Wikipedia

Ютазы районы

Татарстан Республикасының муниципаль районы (Россия Федерациясе)

Ютазы муниципаль районы (Ютазы районы, рус. Ютазинский район) — Россия Федерациясе Татарстан Республикасы составындагы административ-территориаль һәм муниципаль берәмлек (муниципаль район). Административ үзәк — Урыссу шәһәр тибындагы поселогы. 2020 ел башына районда 20 248 кеше яшәгән. Шул исәптән шәһәр халкы — 10 633, авыл халкы — 9615[2].

Ютазы районы
Герб
 Байрак
Ил

Русия

Статус

Район

Җөмһүрият

Татарстан

Административ үзәк

Урыссу

Нигезләү датасы

6 апрель 1991 ел

Район башлыгы

Шәфигуллин Аяз Әдип улы

Башкарма комитеты җитәкчесе

Самонина Светлана Петровна

Халык саны  (2019)

20 316 кеше

Халык тыгызлыгы

26,77 кеше/км²

Милли состав

татар - 74,6%, рус - 21,3%, башкорт - 0,9% [1]

Дини состав

мөселман-сөннәчеләр, православлар

Мәйдан

759 км²

Карта

Сәгать поясы

MSK (UTC+3)

Телефон коды

85593

Автомобиль номерлар коды

16, 116

http://jutaza.tatarstan.ru/
 Ютазы районы Викиҗыентыкта

1935 елда барлыкка килгән, 1958 елда Урыс дип аталган. 1963 елда бетерелгән. Ютазы районы буларак 1991 елда Баулы районы составыннан чыгару юлы белән торгызылды[3][4].

Район территориясендә «Урусский» сәнәгать паркы, шулай ук Татарстан Республикасы Президенты Рөстәм Миңнеханов йөкләмәсе буенча Урыссу ДРЭСнең элеккеге хезмәткәрләре өчен төзелгән «Тапарт» сынаулы-эксперименталь машина төзелеше заводы эшләп килә[5][6].

Ютазы районы территориясендә «Урдалы Тау» табигать һәйкәле урнашкан[7].

География

үзгәртү

Республиканың көньяк-көнчыгышында урнашкан. Татарстан Республикасының Азнакай, Бөгелмә, Баулы районнары һәм Башкортостан (Туймазы һәм Шаран районнары, Октябрьский шәһәр округы) белән чиктәш булып тора. Район территориясе буйлап ага торган иң зур елгалар: Ык (Кама кушылдыгы), Ютазы, Дим (Ык кушылдыгы).

Герб һәм байрак

үзгәртү
 
Яшел кырда канатларын җәеп салган көмеш тургай, көмеш белән каплап алынган һәм шулай ук алтын кояш белән бизәлгән (йөзнең сурәтсез), лазор купол рәвешендә чыга торган сында әлеге кош утырган.
Гербның геральдик тасвирламасы[8]
 

Гербның төп фигурасы — тургай. Ул районның көньяк-көнчыгыш урнашуына күрсәтә, чөнки таң яктысы, уяну, матурлык символы булып тора. Алтын кояш тормышны, энергияне һәм җылылыкны гәүдәләндерә. Җирле традицияләргә иярүне бизәкле купол күрсәтә, ул традицион татар орнаментларын хәтерләтә. Төсләрнең дә әһәмияте бар: алтын (сары) байлык, интеллект, хөрмәт, даимилек символы булып тора; көмеш — камиллек, миһербанлылык, үзара аңлашу; яшел — өмет, табигать, сәламәтлек, тормыш үсеше; лазурь — хакыйкать, намус һәм игелек символы[9].

Район байрагы герб нигезендә эшләнгән. Ул киңлеге озынлыгына 2:3 мөнәсәбәтле тигез булган турыпочмаклыктан гыйбарәт. Яшел фонда үзәктә ак тасма белән уратып алынган зәңгәрсу куполда күксел-ак тургай урнашкан. Эчендә — сары кояш[9].

