тикшеренү үзәге тикшеренүләре[11], халык җанисәбен алу йомгаклары, АКШ Үзәк разведка идарәсе хисабы, ислам үзәкләре бәяләве һ. б.) буенча мөселманнар булган һәр Америка илендә аларның проценты китерелгән:
- Суринам – 15,2 %
- Гайана – 7,3 %
- Тринидад һәм Тобаго – 5,9 %
- Канада – 3,7 %
- Сент-Винсент һәм Гренадиналар – 1,5 %
- Барбадос – 1,5 %
- Британия Виргин утраулары – 1,2 %
- АКШ – 1,1 %
- Бермуда утраулары – 1,0 %
- Аргентина – 1,0 %
- Француз Гвианасы – 0,9 %
- Гренада – 0,75 %
- Панама 0,7 %
- Антигуа һәм Барбуда – 0,6 %
- Сент-Китс һәм Невис – 0,53 %
- Кайман утраулары – 0,4 %
- Гваделупа – 0,4 %
- Венесуэла – 0,4 %
- Ангилья – 0,3 %
- Аруба – 0,2 %
- Нидерланд Антиль утраулары – 0,2 %
- Кюрасао – 0,2 %
- Мартиника – 0,2 %
- Синт-Мартен – 0,2 %
- Сен-Пьер һәм Микелон – 0,2 %
- Белиз – 0,2 %
- Колумбия – 0,2 %
- Пуэрто-Рико – 0,13 %
- Гондурас – 0,12 %
- Багам утраулары – 0,1 %
- Доминика – 0,1 %
- Сент-Люсия – 0,1 %
- Америка Виргин утраулары – 0,1 %
- Бразилия – 0,1 %
- Коста-Рика – 0,1 %
- Гаити – <0,1 %
- Сальвадор – <0,1 %
- Фолклендлар – <0,1 %
- Гренландия – <0,1 %
- Ямайка – <0,1 %
- Мексика – <0,1 %
- Монтсеррат – <0,1 %
- Тёркс һәм Кайкос – <0,1 %
- Куба – 0,03 %
- Чили – 0,02 %
- Доминикан Республикасы – 0,02 %
- Парагвай – 0,02 %
- Уругвай – 0,02 %
- Боливия – 0,017 %
- Перу – 0,015 %
- Эквадор – 0,011 %
- Гватемала – 0,008 %
Моны да карагыз үзгәртү
Искәрмәләр үзгәртү
- ↑ The Global Religious Landscape. Pewforum.org. әлеге чыганактан 2017-01-25 архивланды. 2022-02-11 тикшерелгән.
- ↑ A new estimate of U.S. Muslim population (en-US).
- ↑ New estimates show U.S. Muslim population continues to grow (January 3, 2018).
- ↑ архив күчермәсе (2011-07-27). әлеге чыганактан 2010-03-28 архивланды. 2022-02-11 тикшерелгән.
- ↑ Islam in the Caribbean. әлеге чыганактан 2014-09-08 архивланды. 2022-02-11 тикшерелгән.
- ↑ World Shia Muslims Population.
- ↑ Zahid Hussain Bukhari (1 January 2004). Muslims' Place in the American Public Square: Hope, Fears, and Aspirations. Rowman Altamira. pp. 37. . https://books.google.com/books?id=jXl2Z2PI3xMC&pg=PR37.
- ↑ Daniel Brumberg; Dina Shehata (2009). Conflict, Identity, and Reform in the Muslim World: Challenges for U.S. Engagement. US Institute of Peace Press. pp. 366–370. . https://books.google.com/books?id=dtXXV8dtCpsC&pg=PA366.
- ↑ Mapping the Global Muslim Population (7 October 2009).
- ↑ Mohsen Saleh (1 January 2009). American Foreign Policy and the Muslim World. Al Manhal. p. 179. . https://books.google.com/books?id=4mRkCgAAQBAJ&pg=PA179.
- ↑ Religious Composition by Country, 2010-2050 (2 April 2015). әлеге чыганактан 2017-08-02 архивланды. 2022-02-11 тикшерелгән.