Әлмәт

Татарстан шәһәре, Әлмәт районы үзәге
Bu mäqäläneñ latin älifbasındağı igezäge bar.

Әлмәт (лат. тат. Älmät, рус. Альметьевск) — Татарстан шәһәре, Әлмәт районы үзәге. Кама буе, Бөгелмә-Бәләбәй калкулыгындагы сөзәклектә, Зәй елгасының (Кама кушылдыгы) сул як ярында, Әлмәт тимер юл станциясеннән төньяк-көнбатышка таба 16 километрда, Казаннан көньяк-көнчыгышка таба 279 километр ераклыкта урнашкан. Автоюлларның эре төене. Шәһәрдән 10 километр читтә – БөгелмәЯр ЧаллыӘгерҗе тимер юлы. Бөгелмә-Бәләбәй калкулыгында урнашкан.

Әлмәт
Илтамга
Нигезләнү датасы 1740[1]
Сурәт
Рәсми исем Әлмәт
Дәүләт  Россия
Нәрсәнең башкаласы Әлмәт районы һәм Әлмәт шәһәр җирлеге[d][2]
Административ-территориаль берәмлек Әлмәт районы
Сәгать поясы UTC+03:00
Халык саны 163 747 (2024)[3]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек 110 метр
Кардәш шәһәр Соргыт[4]
Мәйдан 114,98 км²
Почта индексы 423450–423465
Рәсми веб-сайт almetyevsk.tatar.ru
Беренче язма телгә алу 1720
Җирле телефон коды 8553
Карта
 Әлмәт Викиҗыентыкта

Халкы 159 000 кеше тәшкил итә.

Әлмәт – Татарстанның эре нефть сәнәгате үзәге (Ромашкино нефть һәм газ ятмалары чыганагы). Әлмәт – «Дуслык» магистраль нефтьүткәргеченең, Түбән Новгород, Пермь, Самар һәм башка нефтьүткәргечләрнең башлангыч пункты.

Әлмәт шәһәре Әлмәт авылы нигезендә барлыкка килә. Әлмәт авылы, «Әлмәт энциклопедиясе» хезмәткәрләре тикшеренүләренә караганда, 1720 елда нигезләнгән. 1930 елдан Әлмәт авылы — Әлмәт районының үзәге. Нефть чыгу белән бәйләнешле рәвештә, 1952 елның март аеннан ул шәһәр тибындагы бистәгә (поселок) әверелә, 1953 елның ноябрь аеннан исә шәһәр статусын ала.

Сәнәгать

үзгәртү

нефть чыгаручы сәнәгать

  • «Әлмәтнефть» нефть-газ чыгару идарәсе
  • «Елховнефть» нефть-газ чыгару идарәсе
  • «Ямашнефть» нефть-газ чыгару идарәсе
  • В.Д.Шашин исемендәге «Татнефть» ААҖ
  • «Татнефтеотдача» ЯАҖ
  • «Нефтеконсорциум» ЯАҖ,
  • «Татойлгаз» ЯАҖ,

газ эшкәртү

  • «Татнефть газ эшкәртү» идарәсе

машина төзелеше һәм металл эшкәртү

  • «АЛНАС» батырма электр насослары заводы» ААҖ
  • «Әлмәт торба заводы» ААҖ
  • «Әлмәт резина техника изделиеләр заводы» ҖЧҖ
  • «Әлмәт тимер-бетон изделиеләр заводы» ААҖ
  • «Әлмәт «Радиоприбор» заводы» ААҖ
  • «АЗГП» ААҖ» производство-сәүдә фирмасы

җиңел сәнәгать

  • «Алсу» оек-оекбаш фабрикасы

азык-төлек сәнәгате

  • Әлмәт сөт комбинаты, «Әлмәт икмәк заводы» ААҖ

«Акташ кирпеч заводы» ААҖ үзәктән читтәрәк урнашкан. Нефть чыгару районның барлык территориясендә алып барыла.

Авыл хуҗалыгы

үзгәртү

Әлмәт районында бодай, арыш, арпа, солы, борчак, вика, кукуруз, тары, яшелчәләр үстерелә.

Мөгезле эре терлек, дуңгыз, сарык, атлар, кош-корт, читлектә җәнлекләр (ак төлке, чәшке) асрала.

Авыл хуҗалыгы ширкәтләре

  • «Колшәрип» кошчылык фабрикасы» ҖЧҖ.

Территориядә Әлмәт һәм Кәләй урман хуҗалыклары бар.

