Индонезия телендә Санскрит теленнән алынма сүзләр исемлеге

Гәрчә Һинд дине һәм Буддизм дине Индонезиядә бүтән төп диннәр булмаса да, бу диннәр өчен этәргеч Санскрит теле зур дәрәҗәгә ия, һәм аның статусы Инглиз телендә һәм башка Көнбатыш Европа телләрендә Латин теленә охшаш. Санскрит шулай ук неологизмнар өчен төп ресурс булып тора; болар гадәттә Санскрит тамырларыннан алына. Мәсьәлән, Джаяпур шәһәренең исеме (элеккеге Һолландиа) һәм Джаявиджая Таулары (элеккеге Әфлисун Төс Сырты) 1960-ынчы елларда уйлап чыгарылган; икесе дә Санскрит теленнән элеккеге Голландия колониаль исемнәрен алыштырыр өчен уйлап чыгарылган. Кайбер Индонезия хәзерге намус медальләре һәм бүләкләр, мәсьәлән Бинтанг Махапутра медале, Калпатару бүләге һәм Адипура бүләге, шулай ук Санскриттан алынган исемнәр. Санскриттан алынган алынма сүзләр дин, сәнгать һәм көнкүреш тормышның күп аспектларын каплый. Санскрит йогынтысы Һиндстан белән 1-енче гасырга күпкә кадәр контактлардан килгән.[1] Сүзләр я турыдан-туры Һиндстаннан алынганнар, я Иске Ява теле аша үтеп кергән. Иса Җәмгыятеннән Профессор П.Дж.Зоэтмульдер Иске Ява теле - Инглиз сүзлегендә сүзләрнең саны 25 000 мәкаләдән аз түгел. Яртысы диярлек Санскриттан алынма сүзләр. Санскрит теленнән алынган сүзләр, башка сүзләрдән алынган сүзләрдән аермалы буларак, Индонезия теленә шул кадәр дәрәҗәдә үтеп кергән ки, аларны чит сүзләр дип атамыйлар.

wid.ya.is.wa.ra
Индонезия сүзе Индонезия мәгънәсе Санскрит сүзе Санскрит транскрипциясе Санскрит мәгънәсе Мәгънә
abrak пыяла, слюда кебек чиста тау продукты अभ्रक abhraka тальк, слюда
acara чара, программада элемент आचार ācāra йола, практика, тотыш
adakala кайчак कदा काल kadā-kāla kada: бер вакыт, kala: вакыт lit. whenever-time
ada булу, ия булырга, чын आधा ādhā тотарга, ия булырга
adalah булырга (билгеләмә) आधारः ādhāraḥ кораб, аңлау, бәйләнеш
adi- (b.m.) ахыр чик (шигъри) अधि adhi өстән, моннан тыш
adicita идеология अधि
चित्त
adhi
citta
өстә, тышта
уйлау, максат, сәбәп
adikara куәтле, тотылгысыз अधिकार adhikāra өстенлек, авторитет
adikarya шедевр अधि
कार्य
adhi
kārya
өстә, тышта
эш, иҗад, продукт
adikuasa суперкөч अधि
वश
adhi
vaśa
өстә, тышта
куәт, контроль, доминион
adimarga бөек юл अधि
मार्गः
adhi
mārgaḥ
өстә, тышта
юл
adipati, dipati аксөяк (титул),
җирле хөкүмәт
अधि
पति
adhi
pati
өстә, тышта
хөкем сөрергә
adiraja император अधि
राज
adhi
raja
өстә, тышта
патша
adiratna зәркән әйбере अधि
रत्न
adhi
ratna
өстә, тышта
зәркән әйбере
adisiswa ат казанган студент अधि
शिष्यः
adhi
śiṣyah
өстә, тышта
студент
aditokoh каһарман, төп роль уйнаучы अधि adhi өстә, тышта tokoh персонажны аңлата.
adiwangsa бөек милләт, аксөяк अधि
वंश
adhi
vaṁśa
өстә, тышта
сызык, династия
bangsaны карагыз.
adiwarna бик матур, бик яхшы अधि
वर्ण
adhi
varṇa
өстә, тышта
төс
agama дин आगम āgama традицион доктрина, изге тәгълимат
ahimsa бер кемне дә җәрәхәтләмәү अहिंसा ahiṃsā бер кемне дә җәрәхәтләмәү
ajnabi (arch.) таныш булмаган кеше (классик сүз) अज्ञाति ajñāti туган булмаган кеше अज्ञ (ajñā) = unknown.
