Индонезия телендә Санскрит теленнән алынма сүзләр исемлеге
Гәрчә Һинд дине һәм Буддизм дине Индонезиядә бүтән төп диннәр булмаса да, бу диннәр өчен этәргеч Санскрит теле зур дәрәҗәгә ия, һәм аның статусы Инглиз телендә һәм башка Көнбатыш Европа телләрендә Латин теленә охшаш. Санскрит шулай ук неологизмнар өчен төп ресурс булып тора; болар гадәттә Санскрит тамырларыннан алына. Мәсьәлән, Джаяпур шәһәренең исеме (элеккеге Һолландиа) һәм Джаявиджая Таулары (элеккеге Әфлисун Төс Сырты) 1960-ынчы елларда уйлап чыгарылган; икесе дә Санскрит теленнән элеккеге Голландия колониаль исемнәрен алыштырыр өчен уйлап чыгарылган. Кайбер Индонезия хәзерге намус медальләре һәм бүләкләр, мәсьәлән Бинтанг Махапутра медале, Калпатару бүләге һәм Адипура бүләге, шулай ук Санскриттан алынган исемнәр. Санскриттан алынган алынма сүзләр дин, сәнгать һәм көнкүреш тормышның күп аспектларын каплый. Санскрит йогынтысы Һиндстан белән 1-енче гасырга күпкә кадәр контактлардан килгән.[1] Сүзләр я турыдан-туры Һиндстаннан алынганнар, я Иске Ява теле аша үтеп кергән. Иса Җәмгыятеннән Профессор П.Дж.Зоэтмульдер Иске Ява теле - Инглиз сүзлегендә сүзләрнең саны 25 000 мәкаләдән аз түгел. Яртысы диярлек Санскриттан алынма сүзләр. Санскрит теленнән алынган сүзләр, башка сүзләрдән алынган сүзләрдән аермалы буларак, Индонезия теленә шул кадәр дәрәҗәдә үтеп кергән ки, аларны чит сүзләр дип атамыйлар.
wid.ya.is.wa.raИндонезия сүзе | Индонезия мәгънәсе | Санскрит сүзе | Санскрит транскрипциясе | Санскрит мәгънәсе | Мәгънә |
---|---|---|---|---|---|
abrak | пыяла, слюда кебек чиста тау продукты | अभ्रक | abhraka | тальк, слюда | |
acara | чара, программада элемент | आचार | ācāra | йола, практика, тотыш | |
adakala | кайчак | कदा काल | kadā-kāla | kada: бер вакыт, kala: вакыт | lit. whenever-time |
ada | булу, ия булырга, чын | आधा | ādhā | тотарга, ия булырга | |
adalah | булырга (билгеләмә) | आधारः | ādhāraḥ | кораб, аңлау, бәйләнеш | |
adi- (b.m.) | ахыр чик (шигъри) | अधि | adhi | өстән, моннан тыш | |
adicita | идеология | अधि चित्त |
adhi citta |
өстә, тышта уйлау, максат, сәбәп |
|
adikara | куәтле, тотылгысыз | अधिकार | adhikāra | өстенлек, авторитет | |
adikarya | шедевр | अधि कार्य |
adhi kārya |
өстә, тышта эш, иҗад, продукт |
|
adikuasa | суперкөч | अधि वश |
adhi vaśa |
өстә, тышта куәт, контроль, доминион |
|
adimarga | бөек юл | अधि मार्गः |
adhi mārgaḥ |
өстә, тышта юл |
|
adipati, dipati | аксөяк (титул), җирле хөкүмәт |
अधि पति |
adhi pati |
өстә, тышта хөкем сөрергә |
|
adiraja | император | अधि राज |
adhi raja |
өстә, тышта патша |
|
adiratna | зәркән әйбере | अधि रत्न |
adhi ratna |
өстә, тышта зәркән әйбере |
|
adisiswa | ат казанган студент | अधि शिष्यः |
adhi śiṣyah |
өстә, тышта студент |
|
aditokoh | каһарман, төп роль уйнаучы | अधि | adhi | өстә, тышта | tokoh персонажны аңлата. |
adiwangsa | бөек милләт, аксөяк | अधि वंश |
adhi vaṁśa |
өстә, тышта сызык, династия |
bangsaны карагыз. |
adiwarna | бик матур, бик яхшы | अधि वर्ण |
adhi varṇa |
өстә, тышта төс |
|
agama | дин | आगम | āgama | традицион доктрина, изге тәгълимат | |
ahimsa | бер кемне дә җәрәхәтләмәү | अहिंसा | ahiṃsā | бер кемне дә җәрәхәтләмәү | |
ajnabi (arch.) | таныш булмаган кеше (классик сүз) | अज्ञाति | ajñāti | туган булмаган кеше | अज्ञ (ajñā) = unknown. |
aksara | letter | अक्षर | akṣara | letter | |
alpa | ваемсыз | अल्प | alpa | вак | |
amerta | үлемсез, мәңге, онытылмаган | अमृत | amṛta | үлемсез, Ходайлар эчемлеге | |
ananda, anakda, nanda | угыл | धर्मनन्दन नन्दन |
dharmanandana naṃdana |
"дхарма шатлыгы яки угыл" угыл |
|
aneka | күптөрле, төрле, бөтен сортлы | अनेक | aneka | күп, төрле | a- (not), eka (one) |
anekaragam | төрле шоу | अनेक ग्रामः | aneka-rāgam | төрле шкала | |
anekawarna | күп-төсле | अनेक वर्ण | aneka-varṇa | төрле төс | |
anggota | тән әгъзасы | अङ्गता | aṅga-jāḥ | тәннән, әгъзадан туган | |
