Wikipedia

Кирибати

Кириба́ти Җөмһүрияте́ (кириб. Ribaberikin Kiribati, ингл. Republic of Kiribati) — Тын океанда, Полинезия һәм Микронезиядә урнашкан дәүләт. Төньяк-көнбатышта Маршалл Утраулары, Микронезия Федератив Штатлары территориаль сулары белән, көнбатышта һәм көньяк-көнбатышта Науру, Сөләйман Утраулары һәм Тувалу территориаль сулары белән, көньякта һәм көньяк-көнчыгышта Токелау, Кук утраулары һәм Француз Полинезиясе территориаль сулары белән чиктәш. Дәүләт составына 33 кечкенә атолл (шул исәптән Гилберт утраулары) керә, аларның унөчесендә генә яшиләр. Гомуми мәйдан — 726,34 км². Халык саны — якынча 92 533 кеше. Башкаласы — Көньяк Тарава.

Кирибати
кириб. Ribaberiki ni Kiribati
Байрак[d]Илтамга[d]
Нигезләнү датасы 12 июль 1979
Рәсми исем Republic of Kiribati, Kiribati, la République des Kiribati[1][2] һәм Republika Kiribati
Кыскача исем Kiribati
Гомер озынлыгы 68 ел[3]
... хөрмәтенә аталган Томас Гилберт[d] һәм Гилберт утраулары
Демоним Gilbertin, kiribati, I-Kiribati, Kiribatiano, كيريباتي, كيريباتية, كيريباتيون, קיריבטי, קיריבטית, কিরিবাতীয়, gilbertese, gilbertesi, ciribas, kiribatianu, kiribatiana, Kiribatano, Gilbertin[1], Gilbertine[1], zilbertezo, zilbertezi, zilberteza, zilberteze, Kiribatijec, Kiribatijka, كيريباتي, كيريباتية, كيريباتيين һәм كيريباتيات
Рәсми тел инглиз теле һәм кирибати теле[d]
Гимн Кирибати гимны[d]
Мәдәният Кирибати мәдәнияте[d]
Шигарь тексты Te Mauri, te Raoi ao te Tabomoa, For travellers һәм I deithwyr
Дөнья кисәге Океанлык һәм Океанлык һәм Австралия[4]
Дәүләт  Кирибати
Башкала Көньяк Тарава[d] һәм Тарава[d]
Сәгать поясы UTC+12:00, UTC+13:00, UTC+14:00, Pacific/Tarawa[d][5], Pacific/Kanton[d][5] һәм Pacific/Kiritimati[d][5]
Табигый-георафик объект эчендә урнашкан Полинезия һәм Микранизия
Иң көнчыгыш ноктасы 9°56′13″ к. к. 150°12′41″ кб. о.
Иң төньяк ноктасы 4°43′ т. к. 160°24′ кб. о.
Иң көньяк ноктасы 11°26′48″ к. к. 151°48′39″ кб. о.
Иң көнбатыш ноктасы 0°51′34″ к. к. 169°32′13″ кч. о.
Геомәгълүматлар Data:Kiribati.map
Иң югары ноктасы Банаба[d]
Иң түбән ноктасы Тын океан
Дәүләт башлыгы вазыйфасы Кирибати президенты[d]
Ил башлыгы Танети Мамау[d]
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы Кирибати президенты[d]
Башкарма хакимият башлыгы Танети Мамау[d]
Идарә итүче орган Кирибати министрлар кабинеты[d]
Канунбирү органы Кирибати җыелышы палатасы[d]
Үзәк банкы Кирибати банкы[d]
Дипломатик мөнәсәбәтләр Испания, Куба, Кытай Җөмһүрияте, Америка Кушма Штатлары, Кытай, Гөрҗистан, Финляндия, Эстония[6], Румыния, Италия, Португалия, Германия, Мексика, Һиндстан, Ватикан, Япония һәм Көньяк Корея
Әгъзалык Берләшкән Милләтләр Оешмасы, Милләтләр Дуслыгы, Халыкара реконструкция һәм үсеш банкы[d], Халыкара үсеш ассоциациясе[d], Халыкара финанс корпорациясе[d], Африка, Кариб диңгезе һәм Тын океан дәүләтләре[d], Кече утрау-дәүләтләре бердәмлеге[d], Азия үсеш банкы[d], ХКТО[d][7][8], Мәгариф, фән һәм мәдәният сораулары буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы[9], Бөтендөнья почта берлеге[10][11], Халыкара телекоммуникацияләр берлеге[d][12], Бөтендөнья метеорология оешмасы[13], Бөтендөнья сәламәтлек оешмасы[14], Интерпол[15] һәм Атом-төш коралларының таратылмау турында килешү[d][16]
Никахка керү яше 18 яшь
Халык саны 119 438 (2020)[17]
Ир-ат халкы 60 390[3], 61 495[3], 62 724[3] һәм 63 943[3]
Хатын-кыз халкы 63 851[3], 64 968[3], 66 150[3] һәм 67 289[3]
Акча берәмлеге Кирибати доллары[d] һәм Австралия доллары[d]
Номиналь тулаем эчке продукт 227 610 035 $[18] һәм 223 352 943 $[18]
Кеше потенциалы үсеше индексы 0,624[19]
Inequality-adjusted Human Development Index 0,516[20]
Нәрсә белән чиктәш Америка Кушма Штатлары һәм Франция
Нигезсалгыч текст Кирибати конституциясе[d]
Автомобил хәрәкәте ягы сул[d][21]
Челтәр көчәнеше 240 вольт[22]
Электр аергычы төре AS/NZS 3112[d][22]
Кулланылган тел инглиз теле[23] һәм кирибати теле[d]
Мәйдан 811 км²
Рәсми веб-сайт kiribati.gov.ki​(ингл.)
Һәштәге Kiribati
Югары дәрәҗәле Интернет домены .ki
Харита сурәте
Тематик география Кирибати географиясе[d]
Феноменның икътисады Кирибати икътисады[d]
Феноменның демографиясе Кирибати халкы[d]
Джини коэффициенты 27,8[24]
Тулаем туулар коэффициенты 3,73[25]
Шәһәр халкы 68 128[3], 70 306[3], 72 601[3] һәм 74 878[3]
Авыл халкы 56 113[3], 56 157[3], 56 273[3] һәм 56 354[3]
Туым күрсәткече 26,723[3]
Үлем күрсәткече 6,182[3]
Илнең телефон коды +686
Гадәттән тыш хәлләрдә ярдәм телефоны 9-9-9[d], 192[d][26], 193[d][26], 194[d][26] һәм 195[d][26]
Диңгездәге идентификацияләү номеры 529
Карта
 Кирибати Викиҗыентыкта

