Айнур Тимерханов

Айнур Тимерханов, Айнур Әхәт улы Тимерханов (1974 елның 26 марты, СССР, РСФСР, ТАССР, Саба районы, Иске Икшермә) — тел галиме, лексикограф, филология фәннәре докторы (2007), доцент, ТР Фәннәр Академиясе әгъза-корреспонденты, ТР ФА Тел, әдәбият һәм сәнгать институтының лексикография (сүзлекләр төзү) бүлеге җитәкчесе, Болгар ислам академиясе проректоры (2019—2021), ректор (2021-2023). Татарстан Фәннәр академиясе вице-президенты (2017 елның 17 мартыннан). Фән һәм техника өлкәсендә Татарстан Республикасы Дәүләт премиясе лауреаты (2023).

Айнур Тимерханов
Туган телдә исем	Айнур Әхәт улы Тимерханов
Туган	26 март 1974(1974-03-26) (50 яшь) СССР, РСФСР, ТАССР, Саба районы, Иске Икшермә
Милләт	татар
Ватандашлыгы	СССР РФ
Әлма-матер	Татар дәүләт гуманитар-педагогика университеты
Һөнәре	тел галиме, ректор
Җефет	Гөлнара
Балалар	кызлары Иделә, Зәмирә
Бүләк һәм премияләре

Тәрҗемәи хәле

1974 елның 26 мартында Татарстан АССР Саба районы Иске Икшермә авылында туган. Мәктәп елларында инглиз телен яратып өйрәнә. Чит телләргә бәйләп һөнәр сайлауга мәктәптәге инглиз теле укытучысы Анатолий Герман юл күрсәтә.

Казан дәүләт педагогика институты чит телләр факультетының инглиз-гарәп телләре бүлеген бик яхшы билгеләренә тәмамлый (1996, гарәп теле укытучысы Александр Михеев), запастагы офицер.

1996–1999 елларда – ТР ФА Г. Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм сәнгать институтының лексикография бүлеге аспиранты. «Хәзерге татар телендә эш кәгазьләре теле» дигән темага докторлык диссертациясе яклый (2006, җитәкчесе профессор Ф. А. Ганиев).

1992 елда Төрек мәгариф үзәгендә (Самсун, Төркия) лекцияләр укый

1994—1995 елларда Каһирәнең Әл-Әзһәр университетында (Мисыр) белем ала.

Югары уку йортларының яшь укытучылары өчен халыкара алмашу программасы кысаларында (Junior Faculty Development Program; инглиз, гарәп телләре) Америка грантын отып, Индиана университеты (АКШ, Блумингтон, 2003), Чикаго университеты (АКШ, Чикаго, 2004), Флориданың Атлантик университетларында (АКШ, Бока Ратон, 2015) стажировка уза, ТР һәм РФ телләр сәясәте, татар лексикографиясенең үсеше турында лекцияләр укый.

Хезмәт юлы

1995 елдан укыту эше белән шөгыльләнә: төрле елларда Татар дәүләт гуманитар институты, Татар дәүләт гуманитар-педагогика университеты, Казан федераль университетларында, Россия дәүләт гадел хөкем университетының Казан филиалында юристлар белән инглиз, гарәп, татар телләренә өйрәтү программасы буенча дәресләр алып бара.

1995—2005 елларда — Татар дәүләт гуманитар институтының инглиз теле, контрастив лингвистика кафедралары ассистенты, өлкән укытучысы.

2003—2006 елларда — Татарстан Республикасы Фәннәр академиясе Г. Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм сәнгать институтының лексикография бүлеге фәнни хезмәткәре, өлкән фәнни хезмәткәре.

2005—2008 елларда — Татар дәүләт гуманитар-педагогика университетының инглиз теле теориясе һәм практикасы кафедрасы доценты.

2005—2019 елларда — Россия дәүләт гадел хөкем университетының Казан филиалы тел белеме һәм чит телләр кафедрасы доценты, профессор.

2006—2007 елларда — Тел, әдәбият һәм сәнгать институтының аспирантура белән идарә итү башлыгы.

2008—2010 елларда — Казан (Идел буе) федераль университетының чагыштырма филология һәм мәдәниятара коммуникацияләр кафедрасы профессоры.

2007—2019 елларда — Тел, әдәбият һәм сәнгать институтының лексикография бүлеге мөдире.

2019 елның 12 мартыннан — Болгар ислам академиясендә: проректор, 2021 елның 16 гыйнварыннан — ректор в.б..

Гыйльми эшчәнлегенең төп юнәлешләре

Теоретик һәм гамәли лексикография, тәрҗемә теориясе һәм практикасы, терминология мәсьәләләре, социолингвистика, чит телләргә өйрәтү методикасы.

• 2007 елдан — ТР ФА Г. Ибраһимов исемендәге ТӘҺСИ Гыйльми шурасы әгъзасы.
• 2007—2013 елларда — ТР ФА Г. Ибраһимов исемендәге ТӘҺСИ каршындагы диссертацияләр яклау советы гыйльми сәркатибе.
• 2015 елдан — Казан федераль университеты каршындагы диссертацияләр яклау шурасы әгъзасы.

