Wikipedia

Бурунди

(Burundi битеннән юнәлтелде)

Буру́нди (Калып:Lang-rn һәм фр. Burundi), Буру́нди Җөмһүрияте (Калып:Lang-rn, фр. République du Burundi) — Үзәк Африкада урнашкан зур булмаган дәүләт, дөньяның иң фәкыйрь илләренең берсе. Төньякта Руанда, көнбатышта Конго Демократик Җөмһүрияте, көнчыгышта һәм көньяк-көнчыгышта Танзания белән чиктәш. Диңгезгә чыгышы юк. Көньяк-көнбатышта Танганьика күле белән чиктәш.

Бурунди
Lua хатасы: expandTemplate: template "lang-rn" does not exist.
Байрак[d]Илтамга[d]
Нигезләнү датасы 1 июль 1962
Сурәт
Рәсми исем Uburundi, République du Burundi[1] һәм Republic of Burundi[2]
Кыскача исем Burundi һәм 🇧🇮
Гомер озынлыгы 57,481 ел[3]
... хөрмәтенә аталган рунди теле
Демоним Burundian, burundi, burundier, Burundiano, Rundiyänan, بوروندي, بوروندية, بورونديون, בורונדי, בורונדית, burundezi, burundez, burundeză, বুরুন্ডীয়, burundese, burundesi, burundes, burundianu, burundiana, Burundano, burundés, burundesa, Burundais[1], Burundaise[1], burundezo, burundezi, بوروندي, بوروندية, بورونديين, بورونديات һәм Burúnach[4]
Рәсми тел рунди теле, француз теле һәм инглиз теле[5]
Гимн Бурунди гимны[d]
Мәдәният Бурунди мәдәнияте[d]
Шигарь тексты Ubumwe, Ibikorwa, Amajambere, Unité, Travail, Progrès, Единство, труд, прогрес, Unitate, Trudă, Progres һәм Beautiful Burundi
Дөнья кисәге Африка[6]
Дәүләт  Бурунди
Башкала Гитега[d]
Сәгать поясы UTC+02:00 һәм Africa/Bujumbura[d][7]
Иң көнчыгыш ноктасы 2°59′ к. к. 30°51′ кч. о.
Иң төньяк ноктасы 2°19′ к. к. 30°24′ кч. о.
Иң көньяк ноктасы 4°28′08″ к. к. 29°45′11″ кч. о.
Иң көнбатыш ноктасы 2°47′24″ к. к. 29°00′04″ кч. о.
Геомәгълүматлар Data:Burundi.map
Иң югары ноктасы Хеха тавы[d]
Иң түбән ноктасы Танганьика
Дәүләт башлыгы вазыйфасы Бурунди президенты[d]
Ил башлыгы Эварист Ндайишимие[d]
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы Бурунди премьер-министры[d]
Хөкүмәт башлыгы Жерве Ндиракобука[d]
Башкарма хакимият Бурунди министрлар советы[d]
Канунбирү органы Бурунди парламенты[d]
Үзәк банкы Бурунди республикасы банкы[d]
Дипломатик мөнәсәбәтләр Германия, Франция, Кытай Җөмһүрияте, Америка Кушма Штатлары, Корея Халык Демократик Җөмһүрияте[8], Кытай һәм Гөрҗистан
Әгъзалык Берләшкән Милләтләр Оешмасы, АБ, Бөтендөнья сәүдә оешмасы, Халыкара реконструкция һәм үсеш банкы[d], Халыкара үсеш ассоциациясе[d], Халыкара финанс корпорациясе[d], Инвестицияләр иминлеген гарантияләү буенча күпъяклы агентлык[d], Инвестицион бәхәсләрне хәл итү буенча халыкара үзәк[d], Африка үсеш банкы[d], ЮНАМИД[d], Африка, Кариб диңгезе һәм Тын океан дәүләтләре[d], Интерпол[9][10], ХКТО[d][11][12], Мәгариф, фән һәм мәдәният сораулары буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы, АФРИСТАТ[d], Бөтендөнья почта берлеге[13][14], Халыкара телекоммуникацияләр берлеге[d][15], Франкофония[d], Халыкара гражданнар иминлеген саклау оешмасы[d][16], Бөтендөнья метеорология оешмасы[17], Бөтендөнья сәламәтлек оешмасы[18], Үзәк Африка илләре икътисади берлеге[d] һәм Бөтендөнья таможня оешмасы[d][19]
