Wikipedia

Финляндия

Bu mäqäläneñ latin älifbasındağı igezäge bar.


Финландия, рәсми исеме Финландия Җөмһүрияте (фин. Suomen tasavalta, швед. Republiken Finland) — Яypyпaның төньягында урнашкан дәүләт. Фиʜлаʜдиᴙнең башкаласы — Һелсинки шәһәре. Көнчыгышта Pәсәй, төньяк-көнбатышта Шеʙитсə, төньякта Hapвигия белән чиктәш. Балтыйк диңгезе тарафыннан юыла. Илнең мәйданы 338 145 дүрᴛкел киламитер, ягъни Татарстан җɵмһүрᴎятсына караганда 5 мәртәбә зуррак. Барлык мәйданның 7 проценты гына эшкәртелә, ә калганы урманнар, күлләр һәм сазлыклар. Ил тоташ урман белән капланган, аның төньяк өлешен генә тундра били.

Финляндия
Flag of Finland.svg
Байрак
Coat of arms of Finland.svg
Илтамга
Шигарь I wish I was in Finland Edit this on Wikidata
Башкала Һелсинки
Халык саны 5 516 224 (31 декабрь 2017) Edit this on Wikidata
Нигезләнгән 6 декабрь 1917 Edit this on Wikidata
Сәгать кушагы UTC+02:00
Кардәш шәһәрләр Тойота
Рәсми тел фин теле, шевит теле
География
Мәйдан 338,424.38 км²
Координатлар 65°N 27°E Edit this on Wikidata
Сәясәт
Дәүләт башлыгы Саули Нинистө
Башлык исеме Финләндиянең баш министры
Хөкүмәт башлыгы Санна Марин
Карта
Crefydd/Enwad Евангелическо-лютеранская церковь Финляндии, Финляндская православная церковь Edit this on Wikidata
Икътисад
Акча берәмлеге евро
Эшсезлек дәрәҗәсе 9% (2014)[1]
Туу күрсәткече 1.75 (2014)[2]
КПҮИ 0.940 (2021)[3]
Яшәү озынлыгы 81.78049 ел (2016)[4]
Джини коэффициенты 27.7 (2019)[5]
Башка мәгълүмат
Ярдәм телефоннары
  • 112
    • Электр аергычы төре Europlug,[6] Schuko[6]
    Автомобил хәрәкәте ягы уң
    Челтәр көчәнеше 230 вольт[6]
    Телефон коды +358
    ISO 3166-1 коды FI
    ХОК коды FIN
    Интернет домены .fi

    Табигать үз халәтендә сакланган, илдә 60 000 чамасы күл исәпләнә.

    Фиʜлəʜдиᴙ Яypyпa берлеге һәм Шенген килешүе әгъзасы.

    Фиʜлəʜдиᴙ — дөньяда беренче булып һәр ватандашының югары тизлекле интернетка кануни хокукын игълан иткән ил[7]. Дөньяның иң мул һәм яшәү өчен кулай илләрен билгеләүче Legatum институты үзенең яңа хисабында Фиʜлəʜдиᴙне яшәү өчен иң яхшы ил дип билгеләде[8]. “Newsweek” журналы шулай ук Фиʜлəʜдиᴙне “дөньяның иң яхшы илләре” исемлегендә беренче урынга куйды[9].

    Исем этимологиясеҮзгәртү

    Фиʜлəʜдиᴙ сүзе швед телендә булган Finland (“финнар җире”) сүзеннән килә.

    Илнең фин исеме — Suomi. Бу исем барлыкка килүенең берничә версиясе бар:

    • Suomi исеме фин suomu («балык тәңкәсе») сүзеннән килгән, чөнки борынгы финнар киемнәрен балык тәңкәсеннән теккәннәр.
    • Башка теория буенча, Suomi — ялгызлык исем. Аны Дания патшасы йөрткән.
    • Тагын бер версия буенча, Suomi исеме эстон теленнән килә. Кайчандыр Sooma (soo — «сазлык», maa — «җир») дигән урын булган дип санала, һәм бу исем Фиʜлəʜдиᴙгә күчкән дигән фикер йөри.
    • Суоми “саами” сүзеннән килә (саами – элек бу җирләрдә яшәүче халыкның үзатамасы).

