Бөгелмә

Татарстан Республикасының көньяк-көнчыгышында Зәй елгасы башланган җирдә урнашкан шәһәр
Bu mäqäläneñ latin älifbasındağı igezäge bar.

Бөгелмә (лат. тат. Bögelmä, рус. Бугульма) — Татарстан Республикасының көньяк-көнчыгышында Зәй елгасы башланган җирдә урнашкан шәһәр. Бөгелмә-Бәләбәй калкулыгында урнашкан.

Бөгелмә
рус. Бугульма
Илтамга
Нигезләнү датасы 1736
Сурәт
Рәсми исем Бугульма
Дәүләт  Россия
Нәрсәнең башкаласы Бөгелмә районы, Бөгелмә шәһәр җирлеге[d][1] һәм Бөгелмә өязе
Административ-территориаль берәмлек Бөгелмә районы һәм Бөгелмә кантоны
Сәгать поясы UTC+03:00
Халык саны 79 545 (1 гыйнвар 2024)[2]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек 315 метр
Кардәш шәһәр Айдын[d]
Бүләкләр
Хөрмәт Билгесе ордены
Мәйдан 27,87 км²[3]
Почта индексы 423200 һәм 423230
Рәсми веб-сайт bugulma.tatar.ru/rus/about.htm
Җирле телефон коды 85594
Шәрәфле ватандашлар төркеме Төркем:Бөгелмәнең шәрәфле ватандашлары
Монда җирләнгәннәр төркеме Төркем:Бөгелмәдә җирләнгәннәр[d]
Карта
 Бөгелмә Викиҗыентыкта

Туган якны өйрәнү музее
Ярослав Һашек музее
Татар тарихы һәм мәдәнияте музее
Рус драма театры

Казаннан 333 км ераклыкта урнашкан. Мәйданы 26,0 км². Халык саны 90630 кеше.

Бөгелмә – Татарстан республикасының зур нефть чыгару үзәге.

1736 елдан бирле күбрәк татар авылы дип санала.
1781 елда Уфа өязе
1806 елдан – Ырынбур өязе
1851 елдан – Самар губернасы шәһәре статусын алды
1920 елдан башлап Татарстан Республикасы составында
1920-30 елларда кантон үзәге
1930 елдан башлап – Бөгелмә районы үзәге

Сәнәгать

үзгәртү
  • механик заводы
  • "Нефтеавтоматика" заводы
  • электротехник заводы
  • механик әйберләр төзәтү заводы
  • кирпеч заводы
  • тимер-бетон әйберләре заводы
  • фәгъфур заводы
  • төзү конструкцияләре комбинаты
  • йорт җиһазлары фабрикасы
  • тегү фабрикасы
  • май-сыр комбинаты
  • ит комбинаты
  • аракы-шәрәб заводы
  • сыра заводы

Транспорт

үзгәртү

Автомобиль юлларының хәрәкәт юнәлеше:

Тимер юлда хәрәкәт Куйбышев тимер юлының Бөгелмә станциясе аша гамәлгә ашырыла.

Һава юлы хәрәкәте Бөгелмә аэропорты аша башкарыла. 2015 елның гыйнварына кадәр пассажирларны «Ак Барс Аэро» авиакомпаниясе йөртә. Хәзер пассажирларны «ЮВТ Аэро» авиакомпаниясе Мәскәү, Сочи, Сургут һәм Нижневартовскига алып бара.

Шәһәр транспорты шәһәрнең барлык өлешләрен, шул исәптән якындагы Подлесный, Прогресс, Каенлык, Кече Бөгелмә һәм Забугоровка торак пунктларын үз эченә алган унике автобус маршруты белән тәкъдим ителгән.

Мәгариф

үзгәртү
  • Фәнни тикшерү һәм нефть сәнәгате проект институты
  • "Табигать битумы" мәсьәләсе буенча нефть ВНИИның комплекс бүлеге
  • "Татнефтегеофизика" СБсе

ВУЗлар

ССУЗлар

Мәдәният

үзгәртү
 
«Гәүһәр» мәчете
Православие

Әлмәт епархиясенең Бөгелмә округы

  • Бөгелмә шәһәренең Казан-Богородица монастыре собор чиркәве
  • Казан соборы
  • Серафим Соровский храмы
  • Иоанн Предтеча тууы Гыйбадәтханәсе
  • Георгий Победоносец истәлеге чиркәве
  • «Барлык хәсрәтләнүчеләр шатлыгы» Алла Анасы иконасы хөрмәтенә гыйбадәтханә [5]
Ислам