Диннәр

үзгәртү

Кирибати Конституциясе (11нче статья) вөҗдан иреген һәм дин тоту иреген гарантияли [27]. 2012 елның хөкүмәт хисабы нигезендә, Кирибати халкының 96 % ы – христианнар [28], 1 % ы – башка диннәр тарафдарлары дип исәпкә алынган. Әлеге хисап нигезендә, мөселманнар ил халкының 0,01 % ын тәшкил итә [29].

Дәүләт гимны

үзгәртү

Kunan Kiribati (“Кирибати җыры”) яки Teirake Kaini Kiribati (“Бас, Кирибати, аягүрә!”) дип атала торган җыр — Кирибатиның дәүләт гимны. Аның сүзләрен дә, көен дә Уриум Тамуэра Иотэба (Urium Tamuera Ioteba) иҗат иткән. Гимн 1979 елның 12 июлендә кабул ителгән һәм тагын унике елдан соң милли сораштыру аша кабат расланган.

Teirake kaaini Kiribati,

Anene ma te kakatonga,

Tauraoi nakon te mwioko,

Ma ni buokia aomata.

|: Tauaninne nte raoiroi,

Tangiria aomata nako. :|


Reken te kabaia ma te rau,

Ibuakoia kaain abara,

Bon reken te nano ae banin,

Ma te i-tangitangiri naba.

|: Ma ni wakina te kabaia,

Ma n neboa i eta abara. :|


Ti butiko ngkoe Atuara,

Kawakinira ao kairira,

Nakon taai aika i maira,

Buokira ni baim ae akoi.

|: Kakabaia ara Tautaeka,

Ma ake a makuri iai. :|

Бас, Кирибати, аягүрә!

Кушыл рухланып безнең җырга,

Җаваплы бул, бурычың үтә

Һәм әзер тор ярдәм кылырга!

|: Нык бул хаклыкта, игелекле,

Сөй милләтеңне, кешелекне! :|


Яшәү өчен канәгатьлектә,

Тынычлыкка өмет-ниятләр, —

Чынга ашыр барча теләк тә,

Бергә типсә безнең йөрәкләр.

|: Хөрмәт итик бер-беребезне,

Бердәм үстерик бәх(е)тебезне! :|


Ялварабыз Сиңа, Тәңребез,

Туры юлга юнәлт халкыңны,

Имин булсын киләчәгебез,

Суз сөюле ярдәм кулыңны.

|: Ярлыкагыл хакимиятне,

Бөтен кешене һәм милләтне! :|

Bas, Kiribati, ayağürä!