Фәнни хезмәтләре

Гомуми тел белеме һәм татар тел белеме, лексикография, тәрҗемә, телләргә өйрәтү һ. б. өлкәләргә караган татар, рус һәм инглиз телләрендәге 100 дән артык фәнни хезмәт авторы һәм автордашы. Үз алдына татар телен дөнья күләмендә тарату, күтәрү һәм күрсәтүне, Татар теленең алты томлы аңлатмалы сүзлеген төзеп бетерүне максат итеп куя

Фәнни хезмәтләре

Монографияләр Язык и стиль татарского документа / А.А. Тимерханов / Научн. ред. Ганиев Ф.А. – Казань: Изд-во Казанск. ун-та, 2005. – 312 с. Язык деловых бумаг в современном татарском языке / А.А. Тимерханов / Научн. ред. Ганиев Ф.А. – Казань: Изд-во ТГГИ, 2002. – 332 с. Двуязычие и перевод: теория и опыт исследования: монография / Д.А. Салимова, А.А. Тимерханов. – М.: ФЛИНТА: Наука, 2012. – 286 с. Уку-укыту әсбаплары Изучаем английский язык: Gold apples / Золотые яблочки: Татарские народные сказки: Автор-составитель: Т.Х. Нарбеков / Перевод на английский язык: И.Х. Исхаков, А.А. Тимерханов. – Казань: Изд-во ТАКО-Т, 1997. – 16 с. Татарский язык: Учебно-методический комплекс для студентов очной формы обучения / Сост.: Тимерханов А.А., Закирова И.Г., Гафиуллина К.Н. – Казань: Казанский филиал ГОУ ВПО “Российская академия правосудия”, 2007. – 68 с. Татарский язык в сфере профессиональной деятельности: Учебное пособие / С.В. Вьюгина, А.А. Тимерханов. – Казань: Изд-во Казан. Гос. Технол. Ун-та, 2008. – 152 с. Сүзлекләр Краткий русско-татарский словарь деловой лексики / Русча-татарча эш кәгазьләре лексикасы сүзлекчәсе / А.А. Тимерханов / Отв. ред. Ганиев Ф.А. – Казань: Изд-во ТГГИ, 2002. – 96 с. Татарча-русча-инглизчә мәктәп сүзлеге / Төз.: А.Ә. Тимерханов, С.Ф. Гарифуллин; фәнни. ред., кереш сүз, кушымта авторы А.Ә. Тимерханов. – Казан: Магариф-Вакыт, 2014. – 512 б. Ганиев Ф. А. Русско-татарский словарь. Русча-татарча сүзлек. – Казань: Изд-во «Раннур», 2009. – 632 с. (Научн. ред. А.А. Тимерханов). Русско-татарский словарь актуальной лексики / [авто.-сост. Р.Р. Абдуллина и др.]. – Казань.: Татр. КН. Изд-во, 2015. – 551 с. (Научн. ред. Ф. И. Тагирова, А. А. Тимерханов). Англо-русско-татарский словарь компьютерных терминов / Сост.: Тимерханов А.А., Тагирова Ф.И., Сафаров Р.Т. Казань: Татар.кн. изд-во, 2015. – 239 с. Басылган мәкаләләре Функциональная характеристика татарских глагольных форм (на материале современных деловых бумаг) // Учёные записки Казанской государственной академии ветеринарной медицины им. И.Э.Баумана. – Казань, 2006. – № 182. – С. 160– 169. Салимова Д. А., Тимерханов А. А. Проблемы би- и полилингвизма в аспекте современного языкового образования в Республике Татарстан // Гуманитарные науки и образование. – 2012. – № 3 (11).– С. 92–95. Тимерханов А. А., Сабирова А. М., Лексико-семантическое поле «нечистая сила»: структурная организация и функциональные характеристики (на материале татарского и английского языков) // Гуманитарные науки и образование. – 2016. – № 2 (16). – С. 126–130. Тимерханов А. А., Сабирова А. М., О некоторых подходах к исследованию лексико-семантического поля «нечистая сила» в татарском и английском языках // Научное обозрение: гуманитарные исследования. – 2016. – № 4. – С. 136–140. Danija A. Salimova, Ajnur A. Timerkhanov, Gulsarija I. Minnebaeva. Oil and the Tatar Language: on Loan-Words in the Oil Industry Lexicon (Etymological aspect) // World Applied Sciences Journal 30 (11): 1622-1626, 2014. ISSN 1818-4952. © IDOSI Publications, 2014. DOI: 10.5829/idosi.wasj.2014.30.11.14224 Төрлеләр Тел байлыгы – сүзлекләрдә // Мәдәни җомга, 10 март, 2006 (Бәяләмә: Татар теленең аңлатмалы сүзлеге. – Казан: Матбугат йорты нәшр., 2006, 848 б.) О некоторых тенденциях развития современной национальной лексикографии // Научный Татарстан. – 2010. – № 4. – С.184–189 Татар лексикографиясе алдында торган зур бурыч // Современная тюркология: язык, литература, история и культура тюркских анродов: Материалы VII Международной тюркологической конференции (Россия, Республика Татарстан, г. Елабуга, 7 февраля 2014 года). – Елабуга: Изд-во Елабужского института КФУ, 2014. – С. 86–89 (396 с.). Татар лексикографиясенең үткәне һәм киләчәккә бурычлары // Фәнни Татарстан. – 2015. – № 4. – 21–34 бб.

Бүләкләре, мактаулы исемнәре

• 2023 ― Фән һәм техника өлкәсендә Татарстан Республикасы Дәүләт премиясе ― 6 томда «Татар теленең аңлатмалы сүзлеге» (1998-2021 еллар) өчен
• 2023 ― «Фидакарь хезмәт өчен» медале ― күпьеллык нәтиҗәле хезмәте, гуманитар фәннәрне үстерүгә зур өлеш керткәне өчен

Гаиләсе

Хатыны Гөлнара. Кызлары Иделә, Зәмирә.

Әдәбият

1. Эльвира Сафина. Милли хәзинә туплау юлында. «Идел», 2019 ел, март, 62-65нче бит.

Сылтамалар

• А. Ә. Тимерханов. ТР ФА сайты
• Тимерханов Айнур Ахатович. Болгар ислам академиясе рәсми сайты