Заһир Исмәгыйлев

Заһир Исмәгыйлев, Заһир Гариф улы Исмәгыйлев, баш. Заһир Ғариф улы Исмәғилев (1916 елның 26 декабре (1917 елның 8 гыйнвары), Ырынбур губернасы, Югары Сәрмән — 2003 елның 30 мае, Уфа) — композитор, педагог, җәмәгать эшлеклесе. БАССР (1963), РСФСР (1968), ССРБ (1982) халык артисты. РСФСР дәүләт (1973), БАССР С. Юлаев исемендәге Дәүләт (1967) премияләре лауреаты. ССРБ композиторлар берлеге әгъзасы (1942 елдан).

Заһир Исмәгыйлев
З.Г. Исмәгыйлев (1916-2003)
Төп мәгълүмат
Тулы исеме	Заһир Гариф улы Исмәгыйлев
Туу көне	8 гыйнвар 1917(1917-01-08)
Туу урыны	Ырынбур губернасы Белорет районы Сәрмән авылы
Үлү көне	30 май 2003(2003-05-30) (86 яшь)
Үлү урыны	Уфа
Җирләнгән:	Уфа мөселман зираты
Эшчәнлек еллары	1942-2003
Дәүләт	Русия империясе Русия империясе→ РСФСР РСФСР→ ССРБ ССРБ→ Россия Россия
Һөнәрләр	композитор, ректор
Кораллар	фортепиано
Жанрлар	классика, эстрада
Коллективлар	Уфа дәүләт сәнгать институты
Хезмәттәшлек	Башкорт опера һәм балет театры
Бүләкләр

Тәрҗемәи хәле

1916 елның 26 декабрендә (1917 елның 8 гыйнвары) Ырынбур губернасы (хәзерге БР Белорет районы) Югары Сәрмән (Сәрмән) авылында туган. 1937 елда П.И. Чайковский исемендәге Мәскәү консерваториясе каршындагы башкорт студиясенә укырга керә. Бөек Ватан сугышы елларында Уфада эшли, фронт бригадаларында концертлар белән катнаша, ватандарлык рухындагы җырлар иҗат итә («Башкорт батырлары», «Каһарманнар турында җыр», «Соңгы хат», «Шәйморатов генерал»). Башкорт студиясен тәмамлагач (1948), Мәскәү консерваториясенең композиторлык факультетында белем ала. 1954-1978 елларда БАССР композиторлар берлеге рәисе, 1968-1988 елларда Уфа дәүләт сәнгать институты ректоры, 1977 елдан профессор.

З. Исмәгыйлев — республиканың сәнгатендә, мәдәниятендә сизелерлек эз калдырган шәхес. Милли опера, камера-вокал, хор, инструменталь музыкалар үсешенә зур өлеш кертә. «Салават Юлаев», «Урал илчеләре», «Каһым-түрә», «Акмулла», «Шәүрә», «Агыйдел дулкыннары» операларының музыкасы авторы. Л.Б. Степанов белән берлектә беренче башкорт балетын — «Торна җыры» (1944) иҗат итә.
300дән артык җыр һәм романс язган.

Уфа мөселман зиратында җирләнде.

Гаиләсе

• Кызы Ләйлә (1946), композитор.

Бүләкләре, мактаулы исемнәре

Сәрмәндә музей-йорты

• 1955 РСФСР атказанган сәнгать эшлеклесе
• 1963 БАССР халык артисты
• 1968 РСФСР халык артисты
• 1982 ССРБ халык артисты
• 1984 БАССР атказанган мәдәният хезмәткәре
• 1973 М.И. Глинка исемендәге РСФСР дәүләт бүләге — «Агыйдел дулкыннары» операсы (1972) һәм «Әни сүзе» хор шәлкеме (1972) өчен
• 1967 С. Юлаев премиясе (беренче алучы) — «Яңа җырлар» җыентыгы өчен.
• 1996 М. Акмулла премиясе — «Акмулла» операсы өчен (1996)
• 1949 Хөрмәт Билгесе ордены
• 1967 Хезмәт Кызыл Байрагы ордены
• 1977 Халыклар дуслыгы ордены
• 1971 Ленин ордены
• 1997 4нче дәрәҗә Ватан алдындагы хезмәтләр өчен ордены
• 1998 БР ФА шәрәфле академигы

Хәтер

• 2006 Уфада урамга исеме бирелгән.
• 2008 Уфада опера һәм балет театры янәшәсендә һәйкәл куелган.
• Уфа дәүләт сәнгать институтына исеме бирелгән.
• Сәрмәндә музей-йорты ачылган.

Сылтамалар

• Заһир Исмәгыйлев(үле сылтама)(рус.)
• Заһир Исмәгыйлев(рус.)