angka | сан | अङ्क | aṅka | сан константасы | |
angkara | оятсызлык, рәхимсезлек | अहंकार | ahaṁ-kāra | эго, горурлык эшләүче | |
angkasa | күк | आकाश | ākāśa | күк | |
angkasawan | астронавт | आकाश वन | ākāśa-vān | күк + ия булган | |
angsa | каз | हंस | haṁsa | аккош | |
angsana | Pterocarpus indicus | असन | asana | Terminalia Tomen Indica | |
aniaya | начар кайгырту, кимсетү, гаделсезлек, тирания | अन्याय | anyāya | гөнаһлы эшчәнлек, бәла | |
antara, antar- |
арасында | अन्तर् | antar | арасында, уртасында | |
antariksa | тышкы Галәм | अन्तरिक्ष | antarikṣa | тормышның өч сферасы яки төбәге уртасы Утыз өч Ходай |
|
anugerah | бүләк, намус, рәхимлек | अनुग्रह | anugraha | рәхимлек, фатиха өләшергә | |
anumerta | үлемнән соң, үлемнән соң казаныш өчен хәрби бүләк | अनुमृत् | anumṛt | шуннан соң үләргә, following in death | |
anuswara | борын тартыгы, бигрәк тә борын тартыклары | अनुस्वारः | anusvāra | борын тартыгы, анусвара | |
arti | мәгънә | अर्थ - |
artha krti |
аңлату аңлау |
мәсьәлән, अर्थकथा (arthakathā) = мәгънәне аңлатучы. |
arya | 1. Явада элеккеге вакытта югары рәсми өчен титул 2. Һиндле, Фарсы һәм Европалының бабасы |
आर्य | ārya | (намуслы) кеше, оста | Арьянны карагыз |
asa | өмет | आशा | āśā | өмет | |
asana | 1. аяк позициясе (Дэваны чагылдыручы) 2. урындык, тәхет |
आसन | āsana | утыручы, асананы карагыз | |
asmara | мәхәббәт, дәрт | स्मरः | smaraḥ | мәхәббәт | |
asrama | тулай торак | आश्रम | āśrama | динни тәртип, көллият, ашрам | |
asta- (b.m.) | сигез | अष्ट | aṣṭa | сигез | |
atau | яки | अथवा | athavā | альтернатив рәвештә, яки, я исә | |
atma | җан, тормыш | आत्मन् | ātman | сулау, тормыш, рух, җан | шулай ук Атманны карагыз |
ayah | әти | आर्य - |
ārya, ayya |
кеше | Тамил телендә һәм Телугу телендә шулай ук |
baca | язарга | वाच् | vāc | сүзләр, сөйләшергә | |
bagai | кебек | भग | bhaga | яхшы тәкъдир | |
bagi | өчен, бирергә | भाग | bhāga | бүлергә | |
baginda | галиҗәнаб | भाग्य | bhāgya | яхшы тәкъдир | + -nda: Austronesian suffix |
bagus | яхшы, үрнәк алырлык | भग | bhaga | яхшы тәкъдир, бәхет, иркен тормыш | |
bahagia | уңышлы, бәхетле | भाग्य | bhāgya | яхшы тәкъдир, бәхет | |
bahasa | тел | भाषा | bhāṣā | билге, тасвирлама | |
bahaya | куркыныч | भय | bhaya | куркыныч | |
bahtera | кораб | वहित्र | vahitra | көймә, кораб | |
bahu | иңбаш | बाहु | bāhu | кул | |
bahu- (b.m.) | күп | बहु | bahu | күп | |
bahwa | теге (conj.) | भव | bhava | булып китәргә, халәт | |
baiduri | опал | वैडूर्य | vaiḍūrya | мәче күзе | |
baja, waja | корыч, көчле металл | वाज | vāja | көч | |
bakti, bhakti | ихтирам, тугърылык, хезмәт һ.б. | भक्ति | bhakti | бхакти | |
bala | бәла, каза; шулй ук ярдәм итүне аңлата | बल | bala | куәт, көч | |
bangsa | милләт, раса | वंश | vaṁśa | сызык, династия | вамсаны карагыз |
bangsawan | аксөяк | वंश वन | vaṁśa-vān | династиясенең + ия | |
barat | көнбатыш | भरत | bhārata | Һиндстан | Һиндстан Индонезиядән көнбатышта таба урнашкан. |
baruna | диңгез Ходае | वरुण | varuṇa | Варуна | |
basmi | юк итәргә, җимерергә | भस्मन् | bhasman | ашарга, тузан итеп таратырга | |
bau | 7.096 м² мәйдан үлчәү берәмлеге | बाहु | bāhu | кул | |
bayu | җил (шигъри) | वायु | vāyu | Вайю: Һинду җил Ходае | |
bela | якларга | वेला | velā | вакыт үлчәве, чик, интервал | |
belaka | гадәти рәвештә | बालक | bālaka | яшь | |
belantara | джунгли | वनान्तर | vanāntara | урман (интерьеры) | |
belia | яшьләр | बाल्य | bālya | балачак | |
bencana | авария, бәла-каза | वञ्चन | vañcana | ялганлау | |
benda | объект | भाण्ड | bhāṇḍa | товарлар | |
bendahara | хәзинәче | भाण्डार | bhāṇḍāra | склад, кибет | |
berahi, birahi | дәртле мәхәббәт | विरहिन् | virahin | (бигрәк тә яраткан кешесеннән) аерылган | |
berhala | пот, Ходай сурәте | भट्टार | bhaṭṭāra | Ходай | |
berita | яңалыклар | वार्ता | vārtā | яңалыклар | wartaны карагыз. |
