Wikipedia

Начна Һинд дине гыйбадәтханәләре

Начна Һинд дине гыйбадәтханәләре, шулай ук Начана гыйбадәтханәләре яки Начна-Кутхара Һинд дине гыйбадәтханәләре,[1][2] Вһумара һәм Деогарһта белән беррәттән үзәк Һиндстанда иң борынгы сакланып калган таш гыйбадәтханәләрнең берсе. Аларның даталавы билгеле түгел, әмма аларның даталанган корылмалар белән чагыштыруы, кайбер Начна гыйбадәтханәләре төрлечә Гупта Империясе чорының датасы 5-нче яки 6-ынчы гасыры дип куела. Чатурмукха гыйбадәтханәсе 9-ынчы гасырга карый дип күрсәтелә.[3] Бу гыйбадәтханәләр Һинд дине гыйбадәтханә архитектурасының Төньяк Һиндстан стилен күрсәтәләр.[4][5]

Гыйбадәтханә
Начна Һинд дине гыйбадәтханәсе
5-енче яки 6-ынчы гасыр Парвати гыйбадәтханәсе
5-енче яки 6-ынчы гасыр Парвати гыйбадәтханәсе
5-енче яки 6-ынчы гасыр Парвати гыйбадәтханәсе
Ил Һиндстан
Төбәк / район Мадхья-Прадеш, Панна районы, Ганҗ
Координатлары 24°23′57″ т. к. 80°26′51″ кч. о.HGЯO
Дин Һинд дине
Кайсы дини агымга карый Шива, Парвати, Дурга, Вишну һ.б. Һинд дине Илаһларына табыну
Төзелеш еллары ???—5-енче яки 6-ынчы гасыр

Даирәдә күпчелек гыйбадәтханәләр хәрабәләрдә. Иң яхшы сакланып калган һәм өйрәнелгән һәйкәл булып Начнада Парвати гыйбадәтханәсе тора. Гыйбадәтханәнә күтәрелгән һәм кабарып торган плинтуста тора, аның планы квадрат, квадрат sanctum әйләнеп йөрү сукмагының перфорацияле таш тәрәзләре бар. Sanctum-га керү яннарында Ганга һәм Ямуна Алиһәләре. Парвати гыйбадәтханәсенең ишек юлы белән өске каты бар. Гыйбадәтханәдә дини мотивлар да, секуляр сәхнәләр дә бар, мәсьәлән гашыйк митхуна парлары.[3][5] Гыйбадәтханәләр иң иртә мәгълүм таш фризлары өчен мәгълүм, аларда Һинд дине эпосы "Рамаяна"дан берничә сәхнә сөйләнә.[6][7][8]

Панна Милли Урманы янында гыйбадәтханәләр хәзер дини сәфәр кылу урыны булып торалар, алар хәзер Чаумукхнатх дип аталалар.

Урнашуы үзгәртү

Гыйбадәтханә урыны Ганҗ авылы янында. Ул исемен 1885 елда Каннингһэм басмасыннан ала, ул Британия колония чорында аны көнбатыш археологлары игътибарына китергән. Канингем аны Һиндстан Археология Өйрәнүенең 21 беренче мәгълүм итүендә Начна-Кутхара гыйбадәтханәләре дип атаган, ул аны төбәктә районның исеменнән һәм башка авылдан алган. Урын Сатнадан якынча 60 км көньяк-көнбатышта, Кһаҗураһодан 100 км көньяк-көнчыгышта, Катнидан якынча 100 км төньякта, һәм Бхопалдан якынча 400 км төньяк-көнчыгышта. Иң якын тимер юл станциясе Сатна шәһәрендә урнашкан, ә көн саен очышлар белән иң якын төп аэропорт Кһаҗураһода.[9]

Урын тирән урман территориясе эчендә, Виндхья тауларында үтәргә авыр булган үзән керүендә урнашкан. Каннингхэм фикеренчә, бу гыйбадәтханәнең төбәктә Мөселман явы вакытында сакланып калуына кертем ясаган.[10]

