Wikipedia

Күмертау

Күмертау — Башкортстанда урнашкан шәһәр. Куйбышев тимер юлының әһәмиятле станциясе. Уфадан 250 км ераклыкта урнаша.

Күмертау
баш. Күмертау
Байрак[d]
Нигезләнү датасы 1947
Сурәт
Рәсми исем Күмертау
Кушамат/тәхәллүс Город авиастроителей[1]
Рәсми тел башкорт теле һәм рус теле
Дәүләт  Россия
Нәрсәнең башкаласы Күмертау шәһәре шәһәр округы[d][2]
Административ-территориаль берәмлек Күмертау шәһәре шәһәр округы[d][2] һәм Куергазы районы
Сәгать поясы UTC+05:00
Халык саны 60 164 (1 гыйнвар 2018)[3],
30 937 (1959)[4],
39 000 (1967)[5],
44 403 (1970)[6],
52 000 (1976)[5],
51 889 (1979)[7],
56 000 (1982)[8],
60 000 (1986)[5],
62 000 (1987)[9],
64 260 (1989)[10],
66 300 (1992)[5],
70 300 (1996)[5],
70 500 (1998)[5],
70 200 (2000)[5],
69 600 (2001)[5],
65 003 (2002)[11],
65 000 (2003)[5],
63 900 (2005)[5],
63 300 (2006)[5],
62 700 (2007)[5],
62 400 (2008)[5],
62 851 (2010)[12],
62 900 (2011)[5],
62 350 (2012)[13],
62 284 (2013)[14],
61 943 (2014)[15],
61 810 (2015)[16],
61 312 (2016)[17],
60 807 (2017)[18],
59 762 (2019)[19],
59 478 (2020)[20],
57 949 (2021)[21]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек 310 метр
Мәйдан 170 км²
Почта индексы 453300
Рәсми веб-сайт admkumertau.ru
Беренче язма телгә алу 1947
Җирле телефон коды 34761
Карта
 Күмертау Викиҗыентыкта

Халык

үзгәртү
1959[22] 1970[23] 1979[24] 1989[25] 2002[26] 2010[27]
30 937 44 403 51 889 64 260 65 003 62 851

2010 елга шәһәрдә 66 мең кеше яши дип фаразлана.

Күмертау — төрле объектив сәбәпләр аркасында күрше Мәләвез, Салават, Ишембай, Стәрлетамактан да ныграк руслашкан шәһәр, халкының 61,6 процентын руслар тәшкил итә. 11,5 меңе (16,4 процент) — башкортлар, 9 меңе (12,9 процент) татар милләте вәкилләре.

Икътисад

үзгәртү

Кайчандыр ташкүмер чыгаручылары белән дан тоткан шәһәр бүген башка юнәлешләрдә үсә. Күмертау авиация предприятиесе, «Искра» машина эшләү заводы, «Нефтехиммаш», арматура заводы, Күмертау электр-җылылык челтәре кебек эре ширкәтләр шәһәр икътисадының нигез ташын тәшкил итә. Биредә кече бизнесның төрле формалары үсештә. Шәһәр бюджетының өчтән бер өлеше соңгылар исәбенә тулыландырыла.

Мәгариф

үзгәртү

Мәгариф өлкәсе шәһәр хакимияте эшчәнлегендә өстенлекле юнәлешләрнең берсе булып тора. Урындагы бюджетның 64 проценты мәгарифкә юнәлтелүе шул хакта бәян итә.

Биредәге 24 гомуми белем бирү учреждениесе коллективлары көчле педагоглардан тупланган.

Мәктәпләрдә 7311 укучы белем ала, шуларның арасында рус булмаганнары — 1819 бала. Алардан 64,16 проценты туган телен өйрәнә. Ләкин шәһәрдә башкорт балалар бакчалары, башлангыч мәктәп, башкорт гимназиясе, политехник лицей ачылу уңай нәтиҗәләр бирсә дә, татар балаларына туган тел укыту әлегә бик зур булмаган күрсәткечләргә кайтып кала. Әлеге көндә татар теле 6 нчы, 9 нчы, 11 нче, 12 нче мәктәпләрдә, 1 нче гимназиядә генә укытыла, бу дәресләргә барлыгы 140 бала йөри. Күрсәткеч шәһәр мәктәпләрендә белем алучы 795 татар баласының 16,8 процентын гына тәшкил итә[28].

Шәхесләр

үзгәртү
  • Ришат Нигъмәтуллин (1952), галим.

Урамнары

үзгәртү

Искәрмәләр

үзгәртү
  1. ↑ Словарь топонимических перифраз: названия российских городов — СПб: Алетейя, 2022. — ISBN 978-5-00165-489-6
  2. ↑ 2,0 2,1 ОКТМО
  3. ↑ 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Федераль дәүләт статистикасы хезмәте.
  4. ↑ Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу — Демоскоп Weekly.
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 Народная энциклопедия «Мой город». Кумертау
  6. ↑ Всесоюзная перепись населения 1970 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. — Демоскоп Weekly.
  7. ↑ Всесоюзная перепись населения 1979 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. — Демоскоп Weekly.
  8. ↑ Народное хозяйство СССР 1922-1982 (Юбилейный статистический ежегодник)
  9. ↑ Народное хозяйство СССР за 70 лет — Москва: ЦСУ РСФСР. — 766 бит
  10. ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу
  11. ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Численность населения субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более
  12. ↑ Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан
  13. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года
  14. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. Таблица 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов — Росстат, 2013. — 528 бит
  15. ↑ Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года
  16. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года
  17. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года — 2018.
  18. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года — Москва: Росстат, 2017.
  19. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года
  20. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года
  21. ↑ Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года (по состоянию на 1 октября 2021 года)
  22. ↑ 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  23. ↑ 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  24. ↑ 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  25. ↑ 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  26. ↑ 2002 елгы Бөтенроссия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  27. ↑ Численность населения по населенным пунктам Республики Башкортостан, archived from the original (PDF) on 2014-08-20, retrieved 2013-11-02 
  28. ↑ Боз кузгалдымы?(үле сылтама)

Сылтамалар

үзгәртү
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Күмертау&oldid=4161513