besi | тимер (металл) | वाशी | vāśī | төбәлгән пычак | |
bestari | акыллы (белеме күп) | विस्तारिन् | vistārin | киңәюче, зур, киң | |
biara | монастырь | विहार | vihāra | Будда яки Джайна монастыре | wiharaны карагыз. |
biarawan | монахлык | विहारवन | vihāra van |
Будда яки Джайна монастыре -man |
wiharaны карагыз. |
biasa | гадәти | अभ्यास | abhyāsa | гадәт, кабатлау, практика | |
biaya | чыгым | व्यय | vyaya | югалту, чыгым, сарыф итү | |
bicara | сөйләшергә | विचार | vicāra | бәхәс, тану | |
bidadari | апсара, нимфа, кечерәк хатын-кыз җенесле Алиһәләр | विद्याधरी | vidyādhari | фея, fairy, белем иясе | |
bidan | акушер | विद्वान | vidvān | акыллы, vidwan | vidvān: nom. masc. of vidvant (видвант сүзенең ир-ат җенесе формасы |
bija | орлык | बीजं | bījaṃ | орлык | классик сүз, хәзерге сүз biji. |
bijak | акыллы | विचक्ष् विचक्षण |
vicakṣ vicakṣana |
vicakṣ: билгеле итеп күрергә | |
bijaksana | акыллы | विचक्षण | vicakṣaṇa | тәҗрибәле | |
biji | орлык | बीजं | bījaṃ | орлык | |
biksu | bhikkhu | भिक्षु | bhikṣu | хәерче, bhikkhu | |
biksuni | bhikkhuni | भिक्षु | bhikṣu | хәерче, bhikkhuni | |
bila | ... булган вакытта | वेला | vela | вакыт | |
bina | төзергә | भिन्न | bhinna | төрле, яңа төзелгән | |
binaraga | бодибилдинг | भिन्न | bhinna | ике сүздән bina: төзергә һәм raga: тән | |
binasa | үләргә, үлем, җимерелгән | विनाश | vināśa | җимерү | |
bisa | агу, явызлык | विष | viṣa | агу | bisa шулай ук нәрсәнедер эшләргә сәләтле булырга дигәнне аңлата |
boga | ризык | भोग | bhōga | (ашау кебек) рәхәтлек объекты, ашау | |
buana | дөнья (шигъри) | भुवन | bhuvana | дөнья, җир, урын | |
budaya | мәдәният | बुद्धि दय |
buddhi daya |
боддхиның : корбан һәм дхая: куәт, бирергә, күчерергә, якларга комбинациясе | |
budi | сәбәп, корбан | बुद्धि | buddhi | акыл, үткенлек | |
budiman | акыллы | बुद्धिमान | buddhimān | боддхи иясе | |
bujangga | галим | भुजंग | bhujaṅga | елан, вәсвәсәле | |
bukti | дәлил | भुक्ति | bhukti | рәхәт, тормышка ашу, ия булу | |
bumi | җир | भूमि | bhūmi | җир биләмәсе | |
bupati | Индонезиядә икенче дәрәҗә административ өлкә башы | भूमिपति | bhūpati | җир ходае | bumi һәм patih-ны карагыз |
busana | кием | भूषण | bhūṣaṇa | бизәк, декорация | |
cabai, cabe | Capsicum sp. (Чили борычлар) | चवि | cavi | Piper chaba (Борыч) | |
cahaya | яктылык | छाया | chāyā | нур, яктылык | |
cakra | диск, сфера, һ.б. Chakra |
चक्र | chakra | көпчәк, түгәрәк, әйләнеш, чакра | |
cakram | диск, сфера, һ.б. disc in discus throw |
चक्र | chakra | көпчәк, түгәрәк, әйләнеш, чакра | |
cakrawala | офык | चक्रवाल | cakravāla | яктылык һәм караңгылык чигендә мифик таулар, офык | |
candi | гыйбадәтханә | चण्डिका | caṇḍika | Дурганың үлем Алиһәсе буларак манифестациясе | |
candu | 1. әфьюн (Papaver somniferum) 2. иң яраткан эш, хобби |
छन्दु | chandu | рәхәтләндерүче | |
candra, chandra | ай (шигъри), айныкы | चन्द्र | candra | Чандра | |
cangkang | кабырчык | शङ्ख | śaṅkha | Вишну ходаеның канатлы кабырчык атрибуты, кабырчык | |
cara | юл, стиль, йолалар | चारी | cāra | курс, юл | |
cari | эзләү | चारी | cārī | махсус адым | |
catur | шахмат | चतुर चतुरंगं |
catura caturaṃgaṃ |
тиз, җитез, маһир, акыллы шахмат |
|
catur- (b.m.) | quad- | चतुर् | chatur | quad- | |
cedera | җәрәхәт | छिद्र | chidra | дефект | |
celaka | бәхетсез очрак | छलक | chalaka | ялганлаучы | |
cempaka | Magnolia sp. | चंपक | campaka | магнолия | |
cendala (classical) | астыртын, начар шәхес | चण्डाल | caṇḍāla | кастадан читкә кагылган | |
cendana | Santalum album | चन्दन | candana | Santalum album | |
cenderawasih | paradisaeidae (җәннәт кошы) | चन्द्र | candra | Чандра | |
ceria | 1. чиста, изге, саф 2. яктыртучы, ялтыраучы 3. монархның тәхеткә утыруы вакытында әйтелә торган гыйбарә |
चर्य | carya | бөтен ритуалларның һәм йолаларның төгәл үтәлүе | |
cerita | кыйсса | चरित | carita | хикәя, кыйсса | мәсьәлән, Buddhacarita |