Тарихы үзгәртү

Урынның иртә тарихы мәгълүм түгел. Беренче басмасында Каннингхэм урынга юл хәрабәләр белән һәм өлешчә кирпечле һәйкәлләр белән тулы һәм бары тик ике таш рельефлар белән гыйбадәтханә генә яхшы сакланган дип искә ала. Аның буенча, төбәктәге кешеләр бу гыйбадәтханәләр турында белгәннәр, аларга зиярәт кылганнар һәм Наччна-Кутхара Бунделкханд төбәгенең борынгы башкаласы дип уйлаганнар.[10] Башка табылмалар урын гасырлар буе һәм хәзергәчә кадәр әһәмияткә ия дини сәфәр кылучылар санын җәлеп итә дип раслый. Каннингхэмның зиярәт кылуыннан соң, Парвати гыйбадәтханәсенең өске түшәме җимерелгән булган һәм ул соңрак төзекләндерелгән булган. Башта бирегә якын урынга бернинди язмалар булмаган, әмма соңрак Ганҗның Начна урынында ике таш язма табылган булган. Болар безнең эраның 470-490-ынчы ел чоры белән даталана, ул Вьягһрадэвага карый, ул Вакатака патшасы Прихтвисенага тугърылыгын күрсәтә.[11] Бер теория Вьягһрадэваны Уччхакальпа патшасын Вьягһрадэва белән тәңгәл китерә, әмма бу тәңгәл китерү бәхәсле.[12] Шулай да, табышлар раслаганча Начна төбәге гео-сәяси әһәмиятле булган, һәм сәяси рәвештә төбәкне Аджанта Мәгарәләре төзелгән чак белән бәйли.[11] Пиа Бранкаччио буенча, Аурангабад Буддачылык Мәгарәләрен һәм Начна Һинд дине гыйбадәтханәләрен төзегән сәнгать осталары шул ук мәктәптән булырга мөмкин иделәр, чөнки "Аурангабад күргәзмәсендә 3 мәгарәнең визуаль һәм дизайн элементлары сурәтләр һәм орнаменталь үрнәкләренең гаҗәпләндергеч охшашлыкларын күрсәткән. Ул раслаганча, 5-енче гасырда Начна, Аджанта һәм Аурангабад төбәкләрендә Буддачылык, Һинд дине һәм Җәйничелек сурәтләрен ясаган сәнгать осталарының кимендә кайберәүләре бер үк гильдия яки мәктәптән булырга мөмкин иделәр, гәрчә урыннар якынча 1000 км ара белән аерылган булсалар да.[13]

Даталау үзгәртү

Начна урынында ике әһәмиятле урын, алар иртәрәк төзелгән Парвати гыйбадәтханәсе һәм мөгаен берничә гасыр соңрак төзелгән Чаумукхнатх Махадэва (Шива) Гыйбадәтханәсе.[14] Чаумукханатха гыйбадәтханәсе соңрак гасырларда өстәүләр һәм төзекләндерү билгеләрен күрсәтә һәм бу хронологик яктан даталауны авыр итә. Төбәктә нигез калдыклары, сыннар һәм Мадхусудан Дхаки әйткәнчә хәзер "сакланып калмаган гыйбадәтханәләр"нең бизәлгән өлешләр формасында калдыклар табылган булган.[15]

Радхкумуд Моокерҗи кебек күп галимнәр Парвати Начна гыйбадәтханәсен Гупта Империясе чорына карый дип күрсәтәләр, төгәлрәк итеп 5-енче гасырның икенче яртысына.[16][17][18] Michael Meister, an art historian and professor specializing in Indian temple architecture, places it more specifically to 465 CE.[19] George Michell, another professor specializing in Indian temple architecture, states that dating this temple is difficult and places it a few decades later in the 6th century.[5]

Чаумукханатха гыйбадәтханәсе гадәттә 9-ынчы гасыр дип даталана,[3] яки Парвати Алиһәсенә багышланган таш гыйбадәтханәдән соң кимендә берничә гасыр соңрак итеп. Мәсьәлән, Каннингхэмның 1885 елда Чаумукханатха гыйбадәтханәсенең баштагы фаразы безнең эраның 600-ынчы елдан 700-енче елга кадәр булган, бу Парвати гыйбадәтханәсенең безнең эраның 400 ел фаразыннан аерылып тора.[10]

Гыйбадәтханәләр үзгәртү

 
Парвати гыйбадәтханәсе планы (квадрат sanctum күрсәтелмәгән).