aksara letter अक्षर akṣara letter
alpa ваемсыз अल्प alpa вак
amerta үлемсез, мәңге, онытылмаган अमृत amṛta үлемсез, Ходайлар эчемлеге
ananda, anakda, nanda угыл धर्मनन्दन
नन्दन
dharmanandana
naṃdana
"дхарма шатлыгы яки угыл"
угыл
aneka күптөрле, төрле, бөтен сортлы अनेक aneka күп, төрле a- (not), eka (one)
anekaragam төрле шоу अनेक ग्रामः aneka-rāgam төрле шкала
anekawarna күп-төсле अनेक वर्ण aneka-varṇa төрле төс
anggota тән әгъзасы अङ्गता aṅga-jāḥ тәннән, әгъзадан туган
angka сан अङ्क aṅka сан константасы
angkara оятсызлык, рәхимсезлек अहंकार ahaṁ-kāra эго, горурлык эшләүче
angkasa күк आकाश ākāśa күк
angkasawan астронавт आकाश वन ākāśa-vān күк + ия булган
angsa каз हंस haṁsa аккош
angsana Pterocarpus indicus असन asana Terminalia Tomen Indica
aniaya начар кайгырту, кимсетү, гаделсезлек, тирания अन्याय anyāya гөнаһлы эшчәнлек, бәла
antara,
antar-
арасында अन्तर् antar арасында, уртасында
antariksa тышкы Галәм अन्तरिक्ष antarikṣa тормышның өч сферасы яки төбәге уртасы
Утыз өч Ходай
anugerah бүләк, намус, рәхимлек अनुग्रह anugraha рәхимлек, фатиха өләшергә
anumerta үлемнән соң, үлемнән соң казаныш өчен хәрби бүләк अनुमृत् anumṛt шуннан соң үләргә, following in death
anuswara борын тартыгы, бигрәк тә борын тартыклары अनुस्वारः anusvāra борын тартыгы, анусвара
arti мәгънә अर्थ
-
artha
krti
аңлату
аңлау
мәсьәлән, अर्थकथा (arthakathā) = мәгънәне аңлатучы.
arya 1. Явада элеккеге вакытта югары рәсми өчен титул
2. Һиндле, Фарсы һәм Европалының бабасы
आर्य ārya (намуслы) кеше, оста Арьянны карагыз
asa өмет आशा āśā өмет
asana 1. аяк позициясе (Дэваны чагылдыручы)
2. урындык, тәхет
आसन āsana утыручы, асананы карагыз
asmara мәхәббәт, дәрт स्मरः smaraḥ мәхәббәт
asrama тулай торак आश्रम āśrama динни тәртип, көллият, ашрам
asta- (b.m.) сигез अष्ट aṣṭa сигез
atau яки अथवा athavā альтернатив рәвештә, яки, я исә
atma җан, тормыш आत्मन् ātman сулау, тормыш, рух, җан шулай ук Атманны карагыз
ayah әти आर्य
-
ārya,
ayya
кеше Тамил телендә һәм Телугу телендә шулай ук
baca язарга वाच् vāc сүзләр, сөйләшергә
bagai кебек भग bhaga яхшы тәкъдир
bagi өчен, бирергә भाग bhāga бүлергә
baginda галиҗәнаб भाग्य bhāgya яхшы тәкъдир + -nda: Austronesian suffix
bagus яхшы, үрнәк алырлык भग bhaga яхшы тәкъдир, бәхет, иркен тормыш
bahagia уңышлы, бәхетле भाग्य bhāgya яхшы тәкъдир, бәхет
bahasa тел भाषा bhāṣā билге, тасвирлама
bahaya куркыныч भय bhaya куркыныч
bahtera кораб वहित्र vahitra көймә, кораб
bahu иңбаш बाहु bāhu кул
bahu- (b.m.) күп बहु bahu күп
bahwa теге (conj.) भव bhava булып китәргә, халәт
baiduri опал वैडूर्य vaiḍūrya мәче күзе
baja, waja корыч, көчле металл वाज vāja көч
bakti, bhakti ихтирам, тугърылык, хезмәт һ.б. भक्ति bhakti бхакти
bala бәла, каза; шулй ук ярдәм итүне аңлата बल bala куәт, көч
bangsa милләт, раса वंश vaṁśa сызык, династия вамсаны карагыз
bangsawan аксөяк वंश वन vaṁśa-vān династиясенең + ия
barat көнбатыш भरत bhārata Һиндстан Һиндстан Индонезиядән көнбатышта таба урнашкан.
baruna диңгез Ходае वरुण varuṇa Варуна
basmi юк итәргә, җимерергә भस्मन् bhasman ашарга, тузан итеп таратырга
bau 7.096 м² мәйдан үлчәү берәмлеге बाहु bāhu кул
bayu җил (шигъри) वायु vāyu Вайю: Һинду җил Ходае
bela якларга वेला velā вакыт үлчәве, чик, интервал
belaka гадәти рәвештә बालक bālaka яшь
belantara джунгли वनान्तर vanāntara урман (интерьеры)
belia яшьләр बाल्य bālya балачак
bencana авария, бәла-каза वञ्चन vañcana ялганлау
benda объект भाण्ड bhāṇḍa товарлар
bendahara хәзинәче भाण्डार bhāṇḍāra склад, кибет
berahi, birahi дәртле мәхәббәт विरहिन् virahin (бигрәк тә яраткан кешесеннән) аерылган
berhala пот, Ходай сурәте भट्टार bhaṭṭāra Ходай
berita яңалыклар वार्ता vārtā яңалыклар wartaны карагыз.