Бөгелмә районы һәм Бөгелмә шәһәре мөхтәсибәте

Бүләкләре

үзгәртү
  • Хөрмәт Билгесе ордены (1982 ел) - хуҗалык, мәдәният һәм социаль өлкәдәге уңышлары өчен;
  • ЮНЕСКОның "Тынычлыкның пальма ботагы" Алтын медале (2001 ел);
  • БМОның "БМО-Хабитат" Хөрмәтле исемлегенә кертелә (2011 ел) - "Чиста су" проектын тормышка ашырган өчен;
  • III дәрәҗә Диплом (2002 ел) - "Россиянең иң җыйнакландырылган шәһәре" Бөтенроссия ярышы (халкы 100 меңнән кимрәк шәһәрләр арасында)

Шәһәрдә туган билгеле кешеләр

үзгәртү
туу Исем әлма-матер һөнәр төре эш урыны Викиҗыентыктагы төркем үлем датасы
1841-12-21 Евграф Осипов табиб 1904-04-04
1867-09-01
1867-09-13
Василий Брусянин язучы
журналист
1919-07-30
1868-09-30 Александр Ященко Санкт-Петербург университетының физика-метематика факультеты галим 1938-01-03
1877-12-18 Флорентий Казанцев галим 1940
1894 Григорий Сапожников Санкт-Петербург политехник институты очучы 1920-09-05
1896-06-30 Валентин Фокин 1945-06-22
1896-11-14 Василий Жданов Хәрби-һава мөһәндисләре академиясе
Александр хәрби укуханәсе
очучы 1956-11-10
1903-05-12 Василий Скалон хайванатбелгеч
кошбелгеч
1976-02-02
1905-01-14 Нина Попова théâtre-studio R. N. Simonov 1992-04-27
1912-10-06 Александр Рудаков хәрби хезмәткәр 1979-02-14
1913 Александр Левитан мигъмар 1980
1913-06-28 Владимир Графов хәрби хезмәткәр 1991-12-09
1916-02-04 Халина Рыфферт Adam Mickiewicz University in Poznań тикшеренүче
математик
cryptographer
Halina Ryffert 1996-08-07
1919-01-02 Суфия Юлмәтова Мәскәү дәүләт университетының филология факультеты галим Татар дәүләт гуманитар-педагогика университеты
Казан (Идел буе) федераль университеты
Башкорт дәүләт университеты
No/unknown value
1921-12-01 Александра Ракитянская Беларус дәүләт тыйб университеты гиматулыг
immunologist
medical administrator
Рэспубліканскі навукова-практычны цэнтр трансфузіялогіі і медыцынскіх біятэхналогій
1922-02-22 Евгени Столәров Уфа дәүләт нефть-техника университеты тау инженеры 1985-03-22
1926 Гамир Яруллин табиб
мөгаллим
Дагстан дәүләт медицина университеты
Волгоград дәүләт медицина университеты
1927-03-02 Әкъдәс Бикколов Уфа дәүләт нефть-техника университеты 2013-12-05
1929-02-06 Роза Хафизова язучы 2005-08-20
1931-12-06 Сергей Крылов Санкт-Петербург дәүләт тау университеты физик Новосибирск дәүләт университеты 1997-01-20
1937-04-19 Рәбис Фазлыев Уфа дәүләт нефть-техника университеты тау инженеры Уфа дәүләт нефть-техника университеты 2012-04-19
1937-12-01 Владислав Ануфриев National University of Life and Environmental Sciences of Ukraine
1941-01-08 Леонард Мөхәммәтҗанов bandy player 2019-11-06
1941-03-03 Виктор Бударков Казан дәүләт ветеринария медицинасы академиясе
1945-03-20 Нина Попова МСАТ мәктәп-студиясе актёр
театр актеры
1946-06-10 Станислав Логвинов Русия Федерациясе хөкүмәте каршындагы финанс университеты галим Русия Федерациясе хөкүмәте каршындагы финанс университеты 2018-05-02
1947-10-14 Владимир Тютюгин Ярослав Зирәк ис. милли юридик академия адвокат Ярослав Зирәк ис. милли юридик академия
1948-08-23 Александр Иванов Россия биотехнология университеты Механічны факультэт БДУТ
1949-02-23 Рәшит Сафиуллин Казан сынлы сәнгать укуханәсе рәссам
сәхнә бизәүче
graphic artist
2024-02-13
1950-04-06 Сергей Аркадьевич Крупняков Мари дәүләт педагогия университеты язучы