Начнаның ике иң мәшһүр гыйбадәтханәсе бер-берсенә якын. Чаумукхнатх Гыйбадәтханәсе ('дүрт йөзле кеше' дип тәрҗемә ителә) Ходай Шивага багышланган һәм аның sanctum-ында дүрт йөзле линга. Ул "Парвати Гыйбадәтханәсе" алдында тора, әмма аның sanctum-ының сурәте юк.[3]

Парвати Гыйбадәтханәсе үзгәртү

Архитектурасы үзгәртү

Парвати Гыйбадәтханәсе планы камил диярлек, тышында 15 фут калын стеналы квадрат sanctum белән ике катлы бина булып тора, һәм эчтә ул 8 фут янлы квадрат булып тора ("гарбхагирья" куб булып тора). Гыйбадәтханә көнбатышка ачыла һәм җагати (платформасында) тора, ул җир өстеннән 4,5 фут биеклектә. Дини сәфәр кылучы sanctum-га баскыч кулланып килә һәм 12 квадрат фут булган мандапа аша. Sanctum түбәле прадакшина патха (әйләнеп узу юлы) белән әйләндереп алынган, ул тышта 33 фут һәм эчтә 26 фут.[3]Калып:Refn

 
Керү яннарында ташларда рельефлы концентрик панельләр бар. Эчке катламда ике басып торучы Шайва дварапаланы, ике утыручы гананы һәм чәчәк мотивларын күрсәтә. Тышкы панельдә аста Һинд дине елга Алиһәләре күрсәтелгән; шуннан соң гашыйк парлар һәм мәхәббәт сәхнәләре.

Тышкы стеналарда перфорацияләнгән таш тәрәзәләр бар, алар табигый яктылыкны эчкә кертәләр. Өске кат чагыштырмача гади. Анда түбә яки манара юк, әмма корылма ул яссы түбә манарасы булуны күрсәтә. Бу төзелеш стиле берничә иртәрәк гыйбадәтханәдә күренә (мәсьәлән, Санчида, 45-енче гыйбадәтханәдә; Деогархта, Кураийя-Бир Гыйбадәтханәсендә, Айхоледа Лад Хан Гыйбадәтханәсендә).[20]

Нанчана гыйбадәтханәсе борынгы Һиндстаннан сакланып калган прототип Һинд дине стилендә Нанчана гыйбадәтханәсе. Анда кубик sanctum бар, гыйбадәтханәнең тышында да, эчендә дә билгеле дәвамда илаһи риваятьләр һәм секуляр темаларның кисеп ясалган сурәтләр белән рухи риваятьләр сөйләнә.[14][21]

Sanctum-га керү, ишек рельефлары үзгәртү

Sanctum-га керүнең (garbhagriha) күп баганалары бар, һәрберсе кисеп бизәлгән, берсе дә монолит түгел. Аларның нигезендә (Калаша). Тоташтыру шулай ук зәвыклы итеп киселгән. Ишек яннарында аскы өлештә сакчы фигуралары һәм елга крокодилы белән Ганга һәм елга ташбакасы белән Ямуна. Эчкә таба алар янында грациоз Шайва "дварапала"лары (ишек сакчылары), аларның һәрберсе өч япьле сөңге тота. Һәрберсе елга Алиһәләренә караганда чагыштырмача зуррак, әмма биеклек буенча якынча 1 фут. Керүгә концентрик булып зәвыклы кисүле панельләр. Беренче панельдә 5-енче гасыр чәчәк һәм геометрик мотивлар. Боларга концентрик булып 10 фриз, елга Алиһәләреннән өстәрәк сурәтләнеп һәрбер якта бишәү. Бу кисеп ясауларда мәхәббәт уены һәм сәхнәләре "митхуна"лар күрсәтелгән. Ишек юлының тоташтыргычының түбәсендә утырган ир кешеләр һәм хатын-кызлар миниатюралары сурәтләнгән, алар sanctum-ның үзәгенә иелеп караган кебек. Sanctum ишегенең стиленең Чһаттисгарһта Ширпур Һәйкәлләр Төркеме белән охшашлыгы бар.[3][14][20]