cerna | эшкәртергә | जीर्ण | jīrṇa | иске, эшкәртелгән, җимерек | |
cinta | мәхәббәт | चिन्ता | cintā | уй (fem.) | |
cipta | барлыкка китерү | चित्त | citta | уй, максат, сәбәп | |
cita | өмет, фикер, киләчәк максатлар | चित्त | citta | уйлау, максат, сәбәп | |
citarasa | тәмле | चित्त रस |
citta rasa |
уйлау, максат, сәбәп тәм |
|
citra | сурәт | चित्र | citra | сурәт | (Хинди, Санскрит) |
citrum | пиксель | चित्र | citra | рәсем | singular form back-formation of "citra" |
cuci | чиста | शुचि | śuci | чиста, саф, дөрес | |
cuka | серкә | चुक्र | cukra | серкә | |
curi | урларга | चोर | cōra | карак | |
curiga | шөбһәле | छुरिका | churikā | пычак | |
dana | иганәчелек | दान | dāna | иганә, бүләк, өстенә су кою, кире түләү | |
dara | гыйффәтле кыз | दार | dāra | хатын | |
darma, dharma | бурыч, игелекле эшләр (ягъни иганә), хакыйкать һ.б. | धर्म | дхарма | дхарма | |
dasawarsa | унъеллык | दशन् वर्ष |
daśan varṣa |
ун ел, яңгыр |
|
daya | куәт | दया | dayā | мәрхәмәтлек | |
denda | штраф, җинаять | दण्ड | daṇḍa | җинаять | |
derma | хәер бирү | धर्म | dharma | яхшы эшләр, гадел хөкем | |
desa | авыл | देशा | deśa | урын, төбәк, ил | |
dewa | Ходай | देव | Дэв | Ходай | |
dewata | илаһилык | देवता | devata | Ходай | |
dewi | Алиһә | देवी | devī | Алиһә | |
dina (classical) | көн | दिनं | dinaṃ | көн | |
dina (b.m.) | ярлы | दीन | dīna | ярлы | hina dina фразасында гына |
dirgahayu | озак яшә | दीर्घ आयु |
dīrgha āyu |
озын комер | āyuṣā = тормыш буена |
dosa | гөнаһ | दोष | doṣa | гаеп | |
duka | моңсулык | दुःख | duḥkha | авыру, моңсулык, бәла, бәхетсезлек, авырлык, проблема | |
dupa | ладан | धूप | dhūpa | ладан, dhupaны карагыз | |
duta | эмиссар | दूत | dūta | җибәрелгән кеше, илче, сөйләшүләр алып баручы | |
durjana | усал, явыз | दुर्जन | durjana | әшәке кеше, кабәхәт | |
dusta | ялганнарга | दुष्ट | duṣṭā | дөрес түгел, гаепле | |
dwi (b.m.) | ике, би- | द्वि | dvi | ике, би- | |
eka (b.m.) | бер, моно- | एक | eka | бер, моно- | |
gajah | фил | गज | gaja | фил | |
gapura | капка | गोपुरं | gōpuraṃ | капка | турыдан-туры мәгънәдә шәһәр юлы |
garuda, geroda | Гаруда | गरुड़ | garuḍa | Гаруда | |
gaya | модалы, стильле | गय | gaya | байлык, милек | |
gelita | караңгы | गलित | galita | югалган, беткән | |
genta | чаң | घण्ट | ghaṇṭa | чаң | |
gerha, graha | бина, офис, йорт, һ.б. | गृह | gṛha | йорт | |
gerhana | тотылу (астрономия) | ग्रहण | grahaṇa | тоту, ия булу, тотылу | |
gita | җыр (шигъри) | गीत | gīta | җырлау, җыр | |
guna | кулланырга, максат | गुण | guṇa | сыйфат, аттрибутлар | |
guru | укытучы, гуру | गुरुः | guru | укытучы | |
harta | кыйммәтлелек | अर्थः | arthaḥ | байлык | |
hasta | forearm (үлчәү берәмлеге) | हस्तः | hastaḥ | кул | |
hina | түбән, кечкенә | हीन | hīna | кечкенә, кече, сул | |
hina dina (phr.) | түбән һәм ярлы, яраклы булмаган, бик түбән | हीन दीन |
hīna dīna |
кече, һ.б. ярлы |
|
husada | сәламәтлек | औषधं | auṣadhaṃ | медицина | panti husadaда, сәламәтлек үзәге. |
indra | сизем (органнары) | इन्द्रिय | indriya | сизем (органнары) | |
istri | хатын | स्त्री | strī | хатын (балалар тудыручы) | |
jaga | уяу, сакчы | जागृ जागर |
jāgṛ jāgara |
күзәтергә, уятырга | |
jagat | Галәм | जगत् | jagat | дөнья, Галәм | |
jaksa | адвокат | अध्यक्ष | adhyakṣa | инспектор, superintendent | |
jala | ятьмә | जाल | jāla | ятьмә | |
jam | hour, clock | याम | yāma | time | |
jambu | Myrtaceae | जम्बु | jambu | Myrtaceae | |
jampi | җырлау | जप | japa | мыгырдау, (доганы) шыпырт итеп уку | |
janda | тол | रण्डा | raṇḍā | тол | randaны карагыз. |
jasa | сәләт, хезмәт, һ.б. | यशस् व्यास |
yaśas vyāsa |
лаеклы, дан; хезмәт |
|
jati | Tectona grandis (Teak) | जाति | jāti | Jasminum grandiflorum | |
jawa | Ява, Явалы | यव | yava | арпа, орлык | Ява контекстында ул дөге яки вакланмаган дөге дигәнне аңлата. |
jaya | данлы | जय | jaya | яулау, җиңү, триумф | |