драматург
журналист
1950-06-25 Валерий Кокорев Уфа дәүләт нефть-техника университеты сәясәтче
инженер
дәүләт эшлеклесе
Belorusneft
Беларусь республикасы министрлар советы
Lukoil
2020-10
1952-07-26 Марат Мәһдиев Казан (Идел буе) федераль университеты сәясәтче
РФ Дәүләт думасы депутаты
1953-11-05 Валерий Тарасов Беларус милли техника университеты мигъмар Віцебскграмадзянпраект
Віцебсксельбудпраект
Гомельаблбудпраект
Упраўленне архітэктуры і горадабудаўніцтва Наваполацкага гарвыканкама
Упраўленне архітэктуры і горадабудаўніцтва Віцебскага гарвыканкама
Віцебскае епархіяльнае ўпраўленне
2021-01-07
1954-07-25 Әлбинә Гыймаева педагог
1959-10-12 Наил Мәһдиев С. М. Киров исемендәге Санкт-Петербург дәүләт урман-техник университеты сәясәтче Nail Magdeev
1959-11-24 Tatyana Gendel forestry engineer
1960 Алла Новикова-Строганова филолог
хокук белгече
1960-01-13 Ольга Васильева Мәскәү дәүләт мәдәният университеты
Россия Федерациясе Чит ил эшләре министрлыгының Дипломатия академиясе
М.А. Шолохов ис. Мәскәү дәүләт гуманитар университеты
РФА Россия тарихы институты
министр
укытучы
дин белгече
тарихчы
сәясәтче
Россия Федерациясе Президенты каршындагы Россия халык хуҗалыгы һәм дәүләт хезмәте академиясе
Sretensky Theological Academy
Presidential Administration of Russia
State, Religion and Church
Sts Cyril and Methodius’ Church Post-Graduate and Doctoral School
Изге Тихон Православ гуманитар университеты
Мәскәү дәүләт университеты
Россия Федерациясенең цифрлы үсеш, элемтә һәм массакүләм коммуниҡацияләр министрлыгы
Россия мәгариф академиясе
Olga Vasilyeva
1961-06-08 Сергей Зоненко Sergey Zonenko
1961-09-01 Юрий Зеленов С. А. Герасимов исемендәге Бөтенрусия дәүләт кинематография институты рәссам
1962-06-03 Әлбирт Кадыйров Уфа дәүләт нефть-техника университеты
1962-11-08 Рамил Гатиятуллин Уфа дәүләт нефть-техника университеты
1964-07-13 Сергей Севрюков Бронетанк гаскәрләре хәрби академиясе
Suvorov Military School
Sergey Sevrukov
1967-03-26 Марат Әхмәтшин Казан музыка көллияте
Казан дәүләт консерваториясе
композитор
1967-06-20 Сергей Герасимов Самар дәүләт социаль-педагоика университеты judo coach
җүдочы
Sergey Viktorovich Gerasimov
1968-02-27 Владимир Клонцак футболчы
футбол тренеры
1970-02-15 Татьяна Аванесова Ярыслау дәүләт театр институты театр актеры
киноактер
телеалыпбаручы
1970-06-10 Ольга Данилова чаңгы узышчысы Olga Danilova
1973-06-24 Николай Киев руханилар академиясе пыраваслау рухание Nicholas (Subbotin)
1974-08-19 Сергей Рыжиков Кача югары хәрби авиация укуханәсе сәяхәтче-тәдкыйкатьче
галәмгизәр
хәрби хезмәткәр
очучы
Sergey Nikolayevich Ryzhikov
1976-10-13 Линар Закиров
1983-06-27 Алсу Абрамова җырчы
модель
актёр
алыпбаручы
телеалыпбаручы
Alsou Abramova
1983-09-18 Светлана Шимкова авыл атлетикачы
1986-11-28 Светлана Шуваева рәссам
installation artist
1986-12-23 Олег Чернышов футболчы
1989-04-16 Александр Кудряшов футболчы
1992-06-09 Руслан Кәлимуллин
1995-06-19 Александр Красных йөзүче Aleksandr Krasnykh
1995-08-18 Надежда Лихачёва авыл атлетикачы
1998-02-14 Артур Каюмов алкалы һоккей уйнаучы
2000-03-23 Александр Циберкин футболчы
2001-01-09 Әмир Гәрәев алкалы һоккей уйнаучы


Искәрмәләр

үзгәртү

Сылтамалар

үзгәртү

Моны да карагыз

үзгәртү