  •  
    Митхуна
  •  
    Митхуна
  •  
    Мыеклы кәрлә
 
Парвати Гыйбадәтханәсендә үтәли тишемнәр белән таш тәрәзә

Үтәли тишемнәр белән тәрәзә үзгәртү

Парвати гыйбадәтханәсенең ике иң борынгы тәрәзәсендә музыка уйнаучы ганалар, бию яки абстракт декор күрсәтелгән. Болар мөгаен 5-енче гасырның өченче чорына карый.
Платформа стеналарынң 'таш кыя ландшафты'нда кечкенә хайван рельефлары (ял итүче газәлләр), боларның берничәсе генә сакланып калган.

Чаумукхнатх Гыйбадәтханәсе үзгәртү

Шулай ук Чатурмукх Махадэва гыйбадәтханәсе дип аталган Чаумукхнатх гыйбадәтханәсе гыйбадәтханә эчедә колоссаль линга өчен аталган, аның өслеге дүрт кардиналь юнәлештә дүрт йөз итеп кисеп ясалган.[10] Ышану буенча биш йөз Шиваның биш аспектын чагылдыралар, атап әйткәндә, барлыкка китерү Вамадэва, тәэмин итү Татпуруша, җимерү Бхайрава, пространстводан тыш Исана һәм интроспекция Сайтаджота. Гыйбадәтханәнең стеналарында илаһи зиярәт кылучыларның сурәтләре бер һәм һәрбер почмакта Дикпалака сурәте бар. Ганалар кисеп ясалган сурәтләре белән биш кат бар һәм тәрәзәләрдә һәм ишекләрдә елга Алиһәләре.[22]

Архитектурасы үзгәртү

Планы һәм үлчәмнәре буенча Парвати гыйбадәтханәсе чагыштырырлык булып Чаумукхнатх гыйбадәтханәсе тора. Гыйбадәтханәнең планы квадрат һәм дизайны Парвати гыйбадәтханәсенә охшаш, әмма стиле буенча бик аерылып тора. Бина концентрик квадратлар итеп, тыштан 16,75 фут һәм эчтән 11,75 фут. Аның Парвати гыйбадәтханәсенең ике кат структурасы юк, әмма символик рәвештә мимикалаучы Шива Кайлаш тавы урыныа шпиль ("шихара") башка формасын тәкъдим итә. Шихара күккә таба калкыганда бераз борылган, тулаем биеклеге 40 фут. Бу гыйбадәтханә шулай "җагати" платформасында тора, әмма Парвати гыйбадәтханәсеннән аерылмалы буларак аның төрле юнәлешләрдән керү өчен баскычлары бар.[10][14][21]

 
Чаумукхнатх мукхалингасы.

Парвати гыйбадәтханәсе таң атуына таба, көнчыгышка таба ачыла. Гыйбадәтханәнең архитектур тарихи гади түгел һәм катлаулы. Биредә линга белән Шива гыйбадәтханәсе, әмма гыйбадәтханә 9-ынчы гасырда оригиналь 5-енче гасыр платформасында күбесенчә төзекләндерелгән булган һәм мөмкин кадәр күп өлешләрне янә кулланган, мәсьәлән, 5-енче гасыр ахыры гыйбадәтханәсенең тәрәзәләрен. Гыйбадәтханәнең тышкы стенасы берничә урынга бүленгән, аның архитектур бизәлешенә төрле дәрәҗәләргә кулланылган Пратихара стилендә фигуралар ("митхуна"лар), нишалар һәм декоратив панельләр (удгамалар) бар, алар гыйбадәтханәгә гадәти булмаган һәм кызык кыяфәт бирә. Visually and architecturally separated by a peripheral ledge of the outer wall sanctum, its tower was set up shortly afterwards.[14]

Лингам үзгәртү

 
Мөгаен 5-енче гасырдан биюче һәм музыка уйнаучы Ганалар һәм елга Алиһәләре Ганга һәм Ямуна белән Чаумукхнатх тәрәзәләре.


