Wikipedia

Сан-Томе һәм Принсипи

Сан-Томе́ һәм При́нсипи Демократик Җөмһүрияте (порт. República Democrática de São Tomé e Príncipe [sɐ̃ũ tu'mɛ i 'pɾı̃sɨpɨ]) — Африка ярларындагы Гвинея култыгында, шул ук исемдәге утрауларда урнашкан утрау-дәүләт. Дәүләткә Сан-Томе һәм Принсипи утраулары һәм тагын алты кечкенә утрау карый. Башкаласы — Сан-Томе шәһәре.

Сан-Томе һәм Принсипи
порт. República Democrática de São Tomé e Príncipe
Байрак[d]Илтамга[d]
Нигезләнү датасы 12 июль 1975
Рәсми исем República Democrática de São Tomé e Príncipe, São Tomé e Príncipe, la République démocratique de Sao Tomé-et-Principe[1] һәм Demokratyczna Republika Wysp Świętego Tomasza i Książęcej
Кыскача исем 🇸🇹
ХФӘ билгесе sɑu'tumeː ɔ pɾɪn'siːp
Гомер озынлыгы 66,624 ел[2]
Демоним São Tomé és Príncipe-i, Santomean, সাও তুমীয়, saotomense, saotomensi, santomense, de Santu Tomé y Príncipe, Saotomeprincipeano, Santoméen[1], Santoméenne[1], מסאו טומה ופרינסיפה, São Toméan[3], São Toméans, Sao Tomean[4], Sao Tomeans[4], saotomense, saotomenso, saotomensi, saotomensa, سانطومي, سانطومية, سانطوميين һәм سانطومييات
Рәсми тел португал теле
Гимн Сан-Томе һәм Принсипи гимны[d]
Мәдәният Сан-Томе һәм Принсипи мәдәнияте[d]
Шигарь тексты Unidade, Disciplina, Trabalho, Unity, Discipline, Labour, Единство, дисциплина, труд һәм Undod, Disgyblaeth a Llafur
Дөнья кисәге Африка[5]
Дәүләт  Сан-Томе һәм Принсипи
Башкала Сан-Томе (шәһәр)
Сәгать поясы UTC±00:00[d] һәм Africa/Sao_Tome[d][6]
Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы Атлантик океан
Табигый-георафик объект эчендә урнашкан Үзәк Африка
Иң көнчыгыш ноктасы 1°37′32″ т. к. 7°27′44″ кч. о.
Иң төньяк ноктасы 1°42′ т. к. 7°24′ кч. о.
Иң көньяк ноктасы 0°00′48″ к. к. 6°31′24″ кч. о.
Иң көнбатыш ноктасы 0°14′41″ т. к. 6°27′38″ кч. о.
Геомәгълүматлар Data:Sao Tome and Principe.map
Иң югары ноктасы Пику-де-Сан-Томе[d]
Иң түбән ноктасы Атлантик океан
Дәүләт башлыгы вазыйфасы Сан-Томе һәм Принсипи президенты[d]
Ил башлыгы Карлуш Вила-Нова[d]
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы Сан-Томе һәм Принсипи премьер-министры[d]
Хөкүмәт башлыгы Патрис Тровоада[d][7]
Башкарма хакимият Сан-Томе һәм Принсипи хөкүмәте[d]
Канунбирү органы Сан-Томе һәм Принсипи парламенты[d]
Үзәк банкы Сан-Томе һәм Принсипи үзәк банкы[d]
Дипломатик мөнәсәбәтләр Кытай Җөмһүрияте, Португалия, Америка Кушма Штатлары, Кытай, Германия һәм Корея Халык Демократик Җөмһүрияте[8]