Тарих

үзгәртү
 
Азнакай һәм Ютазы районнарының милли картасы
 
Азнакай һәм Ютазы районнарының дини картасы

Формалашу

үзгәртү

1920 елга кадәр район җирләре Самара губернасының Бөгелмә өязенә кергән. 1920 елда өязне яңа төзелгән Татарстан АССР составында шул үк исемдәге кантонга үзгәртеп корып җибәргәннәр. 1930 елның июлендә территориаль реформа тәмамланды, ул вакытта Татарстан АССРның барлык кантоннары бетерелгән, алар урынына районнар төзелгән, хәзерге Ютазы районы территориясен Баулы районына тапшырганнар, ә мөстәкыйль муниципаль-административ берәмлек буларак, хәзерге атама белән 1935 елда аерып чыгарганнар[10][7]. 1958 елда район үзәге Ютазы авылыннан Урыссу эшчеләр поселогына күчерелә, анда 1944 елдан 2017 елга кадәр шәһәр формалаштыра торган предприятие — Урыссу ДРЭС эшләгән[11], шул ук вакытта район исеме Урыс дип үзгәртелә һәм бетерелгән Тымытык районының бер өлешен үз эченә кертә. 1963 елда Урыс районын юкка чыгарганнар. Ютазы районын 1991 елда Баулы районы составыннан чыгару юлы белән тулысынча торгызганнар[3][4][12].

Хәзерге заман

үзгәртү

2005 елда район хакимияте башлыгы итеп Алмас Сәхаповны билгеләгәннәр[13]. Барлыгы бер ел — 2010 елның октябреннән 2011 елның декабренә кадәр — районны соңрак Азнакай районы башкарма комитеты җитәкчесе итеп билгеләнгән Марсель Шәйдуллин җитәкли[14][15]. Ә Ютазы районы башлыгы итеп Рөстәм Нуриев билгеләнгән, ул үз вазыйфасына 2012 елда тулысынча керешкән һәм 2019 елда Алабуга районында вазифаларын башкаручы итеп билгеләнгәнче эшләгән[16][17]. 2019 елның сентябрендә район җитәкчесе ВВБ Аяз Шәфигуллин булган, соңрак ул 2020 елның сентябрендә район башлыгы вазыйфасына сайланган[18][19].

Районда туган танылган шәхесләр

үзгәртү

Халык

үзгәртү

Шәһәр шартларында (Урыссу штп) район халкының 52,34%ы яши.

Халык саны
2002[20]2005[21]2006[22]2007[23]2008[24]2009[25]2010[26]2011[27]2012[28]2013[29]
23 277↘22 950↘22 824↘22 821↘22 674→22 674↘21 615↘21 576↘21 427↘21 390
2014[30]2015[31]
↘21 214↘21 094

Милли составы

үзгәртү
Милләт 1989[32] 2002[33] 2010[34]
татарлар 62,6% 74,7% 74,6%
урыслар 29,4% 21,3% 21,3%
арлар 6,7% ?% ?%
чуашлар 1,1% 0,8% ?%

Идарә-җир төзелеше

үзгәртү

Ютазы муниципаль районында 1 шәһәр һәм 10 авыл җирлеге һәм алар составындагы 38 торак пункт[35].

  1. Урыссу шәһәр тибындагы поселогы
  2. Әбсәләм авыл җирлеге
  3. Акбаш авыл җирлеге
  4. Бәйрәкә авыл җирлеге
  5. Бәйрәкәтамак авыл җирлеге
  6. Димтамак авыл җирлеге
  7. Кәрәкәшле авыл җирлеге
  8. Иске Каразирек авыл җирлеге
  9. Ташкичү авыл җирлеге
  10. Урыссу авыл җирлеге
  11. Ютазы авыл җирлеге

Икътисад

үзгәртү

Сәнәгать

үзгәртү

Районда иң эре сәнәгать предприятиеләренең берсе — 33 гектардан артык мәйданлы һәм елына 70 мең м³ тимер-бетон эшләнмәләр җитештерү куәте булган «Әбсәләм төзелеш конструкцияләре һәм материаллары комбинаты»[36][37]. Башка алдынгы предприятиеләр — Урыссу химия заводы (химик реагентларны җитештерү)[38], "Электросоединитель" (электр тоташтыручыларын җитештерү)[39], "Урыссу рудалы түгел материал предприятиесе[40]", "Бетон+[41]", "Транспорт[42]", "Волма-Әбсәләм" (гипсокартон битләрне һәм пазогребеньле плитәләрне җитештерү), "Ютазы элеваторы[43]". Районның төп предприятиеләренең берсе — «Урыссу электромеханик заводы» — 2020 елның мартында банкротлыкка чыккан[44].