Кечкенә sanctum-ның (гарбхагриһа)ның интерьерында 4,67 фут биеклегендә Шива - лингам бар, аның дүрт йөзе (мукһалинга) һәм чәч стиле бик матур, шуларның өчесе тыныч медитацияләгән күзне, елмаючы позициясенә күрсәтәләр. Шиваның дүртенче йөзе энергик һәм гамәлдә итеп, ачык авызлы итеп, борын тишекләре күтәрелгән итеп һәм бераз чыгып торучы күзләр ярсулы Бхайрава формасы икәнен күрсәтә. Крамриш стелласы гыйбадәтханә эчендә стелланы 8-енче гасырныкы итеп күрсәтә.[23] Мукхалинганың йөзләре Шива иконографиясенең Панчамукха аспектларын күрсәтә, биредә Татпуруша, Агһора (Бһайрава, Рудра), Вамадэва һәм Садйоджата дүрт кардиналь юнәлешкә карый, һәм аз гына чагылышлы Садйоджата аспектлары Шиваның метафизик Брахман икәнен күрсәтә.[24][25][26]

Шпалералар: таш тәрәзә үзгәртү

 
Дүрт Вишну Аватары белән Начна Вишнуизм темалар белән хәрабәләр; өстә: сулда арслан-кеше Нарасимха, уңда кабан дуңгызы башлы Вараха.

Караңгы sanctum-га бераз яктылык кертүче өч Дҗали тәрәзәсе гыйбадәтханә манзалары арасында. Аның күп катламлы төзелеше һәм декоратив фигуралары Парвати Гыйбадәтханәсендә Җалилардан күпкә зәвыклырак һәм сәнгать ягыннан сөйләгәндә асаба бизәкләреннән күпкә матуррак. Чын тәрәзә панеле ике киштәдән тора, эчтә бай профильга охшаш агач моделе рәшәткәләр һәм тышта өч кечкенә аркада, алар дага-сыман арка итеп ясалганнар. Күп-почмаклы баганалар кубик нигездә торалар һәм аларның кабак-сыман түбәсе (амалака)сы бар һәм ахырында абак панеле белән блок-сыман беркетелмә бар.
Барлык өч тәрәзәләрнең төбендә музыка уйнаучы һәм биюче Ганалар, һәм "вахана"ларына өстәп симметрик итеп урнашкан елга Алиһәләре Ганга һәм Ямуна, һәм елга монстры "Макара". Кыса корылмалары "шакха"лар бай итеп бизәлгән.

Башка гыйбадәтханәләр үзгәртү

Көньякта якынча 400 метрда Начна археологик урыны һәм күбрәк, яңарак гыйбадәтханәләр (Телийя Мадх гыйбадәтханәсе, Рупани гыйбадәтханәсе), биредә соңрак җимерелгән Гупта гыйбадәтханәләреннән күп элеккеге гасыр фигуралары һәм рельеф өлешләре куелган булган. Урын тирәли хәрабәләр Начнада элек Гупта чордан бирле берничә гыйбадәтханә булганын фараз итәләр.
Дага-сыман йозак тишемнәре белән 5-енче гасыр таш тәрәзә һәм биредә табылган берничә пот Төп Зонаның якын урынында куелган булган.

Әйләнә-тирә үзгәртү

Начнадан 15 км радиуста берничә кечерәк археологик урын бар: Пипарийя, Кһоһ, Бһумара, һәм башкалар. Болар шулай ук Гупта чорына карый, әмма әзрәк мәгълүм һәм өйрәнелгән. 1979 елда Бхумараның Шива гыйбадәтханәсе торгызылган булган; ул иң яхшы сакланганнарның берсе. Тигаваның Гупта Гыйбадәтханәсе көньяк-көнбатышка таба 80 км да урнашкан, башка Гупта гыйбадәтханәсе Санчида. Бхарут Буддачылык гыйбадәтханәләре 12 км көнчыгышта. Дашаватара Гыйбадәтханәсе Деогархта.

