Йошкар-Ола
Йошкар-Ола (элеккеге исеме — Чар) (чирм. Йошкар — «кызыл», чирм. Ола — «шәһәр» — «Кызыл шәһәр», искергән чирм. Чарла, Цар-ола[5]) – Мари Эл республикасының башкаласы.
Йошкар-Ола | |
чирм. Йошкар-Ола | |
Байрак[d] | Илтамга[d] |
Нигезләнү датасы | 1584[1] |
---|---|
Рәсми исем | Йошкар-Ола |
Рәсми тел | чирмеш теле һәм рус теле |
Гимн | Йошкар-Ола һимны[d] |
Дәүләт | Россия |
Нәрсәнең башкаласы | Мари Иле, «Йошкар-Ола каласы» шәһәр округы[d][2], Йошкар-Олинский район[d], Мари Автономияле Совет Социалистик Республикасы, Мари автономия өлкәсе һәм Чар өязе |
Административ-территориаль берәмлек | «Йошкар-Ола каласы» шәһәр округы[d][2] |
Сәгать поясы | UTC+03:00 |
Хөкүмәт башлыгы | Евгений Васильевич Маслов[d] |
Халык саны | 266 675 (2017)[3] |
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек | 100 метр |
Кардәш шәһәр | Сомбатһей, Бурж, Принстон (Көнбатыш Вирджиния), Әстерхан һәм Кемер (Анталья)[4] |
Бүләкләр | |
Мәйдан | 100,39 км² |
Почта индексы | 424000–424045 |
Рәсми веб-сайт | i-ola.ru |
Җирле телефон коды | 8362 |
Шәрәфле ватандашлар төркеме | [d] |
Объектның күренешләре өчен төркем | [d] |
Йошкар-Ола Викиҗыентыкта |
Халык саны — 248 688 кеше, буйсындырылган торак пунктлары белән — 259 162 кеше (2010).[6]
Шәhәр Кече Какшан елганың сул ягында, Мәскәүдән 743 километрга көчыгышрак урнашкан. Яшел Үзән — Яраң тимер юлында Йошкар-Ола станциясе. Шәһәр аша Р165 (Йошкар-Ола — Яраң), Р172 (Йошкар-Ола — Өрҗем), Р173 (Йошкар-Ола — Козьмодемьянск), Р174 (Йошкар-Ола — Мария Посады — Чуел), Р175 (Йошкар-Ола — Яшел Үзән — Казан), Р176 «Нократ» (Чабаксар — Йошкар-Ола — Киров — Сыктывкар) автоюллар баралар.
Йошкар-Оладан эре шәһәрләр кадәр ераклыгы (автоюллар буенча)[7] | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Петрозаводск ~ 1434 км Вологда ~ 866 км |
Сыктывкар ~ 724 км Киров ~ 297 км |
Березники ~ 846 км Глазов ~ 396 км |
|||||||
Түбән Новгород ~ 325 км Владимир ~ 576 км Мәскәү ~ 763 км |
Ижау ~ 523 км Пермь ~ 669 км Екатеринбург ~ 1025 км |
||||||||
Чабаксар ~ 96 км Саранск ~ 418 км |
Сембер ~ 317 км Самар ~ 559 км |
Казан ~ 145 км Ырынбур ~ 873 км |
|||||||
Сәгать поясы
үзгәртүЙошкар-Ола һәм Мари Ил Республикасы Moscow Time Zone (MSK/MSD) сәгать поясында урнаша. Бу сан, UTC системасы буенча исәпләгәндә, +3:00 гә тигез.
Климат
үзгәртүЙошкар-Ола климаты | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Күрсәткеч | Гый | Фев | Мар | Апр | Май | Июн | Июл | Авг | Сен | Окт | Ноя | Дек | Ел |
Уртача максимум, °C | −9,9 | −7,5 | −0,6 | 9,4 | 18,4 | 22,6 | 24,5 | 22,4 | 15,6 | 6,3 | −1,2 | −5,9 | 7,8 |
Уртача температура, °C | −13,9 | −12,1 | −5,4 | 4,6 | 12,2 | 16,5 | 18,7 | 16,5 | 10,8 | 3,2 | −3,8 | −9,2 | 3,2 |
Уртача минимум, °C | −17,9 | −16,6 | −10,1 | −0,3 | 6,0 | 10,3 | 12,8 | 10,6 | 6,0 | 0,0 | −6,3 | −12,5 | −1,5 |
Явым-төшем нормасы, мм | 32 | 25 | 24 | 34 | 40 | 61 | 82 | 60 | 54 | 53 | 46 | 37 | 548 |
Чыганак: Гидрометцентр России |
Тарих
үзгәртүШәһәр 1584 елда Фёдор Иванович патшасы указы буенча «Царёв город на Кокшайке» (соңрак ул Царёвококшайскка әйләнә) исеме астында ныгытма буларак нигезләнә.
