Wikipedia

Катар

(Qatar Ämirlege битеннән юнәлтелде)

Катар (гарәпчә قطر рәсми атамасы (гарәпчә دولة قطر, Дәүләт Катар) – көньяк-көнбатыш Азияда урнашкан дәүләт (әмирлек). Ул Гарәп ярымутравының төньяк-көнчыгышындагы Катар ярымутравын алып тора. Согуд Гарәбстаны белән көньякта чиктәш, башка бар яктан да Фарсы култыгы сулары белән юыла. Төньяк-көнбатышта Бәһрәйн утраулары белән, көньяк-көнчыгышта – БГӘ белән диңгез чиге бар. Башкаласы булып Доха шәһәре тора.

Катар
Байрак[d]Илтамга[d]
Нигезләнү датасы 1870
Сурәт
Рәсми исем l’État du Qatar[1]
Кыскача исем 🇶🇦
Гомер озынлыгы 78,184 ел[2]
Демоним katari, Qatari, Katarano, Kataränan, قطري, قطرية, قطريون, катарцы, קטרי, קטרית, عربي, qatariota, qatarioti, catari, qatarín, qatarina, Qatarien[1], Qatarienne, qatarià[3], qatariana[3], qatariota, qatariote, qatarioti, qatarioto, Katarano, قطري, قطرية, قطريين, قطريات һәм Catarach[4]
Рәсми тел гарәп теле[5]
Гимн Катар гимны[d]
Мәдәният Катар мәдәнияте[d]
Шигарь тексты Where dreams come to life һәм Ble daw breuddwydion yn fyw
Дөнья кисәге Азия[6]
Дәүләт  Катар
Башкала Doha
Сәгать поясы UTC+03:00 һәм Asia/Qatar[d][7]
Табигый-георафик объект эчендә урнашкан Урта Көнчыгыш
Иң көнчыгыш ноктасы 24°59′ т. к. 51°33′ кч. о.
Иң төньяк ноктасы 26°11′ т. к. 51°14′ кч. о.
Иң көнбатыш ноктасы 25°25′10″ т. к. 50°47′32″ кч. о.
Геомәгълүматлар Data:Qatar.map
Иң югары ноктасы Qurayn Abu al Bawl[d]
Иң түбән ноктасы Фарсы култыгы
Идарә итү формасы конституцияле монархия
Дәүләт башлыгы вазыйфасы Катар әмире[d]
Ил башлыгы Tamim bin Hamad Al Thani[d][8]
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы Катар премьер-министры[d]
Хөкүмәт башлыгы Мөхәммәт бин Абдулрахман бин Җассим Аль Тани[d]
Канунбирү органы Катар консультатив җыелышы[d]
Үзәк банкы Катар үзәк банкы[d]
Дипломатик мөнәсәбәтләр Канада, Австралия, Йәмән, Сүрия, Исраил, Филипин, Согуд Гарәбстаны, Аргентина, Кытай Җөмһүрияте, Бангладеш, Гөрҗистан, Германия, Аурупа Берлеге, Румыния, Корея Халык Демократик Җөмһүрияте[9], Кытай, Маҗарстан һәм Косово Җөмһүрияте
Әгъзалык Берләшкән Милләтләр Оешмасы, Гарәп Лигасы, Бөтендөнья сәүдә оешмасы, Ислам хезмәттәшлеге оешмасы[10], Халыкара реконструкция һәм үсеш банкы[d], Халыкара финанс корпорациясе[d], Инвестицияләр иминлеген гарантияләү буенча күпъяклы агентлык[d], Инвестицион бәхәсләрне хәл итү буенча халыкара үзәк[d], Африка икътисади үсеше өчен гарәп банкы[d], Икътисади һәм социаль үсеш өчен гарәп фонды[d], Гарәп валюта фонды[d], Интерпол[11][12], ХКТО[d][13][14], Халыкара гидрография оешмасы[d][15], Мәгариф, фән һәм мәдәният сораулары буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы[16], Бөтендөнья почта берлеге[17][18], Халыкара телекоммуникацияләр берлеге[d][19], Халыкара гражданнар иминлеген саклау оешмасы[d], Бөтендөнья метеорология оешмасы[20], Бөтендөнья сәламәтлек оешмасы[21] һәм Бөтендөнья таможня оешмасы[d][22]
Балигълык яше 18 яшь
Никахка керү яше 18 яшь һәм 16 яшь
Халык саны 2 639 211 (2017)[23]
Ир-ат халкы 2 055 936[24], 2 005 391[24], 1 953 675[24] һәм 1 954 233[24]
Хатын-кыз халкы 751 299[24], 754 994[24], 734 561[24] һәм 740 889[24]
Административ бүленеше Ад-Доха[d], Аль-Гувария[d], Эль-Джумалия[d], Эль-Хаур[d], Эль-Вакра[d], Эр-Райян[d], Джариян-аль-Батна[d], Эш-Шамаль[d], Умм-Салаль[d] һәм Умм-Саид[d]
Акча берәмлеге Катар риалы[d]
Номиналь тулаем эчке продукт 179 677 131 707 $[25] һәм 237 295 575 171 $[25]
Кеше потенциалы үсеше индексы 0,855[26]
Үз-үзенә кул салулар күрсәткече 4,7
Медиан керем 26 555 $
Нәрсә белән чиктәш Согуд Гарәбстаны һәм Иран
Автомобил хәрәкәте ягы уң[d][27]
Челтәр көчәнеше 240 вольт[28]
Электр аергычы төре D төре[d][28] һәм BS 1363[d][28]
Кулланылган тел заманча әдәби гарәп теле[d] һәм гарәп теленең Фарсы култыгы диалекты[d]
Мәйдан 11 437 ± 1 км²
Рәсми веб-сайт diwan.gov.qa​(гар.)​(ингл.)
Һәштәге Qatar
Югары дәрәҗәле Интернет домены .qa
Харита сурәте
Позиционная карта
Эмблема/тамгасы сурәте
Тематик география Катар географиясе[d]
Рәсми дине ислам[29]
Ачык мәгълүматлар порталы Qatar Open Data[d]
Феноменның икътисады Катар икътисады[d]
Феноменның демографиясе Катар халкы[d]
Мәзһәб Мәлики мәзһәбе[30]
Һавадан күренеш
Спутниковый снимок
Мәктәптә укымаган балалар саны 24 440[31]
Тулаем туулар коэффициенты 2,026[32]
Шәһәр халкы 2 784 440[24], 2 739 268[24], 2 668 826[24] һәм 2 676 741[24]
Авыл халкы 22 795[24], 21 117[24], 19 409[24] һәм 18 381[24]
Уку-язу нисбәте 97,8 процент
Демократия индексы 3,65[33]
BTI Governance Index 5,53[34], 5,88[34], 6,01[34], 5,33[34], 5,4[34], 5,46[34] һәм 6,17[35]
BTI Status Index 6,06[34], 6,1[34], 6,16[34], 6,01[34], 5,88[34], 5,9[34] һәм 5,86[35]
Социаль медиаларда күзәтүчеләре 7020 ± 9[36]
Туым күрсәткече 10,743[24], 10,895[24], 9,816[24] һәм 9,091[24]
Үлем күрсәткече 0,991[24], 1,219[24], 1,311[24] һәм 1,08[24]
Happy Planet Index score 24,3[37]
Илнең мобиль коды 427
Илнең телефон коды +974
Гадәттән тыш хәлләрдә ярдәм телефоны 9-9-9[d] һәм 112[d][38]
Номер тамгасы коды Q
Диңгездәге идентификацияләү номеры 466
Монда җирләнгәннәр төркеме Төркем:Катарда җирләнгәннәр[d]
Бу якта төшерелгән фильмнар төркеме Төркем:Катарда төшерелгән фильмнар[d]
Карта
 Катар Викиҗыентыкта