Әгъзалык Берләшкән Милләтләр Оешмасы, АБ, Халыкара реконструкция һәм үсеш банкы[d], Халыкара үсеш ассоциациясе[d], Халыкара финанс корпорациясе[d], Инвестицияләр иминлеген гарантияләү буенча күпъяклы агентлык[d], Инвестицион бәхәсләрне хәл итү буенча халыкара үзәк[d], Африка үсеш банкы[d], Африка, Кариб диңгезе һәм Тын океан дәүләтләре[d], Кече утрау-дәүләтләре бердәмлеге[d], Португал телле илләр берләшмәсе, Интерпол[9][10], ХКТО[d][11][12], Мәгариф, фән һәм мәдәният сораулары буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы[13], АФРИСТАТ[d], Гвинея култыгы комиссиясе[d], Бөтендөнья почта берлеге[14][15], Халыкара телекоммуникацияләр берлеге[d][16], Франкофония[d], Бөтендөнья метеорология оешмасы[17], Бөтендөнья сәламәтлек оешмасы[18], Үзәк Африка илләре икътисади берлеге[d] һәм Бөтендөнья таможня оешмасы[d][19]
Никахка керү яше 18 яшь
Халык саны 204 327 (2017)[20]
Ир-ат халкы 107 123[21], 109 112[21], 111 305[21] һәм 113 407[21]
Хатын-кыз халкы 107 476[21], 109 528[21], 111 802[21] һәм 113 972[21]
Административ бүленеше Príncipe Autonomous Region[d], Сан-Томе провинциясе[d], Агуа-Гранде[d], Кантагалу[d], Кауи[d], Лемба[d], Лобата[d] һәм Ми-Сочи[d]
Акча берәмлеге Сан-Томе һәм Принсипи добрасы[d]
Номиналь тулаем эчке продукт 526 653 791 $[22] һәм 546 680 342 $[22]
Кеше потенциалы үсеше индексы 0,618[23]
Inequality-adjusted Human Development Index 0,503[24]
Нәрсә белән чиктәш Габон, Экваториаль Гвинея һәм Нигерия
Автомобил хәрәкәте ягы уң[d][25]
Челтәр көчәнеше 220 вольт[26]
Электр аергычы төре Europlug[d][26] һәм Schuko[d][27]
Алыштырган Португалиянең Сан-Томе һәм Принсипи колониясе (1470-1975)[d]
Кулланылган тел португал теле, принсипезе теле[d], форру теле[d] һәм анголар теле[d]
Мәйдан 1001 км²
Рәсми веб-сайт saotome.st
Һәштәге SãoToméandPríncipe
Югары дәрәҗәле Интернет домены .st
Харита сурәте
Тематик география Сан-Томе һәм Принсипи географиясе[d]
Феноменның икътисады Сан-Томе һәм Принсипи икътисады[d]
Феноменның демографиясе Сан-Томе һәм Принсипи халкы[d]
Мәктәптә укымаган балалар саны 4104[28]
Джини коэффициенты 40,7[29]
Тулаем туулар коэффициенты 4,576[30]
Шәһәр халкы 157 941[21], 162 568[21], 167 493[21] һәм 172 252[21]
Авыл халкы 56 658[21], 56 073[21], 55 614[21] һәм 55 128[21]
Туым күрсәткече 28,917[21], 28,435[21], 28,263[21] һәм 27,974[21]
Үлем күрсәткече 5,876[21], 6,294[21], 6,387[21] һәм 5,838[21]
Илнең мобиль коды 626
Илнең телефон коды +239
Гадәттән тыш хәлләрдә ярдәм телефоны 112[d]
Диңгездәге идентификацияләү номеры 668
Бу якта төшерелгән фильмнар төркеме Төркем:Сан-Томе һәм Принсипида төшерелгән фильмнар[d]
Карта
 Сан-Томе һәм Принсипи Викиҗыентыкта