    Географик мәгълүматҮзгәртү

    Географик урнашуыҮзгәртү

     
     
    Космостан күренеш

    Фиʜлəʜдиᴙ Яypyпaның төньягында урнашкан, аның байтак кына территориясе котып сызыгы артында (25 %). Коры җирдә Шеʙитсə (чик озынлыгы 586 км), Hapвигия (чик озынлыгы 716 км) һәм Pәсәй (чик озынлыгы 1265 км) белән, ә диңгездә Балтыйк диңгезенең Фин һәм Ботник култыклары аша Эстония белән чиктәш. Яр буе чиген санаганда ул 1 100 км га тигез. Утраулардан башка яр буе чиге 46 000 км. Яр буенча 81 000 гә якын утрау урнашкан (уртача зурлыклары 100 м²).

    Ил үзе өч төрле географик төбәккә бүленә:

    1. Яр буе түбәнлеге — Ул Фин һәм Ботник култыклары буенда урнашкан, яр буйларында меңнәрчә текә тау һәм утрау бар. Төп архипелаглар: Аланд утраулары һәм Төрку архипелагы. Илнең көньяк-көнбатышында урнашкан бик вак утраулар системасы Фиʜлəʜдиᴙдәге иң зур архипелаг — Архипелаг диңгезен барлыкка китерә.
    2. Эчке күлләр системасы (күлләр районы) — илнең үзәгеннән көньяктарак урнашкан кара урман һәм сазлыклар территориясе.
    3. Котып артында урнашкан җирләр үзенең ярлы туфрагы белән аерылып тора. Лапландия текә таулары һәм зур булмаган калкулыклары белән характерлана. Фиʜлəʜдиᴙнең иң биек ноктасы Фьельд Халти диңгез өстеннән 1328 метр биеклектә урнашкан.

    Флора һәм фаунаҮзгәртү

     
    Лапландиядәге төньяк боланнар

    Фиʜлəʜдиᴙнең көньягыннан төньягына хәрәкәт иткәндә кече утрауларлы, диңгезле ландшафтның урманлы табигатькә алмашуы күзәтелә. Илнең төньягында исә зур Лапландия урманнары урнаша.

    2008 ел хәләте буенча Фиʜлəʜдиᴙдә 35 милли парк урнаша. Бу парк җирләрендә сирәк һәм кыйммәтле хайваннар һәм үсемлекләр төпләре яши, монда ландшафтның кызыклы формаларын, уникаль табигать объектларын очратып була. Паркларның гомуми мәйданы 8 мең дүрᴛкел киламитер тәшкил итә. Фиʜлəʜдиᴙ кануннары буенча һәр кеше ирекле рәвештә милли парклар территорияләрендә йөри ала[10]. Иң мәшһүр парклар арасында Урхо Кекконен милли паркы һәм Лемменйоки бар.

    Геологик төзелешҮзгәртү

    Фиʜлəʜдиᴙнең күпчелек өлеше түбәнлектә урнаша, ләкин илнең төньяк-көнчыгышта кайбер таулар биеклеге 1000 метрны уза. Фиʜлəʜдиᴙ борынгы (1,4 — 3 млрд ел) кристаллик шчитта урнаша[11]. Анда шулай ук Скандинавия һәм Кольск ярымутравлары, Балтыйк диңгезе һәм Ботник култыгы урнашалар.

    ХалыкҮзгәртү

    Фиʜлəʜдиᴙ халык саны, 1750–2000[12]
    Ел Халык саны Ел Халык саны
    1750 ел 421,000 1880 ел 2,060,800
    1760 ел 491,000 1890 ел 2,380,100
    1770 ел 561,000 1900 ел 2,655,900
    1780 ел 663,000 1910 ел 2,943,400
    1790 ел 705,600 1920 ел 3,147,600
    1800 ел 832,700 1930 ел 3,462,700
    1810 ел 863,300 1940 ел 3,695,617
    1820 ел 1,177,500 1950 ел 4,029,803
    1830 ел 1,372,100 1960 ел 4,446,222
    1840 ел 1,445,600 1970 ел 4,598,336
    1850 ел 1,636,900 1980 ел 4,787,778
    1860 ел 1,746,700 1990 ел 4,998,478
    1870 ел 1,768,800 2000 ел 5,181,000

    2008 елның ахырында Фиʜлəʜдиᴙ халык саны 5 544 877 кешене тәшкил итте (47 % — ир кешеләр һәм 53 % – хатын кызлар).