besi тимер (металл) वाशी vāśī төбәлгән пычак
bestari акыллы (белеме күп) विस्तारिन् vistārin киңәюче, зур, киң
biara монастырь विहार vihāra Будда яки Джайна монастыре wiharaны карагыз.
biarawan монахлык विहारवन vihāra
van
Будда яки Джайна монастыре
-man
wiharaны карагыз.
biasa гадәти अभ्यास abhyāsa гадәт, кабатлау, практика
biaya чыгым व्यय vyaya югалту, чыгым, сарыф итү
bicara сөйләшергә विचार vicāra бәхәс, тану
bidadari апсара, нимфа, кечерәк хатын-кыз җенесле Алиһәләр विद्याधरी vidyādhari фея, fairy, белем иясе
bidan акушер विद्वान vidvān акыллы, vidwan vidvān: nom. masc. of vidvant (видвант сүзенең ир-ат җенесе формасы
bija орлык बीजं bījaṃ орлык классик сүз, хәзерге сүз biji.
bijak акыллы विचक्ष्
विचक्षण
vicakṣ
vicakṣana
vicakṣ: билгеле итеп күрергә
bijaksana акыллы विचक्षण vicakṣaṇa тәҗрибәле
biji орлык बीजं bījaṃ орлык
biksu bhikkhu भिक्षु bhikṣu хәерче, bhikkhu
biksuni bhikkhuni भिक्षु bhikṣu хәерче, bhikkhuni
bila ... булган вакытта वेला vela вакыт
bina төзергә भिन्न bhinna төрле, яңа төзелгән
binaraga бодибилдинг भिन्न bhinna ике сүздән bina: төзергә һәм raga: тән
binasa үләргә, үлем, җимерелгән विनाश vināśa җимерү
bisa агу, явызлык विष viṣa агу bisa шулай ук нәрсәнедер эшләргә сәләтле булырга дигәнне аңлата
boga ризык भोग bhōga (ашау кебек) рәхәтлек объекты, ашау
buana дөнья (шигъри) भुवन bhuvana дөнья, җир, урын
budaya мәдәният बुद्धि
दय
buddhi
daya
боддхиның : корбан һәм дхая: куәт, бирергә, күчерергә, якларга комбинациясе
budi сәбәп, корбан बुद्धि buddhi акыл, үткенлек
budiman акыллы बुद्धिमान buddhimān боддхи иясе
bujangga галим भुजंग bhujaṅga елан, вәсвәсәле
bukti дәлил भुक्ति bhukti рәхәт, тормышка ашу, ия булу
bumi җир भूमि bhūmi җир биләмәсе
bupati Индонезиядә икенче дәрәҗә административ өлкә башы भूमिपति bhūpati җир ходае bumi һәм patih-ны карагыз
busana кием भूषण bhūṣaṇa бизәк, декорация
cabai, cabe Capsicum sp. (Чили борычлар) चवि cavi Piper chaba (Борыч)
cahaya яктылык छाया chāyā нур, яктылык
cakra диск, сфера, һ.б.
Chakra
चक्र chakra көпчәк, түгәрәк, әйләнеш, чакра
cakram диск, сфера, һ.б.
disc in discus throw
चक्र chakra көпчәк, түгәрәк, әйләнеш, чакра
cakrawala офык चक्रवाल cakravāla яктылык һәм караңгылык чигендә мифик таулар, офык
candi гыйбадәтханә चण्डिका caṇḍika Дурганың үлем Алиһәсе буларак манифестациясе
candu 1. әфьюн (Papaver somniferum)
2. иң яраткан эш, хобби
छन्दु chandu рәхәтләндерүче
candra, chandra ай (шигъри), айныкы चन्द्र candra Чандра
cangkang кабырчык शङ्ख śaṅkha Вишну ходаеның канатлы кабырчык атрибуты, кабырчык
cara юл, стиль, йолалар चारी cāra курс, юл
cari эзләү चारी cārī махсус адым
catur шахмат चतुर
चतुरंगं
catura
caturaṃgaṃ
тиз, җитез, маһир, акыллы
шахмат
catur- (b.m.) quad- चतुर् chatur quad-
cedera җәрәхәт छिद्र chidra дефект
celaka бәхетсез очрак छलक chalaka ялганлаучы
cempaka Magnolia sp. चंपक campaka магнолия
cendala (classical) астыртын, начар шәхес चण्डाल caṇḍāla кастадан читкә кагылган
cendana Santalum album चन्दन candana Santalum album
cenderawasih paradisaeidae (җәннәт кошы) चन्द्र candra Чандра
ceria 1. чиста, изге, саф
2. яктыртучы, ялтыраучы
3. монархның тәхеткә утыруы вакытында әйтелә торган гыйбарә
चर्य carya бөтен ритуалларның һәм йолаларның төгәл үтәлүе
cerita кыйсса चरित carita хикәя, кыйсса мәсьәлән, Buddhacarita
cerna эшкәртергә जीर्ण jīrṇa иске, эшкәртелгән, җимерек
cinta мәхәббәт चिन्ता cintā уй (fem.)
