Заһир Вәлитов

Заһир Вәлитов, Заһир Суфиян улы Вәлитов (баш. Заһир Суфиян улы Вәлитов, 1940 елның 1 ноябре, ССРБ, РСФСР, БАССР, Йомагуҗа районы, Вәлит — 2019 елның 17 феврале, РФ, БР, Уфа) — драма артисты, Гафури театрының (Уфа) әйдәүче артисты, РФ (2000) һәм БАССР (1984) халык артисты. Салават Юлаев премиясе лауреаты (1981). ССРБ театр әһелләре берлеге әгъзасы (1966 елдан).

Заһир Вәлитов
Туган телдә исем	Заһир Суфиян улы Вәлитов
Туган	1 ноябрь 1940(1940-11-01) ССРБ, РСФСР, БАССР, Йомагуҗа районы, Вәлит
Үлгән	17 февраль 2019(2019-02-17) (78 яшь) РФ, БР, Уфа
Милләт	башкорт
Ватандашлыгы	ССРБ ССРБ→ РФ
Әлма-матер	Уфа дәүләт сәнгать институты
Һөнәре	драма артисты
Эш бирүче	Башкорт дәүләт академия драма театры
Бүләк һәм премияләре	РФ халык артисты - 2000
Сайт	valitov

Тәрҗемәи хәле

1940 елның 1 ноябренда БАССР Йомагуҗа (хәзерге БР Күгәрчен) районы Вәлит авылында туган. Уфа сәнгать укуханәсен (Г. Гыйләҗев сыйныфы, 1964), Уфа дәүләт сәнгать институтын (Г. Гыйләҗев курсы, 1987) тәмамлаган.

2019 елның 17 февраленда Уфа шәһәрендә вафат.

Хезмәт юлы

1964 елдан Арслан Мөбәрәков исемендәге Сибай драма театры (Сибай) артисты.

1970 елдан Мәҗит Гафури исемендәге Башкорт дәүләт академия драма театры (Уфа) артисты.

Иҗаты

Күпкырлы талантка ия актёр. Сәхнәдә уйнаган каһарманнарына драматизм, тирән кичерешләр хас. Классик драматургияне уйнаганда чорны һәм авторларның стилен тирән аңлап, чагу образлар тудыра.

Уйнаган рольләре

Сибай театры

• Акъегет «Ай тотылган төндә» М. Кәрим (дебют, 1964).
• Ильяс «Югалган мәхәббәт» Ч. Айтматов.
• Гомәркәй «Канат җәйгәндә» Н. Асанбаев.

Гафури театры

• Тимергали «Янбикә» Р. Сафин.
• Шагыйрь «Язмышлардан узмыш бар!..» М.Кәрим — Р. Исрафилов.
• Дәрвиш «Ай тотылган төндә» М.Кәрим.
• Чебутыкин «Апалы-сеңелле өчәү» (Три сестры) А.П. Чехов.
• Доменико Сориано «Елый белмәгән хатын» (Филумена Мартурано) Э. Де Филиппо.
• Нароков «Ак канатлы хыялым» (Таланты и поклонники) А.Н. Островский.
• Сәгъдиев «Ун өченче рәис» — «Соңгы узаман» А. Абдуллин.

Хәзерге репертуар

• Карт «Мактымсылу, Әбләй һәм Кара юрга» Т. Гарипова — О. Ханов.
• Мокий Парменыч Кнуров «Бирнәсез кыз» А. Островский.
• Булат «Бәхет бәясе» Х. Мөдәррисова — А. Әбүшахманов.
• Гәрәй, 2 нче карт «Бервакыт санаторийда» Н. Гаетбаев — Илшат Вәлиев.
• Илчегул «Нәркәс» И. Юмагулов — И. Гыйләҗев.
• Фуат Көпрүлү «Әхмәтзәки Вәлиди Туган» Н. Асанбаев — А. Әбүшахманов.
• Сәлахетдин «Мулла» Т. Миңнуллин
• Сканлон «Кәккүк оясы» К. Кизи — А. Әбүшахманов.
• Мулла Мөхәммәтша «Кодача» Б. Бикбай.
• Миһран «Әбиюшкә@эт.тущка.RU» Р. Кинҗәбаев — И. Муллабаев.

Куйган спектакльләре

• 1995 — «Сөйгәнем» Р. Байбулатов.
• 2000 — «Акъял батыр» халык әкияте.

Фильмографиясе

• 2001 — «Ай кызы» (Дочь луны), «Башкортстан» ДТРК — Карт.

Бүләкләре, мактаулы исемнәре

• БАССР атказанган артисты (1976).
• БАССР халык артисты (1984).
• РСФСР атказанган артисты (1989).
• РФ халык артисты (2000).
• Салават Юлаев премиясе (1981) — Гафури театрында куелган «Язмышлардан узмыш бар!» (М. Кәрим — Р. Исрафилов) спектаклендә уйнаган өчен (иҗади төркем эчендә).

Чыганаклар

• Р. Шәкүр. Салават Юлаев премиясе лауреатлары (Иҗат портретлары). Уфа, 1987. (рус.)
• А. Баһуманов, Ф. Фәизова. Салават Юлаев премиясе лауреатлары. Уфа: Китап, 1999. (рус.)

Сылтамалар

• 20 февраль көнне тамаша залында басып торыр урын булмады – театр җәмәгатьчелеге, күп санлы тамашачылар Россиянең һәм Башкортстанның халык артисты, С. Юлаев исемендәге дәүләт премиясе лауреаты Заһир Вәлитовны зур юбилее - 75 яше белән котлады. 2016 елның 1 август көнендә архивланган.(рус.)(башк.)
• Гафури театры рәсми сайты 2016 елның 4 март көнендә архивланган.(рус.)(башк.)
• Башкортстан (белешмәлек)(рус.)