    Халыкның тормыш озынлыгы: ир-атлар биредә 76 яшькә җитсә (Pәсәйдә — 58,7 яшь), ә хатын-кызларның гомер озынлыгы 82,4 яшь (бездә — 71,8).[13]

    Милли cастaфҮзгәртү

    31.12.2008-гә Финландия милли cастaфы[14]:

     
    Ил халкының күпчелеге көньякта яши

    Фиʜлəʜдиᴙдә яшәгән чит ил гражданнары — 2,7 %, илдә тумаганнар саны 4,1 %[15]. Иң зур милли азчылыклар арасында фин шведлары, татарлар, чегәннәр, саамнар.

    ТелләрҮзгәртү

    1922 елда кабул ителгән канун буенча Фиʜлəʜдиᴙдә ике дәүләт теле (фин һәм швед телләре) бар. 1917 елга кадәр монда шулай ук рус теле дәүләт дәрәҗәсендә булган.

    Фин телендә халыкның күпчелеге сөйләшә. Швед телендә халыкның 5,5 %-ты сөйләшә, уpыc телен 0,8 % белә, эстон телендә исә 0,3 % кеше аралаша. Башка телләрдә (шул исәптән татар телендә дә) 1,77 % кеше сөйләшә.

    1992 елда «Саам теле турында канун» үз өченә керде. Канун буенча саам теленә Фиʜлəʜдиᴙдә махсус cтaтыс бирелә[16].

    ДинҮзгәртү

    Фиʜлəʜдиᴙ конституциясе буенча илдә Евангелик-лүтеран чиркәү һәм Православ чиркәү дәүләт чиркәүләре булып санала[17]. Халыкның 13,5 %-ты бернинди дини төркемнәргә керми.

    2010 ел хәләте буенча Фиʜлəʜдиᴙдә 45 мең мөселман яши. Күпчелектә бу — иммигрантлар һәм аларның балалары. Илдә 40 мәчет бар[18].

    Фиʜлəʜдиᴙ татарларыҮзгәртү

      Төп мәкалә: Фиʜлəʜдиᴙ татарлары
     
    Ярвәнпә мәчете

    Фиʜлəʜдиᴙдә 900гә якын татар яши. 2010 елда Фиʜлəʜдиᴙ татарлары мәдәни оешмасы 75 еллыгын бәйрәм итте. Гомумән, Фиʜлəʜдиᴙ татарлары бик актив дип санала. Даими рәвештә төрле чаралар, бәйрәмнәр үткәрелә[19].

    Фиʜлəʜдиᴙ татарларының үз мәчетләре дә бар. Ярвәнпә мәчете исемле бу гыйбадәт йорты 1943 елны ачыла һәм Фиʜлəʜдиᴙдә бердәнбер манаралы мәчет дип санала. 2009 елда мәчетнең эче яңартыла[20].

    ТарихҮзгәртү

     Төп мәкалә: Фиʜлəʜдиᴙ тарихы

    Борынгы тарихҮзгәртү

     
    Иң иске тауда эшләнгән рәсемнәр

    Археологик казынуларга күрә беренче кешеләр Фиʜлəʜдиᴙдә якынча безнең эрага кадәр 8500 елда яши башладылар. Алар ау һәм ризык җыю белән шөгыльләнгәннәр, таш коралларын кулландылар. 3 меңъеллыкта (б. э. к.) балчыктан савыт-саба эшләнә башланды [21]. 32 гасырда (б. э. к.) хәрби балталар белән бергә җирне хуҗалык максатыннан куллана башлыйлар.

