Габдрахман Мангушев

Габдрахман Мангушев
Габдрахман Мангушев
Туган телдә исем	Габдрахман Габделкәрим улы Мангушев
Туган	1887; Ырынбур
Үлгән	27 октябрь 1919; Ырынбур
Милләт	татар
Ватандашлыгы	Русия империясе→; РСФСР
Һөнәре	актер, журналист, драматург
	Габдрахман Мангушев Викиҗыентыкта

Габдрахман Мангушев, Габдрахман (Абдрахман) Габделкәрим улы Мангушев, рус. Мангушев Габдрахман Габделькаримович (1887-1919) — татар драма актёры, журналист, драматург. Татар театрына нигез салучыларның берсе. «Сәйяр» (1910-1915), «Ширкәт» (1910-1917) труппаларында уйнаган артист.

Бу терминның башка аңлатмалары да бар, аларны карау өчен Мангушев битенә күчегез.

Тәрҗемәи хәле

«Сәйяр»: Г. Кариев (алда), К. Тинчурин, З. Солтан, Г. Мангушев. 1916

«Сәйяр»: I–рәт: Н. Таҗдарова (с), Г. Кариев, Г. Болгарская, В. Мортазин, М.Мортазина.
II-рәт: К. Тинчурин (с), Г. Мангушев, Ә. Кулалаев, Б.Болгарский, Н. Сакаев

1887 елда Ырынбурда туган. Ата-анасы чыгышы белән Сембер губернасы Сөнгәләй өязе (хәзерге Сембер өлкәсе Барыш районы) Зөябаш (Иске Тимошкино) авылыннан (хәзер шәһәр тибындагы бистә).

1907 елдан сәхнәдә. Үзешчән театр төркеме белән («Мосафир артистлар җәмгыяте») Мәкәрҗә ярминкәсе, Казанның Шәрык клубы сәхнәсенә чыга.
1910 елда Уфага килгән «Сәйяр» труппасында эшли башлый.
1915 елда В. Мортазин оештырган «Ширкәт» труппасына (Ырынбур) күчә.
1918-1919 елларда «Кызыл Армия» газетасының җаваплы сәркатибе.
Ватандашлар сугышы вакытында Ырынбур тирәсендә Кызыл гаскәр сугышчыларына^[1] тамашалар күрсәтеп йөрүче фронт театр труппасын оештыра^[2]. Сугыш вакытында алган авырудан 1919 елда вафат була (1920 елда Габдулла Кариев та вафат була).

Уйнаган рольләре

Махсус театр белеме булмаса да, талантлы җитәкчеләр һәм рус театрының тормышчан мәктәбе үрнәгендә иҗади яктан үсә, һөнәри зур артист булып өлгерә^[3]. Көлкеле һәм драматик рольләрне бердәй уңышлы уйнаган. Сәхнәдә темпераментлы булуы, мили төсмерле каһарманнар образларын тулы ачуы белән аерылып торган.

Фәтхрахман — «Уйнаш» (Галиәсгар Камал)
Мансур — «Бәхетсез егет» (Галиәсгар Камал)
Бәдри — «Галиябану» (Мирхәйдәр Фәйзи)
Юныс хаҗи — «Хаҗи әфәнде өйләнә» (Шәриф Камал)
Рәхимҗан — «Яшьләр» (Фатих Әмирхан)
Перчихин — «Мещаннар» (Максим Горький)
Миллер — «Нәфрәт һәм мәхәббәт» (Фридрих Шиллер)һ.б.^[4]

Язган пьесалары

1914 «Мөхәррир»
1918 «Бәхет эзләүчеләр»

Чыганаклар

Татарский энциклопедический словарь. Казань: Институт татарской энциклопедии АН РТ, 1999. ISBN 0-9530650-3-0

Әдәбият

Г. Камал театры артистлары. Библиографик белешмәлек (төзүче И. Илялова). Казан: ТКН, 1996, 2005.ISBN 5-298-00708-2

Сылтамалар

Г.Г. Мангушев «Милләттәшләр» сайтында(рус.)

Моны да карагыз

Мангушевлар нәселе турында мәгълүмат 2016 елның 11 декабрь көнендә архивланган.

Искәрмәләр

↑ Зәки Вәлиди сугышчыларына дигән версия дә бар
↑ БСЭ
↑ Татарстан Республикасы башкаласы(үле сылтама)
↑ Театр белешмәлегендә 2015 елның 1 апрель көнендә архивланган.(рус.)

[1] Зәки Вәлиди сугышчыларына дигән версия дә бар

[2] БСЭ

[3] Татарстан Республикасы башкаласы(үле сылтама)

[4] Театр белешмәлегендә 2015 елның 1 апрель көнендә архивланган.(рус.)

[1]

[2]

[3]

[4]