Поляр аръякларын саклау

Поляр аръякларын саклау (Поляр аръяклары өчен бәрелеш) — сугыш действия гаскарлеренең Төньяк һәм Карелия (1941 елның 1 сентябреннән) фронтлары, Төньяк флотның һәм Беломорской военной флотилии алман һәм фин гаскарлерене каршы Кольск ярымутравындә, Төньяк Карелиядә, Баренц, Ак һәм Кара диңгезләрендә 1941 елның июненнән — 1944 елның октябрьга. Бәрелешләрдә шулай ук Бөекбритания гаскарлере катнаштылар, в частности Калып:Не переведено 2.

Поляр аръякларын саклау
Төп низаг: Икенче бөтендөнья сугышы
Алман гаскәрләре Петсамога (Печенга) керәләр. Июнь 1941.
Дата	29 июнь 1941 — 1 ноябрь 1944
Урын	Мурманск өлкәсе, Төньяк Карелия, Петсамо
Көндәшләр
/ ССРБ Бөекбритания билгесез
Сәргаскәрләр
билгесез билгесез
Яклар көчләре
билгесез билгесез
Югалтулар
билгесез билгесез

1941 елның 22 июненә хәл

Алмания

Бу көчләрдән башка, буйсындырылган Норвегиядә һәм Төньяк Финляндиядә Николаус фон Фалькенхорст җитәкчелеге астында вермахтның «Норвегия» армиясе урнашкан; аның бурычы — Мурманскны басып алырга, Полярный шәһәрендәге Төньяк флотының базаны, Киров тимер юлны басып алырга. Вермахтның югары сәргаскарлегенең резервында 24 дивизия кала. ССРБга һөҗүм итү өчен 5,5 млн кеше, 3 712 танк, 47 260 кыр орудиесы һәм миномётлар һәм 4 950 сугыш самолёты тупланган.

ССРБ

1941 елның 22 июньгә чик буендагы хәрби округларда һәм флотларда 3 289 250 содат һәм офицерлар, 59 787 орудие һәм миномёт, 12 782 танк (шул исәптән 1475 Т-34 һәм КВ танкы), 10 743 очкыч булган. Өч флотта якынча 220 000 кеше, 182 төп класслы кораб (3 линкор, 7 керәйсер, 45 лидер һәм эсминец, 127 су асты көймәсе) тупланган. Дәүләт чиген саклауны чик буе гаскәрләре үтәгәннәр. Көнбатыштан һөҗүмне кире кайтару Ленинград, Балтыйк буе аерым, Көнбатыш аерым, Киев аерым һәм Одесса хәрби округларына тапшырылган. Диңгездән аларга Төньяк, Балтыйк һәм Кара диңгез флоты ярдәм итәргә тиеш булган.

Ленинград хәрби округының (ком. Маркиан Попов) гаскәрләре илнең төньяк-көнбатыш чикләрне (Мурманск өлкәсе, Карел-Фин ССР, Карел муентыгы, Эстон ССР һәм Ханко ярымутравы) сакларга тиеш булган. Бу чик өлешендә 1 300 километрлы коры җир чиге һәм 380 километрлы диңгез буе булган. Монда 7нче (ком. Филипп Горленко), 14нче (ком. Валериан Фролов), 23нче (ком. Пшенников Пётр) армияләре һәм Төньяк флоты урнашкан.

Сугышның беренче периоды (22 июнь 1941 — 18 ноябрь 1942)

1941 елның җәй-көз кампаниясе

Алман гаскәрләрнең ССРБ территориясенә басып керүе

Финляндия үзенең территориясеннән алманнарга совет территориясенә турыдан-туры бәреп керүне рөхсәт итмәгән һәм Петсамода белән Саллада урнашкан алман частьләре чикне үтеп чыгкмаска мәҗбүрләгәннәр. Совет һәм фин чик сакчылар арасында эпизодик рәвештә атышулар булганнар, ләкин тулаем алганда, совет-фин чигендә тыныч хәл булган. Әмма, 22 июньдән башлагач, люфтваффе (алман. Luftwaffe, алман хәрби һава көчләре) бомбардировщиклары фин аэродромларны ягулык салу база буларак кулланыла башлаганнар. 23 июньдә Молотов үзенә фин илчене чакыра. Молотов Финляндиядән ССРБга карата ачык позициянең билгеләнүне таләп итә, ләкин фин илче комментарийлардан тыелып калган. 25 июньдә совет сәргаскәрлеге Финляндиянең 18 аэродромнарга авиаһөҗүмне ясарга карар иткән. 25 июньдә, авиаһөҗүмнәргә җавап итеп, Финляндия ССРБга сугышны игълан итә. 1941 елның июль—август дәвамында фин армиясе совет-фин сугышы нәтиҗәсендә ССРБга күчкән территорияләрне басып ала.

29 июньдә 1941 елның 29 июненнән 10 октябренә хәтле дәвам итүче Поляр аръякларны һәм Карелияне стратегик саклану операциясе башланды.

1 июльне Мурманск юнәлешендә дошман Көнбатыш Лицагы һәм Кутоваягы һөжүмне дәвам итте.

7 июльне Төньяк фронтының 14-нче армиясе дошманның мурманск юнәлешенә алга баруын туктатты

Искәрмәләр

«Барбаросса» операциясе
	Белосток-Минск – Разеньяй – Броды – Смоленск – Киев – Умань – Ельня – Таллин – Одесса – Донбасс – Ростов