    Бронза гасырдан (1500—500 еллар б. э. к.) башлап, финнарның Скандинавия һәм Балтыйк регионнарның халыклары белән тирән аралашу күзәтелә. 9 гасыр башына [22] Фиʜлəʜдиᴙ чикләре түбәндәге җирләр белән чикләнгән:

    Швед хакимияте (1150/1300—1809)Үзгәртү

    Викинглар чоры ахырында швед сәүдәгәрләре бөтен Балтыйк диңгезе регионында тәэсирләрен арттыралар. Берничә гасыр дәвамында Фиʜлəʜдиᴙ Шеʙитсə хакимияте астында була.

    Pәсәй империясендә (1809—1917)Үзгәртү

    Pәсәй-Шеʙитсə сугышы нәтиҗәсендә (1808—1809) безнең империалистик дәүләткә кушыла. Pәсәй әрмесе гарнизоннары өчен хәрби ныгытмалар төзелә. Рәсми яктан Фиʜлəʜдиᴙ Pәсәй империясе cастaфына киң автономия белән керә. 1860 еллардан башлап илдә мәдәни милли күтәрелеш башлана, җирле зыялылар фин теленә дәүләт теле cтaтысын бирүне таләп иткән. Шул cтaтысны фин теленә Александр II бирде. Автономия тиз ныгыды, 1899 елда башланган уpыcлаштыру сәясәте дәүләт бәйсезлеге өчен көрәшне ныгытты гына.

    Бәйсез ФиʜлəʜдиᴙҮзгәртү

    Pәсәй монархиясе җимерелгәннән һәм Үктәбеp инкыйлабыннан соң, большевиклар хакимияте фин Сенатына 1917 елның 6 декабрендә бәйсезлек игълан итәргә мөмкинлек бирә. Тлдә гражданнар сугышы башлана. Аңарда 35000 нән артык кеше һәлак була.

    “Аклар”ның җиңүеннән соң Фиʜлəʜдиᴙ гаскәрләре Көнчыгыш Карелиягә һөҗүм итәләр. Беренче сәвит-фин сугышы башлана. Ул 1920 елда гына тәмамлана.

    1939 елда Сәвит Берлеге Фин сугышын башлый. Берничә бәрелештән соң Фиʜлəʜдиᴙ үз территориясенең бер өлешен югалта.

    Кыска вакытлы “дуслык”тан соң, 1941 елда Сәвит Берлеге Фиʜлəʜдиᴙ Хәрби Һава Көчләренең аэродромына һөҗүм итә, Фиʜлəʜдиᴙ Икенче бөтендөнья ССРБ каршы сугышка керә. 1944 елның җәендә финнар белән ССРБ арасында солых килешүе төзелә.

    Сугыш елларында көчсезләндергән Фиʜлəʜдиᴙ, Карел муен Сәвит Берләшмәгә күнеп, аның белән мөнәсәбәтләрдә яңа курс алдылар. Урхо Кекконенның 25 еллык президентлыгында (1956—81) Скандинав илләрен белән мөнәсәбәт яхшыртып, ССРБдан да ерак тормадылар.

    1995 елның ахырында Фиʜлəʜдиᴙ Яypyпa берләшмәсенә керде.

    Дәүләт төзелеше һәм сәясәтҮзгәртү

    Фиʜлəʜдиᴙ — бер өлешчә автономияле (Аланд утраулары) унитар дәүләт. Идарә итү формасы буенча Фиʜлəʜдиᴙ — җөмһүрият.

    Фиʜлəʜдиᴙ конституциясе буенча канун чыгару вазыйфалары белән Эдускунта исемле Фиʜлəʜдиᴙ парламенты һәм президент шөгыльләнә. Канунны үтәү вазыйфалары президентка һәм Дәүләт Шурасына йөкләнгән.

    ПрезидентҮзгәртү

    Фиʜлəʜдиᴙ президенты туры сайлаулар нәтиҗәсендә алты елга билгеләнә. 2000—2012 елларда бу вазыйфаны Тарья Халонен, 2012 елдан Саули Ниинистө башкара.

    ПарламентҮзгәртү

     
    Эдускунта – Фиʜлəʜдиᴙ парламентының бинасы

    Фиʜлəʜдиᴙнең парламентның төп институтлары 1863 елда барлыкка килгән. Pәсәй имперaтьıpы Александр II 1863 елда фин сеймын чакыру турында карар кабул итә. Фиʜлəʜдиᴙнең үзаллы үсеше шушы вакыйгага тыгыз бәйләнгән, чөнки фин теле рәсми хакимият теле итеп танылган.