2014 елда район территориясендә «Урыссу» сәнәгать мәйданчыгы ачылган. 2017 елның октябрендә мәйданчык нигезендә резидентлар өчен икътисадый ташламалы шул ук исемдәге сәнәгать паркы төзелгән. Мәсәлән, парк территориясендә мәйданнар сатып алу яки арендага бирү чыгымнарын субсидияләү һәм җиһазлар сатып алу гомуми суммадан 25% һәм 50% тәшкил итә. 2019 елда мәйданчыкта керамзит блоклар, корпус җиһазлары, пластик эшләнмәләр, пиломатериаллар, дуңгыз ите һәм сыер ите сата торган химик продукция җитештерә торган 11 резидент эшләгән[5][45][46][47].

2017 елда Татарстан Республикасы Президенты Рөстәм Миңнеханов йөкләмәсе буенча «Татнефть» һәм «Пакер» компанияләре, ябылган Урыссу ДРЭСнең элеккеге хезмәткәрләрен эшкә урнаштыру өчен, «Тапарт» сынаулы-эксперименталь машина төзелеше заводы булдырганнар. 2020 елның сентябрендә объект төзелешенең беренче чираты тәмамланган[6].

2020 елның гыйнварыннан сентябренә кадәр район компанияләре үзләре җитештергән товарларны 2,9 млрд сумга диярлек җитештергәннәр (2013 елның бөтен суммасы 3,27 млрд сум тәшкил иткән)[48].

Авыл хуҗалыгы

үзгәртү

Авыл хуҗалыгына каралган җирләр 52 мең гектардан артык мәйданны били, шулардан 39 гектарга якын чәчүлек җирләре бар. Төп үстерелә торган бөртекле культуралар: сабан бодае, көзге арыш, арпа, солы, карабодай, борчак. Чәчү мәйданнарының якынча 50%ын бөртекле культуралар тәшкил итә. 2011 елда 54,3 мең тонна ашлык җыйганнар, чәчү мәйданының уңышлылыгы — 28,1 ц/га, 2020 елның августында — 17,8 тонна, уңышлылык — 43,2 ц/га[49][50]. Терлекчелекнең төп тармаклары — ит-сөт терлекчелеге һәм дуңгызчылык. Терлекләрнең баш тыгызлыгы 100 га 26 башка җитә. Районда авыл хуҗалыгы белән шөгыльләнщ торган эре предприятиеләр — «АгроМир», «Тукай ис. предприятие», «Нур-Агро», «Таң». 150дән артык крестьян-фермер хуҗалыгының үсеш дәрәҗәсе буенча «Алма-Ата» (авыл исеме буенча), Вафаулин Альберт һәм Нәбиуллин Илдус билгелиләр[4][49].

2020 елның беренче яртыеллыгында авыл хуҗалыгының тулай продукциясе 329 млн сум тәшкил итте. Бөтен 2013 елда бу күрсәткеч — 810 млн[48].

Инвестицион капитал

үзгәртү

2020 елның февраль аенда булган мәгълүматларга караганда, тулай территориаль продукт 8,7 млрд сум тәшкил иткән, бу — чагыштырма бәяләрдә 2018 ел дәрәҗәсенә карата 104% тәшкил иткән[51].

2010 елдан 2020 елга кадәрге чорда уртача айлык хезмәт хакының минималь кулланучы бюджетына нисбәте 1,76дан 2,22 тапкырга кадәр артты. Шул ук вакытта 2010 елда уртача хезмәт хакы 12,7 мең сум тәшкил иткән, ә 2020 елга 33 меңгә кадәр арткан. 2010 елдан 2020 елга кадәр эшсезлек дәрәҗәсе 1,34% тан 2,5 % ка кадәр артты, уртача төбәк күрсәткече 3,78[48][52].

Татарстан Республикасы Социаль-икътисадый мониторинг комитеты бәяләве буенча 2020 елның беренче яртыеллыгында Ютазы районының төп капиталына инвестицияләр (хуҗалык субъектларының тулы даирәсе) 700 млн сумга якын, ягъни Татарстанда инвестицияләрнең гомуми күләменнән 0,3 % тәшкил иткән[2]. Барыннан да бигрәк электр энергиясе, газ яки пар белән тәэмин итүгә (42 млн сумга якын), эшкәртү җитештерүеләренә (23 млн сумнан артык), транспортлау һәм саклауга (12,6 млн) инвестициялиләр[2]. Республиканың Дәүләт статистикасы федераль хезмәте мәгълүматлары буенча 2019 елда Ютазы районына 529 млн сумга якын инвестицияләр җәлеп ителгән (бюджет акчаларыннан һәм кече эшкуарлык субъектларыннан керемнәрдән тыш), ә 2018 елда — 219 млн[2][52].

