Бабүнә
Бабүнә, Ак чәчәк, Ромашка (лат. Matricária) — дару ромашкасы, оешма чәчәкләр семьялыгыннан берьеллык үләнчел үсемлекләр ыругы.
| Бабүнә | |
|---|---|
 | |
| Халыкара фәнни исем | Matricaria L., 1753[1][2] |
| Таксономик ранг | ыру[1] |
| Югарырак таксон | оешма чәчәкләр[d] |
| Җимеш төре | орлыкча[d] |
| Шушы чыганакларда тасвирлана | Мейер энциклопедик сүзлеге (1888-1889)[d], Flora Reipublicae Popularis Sinicae, volume 76(1)[d] һәм The Domestic Encyclopædia; Or, A Dictionary Of Facts, And Useful Knowledge[d] |
Еш кына ромашка дип, ботаник күзлектән караганда хаталы рәвештә Астра, Гербера, Дороникум, Нивяник, Остеоспермум, Пиретрум, Пупавка, Трехреберник, Хризантема кебек башка төр үсемлек төрләрен атыйлар.
Таралуы
үзгәртү70 кә якын төре билгеле, Евразиядә, Африкада таралганнар.
ТР территориясендә бер төре — дару ромашкасы (M. recutita) бар. Барлык районнарда да очрый. Буш, кысыр җирләрдә, чүп урыннарында, юл буйларында үсә. Нәзек, үзәк тамырлы.
Ботаник тасвирлама
үзгәртү
Сабагы туры, ботаклы, 10–30 см биеклектә. Яфраклары чиратлашкан, икешәр каурыйсыман-теленмә. Чәчәкләре озын чәчәк сапларында утырган калкан чәчәк төркеме хасил итүче кәрзиннәрдә урнашкан. Кәрзиннәр озынча конуссыман чәчәк түшәгеннән гыйбарәт, эче куыш (шушы билгесе буенча дару ромашкасы башка охшаш төрләрдән җиңел аерыла). Чәчәкләре һәрбер кәрзиндә ике типта: кырыйдагылары — телсыман, ак таҗ яфракчыклы ана чәчәкләр; уртадагылары — көпшәсыман, сары, ике җенесле. Җимешләре — бүрекчәсез коңгырт-яшел вак орлыкчалар. Үсемлекнең үзенчәлекле исе бар. Июньнән сентябрьгә кадәр чәчәк ата. Җимешләре августта өлгерә. Орлыктан үрчи.
Кулланылыш
үзгәртүДару үсемлеге. Чәчәк кәрзиннәрендә эфир мае, флавоноидлар, гликозид, лайлалы матдәләр бар; дезинфекцияләү, тир чыгару, ялкынсынуга каршы, авыртуны басу чаралары буларак кулланыла. Тынычландыру, ашказаны җыелмалары составына керә.
Чәчәк төркеме косметик чаралар әзерләүдә файдаланыла.[3].
Ботаник классификация
үзгәртүЫру үзенә якынча 22 төрне ала[4].
- Иң билгеле төрләре
- Matricaria aurea
- Chamomilla aurea
- Cotula aurea|aut
- Matricaria chamomilla - дару акчәчәге
- Chamomilla recutita
- Matricaria recutita
- Matricaria matricarioides - исле акчәчәк
- Matricaria discoidea
- Artemisia matricarioides
- Chamomilla suaveolens
- Matricaria matricarioides
- Matricaria suaveolens
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Линней К. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium — 5 — Стокһолм: 1754. — doi:10.5962/BHL.TITLE.746
- ↑ 2,0 2,1 Linnæi C. Species Plantarum: Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas — 1753.
- ↑ https://tatarica.org/tat/razdely/priroda/rastitelnost/romashka
- ↑ The Plant List (ингл.): Matricaria 2012 елның 1 октябрь көнендә архивланган.
Сылтамалар
үзгәртү- Лекарственные ромашки 2015 елның 4 апрель көнендә архивланган.(Тикшерелгән 24 июль 2009)
 |
Бу — мәкалә төпчеге. Сез мәкаләне үзгәртеп һәм мәгълүмат өстәп,  Википедия проектына ярдәм итә аласыз.Мөмкинлек булса, бу искәрмәне төгәлрәккә алыштырырга кирәк.
|