    Эдускунта — илнең бер палаталы парламенты, ул 200 депутаттан тора. Депутатлар бөтен халык сайлауларында сайланып, 4 елга билгеләнәләр.

    2003 елдагы парламент сайлауларында 18 фирка катнашты, ләкин шулар арасынна парламентка бары 8 фирка генә керде. Иң зур фиркаләр булып Фиʜлəʜдиᴙ Үзәк фиркасе, Фиʜлəʜдиᴙнең Социал-демократик фиркасе, Милли коалиция, Сул берлек, Яшел берлек һәм Швед Халык фиркасе санала.

    2007 елның мартында үткән парламент сайлауларының нәтиҗәләре буенча, иң зур тавышны (23,1 %) Фиʜлəʜдиᴙ Үзәк фиркасе ала (51 мандат). Шулай ук парламентка Милли коалиция (22,3 %, 50 урын), Социал-демократик фирка (21,4 %, 45 урын), Сул берлек (8,8 %, 17 урын), Яшел берлек (8,5 %, 15 урын), Швед Халык фиркасе (4,6 %, 9 урын), Христиан демократлар фиркасе (4,9 %, 7 урын) һәм «Чын финнар» фиркасе (4,1 %, 5 урын) уза.

    Дәүләт һимныҮзгәртү


    OI MAAMME

    (фин телендә)

    Oi maamme, Suomi, synnyinmaa,

    soi, sana kultainen!

    Ei laaksoa, ei kukkulaa,

    ei vettə, rantaa rakkaampaa,

    kuin kotimaa təə pohjoinen,

    maa kallis isien.

    Ei laaksoa, ei kukkulaa,

    ei vettə, rantaa rakkaampaa,

    kuin kotimaa təə pohjoinen,

    maa kallis isien.

    VÅRT LAND

    (швед телендә)

    Vårt land, vårt land, vårt fosterland,

    ljud hɵgt, o dyra ord!

    Ej lyfts en hɵjd mot himlens rand,

    ej sənks en dal, ej skɵljs en strand,

    mer əlskad ən vår bygd i nord,

    ən våra fəders jord!

    Ej lyfts en hɵjd mot himlens rand,

    ej sənks en dal, ej skɵljs en strand,

    mer əlskad ən vår bygd i nord,

    ən våra fəders jord!

    ТУГАН ЯГЫМ

    Әй, Суоми, туган ягым,

    Горур яңгырый атың!

    Түбәләре күккә ашкан таулар,

    Диңгез дулкыннары каккан ярлар –

    Кайларда гына бар тагын,

    Синдәгедәй якын!

    Түбәләре күккә ашкан таулар,

    Диңгез дулкыннары каккан ярлар —

    Кайларда гына бар тагын,

    Синдәгедәй якын!

    OUR LAND

    (инглиз телендә)

    Our land, our land, our fatherland,

    Sound loud, O name of worth!

    No mount that meets the heaven's band,

    No hidden vale, no wavewashed strand,

    Is loved, as is our native North,

    Our own forefathers' earth.

    No mount that meets the heaven's band,

    No hidden vale, no wavewashed strand,

    Is loved, as is our native North,

    Our own forefathers' earth.

    Һимнның тарихы

    Бүген Фиʜлəʜдиᴙдә кулланылган “Maamme” (“Туган ягым”) һимнының сүзләре 1846 елда шагыйрь Йоһан-лүдвиг Рунеберг (Johan Ludvig Runeberg, 1804—1877) тарафыннан башта швед телендә язылган булган. Ә көен, Алманиянең Һамбург шәһәрендә туып, соңрак фин виолончельчесе, композиторы һәм, гомумән, “фин классик музыкасының атасы” дип танылган Фредрик Пациус (Fredrik Pacius, 1809—1891) иҗат иткән. Милли һимн исеменә дәгъва кылган шигырьләр һәм көйләр байтак булса да, аларның берсе дә халыкта киң таралыш тапмаган. Пациус һимнын беренче тапкыр 1848 елның 13 маенда Һелсинкиның академия хоры швед телендә башкарган.