Әһәмияте үзгәртү

Гыйбадәтханәдә ташка нигезләнгән архитектура һәм сәнгать сакланып калган, ә кирпеч гыйбадәтханәләр юк. Таш рельефлары арасында иң иртә Рамаяна фризлары, мәсьәлән, ашарга сорый торган дәрвиш кыяфәтендә Сита алдында Равана шәйтаны пәйда булуы, чынлыкта ул яклаучы "Лакшмана Рекха"ны кисеп ул аны урлап алып китәргә теләгән.[7] Начна яны урынында башка сурәтләнгән Рамаяна сәхнәләре эпосның иң күп тәэмин ителгән кыйссалары арасында,Калып:Refn алар әһәмияте буенча Деогархта Вишну гыйбадәтханәсендәгенләр белән чагыштырырлык. Шулай да, бу иң борынгы мәгълүм Рамаяна сурәтләре түгел, ә Бхархут урынында табылганнары безнең эрага кадәр 2-енче гасырга карый, ә Санчи урынындагылар безнең эрага кадәр 1-енче гасырдан безнең эрага кадәр 1-енче гасырга кадәр вакыт белән даталана.[8]

Билгеләмәләр үзгәртү

Искәрмәләр үзгәртү

  1. ↑ Hardy, Adam (2014). «Nagara Temple Forms: Reconstructing Lost Origins». Journal of History and Social Sciences 5. ISSN 2229-5798. архив күчермәсе, Archived from the original on 2019-01-16, retrieved 2019-11-21 
  2. ↑ Paul Nietupski; Joan O'Mara (2011). Reading Asian Art and Artifacts: Windows to Asia on American College Campuses. Lehigh University Press. p. 52. ISBN 978-1-61146-072-8. https://books.google.com/books?id=k231LXNkyKMC&pg=PA52. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Ulrich Wiesner (1978). Nepalese Temple Architecture: Its Characteristics and Its Relations to Indian Development. BRILL. pp. 45–51. ISBN 90-04-05666-1. https://books.google.com/books?id=ZoYeAAAAIAAJ&pg=PA45. 
  4. ↑ Radhakumud Mookerji (1959). The Gupta Empire. Motilal Banarsidass. p. 146. ISBN 978-81-208-0440-1. https://books.google.com/books?id=uYXDB2gIYbwC&pg=PA146. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 George Michell (1977). The Hindu Temple: An Introduction to Its Meaning and Forms. University of Chicago Press. pp. 95–96. ISBN 978-0-226-53230-1. https://books.google.com/books?id=ajgImLs62gwC&pg=PA95. 
  6. ↑ B.C. Shukla (1990), The Earliest Inscription of Rama-Worship, Proceedings of the Indian History Congress, Vol. 51, pp. 838-841
  7. ↑ 7,0 7,1 Kodaganallur Ramaswami Srinivasa Iyengar (2005). Asian Variations in Ramayana. Sahitya Akademi. pp. 126–127, 9 with Photograph Plate 3. ISBN 978-81-260-1809-3. https://books.google.com/books?id=CU92nFk5fU4C&pg=PA126. 
  8. ↑ 8,0 8,1 Mandakranta Bose (2004). The Ramayana Revisited. Oxford University Press. pp. 337, 355. ISBN 978-0-19-516832-7. https://books.google.com/books?id=2Ar2Qfr-UeQC. 
  9. ↑ Swati Mitra. Temples of Madhya Pradesh. Goodearth. pp. 40–41. ISBN 978-93-80262-49-9. https://books.google.com/books?id=THW_OkoTuE4C&pg=PA40. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 A. Cunningham, Bundelkhand and Rewa, ASI Report Vol. 21, pages 95-99
  11. ↑ 11,0 11,1 Pia Brancaccio (2010). The Buddhist Caves at Aurangabad: Transformations in Art and Religion. BRILL. pp. 100–101. ISBN 90-04-18525-9. https://books.google.com/books?id=m_4pXm7dD78C&pg=PA100. 
