Ярдәм үзәге · Җәмгыять үзәге · Форум · Порталлар · Сайланган эчтәлек · Проектлар · Мөрәҗәгатьләр · Бәяләү эшчәнлеге
Физика порталы

Фи́зика (бор. грек. φύσις – табигать)- матди дөньяның төзелешен һәм үсешен билгеләүче фундаменталь һәм гомуми закончалыклар турында белем тармагын өйрәнүче фән.

"Физика" атамасы беренче тапкыр, б.э.к. IV гасырда яшәгән, борынгы грек фикер иясе – Аристотельның хезмәтләрендә кулланыла.

Төркемнәр

Яңа мәкаләләр

Татар дөньясы

Нургаяз Гарифьянов — күренекле татар физика галиме.

Н. Гарифьянов 1920 елның 15 маенда Татарстанның Балтач районы Чутай авылында дөньяга килә. 1938 елда Малмыж шәһәрендә урта мәктәп тәмамлый һәм Казан дәүләт университетының физика-математика факультетына укырга керә. Укуын тәмамларга аңа Бөек Ватан сугышы комачаулый — 1943 елның көзендә ул армия сафларына алына. Аны элемтә училищесына укырга җибәрәләр. Булачак галим элемтә взводы командиры сыйфатында Украина, Молдавия, Румыния, Венгрия, Болгария җирләрен фашистлардан азат итүдә катнаша. Батырлыклары өчен ул Кызыл Йолдыз ордены, сугышчан медальләр белән бүләкләнә.

Сугыштан соң Н. Гарифьянов университетта укуын дәвам итә. 1949 елда университетны тәмамлый һәм СССР Фәннәр академиясенең Казан физика-техника фәнни тикшеренү институтының аспирантурасына керә. Аны тәмамлап 1953 елда кандидатлык диссертациясе яклый, әлеге институтта киң фәнни эш башлап җибәрә, үзенең фәнни мәктәбен булдыра.

Шәп мәкалә

Җир-Ай моделендә яктылык нуры таралу вакыты. Җир өслегеннән ай өслегенә кадәр араны үтү өчен яктылыкка 1,255 с. вакыт кирәк

Яктылык тизлеге — вакуумда электромагнит дулкыннар таралуы тизлегенең абсолют зурлыгы. Физикада гадәт буенча «c» ([цэ] дип әйтелә) хәрефе белән билгелилләр. Яктылыкның вакуумдагы тизлеге - фундаменталь даими, ул инерциаль исәп системасын сайлауга бәйле түгел. Ул аерым җисемнәрнең генә түгел, ә тулаем урын-вакытның үзлекләрен билгели. Хәзерге заман күзәллаулар буенча, яктылыкның вакуумдагы тизлеге - кисәкчекләр хәрәкәт тизлегенең иң зур мөмкин булган зурлыгы.

Шәп рәсем

Чилидагы VLT обсерваториясе: Лазер нурын Киек Каз Юлы уртасына юнәлтү.
Мәкаләләр

Беләсезме…

  • Көчле тәэсир итешүгә күрә атом төшләре таркалмыйлар, зур атом радиусы (Уран, Плутоний һ.б.) булган очракта Көчле тәэсир итешү Электромагнит тәэсир этешүне тота алмый һәм атом төше таркалышы, чик шартларында чылбырлы реакция башлана, шушы вазгыять атом шартлавына китереп була.
Мин булыша алганым

Википедияның татар-телле бүлегендәге Физика өлкәсенә караган барлык феноменнарны билгеләү һәм алар белән бәйле вазгыятьләрне аңлату өчен кулланылган терминнарга багышланган мәкаләләрне булдыру, тулыландыру, мәгълүматны төзәтеп бару һәм структураны тәртиптә тотуга керткән өлешегез өчен рәхмәтләр яусын!


үзгәртү 

Тугандаш порталлар

Фән: Фән тарихы • Фән фәлсәфәсе • Системалар фәне

Табигый һәм физик фәннәр
Астрономия (Космос, Кояш системасы, Марс, Ай, Уран, Юпитер, Йолдыз, Рентген нурлары астрономиясе) • Җирне өйрәнүче фәннәр (Атмосфера фәннәре, Җиртетрәүләр, Әйләнә-тирә мохит, Тропик циклоннар, Янартаулар һәм вулканология, Һава торышы, Су, Ут) • Физика (Гравитация, Электромагнетизм) • Химия (Аналитик химия, Органик химия, Физик химия, Кристаллография)
Биология
Авыл хуҗалыгы • Агачлар • Амфибияләр һәм рептилияләр • Астробиология • Атлар • Балыклар • Борыңгы имезүчеләр • Бөҗәкләр • Буынтыкаяклылар • Вируслар • Гөмбәләр • Динозаврлар • Диңгез биологиясе • Зоология • Имезүчеләр • Китсыманлылар • Кошлар • Криптозоология • Куяннар • Күпек балыклары • Кысласыманнар • Мәчеләр • Микробиология • Молекуляр антропология • Нейробиология • Палеонтология • Приматлар • Ташбакалар • Үсемлекләр • Хайваннар • Цитология һәм молекуляр биология (Метаболизм) • Эволюцион биология • Экология • Этләр • Эчаяклылар • Юкка чыккан һәм чыгучы төрләр

Тиңдәш бүлекләр: География һәм урыннар • Дин һәм ышанычлар • Җәмгыять һәм җәмгыяви фәннәр • Математика һәм мантыйк • Мәдәният һәм сәнгать • Сәләмәтлек һәм медицина • Табигый һәм физик фәннәр • Тарих һәм вакыйгалар • Технология һәм гамәли фәннәр • Шәхес һәм шәхесләр • Фәлсәфә һәм фикерләү