Торак фонд

үзгәртү

Торак йортларны гамәлгә кертү[2][52]

үзгәртү
2018 ел 2019 ел 2020 ел (гыйнвар-июнь)
кв.м % ТРда кв.м % ТРда кв.м % ТРда
кв.м район %ы кв.м район %ы кв.м район %ы
Барлыгы 10041 100 2409949 0,42 11038 100 2675529 0,41 8448 100 1353428 0,62
Шул исәптән предприятиеләр һәм оешмалар тарафыннаг 2324 23,15 1301195 0,18 - - 1569808 - - - 551485 -
Шул исәптән халык тарафыннан 7717 76,85 1108754 0,70 11038 100 1105721 1,00 8448 100 801943 1,05

Транспорт

үзгәртү

Районның төп автоюллары: 16К-0025 «Азнакай — Ютазы — М-5 "Урал"», 16К-1710 «Урыссу — Октябрьский», «Урыссу — Ютазы — Бөгелмә». Автомобиль юллары челтәренең гомуми озынлыгы 400 км тәшкил итә, шулардан төбәк әһәмияттәге — 195,6, җирле — 204,4 км. Районда каты өслекле 185,38 км юл[49]. Район территориясендә Куйбышев тимер юлының «Инза — Чишмә» тимер юл линиясе уза, шулай ук «Урыссу — Нарышево» (Октябрьский шәһәре) тимер юл тармагы урнашкан.

Экология

үзгәртү

Ютазы районы территориясендә 1972 елда төзелгән «Урдалы Тау» табигать һәйкәле урнашкан. Анда 76 төр үлән үсемлекләре тәкъдим ителгән, алар болын далаларына хас, ташлы далаларга хас 19 төр һәм нарат урманнарына — 9 төр үсемлекләр. Шулай ук Татарстан Республикасының Кызыл китабына кертелгән вәкилләр дә бар. Мәсәлән, шалфей төшә торган, шаровница нокталы, җитен күпьеллы, миндаль түбән. Хайваннардан аеруча киң таралган: кәлтә, чәперчек сары, йомран, зур түшкә[7].

2020 елда Димтамак җирлеге территориясендә 356 м² мәйданлы территориядә нефтьле продуктларны легаль булмаган урнаштыру һәм күмү табылган[53][54].

Социаль өлкә

үзгәртү

Район территориясендә 21 балалар бакчасы, 17 мәктәп, Балалар иҗаты үзәге, районның төрле авылларында 21 филиаллы Мәдәният йорты һәм 19 филиаллы Үзәк китапханә системасы эшли[49][4]. Район сәламәтлек саклау системасында Урыссу үзәк хастаханәсе, ике табиб амбулаториясе һәм 17 фельдшер-акушерлык пункты бар[49][4].

1992-2012 елларда 124нче санлы Ютазы һөнәри училищесы (2012-2016 елларда Бөгелмә аграр көллияте филиалы) эшләгән.

