Википедия бәхәсе:Проект:Төркемләү

Проектның барлыкка килү тарихы

Википедия:Проект:Төркемләү проекты Татар мәдәнияте порталы кысаларында татар мәдәниятенең нинди бер феномен булуын аңлап башкаларга (күбесенчә рус мохитендә үскән һәм яшәгән хатыным һәм сеңлемә, замананың халыкара теле булган инглиз теле өстенлек иткән YouTube мультфильмнары һәм Инглиз Википедиясе дөньясында үсә барган балаларыма) аңлатырлык теләгеннән туды.

Татар тарихы порталын әзерләү эшен алыпбарганда татар мәдәниятен бүгенге көндә әдәби татар телендә сөйләшү һәм язу, татар әдәбиятын уку, татарлар арасында иң күп җәелгән Ислам динен тоту, татар ризыкларын ашау, яки татар сәнгатен ярату яки анарда катнашу белән генә тиңләү дөрес булмас дигән аңлавым туды.

Мәгълүмат технологияләре һәм очкычлар булган чорында кеше игътибарын Татарстан Республикасы кебек кызык, яки Россия Федерациясе кебек киң җирләрендә булган мәдәни тәҗрибә һәм мәдәни капитал белән, һәм аның ташучысы булган кулланылыш даирәсе бик киң булмаган тел белән генә чикләү мөмкин булмавын ап-ачык аңлыйм. Дәүләтләр төрле сәяси-икътисади берлекләргә берләшкән глобаль/планетар цивилизация заманында этник милләт белән бәйләвебезнең ниндидер практик файда булмаган чакта бу төшенчә иртәме-соңмы юкка чыгачагы мәгълүм - олылардан аермалы буларак балалар романтик һәм ностальгик түгел, ә нык практиклар.

Димәк элекке буыннар һәм аларның мәдәни тәҗрибәләре турындагы мәгълүмат киләчәк буыннарның көндәлек тормышында практик файда китерер өчен җиңел аңлаешлы тел белән стандарт викиләштерү критерийлары нигезендә язылырга гына түгел, уңайлы килеш төркемләнергә дә тиешлегенә төшендем.

Проектның әһәммиятлелеге турында төшенчәләр (эссе)

Үз дәүләтләре булмаган татарлар өчен дә, дәүләтле булган Дания һәм Төркия, Мексика һәм Кытай Халык Җөмһүрияте кебек илләрнең төп халыкларының мәдәният көн тәртибендә дә бу мәсьәлә нык сизелә. 2013 елның февраль аенда Казан дәүләт энергетика университетында үткән Made in Kazan семинарында Сколково шәхси университетыннан бер лектор соңгы фаразлар нигезендә инглиз телен дөньяда һәр көн 2.3-2.4 миллиард кеше тарафыннан кулланылганын белдерде... Дәүләт суверенлыгы мәдәниятләр арасында аерым шәхесләрнең игътибары өчен көндәшлегендә бернинди өстенлек бирми... Рус яки татар балалары монда кытай яки француз балалары белән уртак океан штормларына күзгә-күз калачаклар... Мәгълүмат тармагы матди чикләүләр булмаган акыл хезмәтенә нигезләнгән һәм Big data океаны кануннары буенча яшәгән икътисади җәмгыятьтә Төркем:Татар шагыйрьләре һәм Төркем:Татар язучылары һәм аларның әсәрләре турындагы мәкаләләр шул ук Инглиз шагыйрьләре һәм язучылары турындагы мәкаләләр һәм әсәрләре белән, Төркем:Татар спортчылары, Төркем:Татар журналистлары, Төркем:Татар геологлары, Төркем:Татар физиклары, Төркем:Татар икътисадчылары, Төркем:Татар эшмәкәрләре, Төркем:Татар очучылары һәм башка һөнәрләре буенча татар милләтле шәхесләре һәм аларның татар мәдәниятенә керткән өлешләре турындагы мәкаләләр иң әзеннән инглиз телле игезәк һөнәрле шәхесләре һәм дөнья цивилизациясенә керткән өлешләре турындагы мәкаләләр белән көндәшлеккә керергә дучар кала. Татар Википедиясендә әлегә мәгълүмат искиткеч аз, һәм татар мәдәниятенең (татарлыкның) нәрсә икәнлеген аңлый алыр өчен дөнья татарлары турындагы мәгълүматын Википедияның төрле телле бүлекләре эченнән туплап бер җирдә берләштерү эшчәнлеген башлау кирәк. Бу эшчәнлекне әлегә булмаган инфраструктураны булдыру өчен кирәкле принципларның озын мөддәтле тотрыклы үсешне тәэмин ителерлек булуыннан башларга кирәк...--frhdkazan (обсуждение) 3 мар 2013, 22:47 (UTC)

