Wikipedia

Берләшкән Гарәп Әмирлекләре

көньяк-көнбатыш Азиядә, Гарәбстан ярымутравының көнчыгыш өлешендә урнашкан дәүләт
(Берләшкән Гарәб Әмирлекләре битеннән юнәлтелде)

Берләшкән Гарәп Әмирлекләре (БГӘ, гарәп. الإمارات العربية المتحدة‎ ’Әл-’Има̄ра̄т ’әл-ʻАраби́йя ’әл-Мутта́һида) — көньяк-көнбатыш Азиядә, Гарәбстан ярымутравының көнчыгыш өлешендә урнашкан дәүләт. Көнбатышта һәм көньякта Согуд Гарәбстаны белән, көньяк-көнчыгышта һәм төньяк-көнчыгышта Оман белән чиктәш.

Берләшкән Гарәп Әмирлекләре
гарәп. الإِمَارات العربِيَّة المُتَّحِدة‎
ингл. United Arab Emirates
Байрак[d]Илтамга[d]
Нигезләнү датасы 1971
Сурәт
Рәсми исем les Émirats arabes unis[1] һәм الإمارات العربية المتحدة[2]
Кыскача исем 🇦🇪, ОАЕ, ԱՄԷ, ОАЭ, UAE, É.A.U., 阿联酋, 阿聯酋, 阿聯, 아랍에미리트, ア首連, 阿聯酋, 阿联酋, VAE, VAE, UAE, BAE, EAU, EAU, EAU, EAX, EAU, EAU, EAU, VAE, EAU, ΗΑΕ, UAE, EAU, UAE, EAU, BAA, UEA, AÜE, БАӘ, KAM, ZEA, ААЭ, ОАЕ, BƏƏ, ГIЦИ, VAE, ЕАЕ, UAE, VAE, UAE, FAE, UAE, УАЕ, UAE, ОАЕ, SAE, ZAE, SAE, AAU, БГӘ, איחוד האמירויות, АНЭУ, АИЭ, EBA, БАЭ, VAE, VAE, JAE, AAE, EAE, ZAE, BAE, FAE, ХАЭ, HEA, ӀЦЭ, ѤА҃Є, Uéa, BAA’, АНЭУ, АЭЗ, IAM һәм Ahlenzciuz
ХФӘ билгесе dɪ fɔ'ɾeːntə ɑ'ɾɑːbɪskə ɛmɪ'ɾɑːtəɾ
Гомер озынлыгы 77,256 ел[3]
Демоним egyesült arab emírségekbeli, Emirati, Emirian, Emiri, إماراتي, إماراتية, إماراتيون, emirieni, emirian, emiriană, আমিরাতি, emiratino, emiratina, emiratini, emiratine, amirati, emiratí, d’Emiratos Árabes, d’Emiratos Árabes Xuníos, Arabemirlandano, اماراتی, Émirien[1], Émirienne[1], אמירתי, אמירתית, emiratina, emiratine, emiratini, emiratin, إماراتي, إماراتية, إماراتيين, إماراتيات һәм Eimíríteach
Рәсми тел гарәп теле[4]
Гимн БГӘ һимны[d]
Мәдәният Берләшкән гәрәп әмирлекләре мәдәнияте[d]
Дөнья кисәге Азия[5]
Дәүләт  БГӘ
Башкала Әбү-Дәби шәһәре
Сәгать поясы UTC+04:00 һәм Asia/Dubai[d][6]
Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы Фарсы култыгы һәм Oman qultığı
Иң көнчыгыш ноктасы 25°19′25″ т. к. 56°22′54″ кч. о.
Иң төньяк ноктасы 26°03′01″ т. к. 56°05′11″ кч. о.
Иң көньяк ноктасы 22°37′54″ т. к. 55°08′14″ кч. о.
Иң көнбатыш ноктасы 24°23′39″ т. к. 51°29′53″ кч. о.
Геомәгълүматлар Data:United Arab Emirates.map
Иң югары ноктасы Джебаль-Джейс[d]
Иң түбән ноктасы Фарсы култыгы
Идарә итү формасы федератив монархия[d], абсолют монархия[d] һәм конституцияле монархия[7]
Дәүләт башлыгы вазыйфасы Берләшкән гәрәп әмирлекләре президенты[d]
Ил башлыгы Мухаммад бен Зайд аль-Нахайян[d], Хәлифә бин Зәет әл-Нәһәян[d] һәм Заид ибн Султан аль-Нахайян[d]
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы БГӘ премьер-министры[d]
Хөкүмәт башлыгы Мөхәммәт бин Рәшит әл-Мәктүм[d]
Канунбирү органы Federal Supreme Council[d]
Үзәк банкы Берләшкән гәрәп әмирлекләре үзәк банкы[d]
Дипломатик мөнәсәбәтләр Канада, Германия, Австралия, Йәмән, Согуд Гарәбстаны, Исраил, Франция, Үрдүн, Кытай, Бөекбритания, Мисыр, Әфганстан, Әлҗәзаир, Бәхрәйн, Дания, Изге тәхет[d], Косово Җөмһүрияте, Кения, Күвәйт, Ливан, Малайзия, Фәләстыйн[d], Оман, Сүрия, Төркия, Пакьстан, Индонезия, Филипин, Мексика, Кытай Җөмһүрияте, Сомали, Һиндстан, Россия, Иран, Сербия, Бангладеш, Гөрҗистан, Маҗарстан, Румыния[8] һәм Корея Халык Демократик Җөмһүрияте[9]