Балигълык яше 21 яшь
Никахка керү яше 21 яшь һәм 18 яшь
Халык саны 13 689 450 (2023)[20]
Ир-ат халкы 5 894 278[21], 6 066 599[21], 6 231 786[21] һәм 6 400 926[21]
Хатын-кыз халкы 5 980 560[21], 6 153 627[21], 6 319 427[21] һәм 6 488 650[21]
Административ бүленеше Бубанза[d], Бужумбура-Мэри[d], Бужумбура-Рурал[d], Бурури[d], Чанкузо[d], Кибитоке[d], Гитега[d], Карузи провинциясе[d], Каянза[d], Кирундо[d], Макамба[d], Мурамвия[d], Муйинга[d], Мваро[d], Нгози[d], Рутана[d] һәм Руйиги[d]
Акча берәмлеге Бурунди франкы[d]
Номиналь тулаем эчке продукт 2 775 798 697 $[22] һәм 3 338 722 830 $[23]
Кеше потенциалы үсеше индексы 0,426[24]
Inequality-adjusted Human Development Index 0,302[25]
Үз-үзенә кул салулар күрсәткече 9,1[26]
Эшсезлек дәрәҗәсе 7 ± 1 процент[27]
Штаб-фатирының урнашуы Бужумбура[d], Бурунди
Нәрсә белән чиктәш Конго Демократик Республикасы, Руанда һәм Танзания
Автомобил хәрәкәте ягы уң[d]
Челтәр көчәнеше 220 вольт[28]
Электр аергычы төре Europlug[d][28] һәм CEE 7/5[d][28]
Әүвәлгесе Бурунди патшалыгы (1680-1966)[d]
Алыштырган Бурунди патшалыгы (1680-1966)[d]
Кулланылган тел кисуахили теле[d], француз теле һәм рунди теле
Мәйдан 27 834 км²
Рәсми веб-сайт presidence.gov.bi​(фр.)
Һәштәге Burundi
Югары дәрәҗәле Интернет домены .bi
Харита сурәте
Тематик география Бурунди географиясе[d]
Феноменның икътисады Бурунди икътисады[d]
Феноменның демографиясе Бурунди халкы[d]
Мәктәптә укымаган балалар саны 824 000[29]
Джини коэффициенты 38,6[30]
Өстәлгән кыйммәт салымы күләме 18 процент
Тулаем туулар коэффициенты 5,948[31]
Шәһәр халкы 1 587 191[21], 1 675 149[21], 1 764 450[21] һәм 1 858 290[21]
Авыл халкы 10 287 647[21], 10 545 078[21], 10 786 763[21] һәм 11 031 286[21]
Уку-язу нисбәте 85,5 процент[32]
Демократия индексы 2,14[33]
BTI Governance Index 2,77[34], 4,8[34], 4,55[34], 4,46[34], 4,14[34], 4,07[34], 3,29[34], 3,23[34] һәм 3,25[35]
BTI Status Index 3,58[34], 4,78[34], 4,54[34], 4,59[34], 4,41[34], 4,36[34], 3,97[34], 3,49[34] һәм 3,38[35]
Туым күрсәткече 36,323[21], 35,603[21], 34,842[21] һәм 34,109[21]
Үлем күрсәткече 7,352[21], 7,562[21], 7,474[21] һәм 7,311[21]
Happy Planet Index score 37,7[36]
Илнең мобиль коды 642
Илнең телефон коды +257
Гадәттән тыш хәлләрдә ярдәм телефоны 112[d][37], 113[d][37] һәм 117[d][37][37]
Номер тамгасы коды RU
Диңгездәге идентификацияләү номеры 609
Бу якта төшерелгән фильмнар төркеме Төркем:Бурундида төшерелгән фильмнар[d]
Карта
 Бурунди Викиҗыентыкта