Дәүләтнең мәйданы — 1001 км². Әлеге күрсәткеч буенча ул Африка дәүләтләре арасында Сейшел утрауларыннан тыш иң кечкенә дәүләт. Шулай ук ул дөньяда иң кечкенә португалтелле дәүләт. Сан-Томе һәм Принсипи утраулары экваториаль Атлантикада, Габонның төньяк-көнбатыш ярыннан 300 һәм 250 километр ерактыкта урнаша.

Административ яктан дәүләт 2 провинциягә бүленә: Сан-Томе һәм Принсипи. Алар, үз чиратында, 7 округка бүленә (6 округ Сан-Томега керә, 1 округ — Принсипига).

Дәүләттә рәсми саннар буенча 163 мең кеше яши. Халыкның күпчелеге Сан-Томе утравында яши. Принсипи утравында нибары 6 мең кеше гомер кичерә. Этник яктан биредә креоллар, метислар, аурупалылар һ.б. яши.

Утраулар португал диңгезчеләре тарафыннан 1469-1471 еллар аралыгында ачылганнар. Беренче торак урыны биредә 1493 елда нигезләнгән. Утрауларда башта шикәр плантацияләре ачылган, ә 1908 елга Сан-Томе дөньяда иң күп какао җитештерүчесенә әйләнгән. 1975 елның 12 июлендә Португалия дәүләткә бәйсезлек бирә. 1990 еллардан башлап илдә демократик реформалар үткәрелә.

Диннәр

үзгәртү
Төп мәкалә: Сан-Томе һәм Принсипида ислам

Искәрмәләр

үзгәртү
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 http://cnig.gouv.fr/wp-content/uploads/2020/02/CNT-PVM_r%C3%A9vis%C3%A9_2020-01-27-1.pdf
  2. ↑ ЮНЕСКО-ның статистика институты
  3. ↑ Dickson P. Labels for Locals: What to Call People From Abilene to Zimbabwe — First Collins edition — NYC: HarperCollins, 2006. — 288 p. — ISBN 978-0-06-088164-1
  4. ↑ 4,0 4,1 Central Intelligence Agency The World Factbook — Washington, D.C.: Central Intelligence Agency, U.S. Government Printing Office, 1981. — ISSN 0277-1527; 1553-8133
  5. ↑ https://www.workwithdata.com/place/sao-tome-and-principe
  6. ↑ https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/africa
  7. ↑ https://www.stp-press.st/2022/11/10/patrice-trovoada-e-o-novo-primeiro-ministro-de-sao-tome-e-principe-diz-o-decreto-presidencial/
  8. ↑ https://www.ncnk.org/sites/default/files/content/resources/publications/NCNK_Issue_Brief_DPRK_Diplomatic_Relations.pdf
  9. ↑ https://www.interpol.int/Member-countries/World — Интерпол.
  10. ↑ https://www.interpol.int/Who-we-are/Member-countries/Africa/SAO-TOME-PRINCIPE
  11. ↑ https://www.opcw.org/about-opcw/member-states/ — ХКТО.
  12. ↑ https://www.opcw.org/about-us/member-states/sao-tome-and-principe
  13. ↑ http://www.unesco.org/eri/cp/ListeMS_Indicators.asp
  14. ↑ http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html
  15. ↑ https://www.upu.int/en/Universal-Postal-Union/About-UPU/Member-Countries?csid=-1&cid=255
  16. ↑ https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8
  17. ↑ https://public.wmo.int/en/members/sao-tome-and-principe
  18. ↑ https://www.who.int/choice/demography/by_country/en/
  19. ↑ https://www.wcoomd.org/-/media/wco/public/global/pdf/about-us/wco-members/list-of-members-with-membership-date.pdf
  20. ↑ база данных Всемирного банка — Бөтендөнья банкы.
  21. ↑ 21,00 21,01 21,02 21,03 21,04 21,05 21,06 21,07 21,08 21,09 21,10 21,11 21,12 21,13 21,14 21,15 21,16 21,17 21,18 21,19 21,20 21,21 21,22 21,23 (unspecified title) — база данных Всемирного банка.
  22. ↑ 22,0 22,1 https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD — Бөтендөнья банкы.
  23. ↑ Отчёт о развитии человечества — Программа развития ООН, 2022.
  24. ↑ Отчёт о развитии человечества — Программа развития ООН, 2022.
  25. ↑ http://chartsbin.com/view/edr
  26. ↑ 26,0 26,1 World Plugs / мөхәррир Халыкара иликтер тихникасы кәмисиясе
  27. ↑ World Plugs / мөхәррир Халыкара иликтер тихникасы кәмисиясе
  28. ↑ ЮНЕСКО-ның статистика институты
  29. ↑ https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI
  30. ↑ ЮНЕСКО-ның статистика институты

Сылтамалар

үзгәртү

Моны да карагыз

үзгәртү
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Сан-Томе_һәм_Принсипи&oldid=4251789