Зилфәт Басыйров

Зилфәт Басыйров, Зилфәт Рәүф (Габдерәүф) улы Басыйров, рус. Басыров Зильфат Рауфович (Габдерауфович) (1927, Минзәлә кантоны2000, Уфа) — рәссам (график), сынчы-монументалист, керамика остасы, Башкортстанның халык рәссамы (2000), Акмулла исемендәге премия лауреаты (1992). БАССР рәссамнар берлеге идарәсе рәисе (1981-1987)[1]. 1968 елдан ССРБ рәссамнар берлеге әгъзасы. 1960-1990 елларда БАССРның әйдәүче скульпторы. Иҗатында портрет жанры зур урын алып тора.

Зилфәт Басыйров
Туган телдә исем Зилфәт Габдерәүф улы Басыйров
Туган 15 сентябрь 1927(1927-09-15)
ТАССР Минзәлә кантоны Иске Кормаш авылы
Үлгән 19 ноябрь 2000(2000-11-19) (73 яшь)
Уфа
Милләт татар
Ватандашлыгы ССРБ ССРБ
Россия Россия
Һөнәре сынчы, рәссам
Сәяси фирка Советлар Берлеге коммунистик фиркасе
Җефет Сәкинә
Балалар кызы, улы
Ата-ана
  • Габдерәүф (әти)
Бүләк һәм премияләре «Хөрмәт Билгесе» ордены

Тәрҗемәи хәле

үзгәртү
 
З. Басыйров М. Вахитов бюстын ясый. Көнгер. 1956
 
З. Басыйров. «Автопортрет».

1927 елның 15 сентябрендә Татарстан АССР Минзәлә кантоны (хәзерге Актаныш районы) Иске Кормаш авылында күп балалы гаиләдә җиде баланың иң өлкәне булып туган. Күмәк хуҗалык рәисе булып эшләгән әтисе, кулга алынудан шикләнеп, гаиләсен алып, Пермь якларына күчеп китә. Березники химия комбинатында эшләгәндә әтиләре авариягә эләккәч, табиблар тәкъдиме белән гаилә Ява суы буендагы урман хуҗалыгында яши башлый. Әтисе сугышка киткәч, тормыш йөгенең авырлыгы өлкән бала Зилфәтнең җилкәсенә төшә. Унбиш яшеннән урманчылыкта эшли башлый. 1944 елда Березники шәһәренең 4нче ТЭЦында токарь булып эшли, завод рәссамы да була. Кичке мәктәптә укый, рәсем студиясенә (Леонид Старков сыйныфы) языла. Түбән Тагилдагы Урал сынлы сәнгать укуханәсенең скульптура бүлеген (Анатолий Ноговицын курсы) кызыл дипломга (1955), «скульптура» белгечлеге буенча Мәскәү җирле сәнәгать технология институтын (1962) тәмамлый.

Хезмәт юлы

үзгәртү

Монументалистика

үзгәртү

Башкортстанда 21, Үзбәкстанда 2, Татарстанда 2, Курган өлкәсендә 1 һәйкәл авторы. Күпчелеге — батырларга багышлап, заказ буенча салынган һәйкәлләр.

Тарихи шәхесләр

үзгәртү

Сынлы сәнгать

үзгәртү

Каләм, күмер, пастель һәм төсле буяулар ярдәмендә иҗат иткән картиналары: «Айгөл», «Лида», «Яз», «Шәфкать туташы», «Раушания», «Тузганак», «Көзге көн», «Яңгыр алдыннан», «Яшен узды» һ.б.

Катнашкан күргәзмәләре

үзгәртү

Пермь өлкәсе рәссамнары күргәзмәсе (Пермь, 1956, 1959), БАССР сынлы сәнгать күргәзмәләре (Уфа, барысы да), Бөтенроссия халык сәнгать кәсепләре күргәзмәсе (Мәскәү, 1961), «Социалистик Урал» зона күргәзмәләре (Пермь, 1967; Чиләбе, 1969, Уфа, 1974), Мәскәүдә, Ленинградта БАССР декадасы вакытында рәссамнар күргәзмәләре (1969), Өч зона рәссамнарының күргәзмәсе (Мәскәү, 1971), РСФСР мөхтәриятле җөмһүриятләре рәсссамнарының күргәзмәсе (Мәскәү, 1971), «Туган ил буйлап» Бөтенроссия сәнгать күргәзмәсе (Мәскәү, 1972), «Совет Россиясе-5» Бөтенроссия сәнгать күргәзмәсе (Мәскәү, 1975), БАССР рәссамнары күргәзмәсе (АДР, Һалле, 1975), «Хезмәткә дан» Бөтенсоюз сәнгать күргәзмәсе (Мәскәү, 1976), Шәхси күргәзмәләре (Уфа, 1978, 1987, 1992, 1994, 1998).

Бүләкләре, мактаулы исемнәре

үзгәртү
 
Акмулла сыны. 1990

2000 елның 19 ноябрендә Уфада вафат. Васыяте буенча Иске Кормашта җирләнә.

Гаиләсе

үзгәртү

Хатыны Сәкинә, Мөслим районыннан, заводта эретеп ябыштыручы, соңрак сәүдә системасында эшли.

  • кызы, улы Вәсил, оныгы Тимур

Чыганаклар

үзгәртү
  1. Татарский энциклопедический словарь. Казань: Институт татарской энциклопедии АН РТ, 1999. ISBN 0-9530650-3-0

Әдәбият

үзгәртү
  1. Зильфат Басыров. Лики людей-лики времени. Каталог (төзүче Светлана Евсеева-Игнатенко). Уфа, 1997.
  2. Фидаил Мәҗитов. Һәйкәлгә лаек һәйкәлче. «Мәйдан», 2007 ел, № 6.

Сылтамалар

үзгәртү

Моны да карагыз

үзгәртү

Искәрмәләр

үзгәртү