Хаҗи Габидуллин

(Xaci Ğabidullin битеннән юнәлтелде)

Хаҗи Габидуллин, Хаҗи Заһидулла улы Габидуллин, рус. Габидуллин Хаджи Загидуллович (1896-1937) — ТАССР ХКШ рәисе (1924-1927). РСФСР кече ХКШ әгъзасы (1927-1930). РСДРП(б) әгъзасы (1917 елдан). МДУ профессоры (1933). Тарих фәннәре кандидаты (1935).

Хаҗи Габидуллин
Туган телдә исем Хаҗи Заһидулла улы Габидуллин
Туган 7 ноябрь 1896(1896-11-07)
Пермь губернасы Көңгер шәһәре
Үлгән 27 сентябрь 1937(1937-09-27) (40 яшь)
Мәскәү
Яшәгән урын Ошибка Lua в Модуль:Sources на строке 178: attempt to concatenate local 'letter' (a nil value).
Милләт татар
Ватандашлыгы Русия империясе Русия империясе
РСФСР РСФСР
ССРБ ССРБ
Әлма-матер Кызыл профессура институты[d]
Һөнәре сәясәтче, тюрколог-тарихчы
Эш бирүче Мәскәү дәүләт университеты
Сәяси фирка Русия социал-демократик эшчеләр (бәлшәвикләр) фиркасе[d]
Гыйльми дәрәҗә: тарих фәннәре кандидаты[d]
Хаҗи Габидуллин
3 нче ТАССР ХКШ рәисе
Вазыйфада
1924 ел – 1927 ел
Аңа кадәр Кәшшаф Мохтаров
Дәвамчысы Шәйгардан Шәймәрдәнов
Туган 7 ноябрь 1897(1897-11-07)
Уфа губернасы, Россия империясе
Үлгән 27 сентябрь 1937(1937-09-27) (39 яшь)
Мәскәү, СССР
Белем Кызыл профессура институты[d]

Тәрҗемәи хәле үзгәртү

1896 елның 7 ноябренда Пермь губернасы Көңгер шәһәрендә (вариант: Уфа губернасы Бәләбәй өязе Төреш вулысы (хәзерге БР Бүздәк районы) Сәвәдебаш авылында[2]) мулла гаиләсендә туган. Башлангыч белем алгач, Көңгер тимер юл укуханәсен тәмамлый (1915). Пермь тимер юлының Көңгер тауар һәм техника конторасына хисапчы булып урнаша. 1916 елда хәрби хезмәткә алынып, прапорщиклар әзерләүче мәктәпкә җибәрелә.

Октябрь инкыйлабы үзгәртү

Инкыйлабтан соң эшче һәм солдат депутатларының Көңгер шурасына сайлана.

Төмән губернасы мөселман эшләре комиссары була.

Ватандашлар сугышында үзгәртү

1919 мөселман кавалерия полкы, бригадасы, 11- Петроград дивизиясе хәрби комиссары.

1920 Үзәк мөселман хәрби коллегиясе каршындагы I Казан кавалерия курслары комиссары.

ТАССР төзелү үзгәртү

Мәскәүдә үзгәртү

  • 1927 елның октябреннан Мәскәүдә, РСФСР кече ХКШ аппаратында эшли.
  • 1930-1933 елларда Кызыл профессура институтының көнчыгыш секторында укый, аны тәмамлагач, РСФСР мәгариф халык комиссариатының университетлар һәм фәнни-тикшеренү оешмалары идарәсе җитәкчесе итеп билгеләнә.
  • 1936-1937 РСФСР мәгариф халык комиссариатының өлкәннәр өчен мәктәпләр идарәсе җитәкчесе.

Фәнни-педагогик эшчәнлеге үзгәртү

РСФСР төрки халыклары өчен латин әлифбасын гамәлгә кертү өчен җаваплы булган хезмәткәрләрнең берсе буларак, Бөтендөнья көнчыгышны өйрәнүчеләр конгрессы (Истанбул, 1934), Төркия тел курумының III конгрессы эшендә катнаша. 1937 елның мартыннан ССРБ ФА «Төркия белән фәнни элемтәләрне ныгыту буенча комиссия»се рәисе урынбасары — гыйльми сәркатибе.

Хезмәтләре үзгәртү

Хезмәтләре Россиядәге пантюркизм һәм панисламизм тарихына, төрек буржуаз революциясе вакыйгаларына карый[4].

  1. Татарстан за семь лет (1920-1927). Казан, 1927;
  2. Очерки панисламизма и пантюркизма в России. М., 1931 (автордаш А. Аршаруни);
  3. Проблемы младотурецкой революции. РВ, 1934, № 3, 4.
  4. Младотурецкая революция: Исторические очерки. М., 1936.

Сәяси золым үзгәртү

1937 елның 25 июнендә, «троцкийчы-милләтче оешманы җитәкләү»дә гаепләнеп[5], кулга алына. 1937 елның 15 сентябрендә беренче категория (ату) буенча җәзага тарту өчен 117 кешегә төзелгән «Мәскәү-үзәк» исемлегенә кертелә. 1937 елның 27 сентябрендә ССРБ югары суды хәрби коллегиясе карарыннан соң, атып үтерелә. 1957 елның 14 маенда аклана.

Әдәбият үзгәртү

  1. Халык бәхете өчен көрәшүчеләр. Казан: ТКН, 1983.

Чыганаклар үзгәртү

Сылтамалар үзгәртү

Искәрмәләр үзгәртү