Рунди (теле)

Рунди (кирунди) — Рунди халкының теле, Банту телләренең берсе, анда 6 миллион кеше сөйләшә - Бурундида һәм Танзаниянең һәм Конгоның янәшә районнарында, һәм шулай ук Угандада.

Рунди
Дәүләт	Бурунди  Танзания  Конго Демократик Республикасы  Уганда
Барлыкка килү урыны	Хуту[d], Тутси[d], Тва[d] һәм Бурунди
Тел типологиясе	SVO[d], тональ тел[d], Мееуссен кагыйдәсе[d] һәм тартыклар гармониясе[d]
Язу	латин язуы
Сөйләшүчеләр саны	10 800 000 кеше кеше (2019)
Ethnologue каталогында телнең статусы	1 National[d]
Викимедиа проектларында тел коды	rn

Руанда һәм Бурунди яшәүчеләре өч төрле этник төркемгә карый: хуту, тутси һәм Тва (пигмейлары). Сөйләшүчеләрнең 84 %-ы хуту кабиләсенә карый, 15 %-ы — тутси һәм 1 %-ы — Тва пигмейлары халкы.

Язуы

Язуы — Латин әлифбасы нигезендә.

Классификациясе

Мальколлм Гасри Рунди телен (Руанда теле һәм берничә тел белән) D зонасының D60 төркеменә кертә, ул аңа D62 номерын бирә. Соңрак бу төркем нигезендә (һәм шулай ук D һәм E зонасыннан башкалар өчен дә) J зонасы формалашкан булган, ул Гасрида булмаган. Шуңа күрә SIL классификациясе, һәм Тервурен мәктәбе классификациясе буенча Рунди теленең номеры J62.

Рунди Руанда теленә бик охшаш, ул күрше Руандадә сөйләшелә, һәм гиха телендә сөйләшелә, ул көнбатыш Танзаниядә сөйләшелә. Рунди һәм Руанда телләре үзара аңлашыла торган.

Лексикасы

Гыйбарәләр мисаллары
Ego	Әйе
Oya	Юк
Uravuga icongereza?	Сез Инглизчә сөйләшәсезме?
Bite?	Нәрсә булды?
Mwaramutse	Исәнме/сәлам
Ikirundi n’ikinyarwanda bisa nk’igi czek n’igi slovak	Рунди һәм Руанда телләре Чех теле һәм Словак теле кебек охшаш
Amata	Сөт
Ejo	Кичә
Eejo*	Иртәгә
Nzoza ejo/Nzoz’ejo	Мин иртәгә киләм
Ubu	Хәзер
Faransa/Ubufaransa	Франция
Ngereza/Ubwongereza	Англия
Leta zunz’ubumwe z’Amerika	Америка Кушма Штатлары
Ubudagi	Германия
Ububirigi	Бельгия
*eejo ejo кебек үк әйтелә, ул язылышында гына аерыла

Сылтамалар

• Рунди на сайте Ethnologue
• Информация о рунди от PanAfricanL10n
• Учебник рунди на испанском