cipta барлыкка китерү चित्त citta уй, максат, сәбәп
cita өмет, фикер, киләчәк максатлар चित्त citta уйлау, максат, сәбәп
citarasa тәмле चित्त
रस
citta
rasa
уйлау, максат, сәбәп
тәм
citra сурәт चित्र citra сурәт (Хинди, Санскрит)
citrum пиксель चित्र citra рәсем singular form back-formation of "citra"
cuci чиста शुचि śuci чиста, саф, дөрес
cuka серкә चुक्र cukra серкә
curi урларга चोर cōra карак
curiga шөбһәле छुरिका churikā пычак
dana иганәчелек दान dāna иганә, бүләк, өстенә су кою, кире түләү
dara гыйффәтле кыз दार dāra хатын
darma, dharma бурыч, игелекле эшләр (ягъни иганә), хакыйкать һ.б. धर्म дхарма дхарма
dasawarsa унъеллык दशन्
वर्ष
daśan
varṣa
ун
ел, яңгыр
daya куәт दया dayā мәрхәмәтлек
denda штраф, җинаять दण्ड daṇḍa җинаять
derma хәер бирү धर्म dharma яхшы эшләр, гадел хөкем
desa авыл देशा deśa урын, төбәк, ил
dewa Ходай देव Дэв Ходай
dewata илаһилык देवता devata Ходай
dewi Алиһә देवी devī Алиһә
dina (classical) көн दिनं dinaṃ көн
dina (b.m.) ярлы दीन dīna ярлы hina dina фразасында гына
dirgahayu озак яшә दीर्घ
आयु
dīrgha
āyu
озын комер āyuṣā = тормыш буена
dosa гөнаһ दोष doṣa гаеп
duka моңсулык दुःख duḥkha авыру, моңсулык, бәла, бәхетсезлек, авырлык, проблема
dupa ладан धूप dhūpa ладан, dhupaны карагыз
duta эмиссар दूत dūta җибәрелгән кеше, илче, сөйләшүләр алып баручы
durjana усал, явыз दुर्जन durjana әшәке кеше, кабәхәт
dusta ялганнарга दुष्ट duṣṭā дөрес түгел, гаепле
dwi (b.m.) ике, би- द्वि dvi ике, би-
eka (b.m.) бер, моно- एक eka бер, моно-
gajah фил गज gaja фил
gapura капка गोपुरं gōpuraṃ капка турыдан-туры мәгънәдә шәһәр юлы
garuda, geroda Гаруда गरुड़ garuḍa Гаруда
gaya модалы, стильле गय gaya байлык, милек
gelita караңгы गलित galita югалган, беткән
genta чаң घण्ट ghaṇṭa чаң
gerha, graha бина, офис, йорт, һ.б. गृह gṛha йорт
gerhana тотылу (астрономия) ग्रहण grahaṇa тоту, ия булу, тотылу
gita җыр (шигъри) गीत gīta җырлау, җыр
guna кулланырга, максат गुण guṇa сыйфат, аттрибутлар
guru укытучы, гуру गुरुः guru укытучы
harta кыйммәтлелек अर्थः arthaḥ байлык
hasta forearm (үлчәү берәмлеге) हस्तः hastaḥ кул
hina түбән, кечкенә हीन hīna кечкенә, кече, сул
hina dina (phr.) түбән һәм ярлы, яраклы булмаган, бик түбән हीन
दीन
hīna
dīna
кече, һ.б.
ярлы
husada сәламәтлек औषधं auṣadhaṃ медицина panti husadaда, сәламәтлек үзәге.
indra сизем (органнары) इन्द्रिय indriya сизем (органнары)
istri хатын स्त्री strī хатын (балалар тудыручы)
jaga уяу, сакчы जागृ
जागर
jāgṛ
jāgara
күзәтергә, уятырга
jagat Галәм जगत् jagat дөнья, Галәм
jaksa адвокат अध्यक्ष adhyakṣa инспектор, superintendent
jala ятьмә जाल jāla ятьмә
jam hour, clock याम yāma time
jambu Myrtaceae जम्बु jambu Myrtaceae
jampi җырлау जप japa мыгырдау, (доганы) шыпырт итеп уку
janda тол रण्डा raṇḍā тол randaны карагыз.
jasa сәләт, хезмәт, һ.б. यशस्
व्यास
yaśas
vyāsa
лаеклы, дан;
хезмәт
jati Tectona grandis (Teak) जाति jāti Jasminum grandiflorum
jawa Ява, Явалы यव yava арпа, орлык Ява контекстында ул дөге яки вакланмаган дөге дигәнне аңлата.