jelata | гади кешеләр | जनता | janata | берничә кеше, халык җыелышы, җәмәгать, кешелеклек | |
jelita | сөйкемле | ललित | lalita | матур, сокландыра торган, яратылган | |
jelma | инкарнация, булырга, әйләнергә | जन्म | janma | туу | |
jentera | әйләнүче, көпчәк | यन्त्र | янтра | корал | |
jiwa | тормыш, җан | जीव | jīva | (шәхси) җан | |
juta | миллион | अयुत | ayuta | ун мең, мириада | |
jutawan | бик бай | अयुत वन | ayuta+vān | ун мең + ия | |
kaca | пыяла | काच | kāca | пыяла | |
kacamata | пыялалар, күзлек | काच | kāca | пыяла | |
kala | вакыт | काल | kāla | вакыт | |
kalah | тар-мар итәргә | कलह | kalaha | ачуланышырга, сугышырга | |
kalau | гәрчә | काल | kāla | вакыт | |
kali | математикада вакыт(лар) | काल | kāla | вакыт | |
kalpataru | 1. өмет һәм тормыш агачы, 2. Индонезия хөкүмәтеннән әйләнә тирә мохит бүләге |
कल्पतरु | kalpataru | теләү яки могъҗиза агачы, Кальпаврикшаны карагыз | |
kanta, suryakanta | линза | सूर्य्यकान्त कान्त |
sūryyakānta kānta |
Кояш кристаллы, кристалл линзасы асыл таш |
|
kapas | мамык | कर्पास | karpāsa | мамык | |
karena | чөнки | कारण | kāraṇa | сәбәп | |
karma | 1. дөньяда шәхси эш 2. очраклылык законы |
कर्म | karma | карма | |
karsa | инициатива, ихтияр | कर्ष | karṣa | тарту, ия булу, нәрсәнедер эшләргә остару | |
kartika | йолдыз (шигъри) | कृत्तिका कार्त्तिक |
kṛttikā kārttika |
Плеядалар, Картика ае | |
karunia | алкышлау | करुण | karuṇa | кайгыртучанлык | |
karya | эш, иҗад, продукт | कार्य | kārya | эш | kerjaны карагыз. |
kasturi | Tapeinochilos ananassae | कस्तूरी | kastūrī | 1. мускус, 2. Hibiscus abelmoschus, 3. Amaryllis zeylanica |
|
kata | сүз | कथा | kathā | сөйләм, хикәя | |
kati | йөз мең | कोटि | koṭi | ун миллион | |
kelahi | ызгыш, сугыш | कलह | kalaha | ызгыш, сугышу | |
keling | Һиндле, кара тәнле | कालिङ्ग | kāliṅga | Калингага бәйле | |
keluarga | гаилә | कुल वर्ग |
кула варга |
кула: гаилә, раса, кабилә яки каста, туганлык. varga: төркем |
шулай ук карагыз, warga. |
kemala, gemala, kumala | бөерташ, асылташ | कोमल | komala | сокландыргыч, грациоз | |
kamboja | Plumeria acuminata | काम्बोज | kāmboja | 1. Камбоджаларга бәйле, 2. Rottlera tinctoria, 3. ак мимоза, 4. Gunja |
|
kencana | алтын, данлы | काञ्चन | kāñcana | алтын | |
kendi | су комганы | कुण्ड कुण्डी |
kuṇḍa kuṇḍī |
савыт, комган | kuṇḍī: fem. кунда формасы |
kepala | баш | कपाल | kapāla | сөяк башы | |
keranda | чемодан | करण्ड | karaṇḍa | кәрзин, тартма | |
kerja | эш | कार्य | kārya | эш, манифест продуктлары | karyaны карагыз. |
ketika | мизгел, кайчан | घट | ghaṭa | G'har'í яки Һинд сәгате | |
kian | күбрәк булу, шуның кадәр булу | कियत् | kiyān | ничә | |
kirana | 1. нур (турыдан-туры мәгънәдә.) 2. матур |
किरण | kiraṇa | яктылык нуры | |
kosakata | сүзлек | कोश कथा |
kośa kathā |
kośa:сүзлек, лексикон kata: сөйләм, сөйләшергә, кыйсса |
|
kota | шәһәр, шәһәрчек | कोट्ट | koṭa | ныгытылган корылма | |
krida | 1. гамәл 2. спорт |
क्रीडा | krīḍā | спорт, уен, күңел ачу | |
ksatria | гаскәри, рыцарь | क्षत्रिय | kṣatriya | хәрби, хөкем сөрү, принц кастасы, өстенлек | |
kuasa | куәт | वश | vaśa | куәт, контроль, хөкем сөрү | |
kuda | ат | घोटकः - |
ghōṭakaḥ kudda |
ат | |
kumba | чүлмәк | कुंभ | kuṃbha | чүлмәк, савыт | |
kunci | ачкыч | कुञ्चिका | kuñcikā | ачкыч | |
kungkuma | шафран | कुंकुम | kuṅkuma | шафран | |
kurnia | рәхимлек | कारुण्य | kāruṇya | кайгыртучанлык, мактауга лаеклы, мөмтәз | |
kusta | лепра | कुष्ठ | kuṣṭha | лепра | |
kusuma, kasuma, kesuma | чәчәк | कुसुम | kusuma | чәчәк, бутон | |
labu | кабак | अलाबु | alābu | кабак | |
lagu | җыр | लघु | laghu | ягымлы (тавыш) | |
laksa | ун мең | लक्ष | lakṣa | ун мең, (?), лакх | |
laksana | 1. ...кебек, ...сыман 2. яхшы билге (классик) |
लक्षण | lakṣaṇa | туры булмаган күрсәтү, яхшы билге | |
laksamana | адмирал | लक्ष्मण | lakṣmaṇa | Lakshmana | |
laksmi | матур, Лакшми | लक्ष्मी | lakṣmī | Лакшми, матур | |
