Ашкабад
Ашкаба́д (Ашхабад, төрекм. Aşgabat, фар. عشق آباد гашикъ абад[2]) — Төрекмәнстанның башкаласы, дәүләтнең иң зур идарә-сәяси, сәнәгый, фәнни һәм мәдәни үзәге. Шәһәр аерым идарә берәмлек — вилаять (өлкә) хокуклары белән булып тора.
| Ашһабад | |
|---|---|
.svg) | |
 | |
| Ил | Төрекмәнстан |
| Координатлар | 37°57'N, 58°23'E |
| Эчке бүленеш | 5 этрап |
| Хәким | Дурдылыев Шамухаммет |
| Нигезләнгән | 1881 |
| Мәйдан | 470 км² |
| Халык саны | 909 000 кеше |
| Милли состав | төрекмәннәр (77%), руслар, үзбәкләр, әрмәннәр (23 %) |
| Дини состав | мөселманнар, христианнар һ. б. |
| Сәгать кушагы | UTC+5 |
| Телефон коды | +(993 12) |
| Почта индексы | 744000 — 744040 |
| Рәсми сайт | ashgabat.gov.tm/ |
| Кардәш шәһәрләр | Әнкара, Әлбукерке, Бамако[d], Афин һәм Киев[1] |
ИсемҮзгәртү
Нигезләнү 1881 елыннан 1919 елгача Асхабад исемене йөрткән. 1919—1927 елларда — Павел Полторацкий хөрмәтенә Полторацк, ә 1927 елдан — Ашхабад. Бәйсез Төрекмәнстанда аны рус телендә Ашгабат та, Ашхабад та дип атыйлар.
Халык саныҮзгәртү
| 1897[3] | 1939[4] | 1959[5] | 1970[6] | 1979[7] | 1989[8] | 1995[9] | 2009 | 2019[10][11] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 19 426 | ↗126 635 | ↗169 935 | ↗253 118 | ↗312 024 | ↗401 135 | ↗540 600 | ↗1 003 678 | ↘828 100 |
Кардәш шәһәрләрҮзгәртү
АрхитектурасыҮзгәртү
Танылган шәхесләрҮзгәртү
- Рубен Восканов (1902-1971), СБКФнең Башкортстан өлкә комитеты җаваплы сәркатибе (1923-1924).
- Ираида Йосыпова (1962), композитор һәм медиарәссам, эксперименталь кино режиссеры.
- Алтыморат Ораздурдыев (1969-1997), өч тапкыр дөнья, өч тапкыр Европа, бер тапкыр Азия чемпионы булган төрекмән штангачысы.
ИскәрмәләрҮзгәртү
- ↑ https://old.kyivcity.gov.ua/files/2018/2/15/Mista-pobratymy.pdf
- ↑ Гашикъ — гашыйк, сөюче, яратучы; абад — һарнәрсәсе җитеш, мәдәниләшкән төзек (урын); утрак (җир), халык яши торган урын. — Гарәпчә-татарча-русча алынмалар сүзлеге: татар әдәбиятында кулланылган гарәп һәм фарсы сүзләре / К.З. Хәмзин, М.И. Мәхмүтов, Г.Ш. Сәйфуллин. — Казан: Тат. кит. нәшр., 1965. — 792 б. — Б. 89, 15.
- ↑ Рәсәй империясе җанисәбе (1897)
- ↑ СССР җанисәбе (1939)
- ↑ СССР җанисәбе (1959)
- ↑ СССР җанисәбе (1970)
- ↑ ССҖБ җанисәбе (1979)
- ↑ СССР җанисәбе (1989)
- ↑ Төрекмәнстан җанисәбе (1995)
- ↑ http://data.un.org/en/iso/tm.html
- ↑ http://www.turkmenistan.gov.tm/?id=16832