jaya данлы जय jaya яулау, җиңү, триумф
jelata гади кешеләр जनता janata берничә кеше, халык җыелышы, җәмәгать, кешелеклек
jelita сөйкемле ललित lalita матур, сокландыра торган, яратылган
jelma инкарнация, булырга, әйләнергә जन्म janma туу
jentera әйләнүче, көпчәк यन्त्र янтра корал
jiwa тормыш, җан जीव jīva (шәхси) җан
juta миллион अयुत ayuta ун мең, мириада
jutawan бик бай अयुत वन ayuta+vān ун мең + ия
kaca пыяла काच kāca пыяла
kacamata пыялалар, күзлек काच kāca пыяла
kala вакыт काल kāla вакыт
kalah тар-мар итәргә कलह kalaha ачуланышырга, сугышырга
kalau гәрчә काल kāla вакыт
kali математикада вакыт(лар) काल kāla вакыт
kalpataru 1. өмет һәм тормыш агачы,
2. Индонезия хөкүмәтеннән әйләнә тирә мохит бүләге
कल्पतरु kalpataru теләү яки могъҗиза агачы, Кальпаврикшаны карагыз
kanta, suryakanta линза सूर्य्यकान्त
कान्त
sūryyakānta
kānta
Кояш кристаллы, кристалл линзасы
асыл таш
kapas мамык कर्पास karpāsa мамык
karena чөнки कारण kāraṇa сәбәп
karma 1. дөньяда шәхси эш
2. очраклылык законы
कर्म karma карма
karsa инициатива, ихтияр कर्ष karṣa тарту, ия булу, нәрсәнедер эшләргә остару
kartika йолдыз (шигъри) कृत्तिका
कार्त्तिक
kṛttikā
kārttika
Плеядалар, Картика ае
karunia алкышлау करुण karuṇa кайгыртучанлык
karya эш, иҗад, продукт कार्य kārya эш kerjaны карагыз.
kasturi Tapeinochilos ananassae कस्तूरी kastūrī 1. мускус,
2. Hibiscus abelmoschus,
3. Amaryllis zeylanica
kata сүз कथा kathā сөйләм, хикәя
kati йөз мең कोटि koṭi ун миллион
kelahi ызгыш, сугыш कलह kalaha ызгыш, сугышу
keling Һиндле, кара тәнле कालिङ्ग kāliṅga Калингага бәйле
keluarga гаилә कुल
वर्ग
кула
варга
кула: гаилә, раса, кабилә яки каста, туганлык.
varga: төркем
шулай ук карагыз, warga.
kemala, gemala, kumala бөерташ, асылташ कोमल komala сокландыргыч, грациоз
kamboja Plumeria acuminata काम्बोज kāmboja 1. Камбоджаларга бәйле,
2. Rottlera tinctoria,
3. ак мимоза,
4. Gunja
kencana алтын, данлы काञ्चन kāñcana алтын
kendi су комганы कुण्ड
कुण्डी
kuṇḍa
kuṇḍī
савыт, комган kuṇḍī: fem. кунда формасы
kepala баш कपाल kapāla сөяк башы
keranda чемодан करण्ड karaṇḍa кәрзин, тартма
kerja эш कार्य kārya эш, манифест продуктлары karyaны карагыз.
ketika мизгел, кайчан घट ghaṭa G'har'í яки Һинд сәгате
kian күбрәк булу, шуның кадәр булу कियत् kiyān ничә
kirana 1. нур (турыдан-туры мәгънәдә.)
2. матур
किरण kiraṇa яктылык нуры
kosakata сүзлек कोश
कथा
kośa
kathā
kośa:сүзлек, лексикон
kata: сөйләм, сөйләшергә, кыйсса
kota шәһәр, шәһәрчек कोट्ट koṭa ныгытылган корылма
krida 1. гамәл
2. спорт
क्रीडा krīḍā спорт, уен, күңел ачу
ksatria гаскәри, рыцарь क्षत्रिय kṣatriya хәрби, хөкем сөрү, принц кастасы, өстенлек
kuasa куәт वश vaśa куәт, контроль, хөкем сөрү
kuda ат घोटकः
-
ghōṭakaḥ
kudda
ат
kumba чүлмәк कुंभ kuṃbha чүлмәк, савыт
kunci ачкыч कुञ्चिका kuñcikā ачкыч
kungkuma шафран कुंकुम kuṅkuma шафран
kurnia рәхимлек कारुण्य kāruṇya кайгыртучанлык, мактауга лаеклы, мөмтәз
kusta лепра कुष्ठ kuṣṭha лепра
kusuma, kasuma, kesuma чәчәк कुसुम kusuma чәчәк, бутон
labu кабак अलाबु alābu кабак
lagu җыр लघु laghu ягымлы (тавыш)
laksa ун мең लक्ष lakṣa ун мең, (?), лакх
laksana 1. ...кебек, ...сыман
2. яхшы билге (классик)
लक्षण lakṣaṇa туры булмаган күрсәтү, яхшы билге
laksamana адмирал लक्ष्मण lakṣmaṇa Lakshmana
laksmi матур, Лакшми लक्ष्मी lakṣmī Лакшми, матур
lata үрмәләүче хайван (гадәттә елан) लता latā үрмәләүче үсемлекләр, йөзем чыбыгын карагыз
lawang ишек, Cinnamon (Cinnamomum sp.), Nutmeg (Myristica sp.) लवंग lavaṅga Clove (Syzygium aromaticum)
lela грациоз хәрәкәт, элегант लीला līlā уйнау
lena уянмастан йоклау लीन līna өстендә яту яки йоклау
lencana мөһер, эмблема, бэдж लाञ्छन lāñchana билге, хасият
lingga лингам लिङ्गम् liṅgam лингам
loba саран लोभ lobha саран
loka дөнья, урын, патшалык, яшәгән урын लोक loka Галәм, бүлмә, урын, дөнья
madu honey
co-wife
मधु madhu татлы ризык яки эчемлек: бал, сөт, хәмер, һ.б.
