Татьяна Яблонская
Яблонская Татьяна Ниловна (24 февраль 1917 ел — 17 июнь 2005 ел) — совет һәм Украина рәссамы, югары мәктәп укытучысы. 1944 елдан Украина ССР-ның Рәссамнар собзы әгъзасы. Профессор (1967). ССРБ-ның халык рәссамы (1982). Ик тапкыр икенче дәрәҗәдәге Сталин премиясе (1950, 1951), ССРБ-ның Дәүләт премиясе (1979) һәм Украинаның Тарас Шевченко исемендәге Милли премиясе (1998) лауреаты, Украина Герое (2001).
| Татьяна Яблонская | |
|---|---|
| Туган телдә исем | укр. Тетяна Нилівна Яблонська |
| Туган | 11 (24) февраль 1917 Смоленск, Россия империясе[1] |
| Үлгән | 17 июнь 2005[2] (88 яшь) Киев, Украина |
| Күмү урыны | Байкове зираты[d] |
| Ватандашлыгы |  Россия империясе.svg){kind=small} Беларус Халык Җөмһүрияте СССР Украина |
| Әлма-матер | Сынлы сәнгать һәм мигъмарият милли академиясе[d] |
| Һөнәре | рәссам, университет профессоры |
| Эш бирүче | Сынлы сәнгать һәм мигъмарият милли академиясе[d] һәм Художественная школа имени Т. Шевченко[d] |
| Сәяси фирка | Советлар Берлеге коммунистик фиркасе |
| Балалар | Гаянэ Атаян[d] |
| Ата-ана | |
 | |
Биографиясе
үзгәртүТатьяна Ниловна Яблонская 1917 елның 24 февралендә Смоленск шәһәрендә рәссам, график һәм тел укытучысы Н. А. Яблонский гаиләсендә туа.
1928 елда гаилә Украинаның Одесса шәһәренә, ә 1930 елда — Каменец-Подольский, аннары Луганскка күчеп килә, анда Яблонская җидееллык мәктәптә белем ала. 1933 елда Киев сәнгать техникумына укырга керә.
1935—1941 елларда Татьяна Яблонская — Киев дәүләт сәнгать институтының сынлы сәнгать факультеты студенты, ул биредә профессор Ф. Г. Кричевский остаханәсендә рәссам һөнәре серләренә төшенә.
Үзенең бөтен иҗади тормошо дәвамында бик күп җөмһүрият, башка союз һәм халыкара күргәзмәләрдә катнаша, алар арасында иң әһәмиятлеләре:
- 1956 ел — Венецияда XXVIII халыкара сәнгать (биеннале) күргәзмәсе;
- 1958 ел — Брюссельдә бөтендөнья күргәзмәсе
Студент елларыннан белән Мәскәүдә, Лондонда, Будапештта, Киевта һәм башка шәһәрләрдә 30 күчү шәхси күргәзмәсе була. Рәссамның «Старт астына» картинасы (1947) формализм белән сугыш башлану аркасында Сталин премиясеннән мәхрүм кала.
Татьяна Ниловна Яблонская күп еллар Киев дәүләт сәнгать институтында эшли, аның күп укучылары Украинада билгеле рәссамнар. Үзенең эшләрендә станокта башкарылган майлы сынлы сәнгать принципларын дөньяга булган карашлар белән берләштереп, синтетизм тәҗрибәсен куллана. «Синтетизм» методологиясендә, рәссам аңлатуында, тамашасының төп игтибары, символик -ямьле кызыллык күз уңында тотыла, бу XIX гасыр азагында француз постимпрессионизм аерым вәкилләренең практикасына хас.
1999 елда кичергән инсульттан соң Татьяна Яблонская гарип коляскасына утыра[4]
2005 елның 17 июнендә вафат була. Киевның Байков зиратында җирләнә.
Гаиләсе
үзгәртүКыз туганы — рәссам Елена Яблонская, ир туганы — архитектор Дмитрий Яблонский. Кызлары — рәссамнар Елена Бейсенова (Трощенко) («Иртә» картинасында сурәтләнгән), Ольга Трощенко, ейәнсәрең — Ирина Атаян, шулай ук рәссам. Беренче ире — рәссам Сергей Трощенко, икенче ире — рәссам Атаян Армен[5]
Хәтер
үзгәртү
2005 елда Киев советы депутатлары Украина Герое Татьяна Яблонскаяның музеен булдыру һәм башкалада урамнарның берсен аның исеме белән атау турында карар кабул итә
2017 елның 21 февралендә Украинаның Милли банкы 2 гривна номиналында Татьяна Яблонская багышланган истәлекле тәңкәне әйләнешкә индерә[6]
Шәхси күргәзмәләре
үзгәртү- 1992 — сынлы сәнгать күргәзмәсе, рус сәнгатенең Киев музее
- 1993 — «Ихлас» картинасы күргәзмәсе Украинаның Милли әдәбият музее, Киев
- 1996 —"Тәрәзәләр" картинасы күргәзмәсе, Киев рус сәнгате музеенда
- 1996 — «27» картинасы күргәзмәсе, Корк-стрит, Лондон галереясында
- 1997 — тууына 80 яшь тулу уңаеннан ретроспектив сынлы сәнгать күргәзмәсе, Украинаның Милли әдәбият музее, Киев
- 1999 — графика күргәзмәсе (рәсем, акварельләр), Украин сәнгать академиясе
- 1999 — «Язу» эшләре күргәзмәсе, Милли әдәбият музее, Киев
- 2002 — «Ел мизгелләре» картинасы күргәзмәсе, Украинаның Милли әдәбият музее, Киев
- 2004 — «Ел мизгелләре» сериясеннән картиналар күргәзмәсе, Украин мәдәни үзәге, Мәскәү
- 2004 — пастель күргәзмәсе, рус сәнгатенең Киев музее
- 2006 — Украинаның өч шәһәрендә (Черкассы, Донецки, Мариуполь) сынлы сәнгать эшләре күргәзмәсе
- 2006 — «2003-2005 елларда пастель» күргәзмәсе, Милли әдәбият музее, Киев
- 2018, 2 февраль—12 март — «Үзеңә колак салып» күргәзмәсе, Украинаның китап һәм китап бастыру музее (Киев), рәссамның иң соңгы чордагы 70 тән ашу әсәрләр җыентыгы.
