Әлмәт

Татарстан шәһәре, Әлмәт районы үзәге
Bu mäqäläneñ latin älifbasındağı igezäge bar.

Әлмәт (лат. тат. Əlmǝt, рус. Альметьевск) — Татарстан шәһәре, Әлмәт районы үзәге. Кама буе, Бөгелмә-Бәләбәй калкулыгындагы сөзәклектә, Зәй елгасының (Кама кушылдыгы) сул як ярында, Әлмәт тимер юл станциясеннән төньяк-көнбатышка таба 16 километрда, Казаннан көньяк-көнчыгышка таба 279 километр ераклыкта урнашкан. Автоюлларның эре төене. Шәһәрдән 10 километр читтә – БөгелмәЯр ЧаллыӘгерҗе тимер юлы. Бөгелмә-Бәләбәй калкулыгында урнашкан.

Әлмәт
Карта
Ил Россия
Регион Татарстан
Район Әлмәт районы
Координатлар 54°54'тн, 52°18'кнч
Мэр Тимур Нагуманов[1]
Нигезләнгән XVIII гасыр
Беренче телгә алу 1720
Мәйдан 41 км²
Халык саны 142 143 кеше
Халык тыгызлыгы 3785 кеше/км²
Агломерация якынча 530 мең
Милли состав татарлар 50,4%, руслар 42,9%, чуашлар, мордвалар
Дини состав мөселманнар, христианнар
Сәгать кушагы UTC+3
Телефон коды 8553, 8557
почта индекслары 423450-423465
Кардәш шәһәрләр Соргыт[2]

Халкы 159 000 кеше тәшкил итә.

Әлмәт – Татарстанның эре нефть сәнәгате үзәге (Ромашкино нефть һәм газ ятмалары чыганагы). Әлмәт – «Дуслык» магистраль нефтьүткәргеченең, Түбән Новгород, Пермь, Самар һәм башка нефтьүткәргечләрнең башлангыч пункты.

Тарих үзгәртү

Әлмәт шәһәре Әлмәт авылы нигезендә барлыкка килә. Әлмәт авылы, «Әлмәт энциклопедиясе» хезмәткәрләре тикшеренүләренә караганда, 1720 елда нигезләнгән. 1930 елдан Әлмәт авылы — Әлмәт районының үзәге. Нефть чыгу белән бәйләнешле рәвештә, 1952 елның март аеннан ул шәһәр тибындагы бистәгә (поселок) әверелә, 1953 елның ноябрь аеннан исә шәһәр статусын ала.

Сәнәгать үзгәртү

нефть чыгаручы сәнәгать

  • «Әлмәтнефть» нефть-газ чыгару идарәсе
  • «Елховнефть» нефть-газ чыгару идарәсе
  • «Ямашнефть» нефть-газ чыгару идарәсе
  • В.Д.Шашин исемендәге «Татнефть» ААҖ
  • «Татнефтеотдача» ЯАҖ
  • «Нефтеконсорциум» ЯАҖ,
  • «Татойлгаз» ЯАҖ,

газ эшкәртү

  • «Татнефть газ эшкәртү» идарәсе

машина төзелеше һәм металл эшкәртү

  • «АЛНАС» батырма электр насослары заводы» ААҖ
  • «Әлмәт торба заводы» ААҖ
  • «Әлмәт резина техника изделиеләр заводы» ҖЧҖ
  • «Әлмәт тимер-бетон изделиеләр заводы» ААҖ
  • «Әлмәт «Радиоприбор» заводы» ААҖ
  • «АЗГП» ААҖ» производство-сәүдә фирмасы

җиңел сәнәгать

  • «Алсу» оек-оекбаш фабрикасы

азык-төлек сәнәгате

  • Әлмәт сөт комбинаты, «Әлмәт икмәк заводы» ААҖ

«Акташ кирпеч заводы» ААҖ үзәктән читтәрәк урнашкан. Нефть чыгару районның барлык территориясендә алып барыла.

Авыл хуҗалыгы үзгәртү

Әлмәт районында бодай, арыш, арпа, солы, борчак, вика, кукуруз, тары, яшелчәләр үстерелә.

Мөгезле эре терлек, дуңгыз, сарык, атлар, кош-корт, читлектә җәнлекләр (ак төлке, чәшке) асрала.

Авыл хуҗалыгы ширкәтләре

  • «Колшәрип» кошчылык фабрикасы» ҖЧҖ.

Территориядә Әлмәт һәм Кәләй урман хуҗалыклары бар.

Мәгариф үзгәртү

 
Туган якны өйрәнү музее

Мәдәният үзгәртү

Музейлар үзгәртү

Дин үзгәртү

Православие үзгәртү

Ислам үзгәртү

 
«Нурлы» мәчете

Спорт үзгәртү

  • "Нефтяник" хоккей клубы
  • "Алнас" футбол клубы

Шәхесләр үзгәртү

Галерея үзгәртү

Әлмәт
 
Татар театры
 
Мәдәният йорты. Картиналар галереясы
Мәдәният йорты. Картиналар галереясы  
 
Музыка көллияте
 
«Татнефть» баш офисы
«Татнефть» баш офисы  
 
Әлмәтнең Казан соборы
Әлмәтнең Казан соборы  

Сылтамалар үзгәртү

Искәрмәләр үзгәртү