  12. ↑ Ajay Mitra Shastri (1997). Vākāṭakas: Sources and History. Aryan Books International. p. 179. ISBN 978-81-7305-123-4. https://books.google.com/books?id=SVlmAAAAMAAJ. 
  13. ↑ Pia Brancaccio (2010). The Buddhist Caves at Aurangabad: Transformations in Art and Religion. BRILL. pp. 99–101 with images on pages 308–310. ISBN 90-04-18525-9. https://books.google.com/books?id=m_4pXm7dD78C&pg=PA100. 
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 Joanna Gottfried Williams (1982). The Art of Gupta India: Empire and Province. Princeton University Press. pp. 40–48, 105–107 with Plate 149. ISBN 978-0-691-10126-2. https://books.google.com/books?id=WQl_QgAACAAJ. 
  15. ↑ Madhusudan A. Dhaky (2005). The Indian Temple Traceries. American Institute of Indian Studies. pp. 60–61. ISBN 978-81-246-0223-2. https://books.google.com/books?id=gnLqAAAAMAAJ. 
  16. ↑ Mookerji, Radhakumud (2007). The Gupta Empire. Motilal Banarsidass. p. 146. ISBN 9788120804401. https://books.google.com/books?id=uYXDB2gIYbwC&pg=PA146. 
  17. ↑ Williams, Joanna Gottfried (1981). Kalādarśana: American Studies in the Art of India. Brill. p. 160. ISBN 9789004064980. https://books.google.com/books?id=-qoeAAAAIAAJ&pg=PA160. 
  18. ↑ University of Washington Libraries, Special Collections Division Nachna Kuthar Parvati Temple. UW Digital Collections. Retrieved July 20, 2015
  19. ↑ Michael W. Meister (1986), On the Development of a Morphology for a Symbolic Architecture: India, RES: Anthropology and Aesthetics, No. 12 (Autumn, 1986), University of Chicago Press, page 45 with Figure 4
  20. ↑ 20,0 20,1 Sambit Datta; David Beynon (2016). Digital Archetypes: Adaptations of Early Temple Architecture in South and Southeast Asia. Taylor & Francis. pp. 54–59. ISBN 978-1-317-15093-0. https://books.google.com/books?id=CkAHDAAAQBAJ. 
  21. ↑ 21,0 21,1 Michael W. Meister (1986), On the Development of a Morphology for a Symbolic Architecture: India, RES: Anthropology and Aesthetics, No. 12 (Autumn, 1986), University of Chicago Press, pages 33-50
  22. ↑ Ramakrishna, Lalitha (September 2018). «Grand temples of Madhya Pradesh». Tattvaloka XLI (6): 47–52. ISSN 0970-8901.
  23. ↑ Stella Kramrisch (30 April 1994). Exploring India's Sacred Art. Motilal Banarsidass. pp. 258–259. ISBN 978-81-208-1208-6. https://books.google.com/books?id=bxPeWwFz9MkC&pg=PA258. 
  24. ↑ Stella Kramrisch (30 April 1994). Exploring India's Sacred Art. Motilal Banarsidass. pp. 143–145. ISBN 978-81-208-1208-6. https://books.google.com/books?id=bxPeWwFz9MkC&pg=PA258. 
  25. ↑ Pratapaditya Pal (1985). Art of Nepal: A Catalogue of the Los Angeles County Museum of Art Collection. University of California Press. pp. 109–110. ISBN 978-0-520-05407-3. https://books.google.com/books?id=Zt9e6Ttr_IcC&pg=PA109. 
  26. ↑ Mahadev Chakravarti (1986). The Concept of Rudra-Śiva Through the Ages. Motilal Banarsidass. pp. 160–173. ISBN 978-81-208-0053-3. https://books.google.com/books?id=yMFwMHH4HzMC&pg=PA161. 