madya, madia урта मध्य madhya урта
maha бөек, супер, гипер, бик महा mahā бөек
mahadewa Иң Олы Ходай mahā+deva Иң Олы Ходай
mahadewi Иң Олы Алиһә mahā+devi Иң Олы Алиһә
maha esa бөтен-куәятле maheśa = mahā+īśa Иң Олы Ходай īśa (ईश): ия, куәтле, ходай
mahaguru профессор mahā+guru бөек укытучы
maharaja патша महाराज mahārāja бөек патша
maharani патшабикә mahārani raniны карагыз.
mahasiswa (ир-ат) колледжы/университет студенты महा
शिष्यः
mahā-śiṣyah бөек студент (masc.)
mahasiswi (хатын-кыз) колледжы/университет студенты महा
शिष्यः
mahā-śiṣyāh бөек-студент (fem.)
mahesa, mahisa Су буйволы महिषः mahiṣaḥ Су буйволы
mahkota таҗ मुकुट mukuṭa таҗ
mala тап, пычрак मल mala пычрак, чиста булмау
malapetaka бәла महा
पातक
mahā
pātaka
зур гөнаһ яки
яки коллапс
manakala ...булган вакытта māna-kāla вакыт данына
mani сперма मणि maṇi 1.энҗе, асыл таш, зәркән
2. glans penis
manik бөртек, ялтыравыклы әйбер, зәркән әйбере मणि maṇi 1. энҗеләр, асыл таш, зәркән әйбере
mantra, mantera мантра मन्त्र mantra мантра
manusia кеше मनुष्य mānuṣa кеше
marga юл типлары मार्गः mārgaḥ юл
matra тирәнлек, биеклек, озынлык үлчәү берәмлеге मात्रा mātrā үлчәү берәмлеге
maya иллюзия माया māyā майя (иллюзия)
menteri министр (хөкүәт департаменты башы) मन्त्रि mantri патша киңәшчесе, министр
merdeka азатлык महा
ऋद्धि
mahā
ṛddhi-ka
бөек
муллык
merdu татлы, моңлы मृदु mṛdu йомшак
mitra партнер मित्र mitra дус
muda яшь मूढ mūḍha акылсыз, гади
mudah җиңел मूढ mūḍha акылсыз, гади
muka йөз मुख mukha йөз
mula башларга मूल mūla чыгыш
nadi кан тамыры नदि nadi агым, елга
naga аждаһа, нага नाग nāga елан Ходайлар
nama исем नामन् nāman исем
nawa- (b.m.) тугыз नव nava тугыз
negara ил नगर nagara ил
negeri шәһәр (турыдан-туры мәгънәдә.) नगरी nagarī шәһәр (хатын-кыз җенесендәге сүз)
neraka тәмугъ, аскы дөнья नरक naraka нарака
nirwana шатлык яки гармониянең идеаль халәте निर्वाण nirvana нирвана
niskala аморф, абстракт निश्चल niścala хәрәкәт итмәүче; коточкыч, үзгәрешсез
nusa утрау (шигъри) नूस nūsa
nyata 1. ачык күрсәтелгән,
2. чын,
3. исбат ителгән
नियत niyata Даими, билгеләнгән, позитив
paduka табан, табан киемнәре पादुक pāduka аяк киеме, тәпкәләр
paduka рәсми, аксөяк, патша өчен ихтирамлы титул पादुका pādukā изге шәхеснең яки Ходайның табаннарыннан тәэсир бу фикер өчен Ciaruteun inscription-ны карагыз.
