Михаил Фрунзе

Михаил Фрунзе (рус. Михаи́л Васи́льевич Фру́нзе, 21 гыйнвар (2 февраль) 1885, Бишкәк, Җидесу өлкәсе, Россия империясе — 31 октябрь 1925, Мәскәү, ССРБ) — совет дәүләт һәм хәрби эшлеклесе, инкыйлабчы, Ватандашлар сугышы вакытында Кызыл армиянең иң танылган хәрби башлыкларның берсе, хәрби теоретик.

Михаил Фрунзе
ССРБ Инкыйлаби хәрби Шураның рәисе
Вазыйфада 26 гыйнвар 1925 ел – 31 октябрь 1925 ел
Аңа кадәр	Лев Троцкий
Дәвамчысы	Климент Ворошилов
Туган	2 февраль 1885(1885-02-02) Бишкәк, Россия империясе
Үлгән	31 октябрь 1925(1925-10-31) (40 яшь) Мәскәү, РСФСР, ССРБ
Әти	Василий Михайлович Фрунзе[d]
Белем	Санкт-Петербург политехник институты[d]
Сугышлар/бәрелешләр	Русия ватандашлар сугышы, Кровавое воскресенье[d], Декабрьское восстание в Москве (1905)[d], Февраль инкыйлабы, Октябрьское вооружённое восстание в Москве 1917[d], Урыс әрмесенең язгы һөҗүме[d], Контрнаступление Восточного фронта[d], Уральско-Гурьевская операция[d], Бухарская операция (1920)[d], Северно-Таврийская операция[d] һәм Перекопско-Чонгарская операция[d]

Тарих

1921 елда Фрунзе Украина һәм Төркия арасында мөнәсәбәтләрне урнаштырыр өчен Гадәттән тыш илчелекне җитәкләгән, Кемаль Ататөрк белән сөйләшүләрне алып барган.

1924 елдан Кызыл Гаскәр штабы башлыгы, Хәрби академия җитәкчесе.

1925 елдан ССРБ Инкыйлаби-хәрби шураның (Реввоенсовет) рәисе, диңгез һәм хәрби наркомы.

1924-1925 елларда Фрунзе мөһим хәрби реформаларны үткәрә.

Сәер үлем

1925 елда Фрунзе ашказаны җәрәхәтеннән һәм кан гомуми йогышланудан үлгән (рәсми чыганак буенча).

Бер юрама буенча Фрунзе үлеме Сталин тарафыннан оештырылган: дәвалаганда Фрунзе кичерә алмаган препарат (хророформ анестетигы) кулланылган.

Кино гәүдәләнеше

Фрунзе гәүдәләнеше

Башкаручылар:

• Роман Хомятов — 11 кинофильмдә:
  • На вес золота (1983)
  • Две главы из семейной хроники (1983)
  • Великая судьба (1981)
  • Поезд чрезвычайного назначения (1980)
  • Девушка из легенды (1980)
  • Красная площадь (1970)
  • Гибель чёрного консула (1970)
  • Бег (1970)
  • Штрихи к портрету В. И. Ленина (1967—1970)
  • Шестое июля (1968)
  • Товарищ Арсений (1964)
• Стеклов, Владимир Александрович — «Повесть непогашенной Луны» (1990)
• Мадянов, Роман Сергеевич — «Троцкий» (1993)
• Скляр, Игорь Борисович — «Московская сага» (2004)
• Мохов, Александр Анатольевич — «Есенин» (2005)
• Шалыга, Валерий Леонтьевич — «Девять жизней Нестора Махно» (2007)
• Крылов, Владимир Викторович — «Мустафа Шокай» (2008)[4]
• Шингарёв, Павел Анатольевич — «Страсти по Чапаю» (2012)

Филателиядә

• 
  Почта маркасы, 1940 ел
• 
  Почта маркасы, 1985 ел

Хезмәтләр

• Фрунзе М. В. О молодежи / Фрунзе М. В. — М.: Мол. гвардия, 1937. — 118 с.: портр.
• Фрунзе М. В. Избранные произведения. — М.: 1950.
• Фрунзе М. В. Избранные произведения. Т. 1: 1918—1925 гг. / Фрунзе М. В. — М.: Воениздат, 1957. — 472 с.: портр.
• Фрунзе М. В. Избранные произведения. Т. 2: 1921—1925 гг. / Фрунзе М. В. — М.: Воениздат, 1957. — 498 с.: ил.
• Фрунзе М. В. Избранные произведения / Предисл. М. Гареева. — М.: Воениздат, 1977. — 480 с.: ил.
• Фрунзе М. В. Неизвестное и забытое: Публицистика, мемуары, документы и письма / Фрунзе М. В. — М.: Наука, 1991. — 272 с.
• Фрунзе М. В. Единая военная доктрина и Красная армия : журнал / под ред. А. К. Воронского. — № 1. — С. 94—106.
• М. Мирский. Европейские цивилизаторы и Марокко. — Шталь А. В. Малые войны 1920–1930-х годов. М.: ACT; СПб.: Terra Fantastica, 2003. — 544 с.: ил. — (Военно-историческая библиотека). Тираж 5000 экз. ISBN 5-17-016557-9, ISBN 5-7921-0605-3.

Әдәбият

• Сталин И. В. (1925-11-05). Речь на похоронах Фрунзе, 3 ноября 1925 г. Правда № 253. әлеге чыганактан 2013-01-10 архивланды. 2013-01-10 тикшерелгән.
• Троцкий Л. Д. (1925-11-13). Памяти М. В. Фрунзе. Известия № 259. әлеге чыганактан 2013-01-10 архивланды. 2013-01-10 тикшерелгән.
• Ворошилов, Климент Ефремович О молодежи / Ворошилов К. Е., Фрунзе М. В. — М.: Партиздат, 1936. — 158 с.: ил.
• Попов Ф. Г. Жизнь замечательных большевиков: В. В. Куйбышев, М. В. Фрунзе, Арцыбашев, Василий Петрович , Н. Е. Вилонов, А. А. Масленников, П. А. Вавилов, В. П. Мяги , Ф. И. Венцек , С. И. Дерябина, А. А. Буянов, О. Айведе, А. П. Галактионов / Попов Ф. Г., Машковцев Л. В. — Куйбышев: Куйбышев. изд-во, 1938. — 78 с.

Сылтамалар

• Михаил Фрунзе. Год 1907 2013 елның 18 июнь көнендә архивланган.. Сайт Московского окружного военного суда.
• музей Фрунзе в 1 школе города Пугачёва 2009 елның 8 февраль көнендә архивланган.