lata | үрмәләүче хайван (гадәттә елан) | लता | latā | үрмәләүче үсемлекләр, йөзем чыбыгын карагыз | |
lawang | ишек, Cinnamon (Cinnamomum sp.), Nutmeg (Myristica sp.) | लवंग | lavaṅga | Clove (Syzygium aromaticum) | |
lela | грациоз хәрәкәт, элегант | लीला | līlā | уйнау | |
lena | уянмастан йоклау | लीन | līna | өстендә яту яки йоклау | |
lencana | мөһер, эмблема, бэдж | लाञ्छन | lāñchana | билге, хасият | |
lingga | лингам | लिङ्गम् | liṅgam | лингам | |
loba | саран | लोभ | lobha | саран | |
loka | дөнья, урын, патшалык, яшәгән урын | लोक | loka | Галәм, бүлмә, урын, дөнья | |
madu | honey co-wife |
मधु | madhu | татлы ризык яки эчемлек: бал, сөт, хәмер, һ.б. | |
madya, madia | урта | मध्य | madhya | урта | |
maha | бөек, супер, гипер, бик | महा | mahā | бөек | |
mahadewa | Иң Олы Ходай | mahā+deva | Иң Олы Ходай | ||
mahadewi | Иң Олы Алиһә | mahā+devi | Иң Олы Алиһә | ||
maha esa | бөтен-куәятле | maheśa = mahā+īśa | Иң Олы Ходай | īśa (ईश): ия, куәтле, ходай | |
mahaguru | профессор | mahā+guru | бөек укытучы | ||
maharaja | патша | महाराज | mahārāja | бөек патша | |
maharani | патшабикә | mahārani | raniны карагыз. | ||
mahasiswa | (ир-ат) колледжы/университет студенты | महा शिष्यः |
mahā-śiṣyah | бөек студент | (masc.) |
mahasiswi | (хатын-кыз) колледжы/университет студенты | महा शिष्यः |
mahā-śiṣyāh | бөек-студент | (fem.) |
mahesa, mahisa | Су буйволы | महिषः | mahiṣaḥ | Су буйволы | |
mahkota | таҗ | मुकुट | mukuṭa | таҗ | |
mala | тап, пычрак | मल | mala | пычрак, чиста булмау | |
malapetaka | бәла | महा पातक |
mahā pātaka |
зур гөнаһ яки яки коллапс |
|
manakala | ...булган вакытта | māna-kāla | вакыт данына | ||
mani | сперма | मणि | maṇi | 1.энҗе, асыл таш, зәркән 2. glans penis |
|
manik | бөртек, ялтыравыклы әйбер, зәркән әйбере | मणि | maṇi | 1. энҗеләр, асыл таш, зәркән әйбере | |
mantra, mantera | мантра | मन्त्र | mantra | мантра | |
manusia | кеше | मनुष्य | mānuṣa | кеше | |
marga | юл типлары | मार्गः | mārgaḥ | юл | |
matra | тирәнлек, биеклек, озынлык үлчәү берәмлеге | मात्रा | mātrā | үлчәү берәмлеге | |
maya | иллюзия | माया | māyā | майя (иллюзия) | |
menteri | министр (хөкүәт департаменты башы) | मन्त्रि | mantri | патша киңәшчесе, министр | |
merdeka | азатлык | महा ऋद्धि |
mahā ṛddhi-ka |
бөек муллык |
|
merdu | татлы, моңлы | मृदु | mṛdu | йомшак | |
mitra | партнер | मित्र | mitra | дус | |
muda | яшь | मूढ | mūḍha | акылсыз, гади | |
mudah | җиңел | मूढ | mūḍha | акылсыз, гади | |
muka | йөз | मुख | mukha | йөз | |
mula | башларга | मूल | mūla | чыгыш | |
nadi | кан тамыры | नदि | nadi | агым, елга | |
naga | аждаһа, нага | नाग | nāga | елан Ходайлар | |
nama | исем | नामन् | nāman | исем | |
nawa- (b.m.) | тугыз | नव | nava | тугыз | |
negara | ил | नगर | nagara | ил | |
negeri | шәһәр (турыдан-туры мәгънәдә.) | नगरी | nagarī | шәһәр (хатын-кыз җенесендәге сүз) | |
neraka | тәмугъ, аскы дөнья | नरक | naraka | нарака | |
nirwana | шатлык яки гармониянең идеаль халәте | निर्वाण | nirvana | нирвана | |
niskala | аморф, абстракт | निश्चल | niścala | хәрәкәт итмәүче; коточкыч, үзгәрешсез | |
nusa | утрау (шигъри) | नूस | nūsa | ||
nyata | 1. ачык күрсәтелгән, 2. чын, 3. исбат ителгән |
नियत | niyata | Даими, билгеләнгән, позитив | |
paduka | табан, табан киемнәре | पादुक | pāduka | аяк киеме, тәпкәләр | |
paduka | рәсми, аксөяк, патша өчен ихтирамлы титул | पादुका | pādukā | изге шәхеснең яки Ходайның табаннарыннан тәэсир | бу фикер өчен Ciaruteun inscription-ны карагыз. |
pahala | күрсәткән хезмәт, бүләк (мораль тотыш өчен) | फल | phala | җимешләр, нәтиҗәләр | |
paksa | көчләргә | पक्ष | pakṣa | як, фракция, партизан, тарафдар, армия, позиция | |
pala | Myristica fragrans (nutmeg) | फल | phala | җимешләр яки нәтиҗәләр | |
panca- (b.m.) | биш | पञ्च | pañca | биш | |
pariwisata | туризм | परि विशति |
pari viśati |
