Казакъстан

күбесенчә Азиядә урнашкан дәүләт

Казакъстан Җөмһүрияте (Казакъстан, шулай ук Казахстан, tat.lat. Qazaqstan,; каз. Qazaqstan Respublikasy, Қазақстан Республикасы; [qɑzɑqˈstɑn]) — күбесенчә Азиядә урнашкан дәүләт. Россия, Кытай, Кыргызстан, Үзбәкстан, Төрекмәнстан илләре белән чиктәш.

Казакъстан
Flag of Kazakhstan.svg
Байрак
Emblem of Kazakhstan latin.svg
Илтамга
Шигарь El meu Kazakhstan Edit this on Wikidata
Башкала Астана
Халык саны 19 002 586 (2021) Edit this on Wikidata
Нигезләнгән 1991 Edit this on Wikidata
Сәгать кушагы UTC+05:00, UTC+06:00
Кардәш шәһәрләр Тойота
Рәсми тел казакъ теле, рус теле
География
Мәйдан 2,724,900 км²
Координатлар 48°N 68°E Edit this on Wikidata
Сәясәт
Канун чыгару органы Казакъстан парламенты
Дәүләт башлыгы Касыйм-Җумарт Тукаев
Башлык исеме Казакъстанның баш министры
Хөкүмәт башлыгы Әлихан Смаилов
Карта
Икътисад
Акча берәмлеге Казакъстан тәңкәсе
Эшсезлек дәрәҗәсе 4% (2014)[1]
Туу күрсәткече 2.74 (2014)[2]
КПҮИ 0.811 (2021)[3]
Яшәү озынлыгы 72.3 ел (2016)[4]
Джини коэффициенты 27.8 (2018)[5]
Башка мәгълүмат
Ярдәм телефоннары
  • 112
  • 101 (янгын сакчылары)[6]
  • 102 (пүлисә)[6]
  • 103 (ашыгыч тыйб ярдәме)[6]
  • Электр аергычы төре Europlug,[7] Schuko[7]
    Автомобил хәрәкәте ягы уң[8]
    Челтәр көчәнеше 220 вольт[7]
    Телефон коды +7[9]
    ISO 3166-1 коды KZ
    ХОК коды KAZ
    Интернет домены .kz, .қаз[10]

    1997 елда Казакъстан башкаласы илнең көньягында урнашылган Алматыдан, исемен Астанага үзгәртелгән, үзәгендәге Акмола шәһәренә күчте. Башкала күчерүенең сәбәпләре арасында киләчәктә Алматыда җир тетрәү көтелүе иде. Моннан тыш, Нурсолтанда күбрәк казакълар яшәсә, Алматыда исә русларның өлеше зур.

    ҖәгъpафияҮзгәртү

    Казакъстан — Азия һәм Яypyпa чигендә урнашкан трансконтиненталь дәүләт; территориянең күпчелеге Азиядә урнашкан.

    Кырый ноктлаларҮзгәртү

    РельефҮзгәртү

    Казакъстанның территориясен күбесенчә чүлләр (36 %) һәм ярымчүлләр (18 %) били. Казакъстан территориясенең 35% өлешен далалар, 5,9 % — урманнар биләп тора.[11]

    Илнең үзәк районнарында Казакъ кечкенә таулар тезмәсе (Казахсᴋий мелкосопчник) урнашкан. Казакъстанның төньягын Көнбатыш Себер тигезлеге биләп тора.

    Идарә-җир төзелешеҮзгәртү

    Дәүләти бәйрәмнәрҮзгәртү

    • 1—2 гыйнвар — Яңа ел
    • 8 март — Халыкара хатын-кызлар көне.
    • 21—23 март — Наурыз бәйрәме
    • 1 май — Казакъстан халкының бердәмлек бәйрәме
    • 7 май — Ватанны саклаучы көне
    • 9 май — Җиңү көне.
    • 6 июль — Башкала көне
    • 30 aугыcа — Казакъстан җɵмһүрᴎятсының Конституция көне
    • 10 Зөлхиҗҗә (Һиҗри тәкъвиме) — Корбан бәйрәм
    • 1 дᴎкәбеp — Казакъстанның беренче президенты көне
    • 16—17 дᴎкәбеp — Казакъстанның бәйсезлек көне

    Казакъстанда туган танылган шәхесләрҮзгәртү

    ИскәрмәләрҮзгәртү

    1. http://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.ZS.
    2. http://data.uis.unesco.org/index.aspx?queryid=239; ЮНЕСКО-ның статистика институты.
    3. https://hdr.undp.org/data-center/human-development-index#/indicies/HDI; Отчёт о развитии человечества; чыгару датасы: 2022.
    4. http://data.uis.unesco.org/Index.aspx?DataSetCode=DEMO_DS; ЮНЕСКО-ның статистика институты.
    5. https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=KZ.
    6. 6,0 6,1 6,2 "International Numbering Resources Database"; подзаголовок: ITU-T E.129 National-only numbers linked with emergency services and other services of social value; тикшерү датасы: 10 июль 2016; мөхәррир: Халыкара телекоммуникацияләр береге.
    7. 7,0 7,1 7,2 "World Plugs"; тикшерү датасы: 10 июнь 2016; мөхәррир: Халыкара иликтер тихникасы кәмисиясе.
    8. http://chartsbin.com/view/edr.
    9. http://countrycode.org/kazakhstan; тикшерү датасы: 24 февраль 2015.
    10. Домен .қаз делегирован Казахстану. Координационный центр национального домена сети Интернет (13 февраль 2012).
    11. архив күчермәсе, archived from the original on 2009-11-30, retrieved 2011-11-22 

    Тышкы сылтамаларҮзгәртү