Милләт-Этнос һәм тел төшенчәләре тирәсендәге низагларны туктату

ВП:Проект:Төркемләү кысаларында яңадан-яңа туа торган низагъларны чишү буенча тәкъдимем. Фикерләрегез? -- frhdkazan (бәхәс) 15 гый 2015, 10:18 (UTC)

• Резюме: Төркем:Татар газеталары яки башка милли газеталарны турындагы мәкаләне Төркем:Рус телендә чыгучы газеталар төркеменә кертергә ярамый! Дәвам итсәгез, ТатВикидан тыям! -- Derslek (бәхәс) 15 гый 2015, 06:13 (UTC)
  • Frhd-kzn-әфәнде - артыгын кыйланасыз! Мин бу сүзләрне әйтмәдем, бу - сезнең уйдырмагыз. --Derslek (бәхәс) 18 гый 2015, 13:42 (UTC)
    • «Кайбыч таңнары» газетасы һәм Халык сулышы - Дыхание народа кебекләрне һәм Төркем:Рус телендә чыгучы газеталар һәм Төркем:Татар телендә чыгучы газеталар төркемнәренә кертү мөмкинме? - User:Frhdkazan

• Шушы тәфсилле төркемләүдә кирәклеген бөтенләй күрмим. Рус язучылары дигән төркем исеме белән килешмим, Русия язучылары булырга тиеш, чөнки русча язган язучы милләтен еш кына төгәл белмибез. Шулай да Рус радиолары атамасы белән килешмим, Русия радиолары булырга тиеш. Әгәр Русиядә эш итүче шәхес, оешма милли телдә (русча булмаган, безнең өчен иң мөһиме - татарча) язса, эшләсә, шул очракта ике төркем: Русия газеталары (әгәр Русиядә), Татар газеталары һ.б. язарга кирәк минемчә.--Kitap (бәхәс) 16 гый 2015, 10:44 (UTC)
  • Сүз төркемләү агачының төрле ботакларны (Тел, ил/дәүләт һәм милләт нигезендәгеләре) бутамау турында бара.Төркем:Милләтләре буенча шәхесләр һәм Төркем:Илләр буенча шәхесләр төркемнәре белән проблемалар юк. Мәсьәлә Төркем:Телләр буенча төркемнәр тирәсендә: анда Төркем:Рус язучыларымы, Төркем:Рус телле язучылармы (охшаш килеш Төркем:Үзбәк язучылармы, Төркем:Үзбәк телендә язучылармы) керергә тиешлеге турында. Төркемләү системабызны тәртиптә тоту өчен, Төркем:Испан язучылары, Төркем:Инглиз язучылары һәм охшаш төркемнәрне исә Төркем:Рус телле язучылар үрнәге буенча үзгәртү бер дә авыр түгел. -- frhdkazan (бәхәс) 16 гый 2015, 11:00 (UTC)
  • Татар радиолары һәм охшашларны Татар телле радиолары буларак күчердем. - frhdkazan (бәхәс) 18 гый 2015, 10:04 (UTC)
• Рус телле башкорт (татар) язучылары: Берләштермибез. ТатВикидәге Төркем:Рус телле язучылар чиста Төркем:Рус язучылары түгел (Пушкин, Некрасов кебек). Рус телле татар язучылары, Рус телле башкорт язучылары дип атарга (аерырга) була. Бу минем соңгы сүз.-- Әмир (бәхәс) 16 гый 2015, 13:45 (UTC)
  • Язучыларны милләт нигезендә Төркем:Татар милләтле рус язучылары һәм Төркем:Башкорт милләтле рус язучылары (яки охшаш) төркемнәргә бүлергә ризалык белдерелде.

