ОктябрьскиБашкортстанның җөмһүрият буйсынуындагы шәһәре, 1946 елның апреленә кадәр Туймазы районына кергән.[4][5]

Октябрьски
рус. Октябрьский
баш. Октябрьский
Байрак[d]
Нигезләнү датасы 1937
Сурәт
Рәсми исем Октябрьский һәм Октябрьский
Рәсми тел башкорт теле һәм рус теле
Дәүләт  Россия
Нәрсәнең башкаласы Городской округ город Октябрьский[d][1]
Административ-территориаль берәмлек Городской округ город Октябрьский[d][1]
Сәгать поясы UTC+05:00
Хөкүмәт башлыгы Алексей Шмелёв
Халык саны 113 929 (2017)[2]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек 140 метр
Мәйдан 98,83 км²[3]
Почта индексы 452600–452616
Рәсми веб-сайт oktadm.ru(рус.)
Беренче язма телгә алу 1632
Җирле телефон коды 34767
Шәрәфле ватандашлар төркеме [d]
Монда җирләнгәннәр төркеме [d]
Карта
 Октябрьски Викиҗыентыкта

Халык саны: 2018 елда114 000 кеше. 2024 елның 1 гыйнварына ― 116 400 кеше[6].

Географик мәгълүмат

үзгәртү

Уфадан 180 км ераклыкта, Татарстан белән Башкортстан арасында аккан Ык буенда урнашкан. Якындагы тимер юл станцияләре Руссу (Татарстан) – 15 кмда һәм Туймазы (25 кмда). Шәһәр эчендә пассажир хәрәкәте булмаган Нарыш тупик тимер юл станциясе урнашкан.

Тарихи мәгълүматлар

үзгәртү

Башкортстанның көнбатышында нефть ятмалары һәм «Туймазынефть» тресты барлыкка килү белән Ыкның уң ярында нефтьчеләрнең бистәсен төзү турында карар кылынган. Дүрт татар авылы: Нарыш, Төрекмән, Мулла һәм Зәет арасындагы кырда “Социалистический городок” төзелеше башланган. Ике ел эчендә саман кирпеченнән 20 бер катлы йорт, клуб, ашханә, почта төзелгән. Эшче куллар җитмәгәч, 1941-1942 елда төзелешкә Идел буе алманнары күчерелә. Алар урман кисә, карьерлардан таш чыгара. Хәзерге автовокзал урынында “25 еллык” лагир булган. Анда 25 елга иректән мәхрүм ителгән репрессия корбаннары тора. 1944 елда Нарыштау астында нефть табылу уңаеннан беренче урамга Девон исеме кушыла.

1946 елда бистәгә шәһәр статусы бирелә.

Халык саны 109,7 мең (2010). Зурлыгы буенча Башкортстанның бишенче шәһәре.

1959[7] 1970[8] 1979[9] 1989[10] 2002[11] 2010[12]
64 717 77 054 88 030 104 732 108 647 109 474

Милли состав

үзгәртү
Милләт (2002) Өлеш, %
татарлар 37,1
руслар 40,9
башкортлар 13,1
чуашлар 1,94
чирмешләр 1,24
мукшылар 0,98
удмуртлар 0,21
украиннар 1,66
әрмәннәр 0,43
белоруслар 0,25
таҗиклар 0,25
үзбәкләр 0,19

Танылган кешеләр

үзгәртү

Хәзерге Октябрьскига керүче торак урыннардан зур гына кешеләр чыккан:

Гомумән, шәһәр үзенең көрәш мәктәбе белән танылган.


Октябрьскиның ширкәтләрендә төрле вакытларда Мөсәгыйть Хәбибуллин, Ризван Хәмид эшләп китәләр, Вагыйз Фәтхуллин, Айдар Хәлим биредә училище тәмамлый, Нәҗип Асанбаев Кызыл Таңның үз хәбәрчесе булып эшли.


Матбугат

үзгәртү

«Туган як» —- Октябрьски шәһәренең иҗтимагый-сәяси гәзите, 1990 елдан. Атнага 2 тапкыр чыга.

Икътисад

үзгәртү

Октябрьски – зур индустриаль үзәк. Сәнәгать җитештерүе структурасына машина төзү ширкәтләренә 43% туры килә; ягулык сәнәгатенә 32%. Шәһәр предпприятителәре 250 исемдәге товар җитештерә. Нефть промыселлары һәм автомобиль транспорты өчен җиһазлар, төзелеш конструкцияләре һәм материаллары, автомобиль приборлары һ.б.
50гә якын сәнәгать предприятиесенең арасында аерым урынны Башнефть НГДУ (нефть-газ чыгаручы идарә), «Башнефтегазпром» идарәсе, ААҖ АК «ОЗНА», АҖ АК «АПРИ», ОЗНПО, ҖЧҖ ҖШ (җитештерү ширкәте) «Роснефтемаш», ААҖ «Блокжилкомплект», ҖЧҖ «Металл-комплект». АҖ АК «АПРИ» Россиянең эшләүче барлык автомобиль, трактор һәм комбайн җитештерүче заводлары өчен приборлар ясый.

Транспорт

үзгәртү
 
Октябрьски автовокзалы, 2005 ел

Мәгариф

үзгәртү

Югары уку йортлары

үзгәртү

Урта махсус уку йортлары

үзгәртү

Башлангыч һөнәри уку йортлары

үзгәртү

№ 4, 22, 56,68

Дини тормыш

үзгәртү
Ислам
  • Заит җәмигъ мәчете
  • Төрекмән бистәсе мәчете (Мәчет урамы, 4)
  • Мәскәү бистәсе мәчете (Кооператив ур., 100/1)
  • «Мөхсин» мәчете (Мулла бистәсе, Матросов ур., 136)
  • Октябрьски үзенең мәдрәсәсе белән билгеле. "Нур әл-Ислам" мәдрәсәсе 1990 елдан эшли. Тәлгать Таҗетдин җитәкләгән Үзәк Диния нәзаратына карый торган мәчетләр имамнары биредә белемен күтәрә.
Православие
  • Смоленск чиркәве (Сретение кафедраль соборы) (Крестьян ур., 15), протодиакон Роман (Касыйм улы Ганиев)
  • Троица-Сергий чиркәве (Ленин проспекты, 61Б), иерей Константин (Абдуллин)
 
Заит җәмигъ мәчете
 
Сретение кафедраль соборы

Урамнары

үзгәртү

Сылтамалар

үзгәртү

Искәрмәләр

үзгәртү
  1. 1,0 1,1 ОКТМО
  2. https://web.archive.org/web/20170731141731/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar
  3. http://www.gks.ru/scripts/db_inet2/passport/table.aspx?opt=80735000200620072008200920102011
  4. РСФСР Верховный Советы президиумының 1946 ел, 5 апрель указы
  5. шәһәр хакимияте сайты
  6. Статистики подсчитали население городов и сёл в Башкирии. ИА «Башинформ», 10.05.2024
  7. 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  8. 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  9. 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  10. 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  11. 2002 елгы Бөтенроссия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  12. Численность населения по населенным пунктам Республики Башкортостан, archived from the original (PDF) on 2014-08-20, retrieved 2013-11-03