Әгъзалык Берләшкән Милләтләр Оешмасы, Гарәп Лигасы, Бөтендөнья сәүдә оешмасы, Ислам хезмәттәшлеге оешмасы[10], Халыкара реконструкция һәм үсеш банкы[d], Халыкара үсеш ассоциациясе[d], Халыкара финанс корпорациясе[d], Инвестицияләр иминлеген гарантияләү буенча күпъяклы агентлык[d], Инвестицион бәхәсләрне хәл итү буенча халыкара үзәк[d], Африка үсеш банкы[d], Африка икътисади үсеше өчен гарәп банкы[d], Икътисади һәм социаль үсеш өчен гарәп фонды[d], Гарәп валюта фонды[d], Интерпол[11][12], ХКТО[d][13][14], Халыкара гидрография оешмасы[d][15], Мәгариф, фән һәм мәдәният сораулары буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы[16], Җирнең биофизик торышын күзәтү төркеме[d], Бөтендөнья почта берлеге[17][18], Халыкара телекоммуникацияләр берлеге[d][19], ОПЕК, Халыкара гражданнар иминлеген саклау оешмасы[d], Бөтендөнья метеорология оешмасы[20], Бөтендөнья сәламәтлек оешмасы[21] һәм Бөтендөнья таможня оешмасы[d][22]
Никахка керү яше 18 яшь
Пенсия яше 65 яшь
Халык саны 9 890 400 (2020)[23]
Ир-ат халкы 6 443 813[24], 6 475 368[24], 6 512 037[24] һәм 6 547 744[24]
Хатын-кыз халкы 2 767 844[24], 2 811 921[24], 2 853 108[24] һәм 2 893 385[24]
Административ бүленеше Дөбәй, Abu Dhabi, Шарҗә, Гаҗман, Рәэсел-Хәймә, Фөҗәйрә һәм Өммел-Кайвәйн
Акча берәмлеге БГӘ дирһәме[d]
Номиналь тулаем эчке продукт 415 021 590 688 $[25] һәм 507 534 921 715 $[25]
Кеше потенциалы үсеше индексы 0,911[26]
Үз-үзенә кул салулар күрсәткече 5,2
Эшсезлек дәрәҗәсе 4 ± 1 процент[27]
Нәрсә белән чиктәш Оман, Согуд Гарәбстаны һәм Иран
Автомобил хәрәкәте ягы уң[d][28]
Челтәр көчәнеше 220 вольт
Электр аергычы төре Europlug[d][29], D төре[d][29] һәм BS 1363[d][29]
Алыштырган Договорный Оман[d]
Кулланылган тел гарәп теленең Фарсы култыгы диалекты[d], заманча әдәби гарәп теле[d], гарәп теленең шиһһи диалекты[d] һәм инглиз теле
Мәйдан 83 600 ± 1 км²
Рәсми веб-сайт u.ae​(гар.)​(ингл.)
Нинди веб-биттә тасвирланган 68k.news/index.php?section=nation&loc=AE&lang=AR
Һәштәге UnitedArabEmirates
Югары дәрәҗәле Интернет домены .ae һәм امارات.[d]
Харита сурәте
Позиционная карта
Подробная карта
Төнге күренеше
Тематик география Берләшкән гәрәп әмирлекләре географиясе[d]
Рәсми дине ислам[30]
Ачык мәгълүматлар порталы bayanat.ae[d]
Феноменның икътисады Берләшкән гәрәп әмирлекләре икътисады[d]
Феноменның демографиясе Берләшкән гәрәп әмирлекләре халкы[d]
Спутниковый снимок
Джини коэффициенты 26[31]
Өстәлгән кыйммәт салымы күләме 5 процент
Тулаем туулар коэффициенты 1,784[32]
Шәһәр халкы 7 994 705[24], 8 084 399[24], 8 175 678[24] һәм 8 265 048[24]
Авыл халкы 1 216 952[24], 1 202 890[24], 1 189 467[24] һәм 1 176 081[24]
Уку-язу нисбәте 93 процент[33]
Демократия индексы 2,9[34]
BTI Governance Index 4,2[35], 5,04[35], 5,42[35], 5,3[35], 5,23[35], 5,36[35], 5,55[35], 5,35[35] һәм 6,38[36]
BTI Status Index 5,03[35], 5,23[35], 5,83[35], 5,73[35], 5,96[35], 6,05[35], 6,07[35], 5,95[35] һәм 6,01[36]
Социаль медиаларда күзәтүчеләре 81 817
Туым күрсәткече 9,75[24], 10,62[24], 10,307[24] һәм 9,888[24]
Үлем күрсәткече 1,471[24], 1,766[24], 1,874[24] һәм 1,865[24]
Happy Planet Index score 34,3[37]
Илнең мобиль коды 424
Илнең телефон коды +971
Халыкара префикс 0
Гадәттән тыш хәлләрдә ярдәм телефоны 112[d], 997[d][38], 998[d][38] һәм 9-9-9[d][38]
Илнең GS1 коды 629
Номер тамгасы коды UAE
Диңгездәге идентификацияләү номеры 470 һәм 471
Бу якта төшерелгән фильмнар төркеме Төркем:Берләшкән гәрәп әмирлекләрендә төшерелгән фильмнар[d]
Карта
 Берләшкән Гарәп Әмирлекләре Викиҗыентыкта