    Шуннан соң озак еллар дәвамында Рунебергның шигырен фин теленә юньләп тәрҗемә итә алмыйча азапланганнар. Ниһаять, 1889 елда Пааво Каяндер (Paavo Cajander), Юлиус Кронның (Julius Krohn) 1867 елда бастырылган тәрҗемәсен тиешенчә эшкәртүгә ирешкән. Ләкин Яансен исемле эстон язучысы моңа кадәр үк, 1869 елда, финнарны узып, Пациус көенә туган телендә сүзләр язган булган, аның шигыре, төрле бәйгеләрдә башкарылып, тиз арада Эстония һимны булып танылып та өлгергән.

    Фиʜлəʜдиᴙнең дәүләт хакимияте үз илендә халык һимны булып киткән әсәрне әле бүген дә рәсми рәвештә расламый. Эш, әлбәттә, аның тумыштан фин булмаган кешеләр тарафыннан иҗат ителүендә генә түгелдер. Музыка белгечләре фикеренчә, һимнның мотивы алманнарның “Папа һәм Солтан” (Papst und Sultan) исемле... туй-мәҗлес җырындагыга бик охшаш.

    “Туган ягым”ны Александр Блок 1915 елда уpыc теленә күчергән, аның тәрҗемәсе әле бүген дә башкалар арасында иң уңышлы дип санала.

    Административ-территориаль бүленешҮзгәртү

     

    Фиʜлəʜдиᴙ провинциаль шуралар белән идарә ителгән 20 провинциягә бүленә. Үз чиратында провинцияләр ᴋамуʜларга бүленәләр. Аларның саннары берләштерү сәясәтенә күрә даими кыскартыла, 2010 ел башына Фиʜлəʜдиᴙдә 342 ᴋамуʜ булды.

    1. Лапландия (фин. Lappi / швед. Lappland)
    2. Похьойс-Похьянмаа (фин. Pohjois-Pohjanmaa / швед. Norra ɵsterbotten)
    3. Кайнуу провинциясе (фин. Kainuu / швед. Kajanaland)
    4. Похьойс-Карьяла (фин. Pohjois-Karjala / швед. Norra Karelen)
    5. Похьойс-Саво (Төньяк Саво) (фин. Pohjois-Savo / швед. Norra Savolax)
    6. Этелә-Саво (Көньяк Саво) (фин. Etelə-Savo / швед. Sɵdra Savolax)
    7. Этелә-Похьянмаа (фин. Etelə-Pohjanmaa / швед. Sɵdra ɵsterbotten)
    8. Похьянмаа (фин. Pohjanmaa / швед. ɵsterbotten)
    9. Пирканмаа (фин. Pirkanmaa / швед. Birkaland)
    10. Сатакунта (фин. Satakunta / швед. Satakunda)
    11. Кески-Похьянмаа (фин. Keski-Pohjanmaa / швед. Mellersta ɵsterbotten)
    12. Кески-Суоми (фин. Keski-Suomi / швед. Mellersta Finland)
    13. Варсинайс-Суоми (фин. Varsinais-Suomi / швед. Egentliga Finland)
    14. Этелә-Карьяла (Көньяк Карелия) (фин. Etelə-Karjala, швед. Sɵdra Karelen)
    15. пәйят-хәме (фин. Pəijət-Həme, швед. Pəijənne Tavastland)
    16. Канта-хәме (фин. Kanta-Həme, швед. Egentliga Tavastland)
    17. Уусимаа (фин. Uusimaa, швед. Nyland)
    18. Итә-Уусимаа (фин. Itə-Uusimaa, швед. ɵstra Nyland)
    19. күменлааксо (фин. Kymenlaakso, швед. Kymmenedalen)
    20. Аланд утраулары (фин. Ahvenanmaa / швед. Åland)

    Фиʜлəʜдиᴙнең иң зур шәһәрләре: Һелсинки — 583 549 кеше, Эспоо — 244 474 кеше, Тампере — 211 633 кеше, Турку — 176 242 кеше, Оулу — 139 275 кеше.

