Төрекмәнстан

(Төркмәнстан битеннән юнәлтелде)

Төрекмәнстан (төрекм. Türkmenistan) – Урта Азияда урнашкан дәүләт. Көньякта Әфганстан һәм Иран белән, төньякта Казакстан һәм Үзбәкстан белән чиктәш. Көнбатыштан Каспий диңгезе белән юыла. Дөнья океанына чыгу юлы юк.

Төрекмәнстан
Байрак
Илтамга
Башкала Ашкабад
Халык саны 6 117 933 (2021) Edit this on Wikidata
Нигезләнгән 27 октябрь 1991 Edit this on Wikidata
Сәгать кушагы UTC+05:00
Рәсми тел төрекмән теле
География
Мәйдан 491,210 км²
Координатлар 39°N 60°E Edit this on Wikidata
Сәясәт
Дәүләт башлыгы исеме Төрекмәнстан президенты
Дәүләт башлыгы Сәрдар Бирдемөхәммәтев
Башлык исеме Төрекмәнстан президенты
Карта
Икътисад
Акча берәмлеге Төрекмәнстан манаты
Эшсезлек дәрәҗәсе 10% (2014)[1]
Туу күрсәткече 2.301 (2014)[2]
КПҮИ 0.745 (2021)[3]
Яшәү озынлыгы 67.835 ел (2016)[4]
Джини коэффициенты 40.8 (1998)[5]
Башка мәгълүмат
Ярдәм телефоннары
Автомобил хәрәкәте ягы уң[6]
Челтәр көчәнеше 220 вольт
Телефон коды +993
ISO 3166-1 коды TM
ХОК коды TKM
Интернет домены .tm

Тарих үзгәртү

 
Төрекмән егете дөясе белән бергә, XX гасыр башы, Прокудин-Горский фотосурәте

Географик мәгълүмат үзгәртү

 
Төрекмәнстанның иярченнән төшерелгән фотосы

Территориясының 80% артыгын Караком чүле алып тора. Төрекмәнстанның Каспийда яр сызыгы озынлыгы 1 768 км.

Административ бүленеш үзгәртү

 
Төрекмәнстан өлкәләре

Икътисад үзгәртү

СССР чорында Төрекмәнстан чимал (нигездә мамык һәм энергия ташучылар) чыганагы булып тора. Хәзерге вакытта нефть һәм газ чыгару ТМПның 70% тәшкил итә.

Рәсми чыганаклар буенча Төрекмәнстанның ТМП үсеше түбәндәгечә:

  • 1999 – 16%,
  • 2000 – 18%,
  • 2001, 2002 – 20%,
  • 2003 – 17%,
  • 2004 – 21%.

Халык үзгәртү

Җөмһүрияттә халык санының тиз артуы күзәтелә. 1979 елдагы халык санын алу буенча республикада 2 759 мең, 1989 елда – 3 534 мең, 1995 ел исәбе буенча – 4 481 мең кеше яшәгән. 1995 елдан соң да үсеш дәвам итә: 2000 елда – 5 200 мең, 2001 ел башында – 5369,4 мең; 2001 ел, 1 май – 5410 мең; 2001 ел, 1 август – 5478,9 мең кеше.

Халыкның якынча 90% – төрекмәннәр, 4% – үзбәкләр, 3% – руслар. Шулай ук азәриләр, казаклар, татарлар һ.б. халыклар да яши.

Гаскәр үзгәртү

Гаскәр саны якынча 100 000 сугышчы һәм әфисәр.

Чыганак үзгәртү

Искәрмәләр үзгәртү

  1. Error: Unable to display the reference properly. See the documentation for details.
  2. Error: Unable to display the reference properly. See the documentation for details.
  3. Error: Unable to display the reference properly. See the documentation for details.
  4. Error: Unable to display the reference properly. See the documentation for details.
  5. Error: Unable to display the reference properly. See the documentation for details.
  6. Error: Unable to display the reference properly. See the documentation for details.