Сылтамалар

үзгәртү

Искәрмәләр

үзгәртү
  1. ↑ 2010 ел Бөтенрусия халык санын алуы. Татарстан Республикасы халкының милли составы (PDF), archived from the original (PDF) on 2012-11-21, retrieved 2013-11-11 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2020 елның башында Татарстан Республикасы муниципаль берәмлекләренең халык саны. Татарстан Республикасы буенча Дәүләт статистикасы федераль хезмәте территориаль органы (2020). әлеге чыганактан 2021-01-24 архивланды. 2020-11-07 тикшерелгән.
  3. ↑ 3,0 3,1 Национальный архив Республики Татарстан: Путеводитель, 1999, бит. 566
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Ютазинский район. TatCenter.ru интернет-порталы (2019). 2020-12-06 тикшерелгән.
  5. ↑ 5,0 5,1 В промпарке Татарстана «Уруссу» появился 11-й резидент. TatCenter.ru интернет-порталы (2019-02-18). 2020-12-06 тикшерелгән.
  6. ↑ 6,0 6,1 На заводе «Тапарт» в РТ представили технологии нефтедобычи, у которых нет аналогов в мире. «Бизнес Online» эшлекле электрон газетасы (2020-09-04). 2020-12-06 тикшерелгән.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Экологический гид, 2015, бит. 276
  8. ↑ Герб Ютазинского района. Сетевое издание «Геральдика.ру» (2010-03-10). 2020-12-03 тикшерелгән.
  9. ↑ 9,0 9,1 Флаг Ютазинского района. «Геральдика.ру» челтәрле нәшрияте (2018-06-01). 2020-11-24 тикшерелгән.
  10. ↑ Лев Жаржевский (2017-03-17). Образование ТАССР: от Татаро-Башкирской республики и штата Идель-Урал к 10 кантонам и 70 районам. «Реальное время» интернет-газетасы. әлеге чыганактан 2020-10-22 архивланды. 2020-11-07 тикшерелгән.
  11. ↑ Луиза Игнатьева (2016-12-27). Жизнь и смерть Уруссинской ГРЭС, или Есть ли жизнь после смерти. «Реальное время» интернет газетасы. әлеге чыганактан 2021-02-04 архивланды. 2020-12-06 тикшерелгән.
  12. ↑ Ведомости Верховного Совета СССР, 1958
  13. ↑ О назначении Сахапова А.М. главой администрации Ютазинского района Республики Татарстан. Республика Татарстан газетасы (2005-07-07). 2020-12-06 тикшерелгән.
  14. ↑ Экс-глава Ютазинского района переходит на работу в Азнакаевский район РТ. Татар-информ (2011-12-20). 2020-12-06 тикшерелгән.
  15. ↑ В Ютазинском районе сменилось руководство. Республика Татарстан газетасы (2010-06-26). 2020-12-06 тикшерелгән.
  16. ↑ Рустем Нуриев назначен и.о. руководителя исполкома Елабужского района. Республика Татарстан газетасы (2019-09-19). 2020-12-06 тикшерелгән.
  17. ↑ Нуриев Рустем Мидхатович. «Реальное время» интернет газетасы (2020-08-20). әлеге чыганактан 2020-10-24 архивланды. 2020-12-06 тикшерелгән.
  18. ↑ Шафигуллин Аяз Адипович. Ютазы муниципаль районы (2020). әлеге чыганактан 2020-08-14 архивланды. 2020-12-06 тикшерелгән.
  19. ↑ Надежда Гордеева (2019-09-19). Руководить Ютазинским районом до выборов главы будет представитель Минсельхоза РТ Аяз Шафигуллин. Татар-информ. 2020-12-06 тикшерелгән.
  20. ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. әлеге чыганактан 2012-02-03 архивланды.
  21. ↑ Административно-территориальное деление (АТД) за 2005 год. әлеге чыганактан 2015-03-29 архивланды. 2015-03-29 тикшерелгән.
  22. ↑ Административно-территориальное деление (АТД) за 2006 год. әлеге чыганактан 2015-03-29 архивланды. 2015-03-29 тикшерелгән.
  23. ↑ Административно-территориальное деление (АТД) за 2007 год. әлеге чыганактан 2015-03-29 архивланды. 2015-03-29 тикшерелгән.
  24. ↑ Республика Татарстан. База данных показателей муниципальных образований на 1 января 2008-2014 годов
  25. ↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, поселкам городского типа и районам на 1 января 2009 года. әлеге чыганактан 2014-01-02 архивланды. 2014-01-02 тикшерелгән.
  26. ↑ Численность и размещение населения республики Татарстан. Итоги всероссийской переписи населения 2010 года