    ИкътисадҮзгәртү

     
    ТМП үсеше, 1998—2007

    Фиʜлəʜдиᴙ югары индустриаль илләр рәтенә керә. Дөнья сәнәгатендә аның өлеше зур түгел — 0,4 %, дөнья сәүдәсендә исә 0,8 %. Тулаем милли продукт 2002 елда 140,5 млрд евро тәшкил итә.

    Фиʜлəʜдиᴙ сәнәгате экспорт һәм сыйфатка нигезләнә. Хай-тек секторы (кесә телефоннар, интернет) мөһим урынны алып тора. Кәгазь җитештерү буенча дөньяда Фиʜлəʜдиᴙ беренче. Инфләция түбән. Гомумән, Фиʜлəʜдиᴙ икътисады тиз үсә.

    ТуризмҮзгәртү

     
    Һелсинки күренеше

    Фиʜлəʜдиᴙ туристларында иң зур кызыксыну уяткан шәһәр — ил башкаласы Һелсинки. Башка шәһәрләрне дә туристлар зиярәт итә: Тампере, Турку, Оулу, Куопио һәм Порвоо.

    Истәлекле урыннар һәм табигать һәйкәлләре арасында мөһим урынны Аавасакса (Aavasaksa) тавы ала.

    Фиʜлəʜдиᴙдә, аеруча Лапландиядә, кышкы туризм бик популәр.

    ЧыганакларҮзгәртү


    Моны да карагызҮзгәртү

    ИскәрмәләрҮзгәртү

    1. ↑ http://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.ZS.
    2. ↑ http://data.uis.unesco.org/index.aspx?queryid=239; ЮНЕСКО-ның статистика институты.
    3. ↑ https://hdr.undp.org/data-center/human-development-index#/indicies/HDI; Отчёт о развитии человечества; чыгару датасы: 2022.
    4. ↑ http://data.uis.unesco.org/Index.aspx?DataSetCode=DEMO_DS; ЮНЕСКО-ның статистика институты.
    5. ↑ https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI.
    6. ↑ 6,0 6,1 6,2 "World Plugs"; тикшерү датасы: 10 июнь 2016; мөхәррир: Халыкара иликтер тихникасы кәмисиясе.
    7. ↑ http://www.azatliq.org/content/internet_finlandia/2088383.html
    8. ↑ Яшәү өчен иң яхшы урын кайда?
    9. ↑ Newsweek: дөньяның иң яхшы иле – Фиʜлəʜдиᴙ
    10. ↑ архив күчермәсе, archived from the original on 2011-08-17, retrieved 2010-08-06 
    11. ↑ http://www.geologia.fi/index.php?option=com_content&task=view&id=230&Itemid=38
    12. ↑ Aunesluoma, Juhana; Heikkonen, Esko; Ojakoski, Matti (2007) (in Finnish). Lukiolaisen yhteiskuntatieto. WSOY. ISBN 9510276278. 
    13. ↑ Фиʜлəʜдиᴙдә ничек яшиләр? (Шеʙитсəдә) / Җәүдәт ХӨСӘЕНОВ. Казан / – № 15 (11181), 2 aугыc, 2008
    14. ↑ Vəestɵrekisterikeskus
    15. ↑ http://www.stat.fi/til/vaerak/2008/vaerak_2008_2009-03-27_tie_001_fi.html
    16. ↑ http://www.russian.fi/info/index.php/2006/03/10/saamy.html
    17. ↑ Valtionkirkko. Tilastokeskus, kəsitteet ja məəritelmət
    18. ↑ Фиʜлəʜдиᴙ мәчетләре (рус.)
    19. ↑ Фиʜлəʜдиᴙ татарлары Дәрдмәндне искә алды
    20. ↑ Фиʜлəʜдиᴙ татарлары Ярвәнпә мәчетен яңартты
    21. ↑ архив күчермәсе, archived from the original on 2002-02-10, retrieved 2002-02-10 
    22. ↑ Gardiner, Samuel Rawson, ed (1910). "Map No. 6: Europe at the death of Charles the Great, 814"

    СылтамаларҮзгәртү

      Викиҗыентыктагы медиафайллар?
    Бу мәкалә Татар Википедиясенең яхшы мәкаләләр рәтенә керә.
    Чыганагы — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Финляндия&oldid=3821042