Берләшкән Гарәп Әмирлекләре халкының саны 4,8 млн. кеше, боларның 70 % кадәр — көньяк һәм көньяк-көнчыгыш Азиядән эшчеләр. Җирле халык күбесенчә суннит мөселманнары белән тәкъдим ителгән. Берләшкән Гарәп Әмирлекләре 7 әмирлектән тора: Әбу-Даби, Гаҗман, Дөбәй, Рәэсел-Хәймә, Өммел-Кайвәйн, Фөҗәйрә һәм Шарҗә. Башкала — Әбу-Даби шәһәре.

География

үзгәртү
 
Берләшкән Гарәп Әмирлекләренең харитасы

Берләшкән Гарәп Әмирлекләре көнбатышта һәм көньякта Согуд Гарәбстаны белән, көньяк-көнчыгышта һәм төньяк-көнчыгышта Оман белән чиктәш. Мәйданы 83 600 км².

Идарә-җир төзелеше

үзгәртү

Берләшкән Гарәп Әмирлекләре — җиде әмирлектән торган федерация дәүләте. Һәр бер әмирлек — тулы монархияле кечкенә дәүләт.

Әмирлек Гарәп
исеме 		Мәркәз Мәйдан,
км² 		Халык,
кеше
Әбу-Даби أبو ظبي‎ Әбу-Даби 67 340 1 463 491
Гаҗман عجمان‎ Гаҗман 259 260 492
Дөбәй دبي‎ Дөбәй 3 885 2 262 000
Рәэсел-Хәймә رأس الخيمة‎ Рәэсел-Хәймә 1 683 191 753
Өммел-Кайвәйн أم القيوين‎ Өммел-Кайвәйн 777 59 098
Фөҗәйрә الفجيرة‎ Фөҗәйрә 1 166 118 933
Шарҗә الشارقة‎ Шарҗә 2 590 656 941

Тарих

үзгәртү

VII нче гасырда монда урнашкан кечкенә шейхлыклар Ислам динен кабул итеп, Гарәп халифатына керделәр. Шул чорда Дөбәй, Шарҗә, Фөҗәйрә шәһәрләре барлыкка килделәр. Халифат кечсезләнүе белән, шәехлыкларның автономиясе үсте. X–XI нче гасырларда Гарәбстан ярымутравының көнчыгыш өлеше карматлар дәүләтенә керде, ә аның таркалуыннан соң Оман шаукымы астына ләкте.

XV нче гасырның ахырында бу җирләрдә хуҗа булып Аурупа ныкланды.

Дин

үзгәртү

Берләшкән Гарәп Әмирлекләрендә рәсми дин — ул халыкның 76 % ы тотучы ислам дине. Ил халкының 9 % ын христианнар, якынча 10 % ын һинд дине яки буддачылык тарафдарлары һәм 5 % ын башка диннәр вәкилләре алып тора[39].

Берләшкән Гарәп Әмирлекләре халкының 85 % ы бу илнең гражданнары булып тормый. Чит ил кешеләре Көньяк һәм Көньяк-Көнчыгыш Азиядән, Якын Көнчыгыш, Аурупа, Үзәк Азия, Бәйсез Дәүләтләр Берлеге һәм Төньяк Америкадан килгән.