ВП:Тел, ил, милләт нигезендә төркемләү кагыйдәсе проектлары

Проект А (User:Әмир/Инглиз Википедиясе)

• Татар Википедиясе төркемләү системасында шәхесләр һәм мәдәнияткә бәйле мәкаләләрне тел (Төркем:Телләр буенча төркемнәр), ил (Төркем:Илләр буенча төркемнәр) һәм милләт/милли мәдәният (Төркем:Милләтләр буенча төркемнәр) нигезендә төркемләү мөмкин.
• Төркемләү агачының төркемләү ботаклары бер-берсеннән бәйсез һәм алар өчен төрле төркемнәр кулланыла.
• Төркемләү агачының төрле ботакларына керүче төркемнәрне бутамау өчен, һәр төркемнең битендә аның табигатен аңлатучы билгеләмә урнаштырыла.
  • Үрнәкләр:
  • Төркем:Рус язучылары = Бу төркемгә милләтләре буенча рус булган язучылары турында мәкаләләр тупланыла. Сылтамалар: Төркем:Милләтләре буенча язучылар һәм Төркем:Рус шәхесләре
  • Төркем:Рус телле язучылар = Бу төркемгә әсәрләре рус телендә булган язучылары турында мәкаләләр тупланыла. Сылтамалар: Төркем:Телләр буенча язучылар һәм Төркем:Рус теле
  • Төркем:Русия язучылары = Бу төркемгә Русиядә язылган әсәрләре булган каләм осталары турында мәкаләләр тупланыла. Сылтамалар: Төркем:Илләр буенча язучылар һәм Төркем:Шәхесләр:Русия.
  • Җәүдәт Ильясов = Төркем:Татар шагыйрьләре, Төркем:Татар тәрҗемәчеләре, Төркем:ССРБ язучылары, Төркем:Үзбәк телле язучылар, Төркем:Татар телле язучылар һәм Төркем:Рус телле язучылар, әммә Төркем:Рус язучылары һәм Төркем:Үзбәк язучылары төркемнәренә керми.

- frhdkazan (бәхәс) 18 гый 2015, 08:47 (UTC)

