Барый Тарханов

Барый Тарханов
Барый Тарханов
Туган телдә исем	Барый Шиһабетдин улы Гаффаров
Туган	5 ноябрь 1892; Сембер губернасы Сембер өязе Олы Тархан авылы (вариант:Сембер)
Үлгән	1935; ССРБ, РСФСР, ТАССР, Казан
Милләт	татар
Ватандашлыгы	Русия империясе →; РСФСР →; ССРБ
Һөнәре	актер, сәнгать җитәкчесе

Барый Тарханов (сәхнә псевдонимы^[1], чын исеме Барый Гаффаров), Барый Шиһабетдин улы Гаффаров, рус. Тарханов (Гафаров) Бари Шигабутдинович (1892–1935) — драма актеры, татар театрына нигез салучыларның берсе, «Ирек» театр труппасын (Сембер) оештыручы. Беренче булып Татарстан АССР атказанган артисты исемен ала (1926).

Википедиядә Гаффаров фамилияле башка кешеләр турында да мәкаләләр бар.

Википедиядә Тарханов фамилияле башка кешеләр турында да мәкаләләр бар.

Тәрҗемәи хәлеҮзгәртү

1892 елның 5 ноябренда Сембер губернасы Сембер өязе (1920 елдан ТАССР Буа кантоны, 1938 елдан Олы Тархан районы, 1959 елдан Тәтеш районы) Олы Тархан авылында^[2] (кайбер чыганакларда^[3] Сембер шәһәрендә) туган.

Хезмәт юлыҮзгәртү

1908 елда «Сәйяр» труппасында уйный башлый.
Инкыйлабка кадәр «Нур» труппасында (Уфа) эшли.
1916 елда Сембердә «Ирек» татар артистлары коллективы (инкыйлабтан соң «Кызыл йолдыз») исеме астында татар драма труппасын оештыра (Труппа 1921 елда таркала). Әлеге труппада төрле елларда Кәрим Тинчурин, Таҗи Гыйззәт, Кави Нәҗми, Фәтхия Йосыпова, Сәет Булатов һ.б. уйный^[4].
1921 елдан Ырынбурда Габдулла Кариев исемендәге пролетар труппасында (соңрак Ырынбур татар театры) эшли.
1924-1926 елларда Габдулла Кариев исемендәге Буа театрында (хәзерге Буа дәүләт драма театры) сәнгат җитәкчесе. Шул ук елда хөкүмәт биргән 12 мең сум акчага театр өчен махсус бина (Буа шәһәре, Карл Маркс урамы, 68 йорт) салдыра. Барый Тарханов җитәкчелегендә 12 кешедән торган труппа эшләгән 2 ел Буа театрының чәчәк аткан чоры булып тора^[5].
1926-1928 (төрле елларда өзеклек белән) Казанда Татар дәүләт академия театрында уйный.
Петропавел, Троицк татар театрларында рольләр башкара^[6].

Уйнаган рольләреҮзгәртү

Габдулла Кариевның психологик театр алымын үзләштергән, үзенчәлекле драматик һәм комик сәләткә ия булган артист.

Миллер — «Мәкер вә мәхәббәт» Ф. Шиллер (Фатих Әмирхан тәрҗемәсе)
Свингали — «Трильби» Ге
Исмәгыйль, Бәдри — «Галиябану» Мирхәйдәр Фәйзи
Дивана — «Хөсәен Морза» Фәтхи Бурнаш
Мисбах хаҗи — «Җилкәнсезләр» Кәрим Тинчурин
Осип, Бобчинский — «Ревизор» Н.В. Гоголь
Альтоум — «Турандот» К. Гоцци

Шуйский — «Иоанн Грозныйның үлеме» А.Н. Толстой
Камали — «Камали карт» Фәтхи Бурнаш
Юныс хаҗи — «Хаҗи әфәнде өйләнә» Шәриф Камал
Кәрим бай — «Башмагым» Хәбибулла Ибраһимов
Сираҗетдин – «Банкрот» Галиәсгар Камал һ. б.
Хафиз — «Безнең шәһәрнең серләре» Галиәсгар Камал^[7]

Бүләкләре, мактаулы исемнәреҮзгәртү

1926 ТАССР атказанган артисты

ХәтерҮзгәртү

Сембер шәһәрендә урамга исеме бирелгән.

ЧыганакларҮзгәртү

Татарский энциклопедический словарь. Казань, Институт Татарской энциклопедии АН РТ, 1999.
Татарская энциклопедия. Казань, Институт Татарской энциклопедии АН РТ, 2002-2014.

ӘдәбиятҮзгәртү

И. Илялова. Г. Камал театры артистлары. Казан: ТКН, 1996. ISBN 5-298-00708-2

СылтамаларҮзгәртү

ИскәрмәләрҮзгәртү

↑ Туган авылы — Тәтеш районы Олы Тархан авылы исемен псевдонимы итеп алган
↑ Мое село — души моей частица, archived from the original on 2016-03-07, retrieved 2015-12-29
↑ Г. Камал театры артистлары
↑ Сембер өлкәсе татарлары 2016 елның 4 март көнендә архивланган. (рус.)
↑ Буа районы рәсми сайты, archived from the original on 2017-11-26, retrieved 2015-12-29
↑ Театр белешмәлеге
↑ «Вокабула» театр белешмәлеге

[1] Туган авылы — Тәтеш районы Олы Тархан авылы исемен псевдонимы итеп алган

[2] Мое село — души моей частица, archived from the original on 2016-03-07, retrieved 2015-12-29

[3] Г. Камал театры артистлары

[4] Сембер өлкәсе татарлары 2016 елның 4 март көнендә архивланган. (рус.)

[5] Буа районы рәсми сайты, archived from the original on 2017-11-26, retrieved 2015-12-29

[6] Театр белешмәлеге

[7] «Вокабула» театр белешмәлеге

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]