Портал:Алтын Урда

Ярдәм үзәге · Җәмгыять үзәге · Форум · Порталлар · Сайланган эчтәлек · Проектлар · Мөрәҗәгатьләр · Бәяләү эшчәнлеге

Сәясәт · Технология · География · Тарих · Җәмгыять · Шәхесләр · Диннәр · Әдәбият · Спорт · Мәдәният · Кино · Фән · Татарстан · Габдулла Тукай

үзгәртү

Алтын Урда

Алтын Урда (Җучи олысы, Олуг Олыс) — 1240нчы елларда барлыкка килгән, Урта Ауразиядә - Көнчыгыш Аурупа, Урал, Себер территорияләрендә урнашкан күп милләтле дәүләт.

Хан тәхетенә Бәркә хан утырган дәвердә (1257–1266) Алтын Урдада ике зур вакыйга булып уза: Монгол империясеннән аерылып, Алтын Урда мөстәкыйль дәүләт буларак яши башлый һәм рәсми төстә ислам дине кабул ителә.

үзгәртү

Шәп мәкалә

Хаҗибәй (төр. Hacıbey), (яки Һаҗибәй) - Әдис култыгында бүгенге Әдис шәһәре урынында урнашкан, б.э. XIV гасырыннан билгеле торак пункт, таш кирмән, кораблар, көймәләр порты.

Инде XV гасырда ук (башка гипотезалар буенча XVI гасырда гына) җимерелеп халкы күченеп бетә. Ә XVIII гасырда Госманлы империясе тарафыннан кире торгызыла.

Торак пунктны нигезләү турында ике караш яши: татарныкы һәм литваныкы.

Татарча караш буенча Хаҗибәйне татарлар нигезләгән булып чыга һәм атамасы да Алтын Урда бәе (бәге) Хаҗига барып тоташа. Литвача караш буенча Хаҗибәй исеме литва магнаты Коцюб Якушинский (пол. Kocub Jakuszynski) атамасыннан чыккан дип уйланыла. Ул бу җирләр Литва Кенәзлегенә күчкәч монда крестьяннар күчергән дип фикеләнә.

үзгәртү

Шәп рәсем

Баскаклар. Сергей Василий улы Иванов рәсеме.

үзгәртү

Шәхес

Акса́к Тиме́р (تیمور — Temür‎, Tēmōr, Әмир Тимер, Тимер бәк, Тамерлан, Тимерләнг) (9.4.1336, Шәһрисәбез янындагы Хуҗа Илгар авылы - 18.2.1405, Утрар шәһәре; Сәмәркандта җирләнә), җиһангир, Урта Азия дәүләте әмире.

Барлас ыругы бәге Тарагай улы. 1362 елда могол ханы Туглак Тимер аны Кеш (Шәһрисәбез) өлкәсе идарәчесе итеп билгели. Аксак Тимер 1363 тә Туглак Тимер улы Ильяс Хуҗа белән үз өлкәсенең мөстәкыйльлеге өчен көрәшә башлый, Бәлх һәм Сәмәрканд шәһәрләре идарәчесе Хөсәен белән бердәмлек килешүе төзи. 1365 тә моголлар гаскәре аларның берләштерелгән көчләрен җиңә, Сәмәрканд каласын яулап ала. 1366 да Сәмәрканд халкы баш күтәрә, шәһәр идарәчелегенә Хөсәен белән Аксак Тимер кире кайтарыла.

үзгәртү