• Төркем:Рус язучылары төркеменә Каршы - дәлилләр китердем инде. Бродский, Пастернак һәм башка Русия язучыларының милләтен аңларга кыен, шул мәгълүмат мәкаләдә язарга кирәк, төркемдә кирәкми, минемчә.--Kitap (бәхәс) 18 гый 2015, 10:12 (UTC)
• Шулай ук мин милли төркемнәр юкка чыгаруга каршы. Мәсәлән: Вальтер Скотт Шотланд язучылары һ.б. төркемен торгызырга чакырам. Уртак фикергә килмәгәнгә кадәр, шушы бәхәсле төркемләү эшчәнлеген туктатырга сорыйм.--Kitap (бәхәс) 18 гый 2015, 10:12 (UTC)
  • 1) Kitap, Милләтләре ап-ачык билгеле булмаган язучыларны (Бродский, Пастернак һ.б.) Төркем:Рус язучылары төркеменә кертү кирәкмәгәне (чыгарырга кирәклеге) турында тулысынча килешәм - әммә бу Төркем:Рус язучылары яки Төркем:Татар язучылары төркеменәренең бетерелергә тиешлеген аңлатмый дип ышанасым килә.
  • 2) Төркем:Рус язучылары төркеменә каршы, әммә Төркем:Шотланд язучылары төркеме кирәк диюгезне аңламадым. Аңлатсагызчы зинһар. Алдан ук рәхмәт. - frhdkazan (бәхәс) 18 гый 2015, 10:27 (UTC)
    • Нәкъ шулай. Гадәттә, зур империядә кече милләтләр кысыла, һәм милләт чыгышын юкка чыгарырга омтылалар. Бөекбритания язучысы - инглизчә язучы әдип дигән төшенчә инде, ләкин мәсәлән Вальтер Скотт гомер буе үз китапларында Шотланд каһарманнары турында, Шотландия бәйсезлеге өчен Англиягә каршы көрәш турында яза, ул чын Шотланд язучысы. Шуңа күрә Бөекбритания язучылары һәм Шотланд язучылары төркемнәр бергә булырга тиеш минемчә.--Kitap (бәхәс) 18 гый 2015, 10:37 (UTC)
      • Ягъни сез дә милләтләр нигезендә төркемләүне рөхсәт итүгә Риза, доминант булмаган милләтле шәхесләрне (татарлар, шотландлар һ.б.) берәр илнең доминант милләтле төркеменә кертүгә Каршы. Тәкъдим ителгән кагыйдә буенча эшләүгә каршы килмисез), шулаймы? -- frhdkazan (бәхәс) 18 гый 2015, 10:47 (UTC)

• • Минемчә ТатВикидә империянең кече милләтләренә зуррак игътибар бирергә кирәк (сәбәпләр аңлашылган дип уйлыйм), шуңа күрә Шотланд язучылары, Ирланд язучылары һ.б. дигән төркемнәр булырга тиеш (УкрВикидә дә шулай : Вальтер Скотт : төркем: Шотландські письменники - дөрес минемчә һ.б. Викидә бар).--Kitap (бәхәс) 18 гый 2015, 10:51 (UTC)
    • Кайсыбер аргументлар белән килешергә була. Әйтик, минем өчен А.Әпсәләмова, Рөстәм Кутуй кебек «урыс язучылары» турында уку сәер тоела. Тәкдим ителгән төркем белән мин килешәм, ләкин, игътибар, һәрбер шәхеснең андый төркемгә кертелү-кертелмәү нигезләнергә тиеш. Әйтик, кайбер татар (Миргазиян Юныс), мари, мукшы язучылары кайбер әсәрләрен үзләре тәрҗемә итеп, урысча чыгарганнар. Бу әле аларның урыс-телле булулары турында сөйләми. Бу дискуссияне тулаем алганда шуны әйтергә була, frhd-kzn безгә, гади генә әйткәндә, булган бер төркемне, әйтик француз язучыларын икеләтергә һәм бер төркем урынына бер үк эчтәлекле ике төркемне ясарга тәкдим итә. Рус википедиясендә булган хәлләр турында бераз хәбәрдар булган кеше белергә тиеш. Анда милләт билгесе буенча аерылган язучылар-композитор-җырчылар төркемнәре юк. Бөтен төркемнәр я илгә (Франция-французский, Бельгия-бельгийский, Польша-польский композитор/писатель/поэт), яки иҗат итү теле буенча аерымлана (русский писатель=писатель на рус. яз, татарский писатель=писатель на татар языке). Шуңа күрә бу экспериментның ниндидер җитди нигезе юк, бу турында күп язылды инде, һәрбер шәхеснең милләтен яки расасын тикшереп тору Википедиянең максатларына туры килми. Энциклопедиягә аның өчен генә кермиләр. --Derslek (бәхәс) 18 гый 2015, 14:08 (UTC)
      • Derslek & Kitap, Төркем:Татар язучылары, Төркем:Рус язучылары һәм Төркем:Башкорт язучылары - кулланылган телләр нигезендә генә оеша икән, бер үк шәхеснең дә барысына да керә алуы мөмкинлеге булырга тиеш. Шул ук мәсьәлә радиолар, телеканаллар һәм газеталар очрагында да дөрес.
      • Әмир белән килешәм: бу җисем мәсьәләсе искә алучы төркемнәрнең исеме нинди генә булмасын (Төркем:Рус телле язучылар яки башкача) - мин Риза. -- frhdkazan (бәхәс) 18 гый 2015, 14:47 (UTC)