Quşıl ruxlanıp bezneñ cırğa,

Cawaplı bul, burıçıñ ütä

Häm äzer tor yärdäm qılırğa!

|: Nıq bul xaqlıqta, igelekle,

Söy milläteñne, keşelekne! :|


Yäşäw öçen qänäğätlektä,

Tınıçlıqqa ömet-niätlär, —

Çınğa aşır barça teläk tä,

Bergä tipsä bezneñ yöräklär.

|: Xörmät itik ber-berebezne,

Berdäm üsterik bäx(e)tebezne! :|


Yalwarabız Siña, Täñrebez,

Turı yulğa yünält xalqıñnı,

İmin bulsın kiläçägebez,

Suz söyüle yärdäm qulıñnı.

|: Yarlıqağıl xakimiätne,

Böten keşene häm millätne! :|

Хор башкаруында:
[[1]]

Искәрмәләр

үзгәртү
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 http://cnig.gouv.fr/wp-content/uploads/2020/02/CNT-PVM_r%C3%A9vis%C3%A9_2020-01-27-1.pdf
  2. ↑ https://www.diplomatie.gouv.fr/fr/dossiers-pays/kiribati/relations-bilaterales/
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 3,16 3,17 3,18 (unspecified title) — база данных Всемирного банка.
  4. ↑ https://www.workwithdata.com/place/kiribati
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/australasia
  6. ↑ https://vm.ee/en/news/estonia-established-diplomatic-relations-kiribati
  7. ↑ https://www.opcw.org/about-opcw/member-states/ — ХКТО.
  8. ↑ https://www.opcw.org/about-us/member-states/kiribati
  9. ↑ http://www.unesco.org/eri/cp/ListeMS_Indicators.asp
  10. ↑ http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html
  11. ↑ https://www.upu.int/en/Universal-Postal-Union/About-UPU/Member-Countries?csid=-1&cid=165
  12. ↑ https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8
  13. ↑ https://public.wmo.int/en/members/kiribati
  14. ↑ https://www.who.int/choice/demography/by_country/en/
  15. ↑ https://www.interpol.int/Who-we-are/Member-countries/Asia-South-Pacific/KIRIBATI
  16. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_parties_to_the_Treaty_on_the_Non-Proliferation_of_Nuclear_Weapons
  17. ↑ 2020 Population and Housing. General Report and Results — Bairiki: National Statistics Office of Kiribati, 2021. — 183 p.
  18. ↑ 18,0 18,1 https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD — Бөтендөнья банкы.
  19. ↑ Отчёт о развитии человечества — Программа развития ООН, 2022.
  20. ↑ Отчёт о развитии человечества — Программа развития ООН, 2022.
  21. ↑ http://chartsbin.com/view/edr
  22. ↑ 22,0 22,1 World Plugs / мөхәррир Халыкара иликтер тихникасы кәмисиясе
  23. ↑ (not translated to en) English as a Global Language — 2 — Cambridge University Press, 2012. — 224 p. — ISBN 978-1-107-61180-1, 978-0-511-07862-0, 978-0-521-82347-0, 978-0-521-53032-3
  24. ↑ https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI
  25. ↑ ЮНЕСКО-ның статистика институты
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 26,3 International Numbering Resources Database: ITU-T E.129 National-only numbers linked with emergency services and other services of social value / мөхәррир Халыкара телекоммуникацияләр берлеге
  27. ↑ Constitution of Kiribati (1979, rev. 1995) (ингл.), Montpelier ConText. 7 май 2017 тикшерелде. 2016 елның 17 август көнендә архивланган. архив күчермәсе, archived from the original on 2016-08-17, retrieved 2022-11-01 
  28. ↑ Report on the Kiribati 2010 Census of Population and Housing - Volume 1: Basic Information and Tables (PDF). National Statistics Office (August 2012).
  29. ↑ Table: Muslim Population by Country (ингл.), Pew Research Center's Religion & Public Life Project (2011-01-27). 30 декабрь 2017 тикшерелде.

Сылтамалар

үзгәртү
  Викиҗыентыктагы медиафайллар?

Моны да карагыз

үзгәртү
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Кирибати&oldid=4384783