Әгерҗе
Әгерҗе (лат. тат. Ägerce, рус. Агрыз, удм. Огырчи) — РФнең субъекты булган Татарстан Республикасындагы шәһәр, Әгерҗе районының үзәге. Мөһим тимер юл төене.
| Әгерҗе | |
| Илтамга | |
.png) | |
| Нигезләнү датасы | 1646 |
|---|---|
 | |
| Рәсми исем | Әгерҗе һәм Арыз |
| Дәүләт |
 Россия |
| Нәрсәнең башкаласы | Әгерҗе районы һәм «Әгерҗе шәһәре» муниципаль берәмлеге[d][1] |
| Административ-территориаль берәмлек | Әгерҗе районы һәм Татарстан |
| Сәгать поясы | UTC+03:00 |
| Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы | Әгерҗе |
| Табигый-георафик объект эчендә урнашкан | Сарапул калкулыгы |
| Халык саны | 19 860 (2023)[2] |
| Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек | 90 метр |
| Мәйдан | 8,6 км² |
| Почта индексы | 422230 |
| Беренче язма телгә алу | 1646 |
| Җирле телефон коды | 85551 |
 | |
 Әгерҗе Викиҗыентыкта | |
Халык саны – 19 739 кеше (2016).
География
үзгәртүШәһәр Татарстанның төньяк-көнчыгышында, Удмуртия чигендә, Сарапул калкулыгы итәге янында, бер үк исемле елга ярында, Казаннан 304 километр төньяк-көнчыгыштарак, Ижаудан 36 километр көньяктарак урнашкан.
Тарих
үзгәртүШәһәр Казан—Екатеринбург тимер юлы төзелеше уңаеннан барлыкка килгән, аңа Әгерҗе станциясе каршында бистә буларак нигез салынган. 1924 елдан — өяз үзәге булмаган шәһәр, 1926 елда шәһәрләр исемлегеннән чыгарыла. 1921 елдан — ТАССРның Әгерҗе кантоны , 1924 елдан — Әгерҗе районы үзәге (1963—1964 елларда Алабуга районы составында булган). 1928 елдан — шәһәр тибындагы бистә, 1938 елда Әгерҗегә яңадан шәһәр статусы бирелә.
Халык
үзгәртү| 1897[3] | 1931[4] | 1939[4] | 1959[5] | 1970[6] | 1979[7] | 1989[8] | 2002[9] | 2010 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2 608 | ~5 300 | ~15 400 | 20 270 | 19 267 | 20 137 | 19 732 | 18 620 | 19 299 |
Милли состав (2002): татарлар — 52,9%, руслар — 35,4%, арлар — 6,7%, чирмешләр — 1,6%.[10]
Икътисад
үзгәртү
Мөһим тимер юл төене. Тимер юл заводлары, төзелеш материаллары заводы, май-сөт комбинаты, ашлык кабул итү предприятиясе, типография, азык-төлек комбинаты.
Социаль инфраструктура
үзгәртү
4 урта мәктәп, музыка мәктәбе, һөнәри училище. Боз сарае, мәдәни мирас һәм тарих музее, үзәк район хастаханәсе, тимер юл хастаханәсе. 2 мәчет.
Танылган шәхесләр
үзгәртү- Асаф Габдерахманов — Советлар Берлеге Герое.
- Айрат Фәррахов — Татарстанның сәламәтлек саклау министры (2007-2013), РФ сәламәтлек саклау министры урынбасары (2013-2014), РФ финанс министры урынбасары (2014-...)
- Илдар Халиков — Татарстан Республикасының премьер-министры (2010-2017)
- Рәгъде Халитов — музыкант, КФУ прфессоры.
Шулай ук карагыз
үзгәртү
.svg){kind=small}
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ ОКТМО
- ↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2023 года (с учётом итогов Всероссийской переписи населения 2020 г.) — Росстат, 2023.
- ↑ Населенныя места Россійской имперіи въ 500 и болѣе жителей, Питербург, 1905
- ↑ 4,0 4,1 http://www.mojgorod.ru/r_tatarstan/agryz/index.html
- ↑ 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 2002 елгы Бөтенроссия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 2002 ел сан алу базасы, archived from the original on 2019-07-12, retrieved 2013-05-05
Тышкы сылтамалар
үзгәртү- Әгерҗе районының рәсми сайты 2011 елның 26 май көнендә архивланган.
- Әгерҗе «Минем шәһәр» энциклопедиясендә