Тууына 100 ел тулу сәбәпле күргәзмәләр
үзгәртү- 24.02.-23.04.2017 — «Истәлекләр һәм хыяллар», Украинаның милли сәнгать музее, Киев
- 03.03.-01.04.2017 — музей фондыннан, Одесса нәфис музее
- 14.02.-14.03.2017 — «Илһам кайвакыт көтмәгәндә килә...», рус сәнгатенең Киев милли музее
- 17.02.-05.03.2017 — «Лирика», Украинаның Милли әдәбият музее, Киев
- 23.02.-12.03.2017 — Үзәк рәссамнар йортында сынлы сәнгать, графика күргәзмәсе, Киев
- 24.02.-05.03.2017 — «Татьяна Яблонская: уйлар, хисләр, эзләнүләр...», Днепропетровск сәнгатьле музее
- 2017 — «Татьяна Яблонская һәм XX гасыр украин сынлы сәнгатенең классиклары», Полтава сәнгатьле музее
- 01.03.2017 — «Татьяна Яблонская дәвере», Запорожье мәйдан сәнгатьле музее
- 2017 февраль — музей фондыннан, Хмельницкий мәйдан сәнгатьле музее
Мактаулы исемнәре һәм башка бүләкләре
үзгәртү- 1949 — Икенче дәрәҗәдәге Сталин премиясе — «Икмәк» картинасы өчен
- 1951 — Икенче дәрәҗәдәге Сталин премиясе — «Яз» картинасы өчен
- 1951 — Кызыл Байрак Хезмәт ордены
- 1958 — Брюссельдә бөтендөнья сәнгатьле күргәзмәсендә бронза медале — «Икмәк» картинасы өчен
- 1960 — Украина халык рәссамы
- 1974 — ССРБ сәнгатьле академиясенең көмеш медалы — «эңгер-меңгердә. Иске Флоренция» картинасы өчен
- 1975 — ССРБ сәнгатьле академиясенең хокуклы әгъзасы
- 1977 — Халыклар Дуслыгы ордены
- 1979 — ССРБ дәүләт премиясе — «Җитен» картинасы өчен
- 1982 — ССРБ халык рәссамы
- 1987 — ССРБ сәнгатьле академиясенең алтын медале — портретлар сериясе өчен
- 1994 — Украина Президентының Мактаулы Билгесе[7]
- 1997 — Украина сәнгатьле академиясенең гамәли әгъзасы
- 1997 — II дәрәҗәдәге «Казанышлары өчен» ордены[8]
- 1998 — Украинаның Тарас Шевченко исемендәге Милли премиясе — соңгы еллардагы эшләре өчен
- 2001 — Украина Герое — Украина өчен сынлы сәнгать өлкәсендәге фидакяр эшчәнлеге, иҗади казанышлары һәм хезмәтләре өчен
- 2004 — Украина сәнгатьле академиясенең алтын медале (җитди иҗади казанышлары өчен)
Музейлар
үзгәртү- Дәүләт Третьяков галереясы (Мәскәү, «Иртә» картинасы саклана, 1954 ел)
- Рус Дәүләт музее (Санкт-Петербург)
- Аждаһа музее (Тайвань)
- Украинаның милли сәнгать музее
- Киев рус сәнгате музее
- Одесса нәфис музее
- Запорожье сәнгать музее
- Харьков сәнгать музее
- Полтава сәнгать музее
- В. И. Суриков исемендәге Красноярск дәүләт сәнгать музее.
- Львов картиналар галереясы
- Горловский сәнгать музее һ.б.
Искәрмәләр
үзгәртү- ↑ 1,0 1,1 Яблонская Татьяна Ниловна // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / мөхәррир А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ Тасвирый сәнгать әрхибе — 2003.
- ↑ 3,0 3,1 https://smolgazeta.ru/culture/38350-rozhdyonnaya-s-revolyuciej.html
- ↑ Интервью дочери Татьяны Яблонской
- ↑ Киевский календарь
- ↑ Нацбанк выпустил монету в честь украинской художницы – фото. 20 февраль 2017 тикшерелде.
- ↑ Указ Президента України № 467/94 від 23 серпня 1994 року «Про нагородження Почесною відзнакою Президента України»(укр.)(укр.)
- ↑ Указ Президента України № 207/97 від 5 березня 1997 року «Про нагородження відзнакою Президента України — орденом „За заслуги“»
Сылтамалар
үзгәртү- Яблонская Татьяна Ниловна — статья из Большой советской энциклопедии
- Яблонская Татьяна Ниловна | Персоны | АртРу.инфо 2011 елның 19 октябрь көнендә архивланган.
- Киевский календарь
- Ольга Полянская «Год 1949. Горячее сердце Татьяны Яблонской». Журнал «Третьяковская галерея», #4 2014 (45)\
- Л.Владич. Т. Н. Яблонская. Киев, 1958.
- Татьяна Яблонская. Комплект открыток. Киев, 1986.