Венера Шәрипова
Венера Шәрипова, Венера Гәрәй кызы Шәрипова, рус. Шарипова Венера Гареевна (1927, Үзбәкстан ССР, Ширабад — 1989, Казан) — җырчы (лирик-колоратур сопрано), Татарстан АССР (1964), РСФСР (1970) халык артисты.
| Венера Шәрипова | |
|---|---|
 | |
| Туган телдә исем | Венера Гәрәй кызы Шәрипова |
| Туган | 27 декабрь 1927 Үзбәкстан ССР Сөрхандәрья өлкәсе Ширабад кышлагы |
| Үлгән | 8 декабрь 1989 (61 яшь) Казан |
| Милләт | татар |
| Ватандашлыгы |  ССРБ |
| Әлма-матер | Мәскәү дәүләт консерваториясе |
| Һөнәре | җырчы |
| Балалар | улы Рәүф (1946-?) |
| Бүләк һәм премияләре |  РСФСР халык артисты (1970) |
Тәрҗемәи хәле
үзгәртү
1927 елның 27 декабрендә Үзбәкстан ССР Сөрхандәрья өлкәсе Ширабад кышлагында (1973 елдан шәһәр) туган. Кызыл командир булган әтисе Гәрәй чыгышы белән Әгерҗе районы Уразай авылыннан, әнисе Маһирә Чүпрәле районы Мунчалы авылыннан. 1930 елларда гаилә Казанга кайта, соңрак Литва ССР Клайпеда шәһәренә барып урнаша. Эчке эшләр идарәсендә эшләгән әтисе хезмәт вакытында һәлак була, ресторан директоры булган әнисен төрмәгә утырталар.
1943 елда Венера Казанда мәктәпне тәмамлап, Казан музыка училищесынә (Е.Г. Ковелькова классы) укырга керә. Анда бер ел укыгач, Мәскәүгә китә, П.И. Чайковский исемендәге Мәскәү дәүләт консерваториясенең татар студиясен (Е.В. Торшилова-Серебровская курсы) тәмамлый.
- 1950-1972 елларда Муса Җәлил исемендәге Татар дәүләт опера һәм балет театрында эшли.
- 1972-1989 елларда Габдулла Тукай исемендәге Татар дәүләт филармониясенең лекторий бүлегендә эшли.
- 1981-1989 елларда үз бригадасы белән ССРБ шәһәрләре буенча (Мәскәү, Ленинград, Рига, Сембер, Свердловск, Горький, Яр Чаллы һ.б.) гастрольләрдә йөри.
Иҗаты
үзгәртүОпера һәм балет театрында
үзгәртүОпера һәм балет театрында 30дан артык төп партияне җырлый. Беренче (1950, Яшел Үзән шәһәрендә гастрольдә вакытта) һәм соңгы (1972, Владимир Атлантов белән бергә) башкарган төп партиясе — Джакомо Пуччининың «Мадам Баттерфляй» операсында Чио-Чио-сан ариясе[1].
- Алтынчәч — «Алтынчәч» Нәҗип Җиһанов
- Сәрвәр — «Башмагым» Нәҗип Җиһанов
- Гөлйөзем — «Наёмщик» Салих Сәйдәшев
- Сусылу — «Түләк һәм Сусылу» Нәҗип Җиһанов
- Татьяна — «Евгений Онегин» П.И. Чайковский
- Маргарита — «Фауст» Шарль Гуно
- Иоланта — «Иоланта» П.И. Чайковский
- Чио-Чио-сан — «Мадам Баттерфляй» Джакомо Пуччини
- Виолетта — «Травиата» Джузеппе Верди
- Мюзетта — «Богема» Джакомо Пуччини
Филармониядә
үзгәртү
Репертуарындагы татар («Тәфтиләү», «Илкәем», «Төймә», «Яшь гомер», «Башка берни дә кирәкми», «Кичке Казан», «Юллар», «Кошлар», «Сагынырман Уралтау буйларын», «Киек казлар китә», «Серле күзләр», «Киндер», «Син янымда», «Мин беренче чәчәкләрне эзлим» һ.б.), рус җырлары, классик әсәрләре (ария, романслар) белән Финляндия, Югославия, Төркия, Дания, Франция, Бөекбритания, Италиядә чыгыш ясый.
- 1968 елда Һелсинкидә Татарстаннан килгəн бер төркем сəнгать əһеллəре (Илһам Шакиров, Рөстәм Яхин, Айрат Арсланов һəм Марат Əхмəтов) белән Финляндия президенты Урхо Кекконен белəн очрашуда катнаша.
Кызыклы факт
үзгәртү- Казанда опера һәм балет театры бинасы ачылганда аның акустикасы беренче тапкыр Венера Шәрипова һәм Фәхри Насретдинов җырлавында тикшерелә.
- Казанда орган музыкасы кичәсенең беренче җырлаучысы — Венера Шәрипова.
- Олег Лундстрем оркестрында татар җырларын беренче яңгыратучы — Венера Шәрипова.
Гаиләсе
үзгәртү- I ире — Азат Аббасов (1925-2006), җырчы, ССРБ халык артисты.
- Улы Рәүф (паспорты буенча Азарик) Аббасов, җырчы, ТАССР атказанган артисты. Рәүфнең хатыны Раида Аббасова, җырчы, Казан театр училищесы укытучысы, кызы Диана.
- II ире — Борис Аполлонов (1924-1981), җырчы.
- III ире — Михаил Пантюшин (1924-1985), җырчы.
Бүләкләре, мактаулы исемнәре
үзгәртү- 1956 Татарстан АССР атказанган артисты
- 1964 Татарстан АССР халык артисты
- 1970 РСФСР халык артисты
- «Хөрмәт билгесе» ордены
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ Музыка белешмәлеге(рус.)
Әдәбият
үзгәртү- А. Әхмәтгалиева. Затлы ханым. «Мәйдан», 2008 ел, № 6.