Мәгариф

үзгәртү
 
Туган якны өйрәнү музее

Мәдәният

үзгәртү

Музейлар

үзгәртү

Һәйкәлләр

үзгәртү

Православие

үзгәртү
 
«Нурлы» мәчете
  • "Нефтяник" хоккей клубы
  • "Алнас" футбол клубы

Шәхесләр

үзгәртү
туу Исем әлма-матер һөнәр төре эш урыны Викиҗыентыктагы төркем үлем датасы
1892-09-11 Касыйм Шамил Шәүкәт Хәсән улы Биктимеров исемендәге Казан театр укуханәсе
1903-12-10 Барый Йосыпов 1983-03-23
1919-12-12 Локман Бадыйкшан Татар дәүләт гуманитар-педагогика университеты журналист
1927-02-07 Әнвәр Сафиуллин 2020-08-11
1932-01-06 Ирек Баһманов актёр Irek Bagmanov 2015-11-22
1933-08-22 Динара Үзбәкова Рәзән дәүләт тыйб университеты тарихчы
биюграф
pharmacologist
Рәзән дәүләт тыйб университеты 2020-10-13
1935-08-27 Илдар Әхсәнов журналист
1947-05-22 Фәрит Мөхәммәтшин Уфа дәүләт нефть-техника университеты сәясәтче
дәүләт эшлеклесе
Farid Mukhametshin
1950-01-14 Ирина Ларочкина Казан (Идел буе) федераль университеты сәясәтче
дәүләт эшлеклесе
Irina Larochkina
1950-12-22 Хөсәен Вәлиәхмәтов 2020-01-27
1951-12-10 Минзаһит Баһаветдинов спортчы 2017-02-13
1952-03-21 Геннадий Макаров Татар дәүләт гуманитар-педагогика университеты фольклорчы
музыка белгече
ethnographer
композитор
Казан дәүләт консерваториясе
Казан дәүләт мәдәният институты
Татарстан Республикасы Фәннәр академиясенең Шиһабетдин Мәрҗани исемендәге Тарих институты
Татарстан Фәннәр академиясенең Галимҗан Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм сәнгать институты
Gennady Mikhaylovich Makarov
1954-09-25 Равил Мәганов И. М. Губкин исемендә Россия дәүләт нефть һәм газ университеты эшмәкәр Ravil Maganov 2022-09-01
1954-12-27 Илгизәр Гайнетдинов футболчы
1955-04-28 Наил Ибраһимов И. М. Губкин исемендә Россия дәүләт нефть һәм газ университеты
1956-02-12 Марат Йосыпов Казан (Идел буе) федераль университеты биолог
1956-04-14 Мәдинә Тимерҗанова Татарстан Республикасы Милли китапханәсе
1957-03-11 Владимир Крылов Питырбур дәүләт медицина университеты галим
neurosurgeon
табиб
Россия медицина университеты Vladimir Krylov
1957-03-31 Әнвәр Маликов журналист
1958-06-26 Фоат Комаров Казан (Идел буе) федераль университеты мэр
сәясәтче
РФ Дәүләт думасы депутаты
Fuat Komarov
1958-07-28 Наил Мәганов И. М. Губкин исемендә Россия дәүләт нефть һәм газ университеты Татнефть Nail Maganov
1959-06-12 Наилә Ахунова Казан дәүләт мәдәният институты язучы
шагыйрь
прозачы
әдәби тәрҗемәче
Nailya Akhunova
1960-06-19 Иван Чернов спортчы
1963-01-01 Виктор Савельев (1963) Казан (Идел буе) федераль университеты сәясәтче
1963-01-12 Нина Сөмбәтова Назари һәм гамәли телбелем бүлеге телбелгеч
директор
университет профессоры
РДҺУның телбелем институты
1964-06-22 Ринат Хәйров П. А. Столыпин ис. Идел буе идарә итү институты сәясәтче
РФ Дәүләт думасы депутаты
Rinat Khairov
1965-05-24 Андрей Маркин Ижау дәүләт тыйб академиясе сәясәтче
РФ Дәүләт думасы депутаты
Andrey Markin
1969-11-14 Гүзәл Хәбетдинова Казан (Идел буе) федераль университеты
Россия Федерациясе Президенты каршындагы Россия халык хуҗалыгы һәм дәүләт хезмәте академиясе
икътисадчы Татнефть
Әлмәтнефть
Әлмәт районы
1980-05-02 Рөстәм Шәнгәрәев алкалы һоккей уйнаучы
1983-12-30 Альберт Вишняков алкалы һоккей уйнаучы
1986-06-24 Илназ Сафиуллин Казан дәүләт мәдәният институты
1987-08-17 Алексей Шляпкин футболчы
1987-08-19 Рафаэль Хисамов футболчы
1988-05-25 Константин Майоров алкалы һоккей уйнаучы
1989-01-31 Артём Лукоянов алкалы һоккей уйнаучы
футболчы
1989-08-02 Василий Тукранов алкалы һоккей уйнаучы
1990-06-05 Айвар Билалов Әлмәт дәүләт муниципаль хезмәт институты тренер
көрәшче
Әлмәтнефть
1992-02-07 Артур Зәйнетдинов алкалы һоккей уйнаучы
1992-02-27 Илья Миронов футболчы Сатурн-М
Волгарь-Астрахань
Черноморец
1992-04-03 Артур Әмиров алкалы һоккей уйнаучы
1992-04-08 Анастасия Ляпушкина воллейболчы
1992-07-27 Ольга Сосина алкалы һоккей уйнаучы
1994-01-17 Дамир Галин алкалы һоккей уйнаучы
1994-05-17 Владимир Клонцак футболчы
1994-12-18 Вячеслав Исаков rapper
җырчы
Slame
1997-08-08 Артур Гыйззәтуллин алкалы һоккей уйнаучы
2003-10-27 Илья Симакин тинисче
2004-05-10 Никита Евсеев


Галерея

үзгәртү
Әлмәт
 
Татар театры
 
Мәдәният йорты. Картиналар галереясы
Мәдәният йорты. Картиналар галереясы  
 
Музыка көллияте
 
«Татнефть» баш офисы
«Татнефть» баш офисы  
 
Әлмәтнең Казан соборы
Әлмәтнең Казан соборы  
 
«Габулла Тукай» архитектура-скульптура комплексы

Искәрмәләр

үзгәртү

Сылтамалар

үзгәртү

Моны да карагыз

үзгәртү