Британия шаукымы

үзгәртү

Бәйсез дәүләт

үзгәртү

Сәясәт

үзгәртү

Искәрмәләр

үзгәртү
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 http://cnig.gouv.fr/wp-content/uploads/2020/02/CNT-PVM_r%C3%A9vis%C3%A9_2020-01-27-1.pdf
  2. ↑ Конституция Объединённых Арабских Эмиратов
  3. ↑ ЮНЕСКО-ның статистика институты
  4. ↑ 7 // Конституция Объединённых Арабских Эмиратов
  5. ↑ https://www.workwithdata.com/place/united-arab-emirates
  6. ↑ https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/asia
  7. ↑ https://elaws.moj.gov.ae/MainArabicTranslation.aspx?val=UAE-MOJ_LC-En%2F00_CONSTITUTION%2FUAE-LC-En_1971-07-18_00000_Dos.html&np=&lmp=undefined
  8. ↑ https://www.mae.ro/bilateral-relations/1862#793
  9. ↑ https://www.ncnk.org/sites/default/files/content/resources/publications/NCNK_Issue_Brief_DPRK_Diplomatic_Relations.pdf
  10. ↑ https://www.oic-oci.org/states/?lan=en
  11. ↑ https://www.interpol.int/Member-countries/World — Интерпол.
  12. ↑ https://www.interpol.int/Who-we-are/Member-countries/Asia-South-Pacific/UNITED-ARAB-EMIRATES
  13. ↑ https://www.opcw.org/about-opcw/member-states/ — ХКТО.
  14. ↑ https://www.opcw.org/about-us/member-states/united-arab-emirates
  15. ↑ https://www.iho.int/srv1/index.php?option=com_wrapper&view=wrapper&Itemid=452&lang=en — Халыкара гидрография оешмасы.
  16. ↑ http://www.unesco.org/eri/cp/ListeMS_Indicators.asp
  17. ↑ http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html
  18. ↑ https://www.upu.int/en/Universal-Postal-Union/About-UPU/Member-Countries?csid=-1&cid=316
  19. ↑ https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8
  20. ↑ https://public.wmo.int/en/members/united-arab-emirates
  21. ↑ https://www.who.int/choice/demography/by_country/en/
  22. ↑ https://www.wcoomd.org/-/media/wco/public/global/pdf/about-us/wco-members/list-of-members-with-membership-date.pdf
  23. ↑ база данных Всемирного банка — Бөтендөнья банкы.
  24. ↑ 24,00 24,01 24,02 24,03 24,04 24,05 24,06 24,07 24,08 24,09 24,10 24,11 24,12 24,13 24,14 24,15 24,16 24,17 24,18 24,19 24,20 24,21 24,22 24,23 (unspecified title) — база данных Всемирного банка.
  25. ↑ 25,0 25,1 https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD — Бөтендөнья банкы.
  26. ↑ Отчёт о развитии человечества — Программа развития ООН, 2022.
  27. ↑ http://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.ZS
  28. ↑ http://chartsbin.com/view/edr
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 World Plugs / мөхәррир Халыкара иликтер тихникасы кәмисиясе
  30. ↑ https://www.state.gov/reports/2020-report-on-international-religious-freedom/united-arab-emirates/
  31. ↑ https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI
  32. ↑ ЮНЕСКО-ның статистика институты
  33. ↑ https://knoema.com/atlas/United-Arab-Emirates/topics/Education/Literacy/Adult-literacy-rate — Бөтендөнья банкы.
  34. ↑ 2021 Democracy Index — EIU, 2022.
  35. ↑ 35,00 35,01 35,02 35,03 35,04 35,05 35,06 35,07 35,08 35,09 35,10 35,11 35,12 35,13 35,14 35,15 https://www.bti-project.org
  36. ↑ 36,0 36,1 https://bti-project.org/en/reports/country-dashboard/ARE
  37. ↑ https://happyplanetindex.org/countries/?c=ARE
  38. ↑ 38,0 38,1 38,2 International Numbering Resources Database: ITU-T E.129 National-only numbers linked with emergency services and other services of social value / мөхәррир Халыкара телекоммуникацияләр берлеге
  39. ↑ UAE's Federal Competitiveness and Statistics Authority (FCSA) 2020 елның 28 апрель көнендә архивланган.(ингл.)

Сылтамалар

үзгәртү

Моны да карагыз

үзгәртү


 
Берләшкән Гарәп Әмирлекләренең әмирлекләре		  
Әбу-Даби | Гаҗман | Дөбәй | Рәэсел-Хәймә | Өммел-Кайвәйн | Фөҗәйрә | Шарҗә
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Берләшкән_Гарәп_Әмирлекләре&oldid=4247768