Рудольф Нуриев

Bu mäqäläneñ latin älifbasındağı igezäge bar.

Рудольф Хәмит улы Нуриев (1938 елның 17 марты, Иркутск, ССРБ — 1993 елның 6 гыйнвары, Париж, Франция) — күренекле татар балетмейстеры, балет артисты.

Рудольф Нуриев
Туган телдә исем	Рудольф Хәмит улы Нуриев
Туган	17 март 1938(1938-03-17) Иркутск өлкәсе, Иркутск, ССРБ
Үлгән	6 гыйнвар 1993(1993-01-06) (54 яшь) Франция, Париж
Үлем сәбәбе	смерть от СПИДа[d]
Күмү урыны	Сент-Женевьев-де-Буа зираты[d]
Милләт	татар
Ватандашлыгы	СССР  Австрия
Әлма-матер	Рус балеты академиясе
Һөнәре	балет артисты, балетмейстер
Рудольф Нуриев Викиҗыентыкта

Тәрҗемәи хәле

Ул 1938 елның 17 мартында Иркутск тирәсендә юлда поездда туа. Ул вакытта аның әнисе Фәридә кечкенә кызлары белән Ерак Көнчыгышка — Совет Армиясе политругы булган иренең хезмәт иткән урынына сәфәргә кузгалган була. Туганнарының истәлекләренә караганда, Рудольф поезд Иркутскка якынлашканда дөньяга аваз сала.

1939 елның июлендә гаилә Мәскәүгә күченә, соңрак сугыш вакытында Уфага эвакуацияләнә. Кечкенә Рудольф бию буенча беренче дәресләрен нәкъ менә Уфада ала.

Рудольф халык биюләре белән балалар бакчасында таныша башлый, үзешчән балалар ансамбле составында чыгыш ясый. 1949 елда Рудольф Анна Ивановна Удальцова (Мариин театрының элекке биючесе) җитәкчелегендә Укытучылар Йортындагы бию студиясендә шөгыльләнә башлый. 1953 елда ул Уфа опера театры каршындагы балет студиясенә килә, башта статист була, соңрак артист дәрәҗәсенә күтәрелә. 1955 елның 25 августында Нуриев Вагановское училищега укырга керә, күренекле педагог Александр Пушкин сыйныфында 3 ел укый. 1958 елның апрелендә Рудольф Нуриев балет белән шөгыльләнүче студентларның Мәскәүдә узган Бөтенсоюз бәйгесендә бик уңышлы чыгыш ясый, шул ук елның июнендә чыгарылыш имтиханнарын уңышлы тапшырып, Киров театрының солисты булып китә. Театр сәхнәсендә Нуриев Фрондосо («Лауренсия»), Армен («Гаянэ»), Альберт («Жизель»), Солор («Баядерка») рольләрен башкара.

1961 елның 16 июнендә Киров театрының Париждагы гастрольләре вакытында Рудольф Нуриев Көнбатышта калырга карар итә. Анда биюченең карьерасы бик уңышлы дәвам итә. Гомернең соңгы елларында дирижер буларак чыгыш ясый.

Рудольф Нуриев 1993 елның 6 гыйнварында Парижда вафат була. Мәшһүр биюче Сент-Женевьев-де-Буа зиратында җирләнгән.

Хәтер

Казандагы һәйкәле

• 2017 елда Казанның Идел буе районындагы Примавера бистәсендәге урамга исеме бирелде.
• 2018 елда Казанда Дзержинский урамында һәйкәле куелган.
• 2018 елда Бөекбритания актеры һәм режиссеры Рэйф Файнс биюче турында «Ак карга» фильмы төшергән (кинода Нуриев ролендә Олег Ивенко уйный, шулай ук Файнс үзе, биюче Сергей Полунин, Чулпан Хаматова һ. б. төшкән).

Истәлек

• Казанда Муса Җәлил исемендәге Татар дәүләт опера һәм балет театрында ел саен Рудольф Нуриев исемендәге Халыкара классик балет фестивале уза.
• Уфада Башкортстан дәүләт опера һәм балет театрында ел саен Рудольф Нуриев исемендәге Халыкара балет фестивале уза .

Сылтамалар

• Рудольф Нуриевның вафатына 19 ел 2016 елның 4 март көнендә архивланган.