Бу төбәктә беренче яшәгән халык дип Тва пигмейлары фараз ителә.

Дәүләтнең бәйсезлеге 1962 елның 1 июлендә игълан ителде. Бәйсезлек көненнән соң илдә күп конфликтлар, граждан сугышы була. Соңгы елларда халыкара көчләрнең илдә булу сәбәпле дәүләттә чагыштырмача тынычлык хасил итә.

Илнең мәйданы 27 830 км² тәшкил итә. Чикләр озынлыгы — 974 км. Климат күбесенчә тропик. Уртача температура 20 °C.

Административ яктан дәүләт 17 провинциягә бүленә. Алар, үз чиратында, 117 коммунага бүленә.

Халык саны — 8 856 000 кеше. 80,9 % — хуту милләтеннән, 15,6 % — тутси, 1,6 % — лингала, 1,0 % — пигмейлар. Халык саны — 323,4 кеше/км². Шәһәрләрдә халыкның 10,0 %-ы яши.

Дин

үзгәртү

Ил халкының (11,8 млн кеше, 2020 елга) 90 % ын христианнар (католиклар – 62,1 %, протестантлар – 23,9 %) тәшкил итә. 2 – 5 % ы (305 мең кеше) [38] ― ислам тарафдарлары [39].

Искәрмәләр

үзгәртү
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 http://cnig.gouv.fr/wp-content/uploads/2020/02/CNT-PVM_r%C3%A9vis%C3%A9_2020-01-27-1.pdf
  2. ↑ Official Names of the United Nations Membership — UN, 2016. — 5 p.
  3. ↑ ЮНЕСКО-ның статистика институты
  4. ↑ The National Terminology Database for Irish — 2006.
  5. ↑ http://www.iwacu-burundi.org/blogs/english/english-is-now-official-language-of-burundi/
  6. ↑ https://www.workwithdata.com/place/burundi
  7. ↑ https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/africa
  8. ↑ https://www.ncnk.org/sites/default/files/content/resources/publications/NCNK_Issue_Brief_DPRK_Diplomatic_Relations.pdf
  9. ↑ https://www.interpol.int/Member-countries/World — Интерпол.
  10. ↑ https://www.interpol.int/Who-we-are/Member-countries/Africa/BURUNDI
  11. ↑ https://www.opcw.org/about-opcw/member-states/ — ХКТО.
  12. ↑ https://www.opcw.org/about-us/member-states/burundi
  13. ↑ http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html
  14. ↑ https://www.upu.int/en/Universal-Postal-Union/About-UPU/Member-Countries?csid=-1&cid=58
  15. ↑ https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8
  16. ↑ http://icdo.org/who-we-are/members/member-states.html
  17. ↑ https://public.wmo.int/en/members/burundi
  18. ↑ https://www.who.int/choice/demography/by_country/en/
  19. ↑ https://www.wcoomd.org/-/media/wco/public/global/pdf/about-us/wco-members/list-of-members-with-membership-date.pdf
  20. ↑ https://data.who.int/countries/108
  21. ↑ 21,00 21,01 21,02 21,03 21,04 21,05 21,06 21,07 21,08 21,09 21,10 21,11 21,12 21,13 21,14 21,15 21,16 21,17 21,18 21,19 21,20 21,21 21,22 21,23 (unspecified title) — база данных Всемирного банка.
  22. ↑ https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD — Бөтендөнья банкы.
  23. ↑ https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD?locations=BI — Бөтендөнья банкы.
  24. ↑ Отчёт о развитии человечества — Программа развития ООН, 2022.
  25. ↑ Отчёт о развитии человечества — Программа развития ООН, 2022.
  26. ↑ https://apps.who.int/gho/athena/data/xmart.csv?target=GHO/SDGSUICIDE,SDG_SH_STA_SCIDEN&profile=crosstable&filter=COUNTRY:*;REGION:*;AGEGROUP:-&x-sideaxis=COUNTRY;SEX&x-topaxis=GHO;YEAR
  27. ↑ http://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.ZS
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 World Plugs / мөхәррир Халыкара иликтер тихникасы кәмисиясе
  29. ↑ ЮНЕСКО-ның статистика институты
  30. ↑ https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI
  31. ↑ ЮНЕСКО-ның статистика институты
  32. ↑ https://knoema.com/atlas/Burundi/topics/Education/Literacy/Adult-literacy-rate
  33. ↑ 2020 Democracy Index
  34. ↑ 34,00 34,01 34,02 34,03 34,04 34,05 34,06 34,07 34,08 34,09 34,10 34,11 34,12 34,13 34,14 34,15 https://www.bti-project.org
  35. ↑ 35,0 35,1 https://bti-project.org/en/reports/country-dashboard/BDI
  36. ↑ https://happyplanetindex.org/countries/?c=BDI
  37. ↑ 37,0 37,1 37,2 37,3 International Numbering Resources Database: ITU-T E.129 National-only numbers linked with emergency services and other services of social value / мөхәррир Халыкара телекоммуникацияләр берлеге
  38. ↑ . — ISBN 978-0-19-533770-9.
  39. ↑ Burundi, U.S. Department of State. 24 май 2017 тикшерелде.

Сылтамалар

үзгәртү
  Викиҗыентыктагы медиафайллар?

Моны да карагыз

үзгәртү
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Бурунди&oldid=4248499