Проект Б (User:Derslek/Рус Википедиясе)

Төркем:Милләтләре буенча язучылар, Төркем:Удмурт шәхесләре һәм башка төркемнәрне бетереп, бәйле үзгәртүләремне кире кагып, Татар интернеты мәкаләсе исемен Татар телле интернет буларак үзгәртүемне вандаллык дип атап, миңа яңадан тыю белән янап, Derslek 'югарыдагы проектка (A) үз каршылыгын белдерде дип уйлыйм. Түбәндәге версия милләт һәм милли газеталары өчен дөресрәкме әллә? -- frhdkazan (бәхәс) 18 гый 2015, 20:30 (UTC)

• Татар Википедиясе төркемләү системасында шәхесләр һәм мәдәнияткә бәйле мәкаләләрне тел (Төркем:Телләр буенча төркемнәр) һәм ил (Төркем:Илләр буенча төркемнәр) нигезендә төркемләү мөмкин, милләт/милли мәдәният (Төркем:Милләтләр буенча төркемнәр) нигезендә төркемләү исә - тыела.
• Төркемләү агачының төркемләү ботаклары бер-берсеннән бәйсез һәм алар өчен төрле төркемнәр кулланыла.
• Төркемләү агачының төрле ботакларына керүче төркемнәрне бутамау өчен, һәр төркемнең битендә аның табигатен аңлатучы билгеләмә урнаштырыла.
  • Үрнәкләр:
  • Төркем:Рус язучылары = Бу төркемгә әсәрләре рус телендә булган язучылары турында мәкаләләр тупланыла. Сылтамалар: Төркем:Телләр буенча язучылар һәм Төркем:Рус теле
  • Төркем:Русия язучылары = Бу төркемгә Русиядә язылган әсәрләре булган каләм осталары турында мәкаләләр тупланыла. Сылтамалар: Төркем:Илләр буенча язучылар һәм Төркем:Шәхесләр:Русия.
  • Җәүдәт Ильясов = Төркем:Татар шагыйрьләре, Төркем:Үзбәк язучылары, Төркем:Рус язучылары, Төркем:ССРБ язучылары.
  • Халык сулышы - Дыхание народа = Төркем:Татар газеталары, Төркем:Рус газеталары

-- frhdkazan (бәхәс) 18 гый 2015, 20:24 (UTC)

Шул ук арада, бездә гамәлдә булган Википедия:Критерии категоризации персоналий по государственной принадлежности кагыйдәсенең "Википедиядә этнос һәм раса сыйфат билгеләре буенча төркемләү ясалмый" тәртибенә нигезләнеп эш итәргә килешсәк, яңа төркемнәрне булдыру кирәк түгел, мәсьәләне ябырга була. -- frhdkazan (бәхәс) 16 гый 2015, 09:49 (UTC)

Гамәлдәге тәртип һәм дә югарыдагы Проект Б буенча үз сәяси эшчәнлекләрен рус телендә дә алып баручы Нурсолтан Назарбаев, Александр Лукашенко, Рөстәм Миңнеханов, Минтимер Шәймиев һәм башкаларны шулай ук Төркем:Рус сәясәтчеләре төркеменә дә кертү зарурдыр, мөгаен. - - frhdkazan (бәхәс) 19 гый 2015, 08:28 (UTC)

Проект В (User:Kitap/Бәйсез ТатВики)