тирәли керергә |
керергә |
patih, -pati | 1. тыйнак 2. Лорд (хөкүмәт) |
पति | pati | оста | bupati-ны карагыз. |
pekerti | характер, тарих | प्रकृति | prakṛti | чыгыш, характер, табигать, калып | |
pendapa, pendopo | зал | मण्डप | maṇḍapa | ачык зал, павильон, гыйбадәтханә | Ява теленнән pendhapa аша |
pendeta | каһин | पण्डित | paṇḍita | өйрәнгән, галим, оста | |
percaya | ышанырга | प्रत्ययः | pratyayaḥ | охшашлык | |
perdana | беренче | प्रधान | pradhāna | беренче, шеф | |
perkara | проблемалар, эшләр | प्रकार | prakāra | аерма, охшашлык | |
perkasa | куәтле, көчле | प्रकाश | prakāśa | яктыртучы, мәшһүр | |
perkosa | көчләү | प्रकाश | prakāśa | ялтырау, манифест, мәшһүр | |
perpustakaan | китапханә | पुस्तक | pustaka | китап, манускрипт | see pustaka with circumfix perКалып:Circumfixan' |
pertama | беренче | प्रथम | prathama | беренче | |
pertiwi | Җир Алиһәсе | पृथ्वी | pṛthvī pṛthivī |
Притхви, Һинду Җир Алиһәсе | |
perwira | югары ранглы хәрби рәсмие | प्रवीर | pravīra | батыр кеше, җитәкче | |
pra (b.m.) | пре- | प्रा | pra | элегрәк, алданрак | |
prabu | патша (титул) | प्रभु | prabhu | оста, ходай, патша | |
prakarya | кул эшләре | प्रकार्य | prakārya | манифестацияләнергә | |
praja | шәһәр, дәүләт | प्रजा | prajā | кешеләр, бала | |
pria | кеше/кешеләр | प्रिय | priya | яратылган, газиз | |
puasa | ашаудан тыелучы | उपवास | upavāsa | ашаудан тыелу, алкоголь эчмәү | |
puja | табыну | पूजा | pūjā | табыну, хөрмәт итү, Ходайларга табыну | |
punya | ия булырга | पुण्य | puṇya | дәрәҗә | |
pura | Һинду гыйбадәтханәсе | पुर | pura | шәһәр/walled enclosure | |
purba | борынгы | पूर्व | pūrva | элеккеге, борынгы, иске, һ.б. | |
puri | сарай | पुर | pura | шәһәр/walled enclosure | |
purna- (b.m.) | тулаем, бетерелгән | पूर्ण | pūrṇa | бетерелгән, канәгать | шулай ук sempurna, purnama-ны карагыз |
purnama | тулы ай, ай | पूर्णमा | pūrṇamā | тулы-ай (көне) | |
pustaka | китап | पुस्तक | pustaka | китап, манускрипт | |
puspa | чәчәк (шигъри) | पुष्प | puṣpa | чәчәк | |
putra, putera | угыл, патшазадә | पुत्र | putra | угыл | |
putri, puteri | кыз, принцесса | पुत्री | putrī | принцесса | |
raga | тән | राग | rāga | буяу, хис, матурлык | |
rahasia | сер | रहस्यं | rahasya | сер | |
raja | патша | राजन् | rāja | патша | |
rajalela | ярсу, тотылгысыз | राज लीला |
раджа лила |
патша уены |
|
raksasa | гигант, монстр | राक्षस | rākṣasa | җәнлек сыман шәйтан | |
randa, rangda | тол | रण्डा | raṇḍā | тол | jandaны карагыз. |
rani | патшабикә | राज्ञी राणी |
rājñī rāṇī |
патшабикә | rāṇī (राणी) ул rājñī (राज्ञी)-ның бозылган формасы. |
rasa | эмоция, хис, тәм | रस | rasa | яратырга, тәм | |
ratna | зәркән, асыл таш (шигъри) | रत्न | ratna | асыл таш | |
resmi | рәсми | रश्मि | raśmi | бау, йөгән, яктылык нуры | Санскрита, रश्मि (raśmi) ул पक्ष (pakṣa) сүзенең синонимы. |
rupa | карау, кыяфәт | रूप | rūpa | форма, охшашлык | |
sabda | прокламация (шигъри) | शब्दः | śabda | тавыш, вәгазь | |
sadu | иң яхшы | साधु | sādhu | яхшы, мөмтаз | |
sahaya | хезмәтче | साहाय्य | sāhāyya | ярдәм | |
saksi | шәһид | साक्षिन् | sākṣin | шәһид | |
sakti | куәтле | शक्ति | śakti | куәт, энергия | |
sama | шул ук | सम | sama | шул ук, тигез | |
samudra | океан | समुद्र | samudra | океан | |
sangga | 1. бхикхулар (монахлар) һәм бхикхунилар (монахинялар) монахлык җәмәгате, Сангханы карагыз. 2. Геракан Прамука Индонезиядә иң кечкенә берәмлек |
संघ | saṃgha | ассоциация, каһиннәр җәмәгате, монахлар туганлыгы | |
sapta- (b.m.) | җиде | सप्त | sapta | җиде | |
sarira | тән | शरीरं | śarīraṃ | тән | Ява "сарира" сүзе аша |
sasana | күнегүләр залы | शासन | śāsana | укыту, тәртип, хөкем сөрү | |
sastra | әдәбият | शास्त्र | śāstra | язма, тәртип, китап | |
satwa | фауна, хайваннар | सत्त्व | sattva | акыллы җан иясе | |
seka | сөртергә, ышкырга | निषेक | niṣēka | юырга | |