  27. ↑ Оценка численности постоянного населения Республики Татарстан на 1 января 2011 года. әлеге чыганактан 2015-04-04 архивланды. 2015-04-04 тикшерелгән.
  28. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года. әлеге чыганактан 2014-05-31 архивланды. 2014-05-31 тикшерелгән.
  29. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). әлеге чыганактан 2013-11-16 архивланды. 2013-11-16 тикшерелгән.
  30. ↑ Численность населения муниципальных образований Республики Татарстан на начало 2014 года. Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республике Татарстан. Казань, 2014. әлеге чыганактан 2014-04-12 архивланды. 2014-04-12 тикшерелгән.
  31. ↑ Численность населения муниципальных образований Республики Татарстан на начало 2015 года. әлеге чыганактан 2015-04-17 архивланды. 2015-04-17 тикшерелгән.
  32. ↑ Мустафин М.Р, Хузеев Р.Г. Всё о Татарстане (Экономико-географический справочник). — Казань, 1994
  33. ↑ 2002 ел сан алу базасы, archived from the original on 2017-11-11, retrieved 2013-11-11 
  34. ↑ архив күчермәсе (PDF), archived from the original (PDF) on 2012-11-21, retrieved 2013-11-11 
  35. ↑ Закон Республики Татарстан от 31 января 2005 года № 46-ЗРТ «Об установлении границ территорий и статусе муниципального образования «Ютазинский муниципальный район» и муниципальных образований в его составе». әлеге чыганактан 2018-03-22 архивланды. 2018-03-22 тикшерелгән.
  36. ↑ О комбинате. Әбсәләм төзелеш конструкцияләре һәм материаллары комбинаты (2019). әлеге чыганактан 2021-01-25 архивланды. 2020-12-06 тикшерелгән.
  37. ↑ Министр промышленности и торговли Алберт Каримов в Ютазинском районе. Ютазы таңы (2020-02-21). 2020-12-06 тикшерелгән.
  38. ↑ Уруссинский химический завод. РБК МА (2020). 2020-12-07 тикшерелгән.
  39. ↑ Электросоединитель. РБК МА (2020). 2020-12-07 тикшерелгән.
  40. ↑ Уруссинское предприятие нерудных материалов. РБК МА (2020). 2020-12-07 тикшерелгән.
  41. ↑ Бетон+. РБК МА (2020). 2020-12-07 тикшерелгән.
  42. ↑ Транспорт. РБК МА (2020). 2020-12-07 тикшерелгән.
  43. ↑ Ютазинский элеватор. РБК МА (2020). 2020-12-07 тикшерелгән.
  44. ↑ Уруссинский электромеханический завод распродаст имущество на 160 млн рублей. «Реальное время» интернет газетасы (2020-08-27). әлеге чыганактан 2020-09-18 архивланды. 2020-12-06 тикшерелгән.
  45. ↑ Уруссинская промышленная площадка прошла аккредитацию. Ютазинская новь (2015-07-10). 2020-12-06 тикшерелгән.
  46. ↑ О создании Промышленного парка «Уруссу» на территории Ютазинского муниципального района Республики Татарстан на базе существующей Промышленной площадки«Уруссу». Ютазы муниципаль районы (2017). әлеге чыганактан 2021-05-15 архивланды. 2020-12-06 тикшерелгән.
  47. ↑ Стратегия социально-экономического развития Ютазинского муниципального района. Татарстан Республикасы Министрлар Кабинеты (2017). 2020-12-06 тикшерелгән.
  48. ↑ 48,0 48,1 48,2 Рейтинг муниципальных образований. Татарстан Республикасы Икътисад министрлыгы (2020). әлеге чыганактан 2021-03-01 архивланды. 2020-11-15 тикшерелгән.
  49. ↑ 49,0 49,1 49,2 49,3 49,4 История района. Ютазы муниципаль районы (2020-01-27). әлеге чыганактан 2020-10-25 архивланды. 2020-12-06 тикшерелгән.
  50. ↑ Аграрии РТ собрали 1 миллион тонн зерна урожая этого года. Ютазинская новь (2020-08-04). 2020-12-06 тикшерелгән.
  51. ↑ Ильмира Галиева (2020-02-21). Деятельность Ютазинского района получила положительную оценку. Ютазинская новь. 2020-12-06 тикшерелгән.
  52. ↑ 52,0 52,1 52,2 Занятость и заработная плата. Дәүләт статистикасы федераль хезмәте (2020). 2020-12-06 тикшерелгән.(үле сылтама)
  53. ↑ В Татарстане завели дело из-за загрязнения почвы нефтепродуктами. Kazanfirst (2020-09-16). 2020-12-06 тикшерелгән.
  54. ↑ В Татарстане незаконно хоронили нефть. Inkazan.ru челтәрле басмасы (2020-09-16). 2020-12-06 тикшерелгән.

Әдәбият

үзгәртү
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Ютазы_районы&oldid=4123304