pahala күрсәткән хезмәт, бүләк (мораль тотыш өчен) फल phala җимешләр, нәтиҗәләр
paksa көчләргә पक्ष pakṣa як, фракция, партизан, тарафдар, армия, позиция
pala Myristica fragrans (nutmeg) फल phala җимешләр яки нәтиҗәләр
panca- (b.m.) биш पञ्च pañca биш
pariwisata туризм परि
विशति
pari
viśati
тирәли
керергә
керергә
patih, -pati 1. тыйнак
2. Лорд (хөкүмәт)
पति pati оста bupati-ны карагыз.
pekerti характер, тарих प्रकृति prakṛti чыгыш, характер, табигать, калып
pendapa, pendopo зал मण्डप maṇḍapa ачык зал, павильон, гыйбадәтханә Ява теленнән pendhapa аша
pendeta каһин पण्डित paṇḍita өйрәнгән, галим, оста
percaya ышанырга प्रत्ययः pratyayaḥ охшашлык
perdana беренче प्रधान pradhāna беренче, шеф
perkara проблемалар, эшләр प्रकार prakāra аерма, охшашлык
perkasa куәтле, көчле प्रकाश prakāśa яктыртучы, мәшһүр
perkosa көчләү प्रकाश prakāśa ялтырау, манифест, мәшһүр
perpustakaan китапханә पुस्तक pustaka китап, манускрипт see pustaka with circumfix perКалып:Circumfixan'
pertama беренче प्रथम prathama беренче
pertiwi Җир Алиһәсе पृथ्वी pṛthvī
pṛthivī
Притхви, Һинду Җир Алиһәсе
perwira югары ранглы хәрби рәсмие प्रवीर pravīra батыр кеше, җитәкче
pra (b.m.) пре- प्रा pra элегрәк, алданрак
prabu патша (титул) प्रभु prabhu оста, ходай, патша
prakarya кул эшләре प्रकार्य prakārya манифестацияләнергә
praja шәһәр, дәүләт प्रजा prajā кешеләр, бала
pria кеше/кешеләр प्रिय priya яратылган, газиз
puasa ашаудан тыелучы उपवास upavāsa ашаудан тыелу, алкоголь эчмәү
puja табыну पूजा pūjā табыну, хөрмәт итү, Ходайларга табыну
punya ия булырга पुण्य puṇya дәрәҗә
pura Һинду гыйбадәтханәсе पुर pura шәһәр/walled enclosure
purba борынгы पूर्व pūrva элеккеге, борынгы, иске, һ.б.
puri сарай पुर pura шәһәр/walled enclosure
purna- (b.m.) тулаем, бетерелгән पूर्ण pūrṇa бетерелгән, канәгать шулай ук sempurna, purnama-ны карагыз
purnama тулы ай, ай पूर्णमा pūrṇamā тулы-ай (көне)
pustaka китап पुस्तक pustaka китап, манускрипт
puspa чәчәк (шигъри) पुष्प puṣpa чәчәк
putra, putera угыл, патшазадә पुत्र putra угыл
putri, puteri кыз, принцесса पुत्री putrī принцесса
raga тән राग rāga буяу, хис, матурлык
rahasia сер रहस्यं rahasya сер
raja патша राजन् rāja патша
rajalela ярсу, тотылгысыз राज
लीला
раджа
лила
патша
уены
raksasa гигант, монстр राक्षस rākṣasa җәнлек сыман шәйтан
randa, rangda тол रण्डा raṇḍā тол jandaны карагыз.
rani патшабикә राज्ञी
राणी
rājñī
rāṇī
патшабикә rāṇī (राणी) ул rājñī (राज्ञी)-ның бозылган формасы.
rasa эмоция, хис, тәм रस rasa яратырга, тәм
ratna зәркән, асыл таш (шигъри) रत्न ratna асыл таш
resmi рәсми रश्मि raśmi бау, йөгән, яктылык нуры Санскрита, रश्मि (raśmi) ул पक्ष (pakṣa) сүзенең синонимы.
rupa карау, кыяфәт रूप rūpa форма, охшашлык
sabda прокламация (шигъри) शब्दः śabda тавыш, вәгазь
sadu иң яхшы साधु sādhu яхшы, мөмтаз
sahaya хезмәтче साहाय्य sāhāyya ярдәм
saksi шәһид साक्षिन् sākṣin шәһид
sakti куәтле शक्ति śakti куәт, энергия
sama шул ук सम sama шул ук, тигез
samudra океан समुद्र samudra океан
sangga 1. бхикхулар (монахлар) һәм бхикхунилар (монахинялар) монахлык җәмәгате, Сангханы карагыз.