semadi, samadi, semedi, samedi | медитация, уйлау | समाधि | samādhi | тирән медитация, тынычлык, дини ант | |
semesta | бөтен, тулаем | समस्त | samasta | берләшкән, тулаем, бөтенесе | |
sempurna | камил | सम्पूर्ण | sampūrṇa | тулаем, эшләнеп бетерелгән | |
sengsara | газап чигү | संसार | saṃsāra | самсара | |
senopati | гомуми, хәрби җитәкче (архаик) | सेनापति | senāpati | "хәрби" + pati "җитәкче" | |
seteru | дошман | शत्रु | śatru | дошман | |
setia | ышанычлы | सत्य सती |
satya satī |
хакыйкать, дөрес, ихлас тугъры хатын |
|
serba | бөтенесе, барысы, камил | सर्व | sarva | бөтенесе | |
seru | кычкырып чакырырга | श्रु | śru | ишетелергә | |
sila | нигез, әдәп, әхлак | शील | śīla | гадәт, йола, куллану, мораль, боерык | аякларны чалыштырган килеш утыру |
singa | арслан | सिंहः | siṃha | арслан, патша, хөкемдар | |
singgasana | тәхет | सिंहासन | siṃhāsana | арслан тәхете | Арслан патшага ишарә итә. |
siswa | (мәктәп) укучысы | शिष्यः | śiṣyah | укучы | өченчел белем студенты өчен mahasiswa-ны карагыз. |
sri | патша титулы | श्री | śrī | 1. Исемнәр өчен префикс, 2. Тәкъдир, муллык, уңыш 3. Нур |
|
stupa | ступа | स्तूप | stūpa | өем, җир өеме | |
suami | ир | स्वामि | svāmī | оста, ир, лорд | |
suara | тавыш | स्वर | svara | тавыш, акцент, музыка тоны | |
suci | чиста, изге | शुचि | śuci | чиста, изге, дөрес | |
suka | ошатырга, бәхетле | सुख | sukha | җиңел, рәхәт, уңайлы, бәхетле | |
sukma | җан | सूक्ष्म | sūkṣma | нәзек, атомик | |
sunyi | тыныч (хәл) | शून्य | śūnya | ноль, бернәрсә дә түгел | |
surga | күк | स्वर्ग | svarga | күк | |
surya | Кояш (шигъри), Кояшныкы | सूर्य | sūrya | Сурья Һинду Кояш Ходае | |
susila | тыйнаклык, туры килә торган | सुशील | suśīla | яхшы холык | |
swa- (b.m.) | нәрсәне дә булса үзең эшләү | स्व | sva- | үзең | |
tali | бау | talli | |||
tapa | аскетлык, медитация, үз-дисциплинасы | तप | tapa | tapas | |
tata | тәртип, тәртипкә китерергә | तथा | tathā | шулай итеп | |
tri- (b.m.) | өч (кардинал) | त्रि | tri | өч | |
udara | һава | उदार | udāra | томан яки пар күтәрү, күтәрү, югары | |
unta | дөя | उष्ट्र | uṣṭra | дөя | |
upacara | церемония | उपचार | upacāra | церемония, дини ритуал | |
usaha | эшләп карау | उत्साह | utsāha | эшләпп карау, җеп, бәхет, ныклык | |
usia | тормыш | आयुष | āyuṣa | тормыш дәверендә | |
utama | соңгысы, иң әһәмиятле, иң беренче | उत्तम | uttama | иң олы, биек, беренче яки яхшы | |
utara | төньяк | उत्तर | uttara | төньяк | |
wacana | телдән әңгәмә кору | वचन | vacana | сөйләм | |
wadah | контейнер | आधारः | ādhāraḥ | контейнер | |
wahana | транспорт | वहन | vahana | идарә итү, илтү, алып бару | |
wana | урман (шигъри) | वन | vana | урман | |
wangsa | династия, патша йорты | वंश | vaṁśa | шәҗәрә | |
wanita | хатын, ханым | वनिता | vanitā | хатын, хатын-кыз | |
warga | 1. гаилә, җәмгыять әгъзалары, һ.б., 2. иҗтимагый стратификациясе (гадәти булмаган) |
वर्ग | varga | сыйныф, кабилә, клуб | |
warna | төс | वर्ण | varṇa | төс | |
warta | яңалыклар | वार्ता | varta | яңалыклар | шулай ук berita-ны карагыз. |
warta berita | яңалыклар тапшыруы | वार्ता | varta | яңалыклар | |
wibawa | 1. авторитет, тәэсир, 2. куәт |
विभवः | vibhavaḥ | куәт | |
widyaiswara | укытучы | विद्या ईश्वर |
vidya īshvara |
learning Хуҗа |
|
wihara | Буддист Гыйбадәтханәсе | विहार | vihāra | Будда яки Джайна монастыре | biara-ны карагыз. |
wira | каһарман, батыр | वीर | vīra | каһарман, батыр | |
wisesa | олы җитәкче, олы куәт | विशेष | viśēṣa | камиллек, өстенлек | |
wreda, werda | 1. олы яшь 2. тәҗрибәле |
वृद्ध | vṛddha | 1. олы, 2. акыллы |
|
yoga | Йога | योगः | yoga | Йога | |
yudha | сугыш, бәрелеш (шигъри) | युद्ध | yuddha | бәрелеш |
Шулай ук карагыз
үзгәртүИскәрмәләр
үзгәртү- ↑ Becoming Indian: The Unfinished Revolution of Culture and Identity by Pavan K. Varma p.125
Чыганаклар
үзгәртүБу бит Татар Википедиясенең сайланган исемлекләр рәтенә керә. |