Дубний
| ||||
|---|---|---|---|---|
| Атом номеры | 105 | |||
| Матдәнең тышкы күренеше | ||||
| Атомның үзлекләре | ||||
| Атом массасы (моляр масса) |
[262,1138] а. м. б. (г/моль) | |||
| Атом радиусы | пм | |||
| Ионлаштыру энергиясе (беренче электрон) |
кДж/моль (эВ) | |||
| Электрон конфигурациясе | ||||
| Химик үзлекләре | ||||
| Ковалент радиусы | пм | |||
| Ион радиусы | пм | |||
| Электр тискәрелеге (Полинг буенча) |
||||
| Электрод потенциалы | ||||
| Оксидлашу дәрәҗәсе | ||||
| Матдәнең термодинамик үзлекләре | ||||
| Тыгызлык | г/см³ | |||
| Моляр җылы сыешлыгы | Дж/(K·моль) | |||
| Җылы үткәрүчелек | Вт/(м·K) | |||
| Эрү температурасы | K | |||
| Эрү җылылыгы | кДж/моль | |||
| Кайнау температурасы | K | |||
| Парга әйләнү җылылыгы | кДж/моль | |||
| Моляр күләм | см³/моль | |||
| Матдәнең кристаллик рәшәткәсе | ||||
| Рәшәткә төзелеше | ||||
| Рәшәткә параметрлары | Å | |||
| Дебай температурасы | K | |||
Дубний (лат. Dubnium, Db) — Менделеевның периодик таблицасының 7 период, 5 төркем элементы. Тәртип номеры - 105.
СССР-да һәм Рәсәйдә 1997 елга кадәр — Менделеевның элементлар таблицасында 105-енче элемент нильсборий(Ns) исеме белән билгеле булган.
Символы
үзгәртүДубний элементының символы - Db (Дубний дип укыла).
Тарихы
үзгәртү105-енче элемент беренче тапкыр Дубна каласында 1970 елда Г.Н.Флёров төркеме тарафыннан 243</nowiki>Am төшләрен 22</nowiki>Ne[1] ионнары белән бомбага тоту юлы белән алынган.
Берклида (Америка Кушма Штатлары) 249</nowiki>Cf+15Н→260Db+4n[2] реакцияләре шулай ук мөстәкыйль үткәрелеп, ачыш ясалган булган. ИЮПАК-ның эшче төркеме 1993 елда, 105 -енче элементны ачу хөрмәте Дубна белән Беркли төркемнәре арасында бүленергә тиеш дигән нәтиҗәгә килгән[3].
Исеменең килеп чыгышы
үзгәртүСовет тикшеренүчеләре яңа элементны Нильс Бор хөрмәтенә нильсборий (Ns) дип атарга тәкъдим иткән [4], американнар — уранның үзе бүленүен (рус. спонтанное деление) ачкан авторларның берсе Отто Һан хөрмәтенә һаний (Ha)[2]., ИЮПАК комиссиясе 1994 елда Жолио-Кюри хөрмәтенә жолиотий (Jl) дигән исем тәкъдим иткән булган [5]; моңа кадәр элемент рәсми рәвештә грекча саннар исеме белән — уннилпентиум (Unp) дип аталган, ягъни гади 105 саны. Төрле елларда бастырып чыгарылган таблицаларда элементның Ns, На, Jl символларын күрергә була. ИЮПАК-ның 1997 елдагы йомгаклаучы карарына ярашлы, Дубна каласындагы Рәсәй буенча Берләштерелгән атом-төш тикшеренүләре институты хөрмәтенә бу элемент дубний исемен алган[6].
Билгеле изотоплары
үзгәртү| Изотоп | Масса | Ярым таркалу чоры[7] | Таркалу тибы |
|---|---|---|---|
| 255Db | 255 | с | 251Lr (80 %)-га α-таркалу; үзлегенән бүленү |
| 256Db | 256 | с | 252Lr (64 %)-га α-таркалу; 256Rf (36 %)-га β-таркалу; үзлегеннән бүленү (0,02 %) |
| 257Db | 257 | с | 253Lr-га α-таркалу |
| 258Db | 258 | 4,0 ± 1,0 с | 254Lr (67 %)-га α-таркалу; 258Rf-га β-таркалу |
| 259Db | 259 | 0,51 ± 0,16 с | 255Lr-га α-таркалу |
| 260Db | 260 | 1,52 ± 0,13 с | 256Lr-га α-таркалу |
| 261Db | 261 | 1,8 ± 0,4 с | 257Lr - га α-таркалу |
| 262Db | 262 | 35 ± 5 с | 258Lr (67 %)-га α-таркалу; үзе бүленү |
| 263Db | 263 | с | үзе бүленү (55 %); 259Lr (41 %) - га α-таркалу ; 263Rf (3 %)-га β-таркалу |
| 267Db | 267 | мин. | үзе бүленү |
| 268Db | 268 | ч. | үзе бүленү |
Чыганаклар
үзгәртү- Atomic Weights of the Elements 2001, Pure Appl. Chem. 75(8), 1107—1122, 2003. Retrieved June 30, 2005. Atomic weights of elements with atomic numbers from 1-109 taken from this source.(ингл.)
- IUPAC Standard Atomic Weights Revised 2008 елның 5 март көнендә архивланган. (2005).(ингл.)
- ↑ G. N. Flerov et al. {{{башлык}}} // Nuclear Physics A. — Т. 160. — № 1. — С. 181-192.
- ↑ 2,0 2,1 Albert Ghiorso et al. {{{башлык}}} // Physical Review Letters. — Т. 24. — № 26. — С. 1498 - 1503.
- ↑ R. C. Barber et al. {{{башлык}}} // Pure and Applied Chemistry. — Т. 65. — № 8. — С. 1757-1814.
- ↑ См., например, G. N. Flerov and G. M. Ter-Akopian {{{башлык}}} // Progress in Particle and Nuclear Physics. — Т. 19. — С. 197-239.
- ↑ Commission on Nomenclature of Inorganic Chemistry {{{башлык}}} // Pure and Applied Chemistry. — Т. 66. — № 12. — С. 2419-2421.
- ↑ Commission on Nomenclature of Inorganic Chemistry {{{башлык}}} // Pure and Applied Chemistry. — Т. 69. — № 12. — С. 2471-2473.
- ↑ Nudat 2.3