2. Геракан Прамука Индонезиядә иң кечкенә берәмлек
संघ saṃgha ассоциация, каһиннәр җәмәгате, монахлар туганлыгы
sapta- (b.m.) җиде सप्त sapta җиде
sarira тән शरीरं śarīraṃ тән Ява "сарира" сүзе аша
sasana күнегүләр залы शासन śāsana укыту, тәртип, хөкем сөрү
sastra әдәбият शास्त्र śāstra язма, тәртип, китап
satwa фауна, хайваннар सत्त्व sattva акыллы җан иясе
seka сөртергә, ышкырга निषेक niṣēka юырга
semadi, samadi, semedi, samedi медитация, уйлау समाधि samādhi тирән медитация, тынычлык, дини ант
semesta бөтен, тулаем समस्त samasta берләшкән, тулаем, бөтенесе
sempurna камил सम्पूर्ण sampūrṇa тулаем, эшләнеп бетерелгән
sengsara газап чигү संसार saṃsāra самсара
senopati гомуми, хәрби җитәкче (архаик) सेनापति senāpati "хәрби" + pati "җитәкче"
seteru дошман शत्रु śatru дошман
setia ышанычлы सत्य
सती
satya
satī
хакыйкать, дөрес, ихлас
тугъры хатын
serba бөтенесе, барысы, камил सर्व sarva бөтенесе
seru кычкырып чакырырга श्रु śru ишетелергә
sila нигез, әдәп, әхлак शील śīla гадәт, йола, куллану, мораль, боерык аякларны чалыштырган килеш утыру
singa арслан सिंहः siṃha арслан, патша, хөкемдар
singgasana тәхет सिंहासन siṃhāsana арслан тәхете Арслан патшага ишарә итә.
siswa (мәктәп) укучысы शिष्यः śiṣyah укучы өченчел белем студенты өчен mahasiswa-ны карагыз.
sri патша титулы श्री śrī 1. Исемнәр өчен префикс,
2. Тәкъдир, муллык, уңыш
3. Нур
stupa ступа स्तूप stūpa өем, җир өеме
suami ир स्वामि svāmī оста, ир, лорд
suara тавыш स्वर svara тавыш, акцент, музыка тоны
suci чиста, изге शुचि śuci чиста, изге, дөрес
suka ошатырга, бәхетле सुख sukha җиңел, рәхәт, уңайлы, бәхетле
sukma җан सूक्ष्म sūkṣma нәзек, атомик
sunyi тыныч (хәл) शून्य śūnya ноль, бернәрсә дә түгел
surga күк स्वर्ग svarga күк
surya Кояш (шигъри), Кояшныкы सूर्य sūrya Сурья Һинду Кояш Ходае
susila тыйнаклык, туры килә торган सुशील suśīla яхшы холык
swa- (b.m.) нәрсәне дә булса үзең эшләү स्व sva- үзең
tali бау talli
tapa аскетлык, медитация, үз-дисциплинасы तप tapa tapas
tata тәртип, тәртипкә китерергә तथा tathā шулай итеп
tri- (b.m.) өч (кардинал) त्रि tri өч
udara һава उदार udāra томан яки пар күтәрү, күтәрү, югары
unta дөя उष्ट्र uṣṭra дөя
upacara церемония उपचार upacāra церемония, дини ритуал
usaha эшләп карау उत्साह utsāha эшләпп карау, җеп, бәхет, ныклык
usia тормыш आयुष āyuṣa тормыш дәверендә
utama соңгысы, иң әһәмиятле, иң беренче उत्तम uttama иң олы, биек, беренче яки яхшы
utara төньяк उत्तर uttara төньяк
wacana телдән әңгәмә кору वचन vacana сөйләм
wadah контейнер आधारः ādhāraḥ контейнер
wahana транспорт वहन vahana идарә итү, илтү, алып бару
wana урман (шигъри) वन vana урман
wangsa династия, патша йорты वंश vaṁśa шәҗәрә
wanita хатын, ханым वनिता vanitā хатын, хатын-кыз
warga 1. гаилә, җәмгыять әгъзалары, һ.б.,
2. иҗтимагый стратификациясе (гадәти булмаган)
वर्ग varga сыйныф, кабилә, клуб
warna төс वर्ण varṇa төс
warta яңалыклар वार्ता varta яңалыклар шулай ук berita-ны карагыз.
warta berita яңалыклар тапшыруы वार्ता varta яңалыклар
wibawa 1. авторитет, тәэсир,
2. куәт
विभवः vibhavaḥ куәт
widyaiswara укытучы विद्या
ईश्वर
vidya
īshvara
learning
Хуҗа
wihara Буддист Гыйбадәтханәсе विहार vihāra Будда яки Джайна монастыре biara-ны карагыз.
wira каһарман, батыр वीर vīra каһарман, батыр
wisesa олы җитәкче, олы куәт विशेष viśēṣa камиллек, өстенлек
wreda, werda 1. олы яшь
2. тәҗрибәле
वृद्ध vṛddha 1. олы,
2. акыллы
yoga Йога योगः yoga Йога
yudha сугыш, бәрелеш (шигъри) युद्ध yuddha бәрелеш

Шулай ук карагыз үзгәртү

Искәрмәләр үзгәртү

  1. Becoming Indian: The Unfinished Revolution of Culture and Identity by Pavan K. Varma p.125

Чыганаклар үзгәртү