Борий
| ||||
|---|---|---|---|---|
| Атом номеры | 107 | |||
| Матдәнең тышкы күренеше | ||||
| Атомның үзлекләре | ||||
| Атом массасы (моляр масса) |
[262,1229] а. м. б. (г/моль) | |||
| Атом радиусы | пм | |||
| Ионлаштыру энергиясе (беренче электрон) |
кДж/моль (эВ) | |||
| Электрон конфигурациясе | ||||
| Химик үзлекләре | ||||
| Ковалент радиусы | пм | |||
| Ион радиусы | пм | |||
| Электр тискәрелеге (Полинг буенча) |
||||
| Электрод потенциалы | ||||
| Оксидлашу дәрәҗәсе | ||||
| Матдәнең термодинамик үзлекләре | ||||
| Тыгызлык | г/см³ | |||
| Моляр җылы сыешлыгы | Дж/(K·моль) | |||
| Җылы үткәрүчелек | Вт/(м·K) | |||
| Эрү температурасы | K | |||
| Эрү җылылыгы | кДж/моль | |||
| Кайнау температурасы | K | |||
| Парга әйләнү җылылыгы | кДж/моль | |||
| Моляр күләм | см³/моль | |||
| Матдәнең кристаллик рәшәткәсе | ||||
| Рәшәткә төзелеше | ||||
| Рәшәткә параметрлары | Å | |||
| Дебай температурасы | K | |||
Борий (лат. Bohrium, Bh) — Менделеевның периодик таблицасының 7 период, 7 төркем элементы. Тәртип номеры - 107. Тотрыксыз радиоактив элемент. Масса саны 261 - 272 кадәр булган изотоплары билгеле. Иң тотрыклы изотобы — борий-267, ярым таркалыш чоры 17 с[1].
Символы
үзгәртүБорий элементының символы - Bh (Борий дип укыла).
Тарихы
үзгәртү107-че элементны синтезлау турында беренче тапкыр 1976 елда Дубна Төш тикшеренүләре берләштерелгән институтында эшләгән Юрий Оганесян төркеме хәбәр итә [2].
1981 елда Авыр ионнар институтында (алман. Gesellschaft für Schwerionenforschung, GSI) эшләгән немец галимнәре төркеме Нармштадт каласында, куллану методикасын камилләштереп, шул ук реакция продуктларын 209Bi+54Ц тикшерә, һәм аның нуклид параметрларын билгели.
Алга таба тикшерүләр күрсәтүенчә 261107 изотобы озаграк вакыт торырга сәләтле, хәзерге бәяләмә буенча 12 мс тәшкил итә, бу 1976 ел нәтиҗәләренә караганда югарырак булып чыга.
Исеме
үзгәртү1992 елдың сентябрендә Нармштадт һәм Дубна галимнәре арасында 107-енче элементны Дания физигы Нильс Бор[3] хөрмәтенә "Нильсборий" дип атарга килешелгән, ә беренче чорда совет галимнәре бу исемне 105-че элемент өчен планлаштырган булган (хәзерге дубний )[4]. 1993 елда IUPAC 107-че элементны идентификацияләүдә немец төркеменең өстөнлөгөн таный, ә 1994 елда үз киңәшендә "борий" исемен тәкъдим итә, чөнки химик элементларның исемнәре беркайчан да галимнең исеме һәм фамилиясеннән тормаган[5]. Бу тәкъдим 1997 елда Дания химиклары белән консультациядән соң, тулысынча килешелеп, раслана[6].
Билгеле изотоплар
үзгәртү| Изотоп | Масса | Ярымтаркалу периоды[7] | Таркалу тибы |
|---|---|---|---|
| 260Bh | 260 | 300 мс | 256Db-га α-таркалу |
| 261Bh | 261 | 12 (+5/−3 мс) | 257Db-га α-таркалу |
| 262Bh | 262 | 290 мс | 258Db-га α-таркалу |
| 263Bh | 263 | 200 мс | 259Db-га α-таркалу |
| 264Bh | 264 | 0,44 (+0,60/−0,16) с | 260Db-га α-таркалу |
| 265Bh | 265 | 0,9 (+0,7/−0,3) с | 261Db-га α-таркалу |
| 266Bh | 266 | 1,7 (+8,2/−0,8) с | 262Db-га α-таркалу |
| 267Bh | 267 | 17 (+14/−6) с | 263Db-га α-таркалу |
| 268Bh | 268 | 25 с | 264Db-га α-таркалу |
| 269Bh | 269 | 25 с | 265Db-га α-таркалу |
| 270Bh | 270 | 30 с | 266Db-га α-таркалу |
| 271Bh | 271 | 40 с | 267Db-га α-таркалу |
| 272Bh | 272 | 10 (+12/−4) с | 268Db-га α-таркалу |
| 273Bh | 273 | 90 мин | 269Db-га α-таркалу |
| 274Bh | 274 | 90 мин | 270Db-га α-таркалу |
| 275Bh | 275 | 40 мин | билгесез |
Тарих
үзгәртүЧыганаклар
үзгәртү- Atomic Weights of the Elements 2001, Pure Appl. Chem. 75(8), 1107—1122, 2003. Retrieved June 30, 2005. Atomic weights of elements with atomic numbers from 1-109 taken from this source.(ингл.)
- IUPAC Standard Atomic Weights Revised 2008 елның 5 март көнендә архивланган. (2005).(ингл.)
- ↑ P. A. Wilk et al. {{{башлык}}} // Physical Review Letters. — Т. 85. — № 13. — С. 2697—2700.
- ↑ Yu. Ts. Oganessian et al. {{{башлык}}} // Nuclear Physics A. — Т. 273. — № 2. — С. 505—522.
- ↑ {{{башлык}}} // Pure and Applied Chemistry. — Т. 65. — № 8. — С. 1815—1824.
- ↑ R. C. Barber et al. {{{башлык}}} // Pure and Applied Chemistry. — Т. 65. — № 8. — С. 1757—1814.
- ↑ Commission on Nomenclature of Inorganic Chemistry {{{башлык}}} // Pure and Applied Chemistry. — Т. 66. — № 12. — С. 2419—2421.
- ↑ Commission on Nomenclature of Inorganic Chemistry {{{башлык}}} // Pure and Applied Chemistry. — Т. 69. — № 12. — С. 2471—2473.
- ↑ Nudat 2.3