Катар – Россия һәм Ираннан соң дөньяда табигый газ экспорты буенча өченче урында тора, шулай ук бик күп нефть һәм нефтьтан эшләнгән әйберләр дә экспортлый. ОПЕК әгъзасы.

VII гасырдан башлап Гарәп хәлифәлегенә керә. 13-14 гасырларда Бәһрәйн әмирләре кулында; XVI г. башында – португаллар хакимлеге, аннары Госман империясе идарәсе астында. 1916–71 елларда — Бөекбритания протектораты астында.

Дәүләт төзелеше

үзгәртү

2003 елның 29 апреленда кабул ителгән Конституция буенча Катар – Абсолют монархия.

Әмир бер үк вакытта дәүләт һәм хөкүмәт башлыгы булып тора. Аның хакимияте шәригать кануннары белән чикләнгән.

Илдә 35 әгъзалы Мәҗлес Шурасы (гарәпчә مجلس الشورى, Мәҗлис әш-Шура) эшли.

Административ бүленеш

үзгәртү
 
Катар муниципалитетлары

Катар 10 муниципалитетка бүленгән (гарәпчә بلديات – бәләдият).

№ Муниципалитет Мәркәз Мәйдан, км² Халык (2004), кеше
1 Әд-Доха Доха 158,71 338 760
2 Әл-Җувария Аль-Джувария 622,74 2 282
3 Әл-Җумалия Әл-Җумалия 2 611,70 13 085
4 Әл-Хор Әл-Хор 1 001,44 31 611
5 Әл–Вакра Әл–Вакра 777,31 31 009
6 Әр-Райян Әр-Райян 893,48 272 583
7 Җариян-әл-Батна Өмме-Баб 3 906,53 6 308
8 Әш-Шамаль Әр-Рувәйс 902,11 5 400
9 Өмме-Саләл Өмме-Саләл 470,37 31 975
10 Мәсаид Мәсаид 176,68 9 870

Халык

үзгәртү

Халыкның 40% гарәпләр. Шулай ук Пакистан чыгышлы (18 %) кешеләр, Һиндстаннан (18 %), Ираннан (10 %) һәм башка гарәп илләреннән кешеләр яши. Рәсми тел – гарәпчә, инглиз теле киң кулланылышта.