Әдәбият үзгәртү

  • Prasanna Kumar Acharya (2010). An encyclopaedia of Hindu architecture. Oxford University Press (Republished by Motilal Banarsidass). ISBN 978-81-7536-534-6.
  • Prasanna Kumar Acharya (1997). A Dictionary of Hindu Architecture: Treating of Sanskrit Architectural Terms with Illustrative Quotations. Oxford University Press (Reprinted in 1997 by Motilal Banarsidass). ISBN 978-81-7536-113-3.
  • Vinayak Bharne; Krupali Krusche (2014). Rediscovering the Hindu Temple: The Sacred Architecture and Urbanism of India. Cambridge Scholars Publishing. ISBN 978-1-4438-6734-4.
  • Alice Boner (1990). Principles of Composition in Hindu Sculpture: Cave Temple Period. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-0705-1.
  • Alice Boner; Sadāśiva Rath Śarmā (2005). Silpa Prakasa. Brill Academic (Reprinted by Motilal Banarsidass). ISBN 978-8120820524.
  • A.K. Coomaraswamy; Michael W. Meister (1995). Essays in Architectural Theory. Indira Gandhi National Centre for the Arts. ISBN 978-0-19-563805-9.
  • Dehejia, V. (1997). Indian Art. Phaidon: London. ISBN 0-7148-3496-3.
  • Adam Hardy (1995). Indian Temple Architecture: Form and Transformation. Abhinav Publications. ISBN 978-81-7017-312-0.
  • Adam Hardy (2007). The Temple Architecture of India. Wiley. ISBN 978-0470028278.
  • Adam Hardy (2015). Theory and Practice of Temple Architecture in Medieval India: Bhoja's Samarāṅgaṇasūtradhāra and the Bhojpur Line Drawings. Indira Gandhi National Centre for the Arts. ISBN 978-93-81406-41-0.
  • Harle, J.C., The Art and Architecture of the Indian Subcontinent, 2nd edn. 1994, Yale University Press Pelican History of Art, ISBN 0300062176
  • Monica Juneja (2001). Architecture in Medieval India: Forms, Contexts, Histories. Orient Blackswan. ISBN 978-8178242286.
  • Stella Kramrisch (1976). The Hindu Temple Volume 1. Motilal Banarsidass (Reprinted 1946 Princeton University Press). ISBN 978-81-208-0223-0.
  • Stella Kramrisch (1979). The Hindu Temple Volume 2. Motilal Banarsidass (Reprinted 1946 Princeton University Press). ISBN 978-81-208-0224-7.
  • Michael W. Meister; Madhusudan Dhaky (1986). Encyclopaedia of Indian temple architecture. American Institute of Indian Studies. ISBN 978-0-8122-7992-4.
  • Michael W. Meister et al. (Eds.): Encyclopaedia of Indian Temple Architecture. North India—Foundations of North Indian Style Princeton University Press, Princeton, 1988, ISBN 0-691-04053-2, p. 39f.
  • Michael W. Meister, MA Dhaky (Eds.): Encyclopaedia of Indian Temple Architecture: North India—Period of Early Maturity Princeton University Press, Princeton, 1991, ISBN 0-691-04053-2, p. 69ff.
  • George Michell (1988). The Hindu Temple: An Introduction to Its Meaning and Forms. University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-53230-1.
  • George Michell (2000). Hindu Art and Architecture. Thames & Hudson. ISBN 978-0-500-20337-8.
  • T. A. Gopinatha Rao (1993). Elements of Hindu iconography. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-0878-2.
  • Ajay J. Sinha (2000). Imagining Architects: Creativity in the Religious Monuments of India. University of Delaware Press. ISBN 978-0-87413-684-5.
  • Burton Stein (1978). South Indian Temples. Vikas. ISBN 978-0706904499.
  • Burton Stein (1989). The New Cambridge History of India: Vijayanagara. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-26693-2.
  • Burton Stein; David Arnold (2010). A History of India. John Wiley & Sons. ISBN 978-1-4443-2351-1.
  • Joanna Gottfried Williams: The Art of Gupta India: Empire and Province Princeton University Press, Princeton 1982, ISBN 0-691-03988-7, pp. 105–114.
  • RD Trivedi: Temples of the Pratihara Period in Central India Archaeological Survey of India, New Delhi 1990, p. 125ff.
  • George Michell: The Hindu temple: Architecture of a world religion DuMont, Cologne 1991, ISBN 3-7701-2770-6, p. 122f.
  • Kapila Vatsyayan (1997). The Square and the Circle of the Indian Arts. Abhinav Publications. ISBN 978-81-7017-362-5.

Тышкы сылтамалар үзгәртү

Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Начна_Һинд_дине_гыйбадәтханәләре&oldid=4075892