1708 елдан — Казан губернасы составында, 1719 елдан — аның Зөя провинциясе үзәге. 1781 елдан — Казан губернасының Чар өязе үзәге.
1856 елда шәһәрдә 5 чиркәү, 178 йорт һәм 10 лавка (кибет) булган.
1919 елда шәһәргә Краснококшайск исеме бирелә. 1920 елның июньдә, Казан губернасы юкка чыгару сәбәпле, Краснококшайск өяз белән Вятка губернасы составына кертелә; шул ук елның ноябрьдә Мари автономияле өлкәсе оештырыла, ә Краснококшайск аның административ үзәге була.
1928 елда шәһәргә Йошкар-Ола (Кызыл шәһәр) исеме кушыла. 1936—1990 елларда — Мари Автономияле Совет Социалистик Республикасы башкаласы.
1991 елдан Мари Ил Республикасы башкаласы булып тора.
Халык
үзгәртү1840[8] | 1856[9] | 1897[10] | 1913[9] | 1926[9] | 1931[9] | 1939[9] | 1959[11] | 1970[12] | 1979[13] | 1989[14] | 2002[15] | 2010[6] |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
967 | ~1 200 | 1 658 | ~2 500 | ~4 300 | ~7 600 | ~27 200 | 88 744 | 166 073 | 201 371 | 241 601 | 256 719 | 248 688 |
Милли состав: руслар — 66,3%, чирмешләр — 24,7%, татарлар — 4,6%, украиннар — 2,3%, чуашлар — 0,8%.[16]
Югары уку йортлары
үзгәртү- Мари дәүләт университеты
- Идел буе дәүләт техника институты
- Регионара ачык социаль институты
Шуның өстенә, шәһәрдә башка югары уку йортларның якынча 10 филиал эшли.
Галерея
үзгәртү-
Күккә ашу чиркәве
-
Ленин проспекты
-
Милли сәнгать галереясе бинасы
-
«Сомбатхей» микрорайоны
Кардәш шәһәрләр
үзгәртүПартнёр шәһәрләр:
Кызыклы фактлар
үзгәртү- Йошкар-Ола — Й хәрефеннән башланган бердәнбер Россия шәһәре.
- Йошкар-Ола маричадан ненецчага «Нарьян-Мар» итеп тәрҗемә ителә.
Шәхесләр
үзгәртү- Виктор Тёмин, фотограф.
Татарлар
үзгәртү- Булат Нигъмәтуллин, җырчы, ТР атказанган артисты (2017).
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ http://www.i-ola.ru/userfiles/file/gen_plan_A3_2009.pdf
- ↑ 2,0 2,1 ОКТМО
- ↑ https://web.archive.org/web/20170731141731/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar
- ↑ https://www.kemer.bel.tr/en/our-cities/mari-el-cumhuriyeti-yoskar-ola1.html
- ↑ архив күчермәсе, archived from the original on 2012-06-09, retrieved 2012-12-08
- ↑ 6,0 6,1 архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-27, retrieved 2012-12-08
- ↑ Яндекс.Карты. Яндекс.Карты. 2011-09-22 тикшерелгән.
- ↑ Статистические таблицы о состоянии городов Российской империи, 1840
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 http://www.mojgorod.ru/r_marijel/joshkarola/
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_lan_97_uezd.php?reg=476
- ↑ 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 2002 елгы Бөтенроссия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 2002 ел сан алу базасы, archived from the original on 2019-07-12, retrieved 2012-12-08
Тышкы сылтамалар
үзгәртүБу мәкаләнең сыйфатын арттырыр өчен түбәндәгеләрне эшләргә кирәк?:
|