Дин

үзгәртү

Дәүләт дине – ислам (сөнни), иранлылар – шигыйләр. Катарда яшәүче халыкның 70-75 % ы мөселманнар, христианнар — 13,8 %, һинд дине вәкилләре — 13,8 %, буддачылык тарафдарлары — 3,1 %, халык динендәгеләр 1 %, яһүдләр 1 %, башка диндәгеләр — 0,7 %[39].

Табигать

үзгәртү

Илнең бөтен территориясе диярлек – чүл. Су аз, нигездә диңгез суын тоссызландыру юлы белән табыла.

Икътисад

үзгәртү

Илдә нефть һәм газ тотрыклы рәвештә чыгарыла. Заманча инфраструктура бар. Бюджет профицитта. Ләкин ил чит ил эшчеләренә бәйле һәм барлык чималны да тыштан кертә.

Искәрмәләр

үзгәртү
  1. ↑ 1,0 1,1 http://cnig.gouv.fr/wp-content/uploads/2020/02/CNT-PVM_r%C3%A9vis%C3%A9_2020-01-27-1.pdf
  2. ↑ ЮНЕСКО-ның статистика институты
  3. ↑ 3,0 3,1 https://esadir.cat/Toponims/Toponims_del_mon/Asia/Qatar
  4. ↑ The National Terminology Database for Irish — 2006.
  5. ↑ 1 // Конституция Катара
  6. ↑ https://www.workwithdata.com/place/qatar
  7. ↑ https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/asia
  8. ↑ http://www.bbc.com/news/world-middle-east-23026870
  9. ↑ https://www.ncnk.org/sites/default/files/content/resources/publications/NCNK_Issue_Brief_DPRK_Diplomatic_Relations.pdf
  10. ↑ https://www.oic-oci.org/states/?lan=en
  11. ↑ https://www.interpol.int/Member-countries/World — Интерпол.
  12. ↑ https://www.interpol.int/Who-we-are/Member-countries/Asia-South-Pacific/QATAR
  13. ↑ https://www.opcw.org/about-opcw/member-states/ — ХКТО.
  14. ↑ https://www.opcw.org/about-us/member-states/qatar
  15. ↑ https://www.iho.int/srv1/index.php?option=com_wrapper&view=wrapper&Itemid=452&lang=en — Халыкара гидрография оешмасы.
  16. ↑ http://www.unesco.org/eri/cp/ListeMS_Indicators.asp
  17. ↑ http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html
  18. ↑ https://www.upu.int/en/Universal-Postal-Union/About-UPU/Member-Countries?csid=-1&cid=240
  19. ↑ https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8
  20. ↑ https://public.wmo.int/en/members/qatar
  21. ↑ https://www.who.int/choice/demography/by_country/en/
  22. ↑ https://www.wcoomd.org/-/media/wco/public/global/pdf/about-us/wco-members/list-of-members-with-membership-date.pdf
  23. ↑ база данных Всемирного банка — Бөтендөнья банкы.
  24. ↑ 24,00 24,01 24,02 24,03 24,04 24,05 24,06 24,07 24,08 24,09 24,10 24,11 24,12 24,13 24,14 24,15 24,16 24,17 24,18 24,19 24,20 24,21 24,22 24,23 (unspecified title) — база данных Всемирного банка.
  25. ↑ 25,0 25,1 https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD — Бөтендөнья банкы.
  26. ↑ Отчёт о развитии человечества — Программа развития ООН, 2022.
  27. ↑ http://chartsbin.com/view/edr
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 World Plugs / мөхәррир Халыкара иликтер тихникасы кәмисиясе
  29. ↑ https://www.state.gov/reports/2020-report-on-international-religious-freedom/qatar/
  30. ↑ Distribution of the four schools of Islamic jurisprudence // Islamic Jurisprudence & Law — Университет Северной Каролины, 2009.
  31. ↑ ЮНЕСКО-ның статистика институты
  32. ↑ ЮНЕСКО-ның статистика институты
  33. ↑ 2021 Democracy Index — EIU, 2022.
  34. ↑ 34,00 34,01 34,02 34,03 34,04 34,05 34,06 34,07 34,08 34,09 34,10 34,11 https://www.bti-project.org
  35. ↑ 35,0 35,1 https://bti-project.org/en/reports/country-dashboard/QAT
  36. ↑ Интерфейс программирования приложения YouTube
  37. ↑ https://happyplanetindex.org/countries/?c=QAT
  38. ↑ International Numbering Resources Database: ITU-T E.129 National-only numbers linked with emergency services and other services of social value / мөхәррир Халыкара телекоммуникацияләр берлеге
  39. ↑ Demographics of Qatar(ингл.)

Сылтамалар

үзгәртү

Моны да карагыз

үзгәртү
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Катар&oldid=4247850