Мәгафүр Хисмәтуллин
Мәгафүр Хисмәтуллин (Мәгафүр Хисмәтулла улы Хисмәтуллин, баш. Мәғәфүр Хисмәтулла улы Хисмәтуллин) – танылган башкорт опера җырчысы. БАССР халык артисты (1953), РСФСР халык артисты (1965). Салават Юлаев премиясе лауреаты (1969).
| Мәгафүр Хисмәтуллин Мәғәфүр Хисмәтуллин | |
|---|---|
 | |
| Туган телдә исем | Мәгафүр Хисмәтулла улы Хисмәтуллин |
| Туган | 10 гыйнвар 1915 Иглин районы Яңа Кыбау авылы |
| Үлгән | 5 октябрь 2004 (89 яшь) Уфа |
| Милләт | башкорт |
| Ватандашлыгы |  Русия империясе→ РСФСР→ ССРБ→ Русия |
| Әлма-матер | Мәскәү дәүләт консерваториясе |
| Һөнәре | җырчы, мөгаллим |
| Җефет | Сөембикә Сәмигулла кызы |
| Балалар | улы Марат, БР атказанган сәнгать эшлеклесе; улы Азамат |
| Ата-ана |
|
| Бүләк һәм премияләре |  (1969)  |
Тәрҗемәи хәле үзгәртү
1915 елның 10 гыйнваренда Уфа губернасы Уфа өязе (хәзер Иглин районы) Яңа Кыбау авылында туган. Уфада сәнгать техникумын (1934), Мәскәүдә консерватория (1939) тәмамлый. Баймак колхоз-совхоз театрында (1934-1936) эшли. 1934 елдан Уфа опера-балет театрында: солист (1934-1982), режиссёр (1959 елдан), баш режиссёр (1963-1967). Уфада сәнгать укуханәсендә (1966), сәнгать институтында (1969-1995) укыта. Мәскәү Зур театрында стажировка үтә (1959-1960).[1]
Иҗаты үзгәртү
Башкортстан опера сәнгатенә зур өлеш кертә. Лирик-драматик тенор тавышына ия була. Төрле холыклы 60 партия башкара. Мәскәүдә «Башкортстан әдәбияты һәм сәнгате ункөнлеге»ндә (1955), Каракалпакстан АССР да «БАССР әдәбияты һәм сәнгате көннәре»ндә (1976) катнаша. Уфа опера-балет театрында 12 спектакльне сәхнәгә куя. ССРБ шәһәрләре буйлап, Әфганстан, Пакъстанда гастрольләрдә була. «Ай тотылган төндә» фильмында уйный (Свердловск киностудиясе, 1978).[2]
Төп партияләре үзгәртү
- Хезмәтче Вәли («Аршин мал алан» Г. Хаҗибәков; дебют, 1939)
- Ерошка («Князь Игорь» А.П. Бородин),
- Бомелий («Патша кәләше» Н.А. Римский-Корсаков)
- Трике («Евгений Онегин» П.И. Чайковский)
- Арлекин («Наяннар» Р. Леонкавалло)
- Җаббар («Кодача» З.Г. Исмәгыйлев)
- Күбәк («Шәүрә»)
- Салават («Салават Юлаев» З.Г.Исмәгыйлев)
- Шүлгән («Акбүзат»)
- Юламан («Карлыгач» Н.К.Чемберджи, 1941)
- Фәхри («Айсылу» М.М. Вәлиев-Н.И. Пейко, 1953)
- Гайнулла («Агыйдел дулкыннары», З.Исмәгыйлев)
Репертуар үзгәртү
- Хөсәен Әхмәтов, Әкрәм Даутов, Т.Кәримов, Рәүф Мортазин, Нариман Сабитов әсәрләре
- Чит ил һәм рус композиторларының романслары
- Башкорт халык озын җырлары «Азамат», «Буранбай», «Гайсә-ахун», «Кәраван-Сарай», «Сибай», «Урал», «Сандугач»
Куйган спектакльләре үзгәртү
Бүләкләре, мактаулы исемнәре үзгәртү
- БАССР атказанган артисты (1949)
- БАССР халык артисты (1953)
- РСФСР атказанган артисты (1955)
- РСФСР халык артисты (1965)
- Салават Юлаев премиясе (1969)
- Хезмәт Кызыл Байрагы ордены
- «Хөрмәт билгесе» ордены
Хәтер үзгәртү
Уфадагы урамга җырчы исеме бирелгән.