• Татар Википедиясе төркемләү системасында шәхесләрне һәм мәгълүмат чараларны милләт/милли мәдәният һәм кулланылган телләре нигезендә төркемләү рөхсәт ителми.
  • Үрнәкләр:
  • Төркем:Телләр буенча язучылар, Төркем:Милләтләре буенча шәхесләр
  • Төркем:Русия язучылары = Бу төркемгә Русиядә язылган әсәрләре булган каләм осталары турында мәкаләләр тупланыла. Сылтамалар: Төркем:Илләр буенча язучылар һәм Төркем:Шәхесләр:Русия.
  • Җәүдәт Ильясов = Төркем:Татар шагыйрьләре, Төркем:Татар телле язучылар, Төркем:Үзбәк телле язучылар, Төркем:Рус телле язучылар Төркем:ССРБ язучылары.
  • Халык сулышы - Дыхание народа = Төркем:Татар газеталары , Төркем:Сембер өлкәсе газеталары

• ТатВики - бәйсез Википедия һәм РусВикидән аның кагыйдәләрен, аеруча милләтләргә кагылышлы тәртипне калька итеп үзенә алырга тиеш түгел. Шуңа күрә ТатВикидә Рус язучылары түгел, ә Русия язучылары яки чорга бәйле Русия империясе язучылары, ССРБ язучылары булырга тиеш, шулай да рәссамнар, шагыйрьләр һ.б. Пастернак, Бродский, Левитан, Айтматов, Фәзил Искәндәр, Расул Гамзатов - төрле милләтле Русия һәм ССРБ язучылары, урыслар түгел.--Kitap (бәхәс) 19 гый 2015, 18:04 (UTC)

Хөрмәтле Kitap, мин аңлаган логика буенча ТатВикида Төркем:Телләр буенча язучылар, Төркем:Милләтләре буенча шәхесләр /кабул ителМӘгәндә = Төркем:Татар шагыйрьләре, Төркем:Татар телле язучылар, Төркем:Татар газеталары һәм башкалар (Рус, Шотланд, Украин, Башкорт ...) /кабул ителМИ. Соңгыларны куллана алыр өчен, беренчеләре дә куланылырга рөхсәт итү зарур - Проект А шартларын кара. -- frhdkazan (бәхәс) 20 гый 2015, 12:01 (UTC)

• • Русия язучылары - ул Русиядә эш иткән язучы дигән сүз, Рус телле язучы - рус телендә язган әдип. Шулай итеп: Русия язучылары, Рус телле язучылар (минемчә артык төркем, чөнки гадәттә Русия язучысы русча белә), Татар язучылары, Татар шагыйрьләре һ.б. шулай да Бөеккбритания язучылары, һәи Инглиз..., Шотланд..., Ирланд... кабул ителә.--Kitap (бәхәс) 20 гый 2015, 13:39 (UTC)
    • User:Kitap, тел нигезендә шотланд, ирланд һәм инглиз язучыларны кабул итәбез икән, рус язучыларын да кабул итү кирәк түгелмени? Ягъни бу очракта, тәкъдимегез Проект Б дан нәрсә белән аерыла? -- frhdkazan (бәхәс) 23 фев 2015, 12:15 (UTC)

Стандартлаштыру тәкъдиме

Төркем:Төп мәкаләсез төркемнәр кебек төркемнәрне Төркем:Төркемнәр:Төп мәкаләсез итеп алмаштыру минем уйлавымча әйбәт булыр иде. Blackisnewyellow (бәхәс) 14 мар 2023, 08:10 (UTC)

Стандартлаштыру фикерегезне гомумән хуплыйм. Тәкъдим ителгән исем турында 2 атна дәвамында башка фикер-карашлар яңгырамаса, алга! Соңрак көчле аргументлар ачылса, ботыгыз белән кире кайтарырсыз. frhdkazan (бәхәс) 14 мар 2023, 13:01 (UTC)

Каршы. Гамәлдәге төркем исеме бик әйбәт аңлашыла, стандартлаштырам дип, корама татар теле (чыктым аркылы күпер) ясамагыз.--Әмир (бәхәс) 14 мар 2023, 18:56 (UTC)